Heimskringla - 19.05.1948, Page 1

W« recommend for
your approTCd our
"BUTTER-NUT
LOAF
//
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Ptaone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
j
We recommend fer
your approTcd our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Ptaone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 19. MAÍ 1948
NÚMER 34.
Islenzkur kvennakór í Utah
Á hátíð, sem haldin var 5. apríl
s- 1. í Salt Lake, af “Daetrum
frumherja í Utah”, söng íslenzk-
br kvennakór tvo íslenzka söngva
°g sýndi íslenzkan þjóðdans. í
kórnum voru 17 konur, allar af
‘slenzku bergi brotnar tilheyr-
Endi þriðju og fjórðu kynslóð frá
^slenzku landnemunum. Voru
þær klæddar íslenzkum þjóðbún-
Jngum og höfðu tvær þeirra,
Mary Alice Bullan og Mary Jane
Jarvis Nielson erft þá frá ömmu
eða langömmum, og voru þeir
sagðir um 100 ára gamlir.
Hér fara á eTtir nöfn þeirra er
1 íslenzka kórnum sungu:
Premri röð (frá vinstri til
hægri): Laurel Argyle, Mary
Jane Jarvis Nielsen, Gerry John-
son, Mary Alice Bullen, Merlene
McKell.
Eftri röð (frá vinstri til
hægri): Blanche Grotegut,
Blanche McKell, Afton Leifson,
Zola Curtis, Dolores Johnson,
Norma Bearnson, Colleen John-
son, Beverly Johnson, Lois John-
son, Janet Johnson, Margaret
J ohnson.
Á hátíðinni fóru fram söngur,
ræðuhöld og dans. Kate B. Car-
ter forseta voru afhent blóm (or-
chid corsage) af íslenzkum kon-
um og var því mikið fagnað.
Þá getur í fréttinni, að Mrs.
Regina Erickson hafi útvegað
kvennakórinn, Mrs. Emily Mar-
tin hafi æft íslenzku söngvana,
Miss Lola Argyle hafi stjórnað
sögnum, Mrs. Thelma McKell
spilaði undir á piano, Mrs. Joyce
Hawks Henderson kendi íslenzka
dansinn, og Mrs. Eleanor B. Jar-
vis og Mrs. Ellen Taylor sáu um
þjóðbúningana.
Mynd þessi birtist í blaðinu
Spanish Fork Press, og lánaði
það Heimskringlu góðfúslega
myndamótið, svo bæði hún og ís-
lenzkir lesendur eiga því að
þakka, að sjá þessar frænkur sín-
ar, er í okkar^augum hafa sýnt
þjóð sinni og tungu mikla rækt
á þessari hátíð og hér er af frænd-
um þeirra mikils metið. Nöfnin
fylgdu ekki myndinni, en blaðið
var ennfremur svo góðviljað, að
afla Hkr. þeirra, með aðstoð Mrs.
Eleanor Jarvis; er það starf, sem
bezt þakkað.
J. G. Halll, Edinburg, N.D.,
skal og þakkað fyrir hugulsem-
ina, að draga athygli Heims-
kringlu að bláðinu Spanish Fork
Press, er myndina flutti.
FRÉTTAYFIRLIT 0G UMSAGNIR
Heilbrigðismál ríkisins
Rétt nýlega tilkynti Mac-
Renzie King, forsætisráðherra,
KOMIN HEIM
Agnes Sigurðsson
Rrá Agnesi Sigurðsson barst
®keyti um að hún hefði komið til
slands s. 1. laugardag. Dvelur
1111 heima um mánaðar tíma og
keldur hljómleika. Hún dvelur
Hans Þórðarsyni og frú
atls, meðan hún er heima. Um
júní gerir hún ráð fyrir að
alda til Frakklands og stunda
^arb þar yfir sumarið. Var henni
°ðið þetta af frægum frönskum
Þ^anóleikara og vini Agnesar, (
^bgfrú Emma Boynet. Agnes
eGr notið tilsagnar í frönsku og
að geta notið dvalar sinnar
í I? 1
rakklandi sem á íslandi. Þykir
Vlnum hennar hér vænt um þess-
góðu fréttir af henni og óska
^enni gengis og ánægju meðan
an dvelur heima og við námið á
hlnn sólríka Suður-Frakklandi.
