Heimskringla - 05.05.1948, Side 1

/
We recommend for
your crpproval our
"BUTTER-NUT
LOAF "
CANADA BHEAD CO. LTD.
Wiampeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
J
We recommend for
your approval our
"BUTTER-NUT
LOAF
■//
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 5. MAÍ 1948
NÚMER 32
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Höng stjórnaraðferð
t>að virðist óneitanlega að
Canada sé hið eina land heims-
ins, sem vísvitandi holar útflutn-
ingsvörum sínum einmitt þar
niður, sem engin leið er til þess
að landið fái borgað fyrir þær.
Önnur lönd nota stjórnareftirlit
til þess að flytja útflutningsvör-
Ur sínar þangað, þar sem þau fá
fyrir þær greiddan hinn eina
gildandi gjaldeyrir í heiminum,
Bandaríkjadollara. — Canada-
stjórnin sýnist vinna nákvæm-
lega að hinu mótstæða.
Hún fer til verks og dembir
flutningsbanni á akuryrkjufram-
leiðslu-vörur til Bandaríkjanna,
og fer svo þess á leit við Bret-
land að það kaupi þessar vörur
nieð niðursettu verði, jafnvel
þótt Breta skorti auðvitað döll-
arana til þess að borga fyrir þær.
Getur nokkur stefna verið
heimskulegri? Árangur þessara
aðgerða er nú að koma í ljós. Frá
1. janúar, til marzmánaðarloka,
iét Canada Bretland hleypa sér í
45 millj., dollara skuld við sig,
og þegar samþykt Marshalls-fyr-
irætlaninna seinkaði, þá fram-
lengdi Canada annað 7*4 millj.,
ián, sem reksturs fé til þess áð
halda uppi matvörubirgða-samn-
ingum upp að 15 apríl.
En Bretland hefir ekki enn
fengið Bandaríkjadollara út úr
Marshalls-fyrirætlununum, og
hefir þess vegna orðið að nota
hinar þverrandi gjaldeyrisbirgð-
ir sínar til annara bjargráða.
Ef fjárupphæðir til Bretlands
frá Marshalls-fyrirætlununum
verða ekki greiddar hið bráðasta,
getur lítill vafi leikið á því, að
vistasamningarnir við Breta,
^nyndu verða upphafðir. Canada
iokar af ásettu ráði viðskiftasvið-
inu við Bandaríkin, og byggir
svo upp á, af jafn ásettu ráði,
Bandaríkja-gjaldeyri, til þess að
hanga á hættulegri fótfestu í við-,
skifti við hina nauðstöddu Breta.
í slíkt fjárglæfra-hyldýpi og
óvitaástand, hafa fulltrúar
öryggis og þjóðhollustu, stofnað
þessu landi.
Gunnl. Jóhannsson dáinn
Hergagnaleifar
George C. Marshall, ríkisrit-
ari, tilk-ynti þinginu í Bandaríkj-
unum það nýlega, að nálega 98%
af herútbúnaði Bandríkjanna er-
iendis, hefði verið selt fyrir sem
Svaraði 20 cent af dollarnum.
Kvað hann hið upprunalega
Verð hernaðartækjanna hefði ver-
*ð $10,547,854,000 — en fyrir alt
það myndu Bandaríkin nú fá
$1.962,804,000. Frekar óhugnan-'
teg hrossakaup það!
Hornsteinn friðarins
Prá París er skrifað, að þær til-
tektir Ameríkumanna að snið-
ganga viðskifti við Sovét-Sam-
óandið, og skerða, eða hefta til
fulls vöruútflutning frá Banda-
rlkjunum til Rússlands, séu tald-
fr mjög hættulegar a'f hagfræð-
mgum í Evrópu, og kvíði þfeir
því að slíkt hafi óheillavænlegar
^fleiðingar fyrir alheimsfriðinn
1 framtíðinni. Telja þeir við-
skifti Bandaríkjanna og Sovét-
$atnbandsins orðin svo hverf-
an<fi, ag alvarlegt sé, og leggja
^lna mestu áherzlu á að viðskift-
haldist, sökum eftirfylgjandi
^stæðna:
.. 1- Að slíta (með fyrirlitningu)
nHu samneyti, og upphefja hag-
vasm viðskifti og verzlunar-
Satnbönd, væri að girða fyrir, og
byrgja allar mögulegar leiðir til
friðsamlegra samninga á öllum
hagfræðilegum sviðum.
