Heimskringla - 02.06.1948, Blaðsíða 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 2. JÚNf 1948
ROOSEVELT HÉLT UPPI
MERKI ÖRYGGISINS
OG FRELSISINS
Eltii Muriel Penn
“Það var Roosevelt að þakka,
fyrst og fremst, að Bandaríkin,
voldug og einhuga fóru að taka
þátt í alþjóðasamvinnu. Roose-
velt barðist fyrir öryggi, frelsi
og afnámi hverskonar harð-
stjórnar.”
Þetta segir skólameistarinn
frá Burmingham, R. H. Kiernan,
um einn af gagnmerkustu for-
ingjum, sem Bandaríkin hafa átt
á síðari tímum, í stuttri ævisögu
sem hann kallar “Roosevelt for-
seti”. Ævisaga þessi var gefin út
nær samtímis því, að styttan af
forsetanum var afhjúpuð á Gros-
venor Square í London.
Kiernan er þegar velþekktur
fyrir hinar vinsælu ævisögur sín-
ar, “Churchill”, “Smuts hers-
höfðingi”, “Wavell” og “Lárents
frá Arabíu”. .
Sneri irá
einangrunarstefnunni
Kiernan segir frá ævi forset-
ans á skýran og greinargóðan
hátt. Hann segir frá afrekum
þeim, er Roosevelt vann, þegar
honum tókst að gera bandaríska
almenningsálitið andstætt ein-
angrunarstefnunni og fá fólk til
þess að taka einlægan þátt í bar-
áttunni gegn fasismanum. ekki
einasta í Austrinu, þar sem ráð-
ist hafði verið á Bandaríkin, —
heldur og í Evrópu.
Kiernan segir, að á unga aldri
hafi Franklin Delano Roosevelt
verið “fallegur, fjörugur og vin-
sæll”, og hafi ætíð haft lag á því
að velja rétta samstarfsmenn —
“og var eitt fyrsta dæmið um það
val hans á lífsförunaut”. Enn-
fremur segir Kiernan, að Roose-
velt hafi frá öndverðu haft
megna andúð á óheiðarleika og
hverskonar spillingu.
“f valdamiklar stjórnmálastöð-
ur kaus hann heldur að velja
menn, er höfðu öruggar tekjur
og þurftu ekki að hafa stjórnmál-
inn að féþúfu. Taldi hann, að
minni hætta væri á að slíkir
menn þæðu mútur,” bætir Kiern-
an við.
f heimsstyrjöldinni fyrri var
Roosevelt aðstoðarflotamálaráð-
•nHiHnniinimimiiiitmiiimiMinimiimmniiiiHimnnmmiiifv
| INSURANCE AT . . .
REDUCED RATES
Fire and Automobile
1 STRONG INDEPENDENT |
COMPANIES
i I
*
E E
| McFadyen j
Company Limited |
I 362 Main St. Winnipeg |
Dial 93 444
herra. Ferðaðist hann til Evrópu
til þess að athuga hervarnir þar.
“í London”, skrifar Kiernan,
“hitti hann George V. Bretakon-
ung og flesta af stjórnmálaleið-
togum Bretlands. Það er aug-
ljóst af móttökum þeim, sem
hann fékk, að menn þessir höfðu
þá þegar hið mesta álit á honum
og töldu hann eiga í vændum
mikla framtíð.”
Bauð lömunarveikinni byrgi
Roosevelt veiktist af lömunar-
veikinni árið 1921, “en hann neit-
aði að láta líta á sig sem farlama
vesaling”, segir Kiernan, og bæt-
ir við:
“Hann var staðráðinn í því, að
fá heilsuna á ný og í þessum
veikindum sínum öðlaðist hann
geysimikla þolinmæði og átti
hún eftir að verða honum dýr-
mætur eiginleiki í framtíðinni.
Hann lærði þá list að bíða.”
Mikill friðarvinur
Roosevelt var mikill friðarvin-
ur. Hann gerði allt sem í hans
valdi stóð til þess að reyna að
koma í veg fyrir að heimsstyrj-
öldin seinni brytist út. “Það var
ekki heiglum hent að leika á
Roosevelt og honum voru fylli-
lega ljósar margar af bollalegg
ingum þeirra Hitlers og Musso-
linis. En hann gat aðeins skír
skotað til þess góðvilja og þeirr
ar skynsemi, sem hann hélt að
enn kynni að leynast í Berlín og
Róm,” skrifar Kiernan.