það í neðrideild þingsins í Ott-
awa, að mikil styrks og endur-
bóta áform, opinberum heilbrigð-
ismálum viðvíkjandi, hefðu kom-
ið til greina. Myndi kostnaður
við aukna útbreiðslu og umbætur
allar á þessu starfi verða
$30,000,000 — og yrði undirbún-
ingur undir heilbrigðistrygging-
arfyrirætlanir, er komast ættu á
síðar.
Hefir því stöðugt verið haldið
fram um nokkurt undanfarið
skeið, að stjórnin myndi bráðlega
tilkynna áætlanir sínar um styrki
og heilbrigðismál.
Sagði Mr. King, að Hon Paul
Martin, heilbrigðismálaráðherra,
hefði í hyggju að kalla saman til
fundar sem allra fyrst, alla for-
stjóra hinna ýmsu mismunandi
heilbrigðismála-deilda, til þess
að semja sundurliðaða reglugerð
fyrir umbóta-áætlanirnar.
Væri aðal uppástunga stjórn-
arinnar sú, að veita öllum fylkj-
unum heilbrigðisrannsókna fjár-
framlag — $5,000 að upphæð
hverju fylki, og leggja þar að
auki fram sjóð að upphæð
$625,000 er skift yrði á milli
fylkjanna, í hlutfalli við fólks-
fjölda. f engu tilfelli yrði fylk-
isstyrkurinn minni en $15,000.
Mestu f lóð og vatnavextir
á 40 árum
Samkvæmt nákvæmum skýrsl-
um um straumrenslismælingar
og vatnavexti í öllum hlutum
landsins, er ríkishagstofan í Can-
ada, og jarðfræðisrannsókna-fé-
lag Bandaríkjanna birta í sam-
einingu mánaðarlega, voru vor-
leysingar í aprílmánuði síðast-
liðnum, nokkur veginn eðlilegar
í flestum hlutum Canada nema
Manitoba, Saskatchewan og Al-
berta. í þeim fylkjum hafa flóð-
in verið hættulegri og gert meiri
skemdir og usla, en komið hefir
fyrir á síðastliðnum 40 árum.
Síðari hlutur aprílmánaðar
urðu meiri skaðar, tjón og óþæg-
indi af flóðum í Rauðárdalshér-
aðinu í Manitoba, en komið hefir
nokkru sinni fyrir síðan árið
1897.
Fólk hefir neyðst til að flýja
heimili sín í bæjum og bygðum,
og ekki hvað minst hafa flóðin
komið hart niður á Brandon og
Winnipeg, eins og kunnugt er.
En svo hafa stórkostlegir skað-
ar orðið af vatnavöxtum í öllum
sléttufylkjunum. Flóðs hefir einn
ig orðið vart að einhverju leyti
á víð og dreif í stöku héruðum í
norðvestur og suðurhlutum Que-
bec fylkisins og norður British
Columbíu.
Umráð og eftirlit Danube
Bretland, Frakkland, Banda-
ríkin og Sovét-Sambandið, hafa
fallist á að stofna til 10 þjóð-
ríkja ráðstefnu í Belgrade, bráð-
lega, til þess að bollaleggja og
ákveða yfirráð og umsjón sigl-
ingaleiða Danube-árinnar í fram-
tíðinni. Hefir formælandi utan-
ríkisráðuneytisins í London,
lýst þessu yfir, og því jafnframt
að ákvörðun þessi hafi verið tek-
in sökum þess, að Sovét-Sam-
bandið hafi upprunalega vakið
máls á þessu við Bretland í skjali
dagsettu 14 marz síðastliðinn.
Til alþjóða-ráðstefnu um
stjórn og yfirráð Danube í fram-
tíðinni, hefði átt að efna 15 marz
síðastliðinn, sex mánuðum eftir]
að friðarsamningarnir við Ung-
verjaland, Romaníu og Búlgaríu
voru afgreiddir, samkvæmt á-
kvörðun utanríkjaráðsins.