2. Uppdrættir og áætlanir end-
urreisnar og uppbyggingar Ev-
iópulandanna, byggjast og velta
á stórkostlega auknum hráefna-
birgðum frá Austur-Evrópu. —
trjáviði, hveiti, og kolum.
3. Viðskifti milli Bandaríkj-
anna og Rússlands eru stórkost-
lega áríðandi sökum vissra vöru
skifta, sem þessum löndum fer í
milli. Bandaríkin flytja þangað
rafmagnsvélar, vélaverkfæri, —
vagna af mörgum gerðum, og
marga aðra iðnaðar framle.iðslu
Rússland aftur á móti leggur
til ýmsar málmtegundir, svo sem
platínu, palladíum, efni í stand-
myndir, (líkneski!, “chrome”, og
manganese, stáltegund.
Viðskifti þessara varningsteg-
unda eru talin sérstaklega áríð-
andi og nauðsýnleg frá hernað-
arlegu sjónarmiði, en getur það
vel samrýmst, að miða öll við-
skifti og samneyti þessara
tveggja stórvelda við óumflýj-
anlegt og áfallandi stríð, en telja
þau, (viðskiftin) þó í sömu and-
ránni varanlegan hornstein að al-
heimsfriði.
Sambönd slitin
Nýjasta frétt frá Bogota,
hermir að Columbia hafi síðastl-
iðinn mánudag slitið öll sambönd
við Rússland.
Er það þriðja lýðveldið í hin-
um Latneska hluta Ameríku, sem
hefir sagt sig úr lögum eða
sendiherra-samböndum við Rúss-
land.
Hefir verið búist við að þetta
myndi koma fyrir, síðan Mari-
ano Perez, forseti, ásakaði al-
þjóða-kommúnisma fyrir hina
blóðugu uppreisn, er varð í Bo-
gota 9. apríl síðastliðinn.
Hervainaráðstef na
Evrópu-þjóðanna
Landvarnamála - ráðherrar
þeirra 5 Evrópuþjóða, er nýlega
hafa bundist samtökum, komu
saman síðastliðinn föstudag til
þess að “bera sakir saman” og
ráða ráðum sínum. En þessar 5
þjóðir eða lönd í Evrópu, sem
stofnuðu 50 ára hernaðarlegt, —
stjórnmálalegt og hagfræðilegt
samband með sér í Brussels 17.
marz síðatsliðinn, eins og
kunnugt er, eru Bretland, Frakk-
land, Belgía, Niðurlöndin og
Luxembourg. Hétu allar þessar
þjóðir því, að viðhalda lýðræðis-
stjórnarfyrirkomulagi og vernda
það af alefli í framtíðinni.
Búist er við að ráðherrarnir
sitji á einka ráðstefnu einn eða
tvo daga til að byrja með, og
leggi svo mál sín í hendur her-
málanefndar, hernaðarmála-ráð-
gjafar hverrar þjóðar um sig,
verða þar til aðstoðar. Eitt af að-
al störfum ráðherranna er að á-
kveða, og koma sér saman um,
hvað lönd þeirra geta framleitt
og af hendi látið, og hvers þau
þurfi með af hergöngum til sam-
eiginlegra landvarna. Það sem
búist er við að afráðið hafi verið
á móti þessu, er ákvæði um vopn
og heræfingar. Ákvæði, er til-
taki hversu mikið herlið hver
einstök þjóð eigi að hafa vígbú-
ið og til reiðu, ef þörf krefur.
Hernaðarupplýsingar, er þess-
ar þjóðir skiftist á. Byggingar
og endurbætur flugvalla, er
hvert land noti til eigin þarfa,
en verði notaðir í sameiningu.
Myndun yfirstjórnar, (High
Síðast liðinn laugardagsmorgun lézt einn af hinum
kunnari íslenzku borgurum þessa bæjar, Gunnlaugur kaup-
maður Jóhannsson.