“Það hefur alltaf verið erfitt
fyrir Bandaríkjastjórn að láta til
skarar skríða nákvæmlega þegar
hún hefur óskað þess, vegna þess
að valdinu er skift milli forset-
ans, þingsins og hæstaréttar. Og
auk þess var Roosevelt önnum
kafinn við innanríkismál. Um
síðir fór því svo, að óvinir Banda
ríkjanna réðust á þau þegar þeim
henti best, en ekki þegar Banda-
ríkin voru reiðubúin.”
Þegar Þjóðverjar höfðu sigrað
Pólland og styrjöldin í Evrópu
breiddist út, “sá Roosevelt, að
um síðir myndu Bandaríkin ekki
komast hjá því, að taka þátt íj
styrjöldinni”. En hann gat ekkij
þröngvað almenningi til þess að|
samþykkja stríð og varð að láta |
sér nægja að hjálpa bandamönn-
um eins og best hann gat.
“En síðar var það eitt af
mestu afreksverkum Roosevelts,
?.ð honum skyldi takast að sann-
færa þjóð, sem býr svo fjarri
Evrópu um það, að hana varðaði
mikið hvernig skipaðist um fram
tíð Evrópu”, bætir Kiernan við.
Meginhættan
Loks, þegar Bandaríkin fóru í
stríðið eftir árásina á Pearl Har-
bour, þá lagði Roosevelt alla á-
herslu á það að bandarískaþjóð-
in missti ekki sjónir á megin-
hættunni og krefðist þess að öll-
um kröftunum yrði einbeitt að
Japan en aðstoð til Bretlands og
Rússlands hætti.
“Innrásin var árangurinn af
margra ára þolinmæði Church-
ills og Roosevelts, föskvalausrj
sanjvinnu þeirra og þrotlausri
Utanáskrift mín er:
H. FRIÐLEIFSSON,
1025 E. lOth Ave., Vancouver, B. C.
Nýjar bækur til sölu:
Fyrsta bygging í alheimi..........$2.50
Friðarboginn er fagur............. 2.50
Eilífðarblómin Ást og Kærleiki.... 2.00
HOW YOU WILL
BENEFIT BY READING
Hit world'* doily newspoper—
THE CHRISTIAN SCIENCE MONITOR.
!T
Yoo wíll find yourself ono of
the best-informed persons in your community on world offoirs when
you reod this world-wide doiiy newspoper regulorly. You will goin
fresh, new viewpoinfs, o fuller, richer understonding of todoy's vitol
news—PLUS help from its exclusive features on homemoking, educo*
tion, business, theoter, music, rodio, sports.
Subserlbe now to
this speciol "get-
ocquointed" offer
—1 month forfl
(V. 8. funds) *
listen tn ’The Ctiristian \vl
Science Momtor Views the vM
Hews titVf Thursday \1
night over the Imerican
| 8'Oddcdsfinjj Comp^njf
The Christion Science Publishing Society PB-S
. One, Norway Street, Boston 15, Mass., U. S. A.
Enclosed is Jl, for which pleose send me The Christlon
I Science Monitor for one month.
Nome.____________-__.................
Street..............................
\City.
Zone.... Stote....
Loftsteinaleit
Eftir Niel M. Clark
Úr Saturday Evening Post
Lausleg þýðing eftir Árna S. Mýrdal
Dr. Harvey Harlow Nininger
er viss um, að loftsteinar hafi
fallið í Alabama, en segist finna
fleiri- í Kansas. Hvar sem Nin-
inger leggur leið sína um, koma
vinnu. Og sex dögum eftir inn-
rásina var Churchill á þeim stað
þar sem Roosevelt myndi hafa
gefið mikið til þess að vera —
með hersveitunum í Normandi’,
skrifar Kiernan.
Trúiði á friðinn
Jafnvel áður en Bandaríkin
fóru í stríðið var Roosevelt far-
inn að leggja á ráðin um friðinn
með rólegu trúnaðartrausti og
mikilli framsýni. í því sambandi
bendir Kiernan á ræðu sem for-
setinn flutti er hann bauð sig
fram til forsetakjörs í þriðja
sinn. Þar sagði Roosevelt m. a.