En svo ákvað ráðið að setja
umráð Danube til síðu um stund-
arsakir, þar sem endalaust þras
og þráttskapur um þetta mikil-
væga mál, stóð algerlega í vegi
fyrir því að mögulegt reyndist
að ráða hinum samningunum til
lykta. Var því afráðið að leggja
þetta mál í hendur sérstakrar
nefndar hluteigandi aðilja, er
gerðu út um það mál eins og áður
er sagt, ekki síðar én sex mán-
uðum eftir að hinir fyrnefndu
samningar höfðu öðlast gildi.
Um miðjan marzmánuð síðast-
liðinn, gerði svo stjórn Banda-
ríkjanna þá uppástungu að þess-
ari ráðstefnu yrði skotið á frest
þangað til einhvern tíma seinna
á þessú ári, og féllst Bretland á
það.
Þó hefir Bretland nú samt sem
áður, aðhylst þá bendingu, eða
uppástungu frá Moskva, að ráð-
stefnuna í Belgrade ætti að halda
í mjög náinni framtíð. — Einnig
hefir Sovét-Sambandið mælt með
því, að byrjunarumræður um mál-
ið fari fram í Washington, til
þess að koma sér sem bezt niður
á þá kosti og leiðir til fram-
kvæmda, áður en til úrslita-ráð-
stefnunnar í Belgrade kemur.
Er hér áreiðanlega eitt alþjóða
vandræða og þrætumálið á upp-
siglingu, mál, sem utanríkjaráðið
og allir hlutaðeigendur hafa að
Fvrirlestur
Fr'ú Elinborg Lárusdóttir skáldkona
Frú Elinborg skáldkona, sem
um langa vegu er komin til að
heimsækja okkur og dvalið hefir
hér um skelð, flytur fyrirlestur
í Sambandsbirkjunni í Winnipeg
næstkomandi þriðjudagskvöld.
Slíkar heimsóknir sem þessar-
ar konu, eru merkilegar og bera
glögt með sér að hugur góðra Is-
lendinga er oftar hjá okkur en
við ætlum. Það er trauðla tekist
á hendur eins kostnaðarsamt
ferðalag, af öðru, en frændsem-
inni, sem milli íslendinga eystra
og vestra ríkir.
Þetta ber öllum þjóðræknum
Vestur-íslendingum að meta og
skilja.
Frú Elinborg hefir valið sér að
umræðuefni: Þjóðleikhúsið — og
starfsemi leikara í Reykjavík fyr
og nú. Er þar um ærið efni til
frásagnar að ræða, því þetta
mikla menningar fyrirtæki ís-
lenzku þjóðarinnar, má öfga-
laust telja einn hinn mesta menn-
ingarvott vorrar hugum kæru fá-
mennu þjóðar.
Og að vera nú frædd um þetta
mál af konu, sem í hópi stærri
rithöfunda íslenzkra er talin —
hún hefir nú skrifað 14 bækur,
sem allar bera merki snildar í
máli, sannra lýsinga og göfugs
anda um hvaða efni sem er að
ræða — hún mun vissulega eins
og í sögum sínum nú gefa okkur
sanna og eftirminnilega mynd, af
þessu mikla átaki íslendinga í að
reisa þjóðleikhús til verðugrar
viðurkenningar andlegum list-
heimi íslendinga.
Þessar fáu línur eru til þess
skrifaðar að vekja athygli íslend-
inga nær og fjær á þessari nýung,
að eiga nú tækifæri á að hlýða á
fyrirlestur, fluttan af einum
hinna leiknustu rithöfunda
heima, um mál, sem svo vel gríp-
ur inn í menningarmál þjóðar
vorrar, að enginn þjóðrækinn ís-
lendingur ætti að láta sér úr
greipum ganga að hlýða á, og
því fremur, sem það er flutt af
þjóðkunnum rithöfundi og öllum
hér kærkomnum gesti.
MENN
Hér er svo margt sem þeir halda þeim dugi að trúa,
Huganum sjaldan að rannsóknar veginum snúa,
Mun það ei haftið sem framþróun fyrir þeim tefur
Svo fáráðir eyða í stríð því sem jörðin þeim gefur?