Hann var áttræður á s. 1. hausti. Hann kom vsetur um haf
1887 í stórum hópi íslendinga og hefir átt heima í þessum bæ
síðan, að einu ári undanteknu, er hann var vestur á Kyrrahafs-
strönd.
Gunnlaugur var fæddur 1867 á Skeggjastöðum í Miðfirði
þar sem foreldrar hans, Jóhann Ásmundsson og Guðrún Gunn-
laugsdóttir bjuggu.
Gunnlaugur lagði snemma fyrir sig búðarstörf, en stofnaði
þá sælgætis verzlun og síðar matvælaverzlun, er hann rak um
tugi ára í þessum bæ. Farnaðist honum það starf vel, enda var
hann maður lipur í umgengni og síkátur, er hvorttveggja stuðl-
aði að gengi hans og vinsældum.
Jafnframt aðalstarfi sínu, tók hann mikinn þátt í kirkju-
og goodtemplara málum. Hann er einn af stofnendum og elztu
starfsmönnum íslenzku stúknanna og hefir frá byrjun verið
einn af fremstu ráðamönnum þeirra.
Guniilaugur var þrígiftur. Var fyrsta kona hans Guðný
Stefánsson, önnur Guðrún Johnston, og hin þriðja, er mann
sinn lifir, Þórunn Rósa Magnússon. Börn hans eru Guðrún,
hjúkrunarkona í Saskatoon og Harold, efnafræðingur til heim-
ilis í Montreal. Er dóttirin frá fyrsta hjónabandi, en Harold
frá öðru.
Bræður hins látna eru tveir á lífi: Ásm. P. Jóhannsson
fasteignasali í Winnipeg og Halldór Jóhannsson, sem búið
hefir á Haugi í Miðfirði.
Jarðarförin fór fram frá Fyrstu lút. kirkju í gær, og var
sem vænta mátti fjölmenn. Sr. Eiríkur Brynjólfsson og sr.
Rúnólfur Marteinsson fluttu ræður við útförina.
Gunnlaugur var farinn að eldast og lét af verzlunarstörf-
um fyrir fjórum árum. En hans mun lengi minst af hinum
mörgu vinum hans sem eins í hópi nýtustu íslenzkra borgara og
skemtilegs félags- og samferðamanns.
Command) og séu í henni full-
trúar allra þessara þjóða hlut-
fallslega jafnt.
Hver er sjálfum sér næstur?
Þeir hafa að líkindum ein-
hverja vitneskju um það, þeir
háttvirtu fulltrúar á þinginu í
Ottawa, hverjum skaða og örðug-
leikum flóðin hafa valdlið í bæj-
um og bygðum í grend við Wpg..
og í borginni sjálfri.
Talið er að Hon. A. Fornier,
ráðherra opinberra verka, hafi
nýlega sagt í neðrideild, að hann
skyldi grafast eftir hvort yfir-
menn deilda þeirra, er undir
hann heyra, gætu gert nokkuð
til þess að bæta úr því auma á-
standi hjá mörgum hér, sem á-
flæðið hefði valdið. Ráðherrann
lét þó þetta mál sig skifta ein-
ungis vegna þess að Stanley
Knowles, (C.C.F. Wpg., N. C.)
gerði fyrirspurn um hversu af-
leiðingar flóðsins væru alvarleg-
ar hér.
Alistair Stewart, þingmaður,
(C. C. F. Wpg, North) stakk upp
á því að ráðherrann gerði þessar
fyrir spurnir um flóð-ástandið
hið allra fyrsta, því hann kvað
sitt eigið heimili nú þegar, vera
umflotið flóðvatni.
)
Skemdir á akurlöndum
ekki hættulegar
Þótt hin miklu flóð á þessu vori
hafi valdið nú þegar afar miklu
tjóni og skemdum á allmörgum
bændaheimilum í Manitoba, og
jafnvel heilar sveitir, bæir og
bygðarlög hafi orðið fyrir marg-
víslegum skaða og óþægindum,
og eigi sé bitið úr nálinni með
það enn, er ekki talið að flóð-
skemdirnar komi mikið fram
hvað akuryrkju snertir, eða upp-
SUMAR VÍSUU
Kom þú blessuð, gyðja lífs og líkna,
leystu klakafjötra — dæmdu sýkna
kuldans fanga alla, ef þú getur,
eftir langan stríðs- og þrauta vetur.