“Eg hefi ótakmarkaða trú á því,
að hægt verði að koma á friði.
Þá trú byggi eg á þekkingu, sem
eg hef öðlast af reynslu liðinna
ára.
“Þessi kynslóð má ekki ein-
göngu hugsa um sjálfa sig og
breyta samkvæmt því — hún
verður að hugsa um kynslóð þá,
sem féll í síðustu heimsstyrjöld
— um að skapa komandi kynslóð-
um frið og öryggi.”.
Hættan á þriðju heimsstyrjöld
Kiernan bendir á, að Roose-
velt hafi verið fyllilega ljóst,
hvaða hættur voru framundan,
er hann hafði verið kjörinn for-
seti í þriðja sinn.. Flutti hann
þá ræðu í þinginu í janúar 1945.
Þar ræddi hann af fullri hrein-
skilni um hættu þriðju heims-
styrjaldarinnar, ef þjóðirnar
ekki ynnu saman að friðinum.
“Það er aðeins hægt að skapa
frið og varðveita hann’ sagði
forsetinn, “ef allar frjálsar og
friðunnandi þjóðir heimsins taka
höndum saman — eru fúsar til
þess að vinna saman, hjálpa hver
annarri og reyna að skilja og
virða sjónarmið hver annarrar.
Friðurinn verður að byggjast
á alþjóðasamstarfi”.
“f vonbrigðum okkar eftir síð-
ustu styrjöldina vildum við held-
ur alþjóðastjórnleysi en alþjóða-
samvinnu. Við vildum enga sam-
vinnu við þjóðir, sem ekki höfðu
nákvæmlega sömu stefnu og við.
Við megum ekki láta slíkt
koma fyrir oftar — því að þá er
aðeins eitt framundan: þriðja
heimsstyrjöldinn”.
—Mbl. 16. apríl
loftsteinar í ljós. Enhverju sinni,
þegar hann sat fyrir borðum í
matsölubúð í Colorado og beið
eftir reyktu svínakjöti og eggj-
um, kemur þreytulegur bóndi og
tekur sér sæti við hlið hans. Nin-
inger dregur eitthvað letilega
upp úr vasa sínum og leggur á
borðið. Bóndinn lítur snöggvast
á hlutinn, tekur hann upp, geisp-
ar og leggur hann svo aftur á
borðið.
“Veistu hvað þetta er?” spyr
Nininger.
“Er það ekki steinn?”
“Það er steinn, sem féll úr lofti
— loftsteinn”.
“Ha?” Bóndinn tekur nú
steininn aftur af borðinu og
skoðar hann í krók og kring,
spyr nokkra spurninga og segir
“Eg gæti bezt trúað að steinn-
inn í garðinum fyrir framan
húsið hjá tengdabróður mínum
sé samkynja þessum.”
Nokkrum vikum síðar, býr
mágur bóndans um undarlegan
stein, er hafði verið notaður til
að skástoða. annan girðingar-
hornstaurinn fyrir framan húsið ;
honum hlotnaðist þrjátíu og átta
dollara bankaávísun fyrir viðvik-
ið. Þannig elta loftsteinarnir
Nininger á röndum, hvar sem
hann fer. Hann er sí og æ að
skygnast um að þeim og koma
auga á þá í einum eða öðrum
staðnum.
Það var stjörnuhrap (víga-
hnöttur), sem sneri huga hans
til lífsstöðu sinnar. Níunda nóv.,
1923, klukkan fimtíu og sjö mín-
útur gengin í níu síðdegis, stóð
hann á gangstétt í McPherson,
Kansas, og sá leiftrandi skæran
vígahnött falla til jarðar í einn-
ar mílu fjarlægð, að því er virt-
ist, frá borginni. Vígahnötturinn
sýndist að vera svo nærri, að
honum lá við að stökkva til hlið-
ar. Til þess augnabliks, hafði
hann verið gætinn og ráðsettur
líffræðiskennari. Á þeim fáu
sekúndum, sem vígahnötturinn
hafði vakið aðdáun hans og
sundrast í jörðu, skildist Nining-
er, að nýtt æfistarf, að safna
loftsteinum, lægi fyrir höndum.