Vita þeir mikið um andlega orku og vilja?
Eru þeir draumanna ráðgátu farnir að skilja?
Mun ekki vera á hugmynd um himininn skekkja
Hjá þeim sem ei hefir sjálfa sig tekist að þekkja?
Vinna þeir flest til að afla sér auðæfa sjóði,
Oft þó það kosti að dreifa um jörðina blóði,
Tigna þó guð sem þeir trúa að refsað þeim geti,
Og telja það víst að hann starf þeirra sjái og meti.
Hrópa til hans þá því bregðast er bauð þeim hér skyldan
Biðja hann um það að vera í dóminum mildann,
Renna í stríð og þeir ræða þá ekki um griðin,
En rífa hver annan í sundur að tryggja sér friðinn.
Hafa þó von um að heilögum guði það .líki,
Hyggja að þeir muni komast í friðarins ríki,
Þeir! sem að fara hér yfir með ofríki hörðu,
Og eru í hernaði grimmustu dýrin á jörðu.
Böðvar H. Jakobsson
þessu reynt að hliðra sér hjá að
útkljá og borðlagt, sökum
hræðslu og kvíða fyrir því,
hvernig því muni reiða af — því,
“frestpr er á illu beztur”, segir
máltækið.
óttast lofthernað
í Palestínu
Frá Haifa, Palsetínu — Full-
trúar Sameinuðu þjóðanna, sem
í Palestínu eru, óttast mikið að
lofthernaðar muni hefjast á þeim
slóðum, eftir burtför Breta-her-
sveitanna úr landinu.
Upp að þessu hafa brezku her-
sveitirnar þó getað haldið stríðs-
árásum Araba og Gyðinga dá-
lítið í skefjum, þótt þær hafi
aldrei getað fyrirbygt rósturnar
með öllu. j
Enda þótt Gyðingar nú sem
stendur, hafi mjög lítinn flug-
her, og aðeins fáeinar flugvélar,/
er búist við að fyrir geti komið,
að þeim bætist meiri flughern-
aðartæki svo að segjaj á einni
nóttu.
Hafa stöðugt undanfarið borist
flugufréttir um það, að lofthern-
aðardeild yrði send frá kommún-
istastjórninni í Tékkóslovakíu
til Gyðinga, sem fyrst eftir að yf-
irráðum Breta væri lokið í Pal-
estínu. Hvað sem um það. er,
hafa Bretar, þrátt fyrir það, þótt
hernaðartæki þeirra og hersveit-
ir verði í Haifa nokkurn tíma
enn, eftirlátið yfirmönnum Gyð-
inga flugvöllinn þar, til fullra
umráða.
Harðsóttir ástafundir
Samkvæmt goðasögnum
Grikkja, synti Leander yfir
Hellespont, (Hellusundin) á
hverri nóttu, til þess að ná fundi
ástmeyjar sinnar, Hero.
HÖRMULEGT SLYS
Kenneth Jóhannesson,
26 ára flugmaður og sonur Kon-
rad Jóhannessonar er flugskóla
hefir lengi starfrækt í þessum
bæ, fórst s. 1. mánudag, er flug-
farið sem hann var að fljúga í
yfir bænum féll niður í Assini-
boine-ána. Kenneth var lista-
flugmaður og gerði í þessu síð-
asta flugi hinar ægilegustu flug-
raunir, sem hér hafa sézt. En
eitthvað virðist fyrir hafa komið
er leiddi til þessa hörmulega
slyss.
Það er í fréttunum hermt, að
flugfarið hafi tilheyrt Winnipeg
Flying Club á Stevneson flug-
vellinum en ekki föður hans, og
hver í því var, meðan flugið fór
fram eða lánað hefði það vissi
enginn.
Kenneth var flugkennari í síð-
asta stríði á Englandi, en hélt
uppi flugferðum fyrir föður sinn.
eftir að heim kom milfi Flin Flon
og Winnipeg.
Hellespont var hið forna nafn
á Dardanelles, og eru sundin frá
einni mílu, upp að fullum fimm
mílum á breidd.