Þú ert ársins allra kærsti gestur,
ylur þinn er græðilyfja beztur.
Leystu fjötra andlegs frosts og ísa:
“Innra manninn” lát á fætur rísa.
Er sem vakni flest af svefni sínum
sé það snert með töfrasprota þínum:
Þá er eins og þrautasárin græðist,
þá er eins og lífið endurfæðist.
Þig við biðjum alt að ylja heima.
—Ættjörðinni væri synd að gleyma:—
Henni glæddu hlýja vermi strauma,
henni fæddu nýja vökudrauma.
Mintu hana á sigurvinning sína,
sýndu henni stefnu og aðferð þína:
Engin vörn er ennþá bezta vörnin;
ennþá myrða fæstir hlutlaus börnin.
Aðrar þjóðir stríðsins listir læra,
lögmál drottins alt úr skorðum færa.
Kendu þeim að kasta vopnum sínum,
kendu þeim að beita tökum þínum.
Sig. Júl. Jóhannesson
skeru yfir höfuð. Eru ummæli
þessi höfð eftir Hon. D. L. Camp-
bell, akuryrkjumála-ráðherra.
Kvað hann nálega fullvíst að
í lönd sem nú væru undir áflæði,
yrði ekki gerlegt að sá hveiti á
þessu vori, og eðlilega myndi
það rýra að miklum mun hveiti-
uppskeruna í heild á árinu 1948.
Þeir bændur sem eigi gætu sáð
hveiti í hið flædda akurlendi,
myndu sá öðrum korntegundum,
svo sem höfrum og flaxi.
Eigi kvað ráðherrann líklegt
að bændur hefðu neina erfiðleika
með að útvega sér nægilegt út-
sæði. Taldi hann ekki líklegt að
hér yrði gripið til þeirra úrræða,
sem stjórn Saskatchewan- fylk-
isins væri að hugsa um.
Er takmörkun kjötverðs
í aðsigi?
Haft er eftir Hon. Paul Mart-:
in, forseta verðlagsnefndarinnar!
í Ottawa, að hann hafi átt að i
segja nefndinni nýlega, að hann
sæi ekki að stjórnin gæti setið
aðgerðarlaus hjá lengur, og horft
á kjötverðið fara sívaxandi.
LitltTáður hafði ráðherrann átt |
að stinga upp á því við Reginald1
Munn, aðal-forstjóra Burns-fé-
lagsins, að sláturs- (iðnaðar) fé-
lögin ættu að koma sér saman
um að taka upp eftirlits kerfið,
því svo gæti farið, að að því
kæmi brátt hvort sem væri.
Löngum ófriði spáð
Þaulæfðir sérfræðingar á her-
málasviðinu, er í London hafa
rannsakað og lagt niður fyrir sér
allan aðdraganda að stríðinu í
Palestínu, milli Araba og Gyð-
inga, og yfirvegað nákvæmlega
allar aðstæður, halda því fram,
að sá ófriður geti staðið svo ár-
um skiftir, nema Sameinuðu
þjóðirnar gangi þar með tíman-
um á milli, og hafi þá einhverjar
fyrirætlanir sem vit er í, og nægi-
legan kraft til þess að enda það
stríð fyrir fult og alt.
Því er trúað, að Arabar, sem
hafa ótakmarkað landrými á bak
við sig, þar sem þeir geta farið
til og frá allra sinna ferða, muni
koma á fót og viðhalda árása og
ránsflokkahernaði, sem þeir
kunna vel að stofna til, þar sem
þeir sýnast hafa sett sér að vinna
Palestínu eins og umsátursvirki,
myndu þeir beita fyrirefndum
hernaðar-aðferðum, og þannig
smámsaman veikja, og að lokum,
yfirbuga mótstöðuafl, viðnáms-
þrótt og bjargráð Gyðinga er
tímar liðu fram. Öllu þessu kvíða
spámenn þeir og hagfræðingar,
er bezt eiga að vita um mál þessi,
og mest láta sig þau varða.