Sem stendur, á hann engan
keppinaut, sem kemst í hálfkvisti
við hann á þessu kynlega verk-
sviði. í einni hinni einkar áreið-
anlegu Harvard bóka um stjörnu-
fræði, eftir Dr. F. G. Watson, er
heitir “Between the Planets”,
segir höfundur bókarinnar, að
hinn fyrverandi prófessor í líf-
fræði, hafi gert grein fyrir rúm-
Afmæliskveðja
til yfirráðskonunnar á íslenzka elliheimilinu í Vancouver, B. C.,
fædd 30 apríl 1888 á ísafirði á íslandi
Við sextíu ára sóma feril þinn
Eg sæmd mér tel, að heilsa þér með ljóði.
Að kynnast þér, hefur heillað huga minn,
Þitt hjúkrunarstarf, varð mér sem fleirum gróði.
I launaskyni löngun hjá mér finn,
Til lukku að óska þér: því gull á eg ekki í sjóði.
Þinn orðstír víða, af fegurð þinni fór
Á ferðum þínum bæði á sjó og landi;
Við hússtjórn bæði og hjúkrun fræg og stór.
Þann heiðurssess að skipa, er mikill vandi.
Því bið eg góðan guð, og jafnvel Þór
Að gæta þín, og forða þér frá strandi.
Þér blessist alt, til æfi þinnar nóns,
Sem okkar land á bezt í fórum sínum.
Og föður og móðir — Markúsínu og Jóns,
Og mentuðum ungum, tveimur dætrum þínum.
Þú ert canadisk, en borin feðra fróns
Þess fánamerki, úr hugsun, aldrei týnum.
Eftir þrjátíu og fimm ár, stöðugt við þín störf
f stjórn og hjúkrun ótal manna og kvenna,
Þú getur heilsað framtíð, frjáls og djörf,
Á furðuströnd, þar lífsins eldar brenna.
Því alstaðar er þinna líka þörf
Við þjóðarmeinin, heilsufræði að kenna.
Þórður Kr. Kristjánsson
—30. apríl 1948.
Þetta Nýja Ger
Verkar Eins Fljótt Og Ferskt Ger
Heldur Ferskleika Eins Og Þurt Ger
Nú getið þér fengið fljóthefandi ger án þess að vera hrædd um
skemdir. Hið nýja Fleischmann’s Royal Fast Rising Dry Yeast,
heldur sér viku eftir viku án kælingar. Hafið ávalt mánaðar-
forða á búrhillunni.
Notið það nákvæmlega eins og ferskt ger. Einn þakki af þessu
nýja, þurra geri jafngildir einni köku af fersku geri í öllum
forskriftum. Tekur tafarlaust til, er fljóthefandi. Afleiðingar
þess eru lostæt brauð og ágætir brauðsnúðar, á afar stuttum
tíma. Biðjið nú þegar matvörusala yðar um hið nýja Fleisch-
mann’s Royal Fast Rising Dry Yeast.
1 pakki jafngildir 1 köku af Fresh Yeast
um helmingi allra loftsteina, sem
nú eru að koma í ljós. Safn hans
er til sýnis (inngangseyrir einn
fjórði úr dollar) í American,
Meteorite Museum, er stendur
við þjóðveginn 66, langt út í eyði-
mörkinni fyrir vestan Winslow
í Arizona. Safn þetta er eitt af
fimm heimsins stærstu söfnum.
Hin söfnin, er til jafns komast,
eru British Museum, Smithonian
Institution, American Museum
of Natural History og Chicago
Natural History Museum.
Nininger er vísindamaður, þó
hann sé ekki rígbundinn við for-
skriftabókina. Ýmsir hinna rétt-
trúaðri framdkvæmdamanna líta
smám augum á hann, og furða
sig á, hvernig í f járanum að hon-1
um hefir tekist að krækja í svona
marga loftsteina. Sannleikurinn
er, fyrir utan að vera bókvís, er
hann ríkulega gæddur eiginleik-
um Sherlock Holmes. Hann1
kemst á snoðir um og rekur slóða
eins eður annars loftsteins með
alveg ótrúlegri kænsku og leikni.
Til dæmis, þrítugasta október,
árið sem leið, sást logandi hnött-|
ur þeytast þvert yfir himininn1
í Arizona. Þúsundir manna sáu
þessa sjón. Hér var greinilega
um vígahnött að ræða, sem á-
reiðanlega féll til jarðar. En
hvar?
Þegar Nininger leitar að loft-,
steinum, er sézt hafa falla,,
grundvallast aðferð hans á þeirri
sálfræðilegu sannreynd, að marg-,
ir horfa, en fáir sjá. Hann hittir
hvern og einn að máli, sleppir
ónákvæmum frásögnum en hag-
nýtur góðar.
Þegar hann frétti um Arizona-
loftsteininn, festi hann upp aug-
lysingu í loftsteinasafni sínu og
fekk mikilsverðar vísbendingar
hjá þeim, sem á safnið komu og.
vígahnöttinn höfðu séð, litlu síð-
ar leggur hann af stað. Ferðin
gekk seinlega. I Gallup, um
tuttugu rnílur frá Arizona, virt-
ist hann vera, samkvæmt sögn
manna, fyrir sunnan og austan
staðinn sem loftsteinsins var að
leita. Þegar komið var til Ship-
rock, níutíu og þrjár mílur fyr-
ir norðan Gallup, virtist hann
vera kominn of langt til norð-
austurs. í Cortez, Colorado, var
bæði stefnan, sem för hans lá í
og stefnan á staðinn, sem líklegt
var að steininn findist, í hásuð-
ur. Þannig leitaðist hann við að
aka umhverfis svæðið, sem braut
loftsteinsins lá yfir síðusta
augnablikið sem hann var á lofti.
En það var ekki auðgert, því
landið er ilt yfirferðar,, fáar
brautir, og San Juan áin fyrir
vestan Shiprock rennur í óbrúuð-
um giljum á hundrað tuttugu og
fimm mílna löngu svæði; þar er
og mjög strjálbygt, og margir í-
búanna eru Indíánar. En þrátt
fyrir öll þessi vandkvæði, tókst
Nininger að fá nóg sönnunar-
gögn til að gefa til kynna, að
loftsteininn hefði hlotið að falla
í námunda við Four Corners,
ofurlítið fyrir vestan hásuður
frá afskekta staðnum, þar sem
Ernie Pyle sat með sitjandan í
Utah, en aðra hluta líkamans í
Arizona, Colorado og New Mex-
ico.
Að loftsteini þessum hafa bæði
hvítir menn og Indíánar leitað
fótgangandi, ríðandi og í flug-
vélum. En til þessa hefir ekkert
fundist. Nininger álítur að í
þessu tilfelli sé ekki um nein
stór stykki að ræða, heldur að-
eins um þúsundir smábrota. »
Sumir vígahnettir saman-
standa næstum einvörðungu af
málmum. Nininger segir, að þessi
tegund sundrist sjaldan við á-
rekstqrinn. En þær tegundir,
sem samanstanda mestmegnis af
steinefnum, molast í sundur, —
stundum mélinu smærra. Þeir
stærstu, sem vér eigum, eru því
málmtegundar, en sumir hinna
allramerkilegustu líkjasf venju-
legu gróti. Stærsti steinkendi
vígahnötturinn, sem sést hefir
falla og síðar fundist, kom í leit-
irnar með aðstoð tækni þeirrar,
er Nininger hefir framleitt.
Þessi sérstaki vígahnöttur
klauf loftið yfir akuryrkjuhéraði
nokkru í norðurhluta Arkansas-
ríkis, skamt frá Paragould. Nin-
inger bjó þá í McPherson, Kans-
as. Þótt hann kæmist án tafar til
Arkansas urðu aðrir á undan
honum. Einn hluti vígahnattar-
ins, áttatíu og fimm pund að
þyngd féll í kornakur, og fanst
því næstum að vörmu spori. Þar
sem Nininger var ljóst að það er
sjaldan rétt um einn stein að
gera þegar vígahnöttur fellur,
réð hann Paragould bændum að
ieita grandgæfilega að öðrum
stykkjum. Hann dró strik á land-
kort og sagði, að kæmu brot í
leitirnar, findust þau að líkind-
um einhverstaðar í þessari stefnu.
Fer hann svo heim, en þýtur
svo í skyndi aftur á staðinn. —
Hinn afarstóri Paragold-loft-