Mr. Harry Lárusson
Mr. Harry Lárusson í Minne-
apolis, er kominn til bæjarins, til
þess að stjórna sínum eigin tón-
verkum, er leiknir verða hér af
flokki frá Canadian Legion, á
hinum mikla Concert, er hér
verður haldinn 10. maí klukkan
8.15 e. h. í íslenzka Goodtempl-
ara húsinu á Sargent og McGee
strætum .Fyrir hljómleikum
þessum stendur Icelandic Can-
adian Club. Verður ágóða sam-
komunnar varið til þess að gefa
út bók um söng og hljómleika-
starf fslendinga vestan hafs.
HITT OG ÞETTA
Einkadagbók Leo Tolstoys,
greifa, bréf, skjöl og önnur
handrit, sem aldrei fyr hafa kom-
ið fyrir almenningssjónir, verða
til sýnis í “Tolstoy Museum” á
þessu ári.
Var þetta tilkynt í Moskva-út-
varpinu. Sýning þessi á að vera
til minningar um það, að 120 ár
eru liðin frá fæðingu þessa mikla
manns.
★
Hið æfaforna þorp Lavenham,
í Suffolk héraðinu á Englandi,
sem sagt er að getið sé um í Bók
Dómsdagsins, og þar sem Jane
Taylor samdi “Twinkle, twinkle
little star”, hefir háð erfiða bar-
áttu fyrir því að nafn þess sé
sýnt á landsuppdrættinum.
Óttast er um að hin einkenni-
legu hús, sum þeirra frá 14. öld,
geti ekki staðið lengur, nema
£4,000 ($16,000) upphæð fáist
með einhverju móti bráðlega, til
viðgerðar húsum þessum. For-
maður f jársöfnunarnefdarinnar
hefir tilkynt, að borist hafi fjár-
tillög frá öllum hlutum landsins
einnig frá Bandaríkjunum og
Canada, en ekki nóg til að bjarga
þessum forhelga stað frá því að
falla algerlega í rústir.
★
Meðan Calvin Coolidge var í
forsetastöðu í Bandaríkjunum',
var sagt að hann hefði aldrei ver-
ið svo upptekinn við nauðsynja-
mál lands og þjóðar, að hann
tæki ekki eftir ýmsum hvers-
dagslegum smáatvikum í Hvíta
Húsinu, og sýndi í sambandi við
þau, fullan skilning og samúð.
Hafði hann sérstakan áhuga fyr-
ir og bar fyrir brjósti hag hvers
einstaklings þjónustuliðsins á
forsetaheimilinu.
Var það á vormorgni einum, að
Starling hershöfðingi, aðallíf-
vörður forsetans, kom niður
leiðubúinn að fara út á hina
venjulegu morgungöngu með
forsetanum. Bar svo við, að hann
var í nýjum brúnum fötum, með
grænt hálsbindi.
Á meðan á morgungöngunni
stöð, tók hershöfðinginn eftir
því að forsetinn starði mikið á
fatnað hans, og bjóst jafnvel við
að yfirmaður sinn myndi spyrja
hvar hann hefði keypt fötin, og
hvað mikið hann hefði borgað
fyrir þau.
Seinnihluta þess dags þurfti
forsetinn aftur út. Og aftur leit
hann dálítið hvasst á Starling
hershöfðingja, snéri sér svo við,
og fór aftur inn í forsetahúsið.
Dvaldist honum þar inni nokkrar
mínútur. Þeim sem sáu hann,
fanst hann dálítið í öngum sín-
um, og annars hugar. Þegar
Collidge forseti kom út aftur,
virtist hann samt vera í góðu
skapi.
Rétti hann Starling hershöfð-
ingja ofurlítinn pappírspoka, og
sagði blátt áfram: “Hérna, hafðu
þetta”. Hershöfðinginn lét bréf-
pokann í vasa sinn, en hafði ekki
tíma til þess að gæta að hvað var
í pokanum fyr en komið var und-
ir kvöld.
Innaní bögglinum fann- hann
brúnt hálsbindi.
Mrs. B. Mathews, Oak Point,
Man., var stödd í bænum í gær.
Hún hafði orðið fyrir slysi fyrir
nokkru og fótbrotnað. Er hún nú
að verða jafngóð meins þessa og
kom til að láta taka spilkur af
fætinum.