Heimskringla - 02.06.1948, Blaðsíða 5
WINNIPEG, 2. JÚNÍ 1948
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
S. K. Padover
Getur V.-Þýzkaland orðið sjálfbjarga?
Höfundurina er þektur
rithöfundur. Var stjórn-
mála fréttaritari í London á
stríðsárunupi. Fór til Þýzka-
lands þegar innrásin hófst.
Hér setur hann fram ástæð-
ur með og móti stofnun sér-
staks ríkis í Vestur-Þýzka-
landi.
Eftir að utanríkisráðherra
fundurinn, sem haldin var í
London síðastliðinn desember,
leystist upp, án þess nokkurt
samkomulag næðist, komu fram
margar getgátur og ágizkanir um
það, að vestur veldin mundu gera
sérstakt ríki úr sínum hernáms-
svæðum. Nýskeðir atburðir hafa
orðið til þess að koma því máli
aftur á dagskrá, og sumir sem
voru því mótfallnir áður virðast
nú hafa skift um skoðun. Sjálf-
sagt er sumt af því tali ekkert
nema áróður. En staðreyndum
verður þó ekki gengið framhjá.
Ástæðurnar fyrir því, að
hvorki Washington eða London
hafa verið í neinum flýti með
að stofnsetja sjálfstætt ríki í V.-
Þýzkalandi eru bæði stjórnmála-
legar, en þó einkum hagfræði-
Jegar.
Rússar urðu fyrstir til að lýsa
því yfir að þeir vildu að Þýzka-
land yrði ein heild; eitt ríki. —
Leir litu eflaust svo á, að sú
stefna gæti borið góða ávexti í
framtíðinni. Þeir gátu þá sýnt
það svart á hvítu, að þeir hefðu
jafnan verið vinir Þýzku þjóðar-
innar. Eins og kunnugt er, varð
þessi yfirlýsing Rússanna til
til þess, að þáverandi utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna Mr.
Byrnes, gaf út yfirlýsingu fyr-
ir sína hönd og sinnar þjóðar,
sem mjög fór í sömu átt. Og þar
sem báðar hliðar hafa tekið sömu
stefnu í þessu máli, hefur hvor-
ug viljað verða fyrri til að ganga
á bak orða sinna.
Reyndir stjórnmálaleiðtogar
vita líka vel, að þjóðarmetnaður
og þjóðarhatur, getur orðið
hættulegt, sprengiefni. Dæmið
um Hitler er þar deginum ljósara.
Hann blés einmitt að þeim kolum
og setti með því móti allan heim-
inn í bál og brand; þjóðliðarnir
Þýzku mundu aldrei fyrirgefa
orlendu ríki, sem yrði til þess að
búta sundur land þeirra, sérstak-
lega vegna þess, að altaf má gera
táð fyrir að einhverjir yrðu til
að æsa þá upp í því máli. Þess-
konar æsingar hafa þegar hafist.
í janúar síðastl. komu nokkrir
Vestur-þýzkir embættismenn
saman í Frankfurt til að ræða
niöguleikana á því að setja upp
einhverskonar sjálfstæðu á her-
námssvæðum Vesturveldanna. —
En jafnskjótt hófu blöðin í rúss-
neska hlutanum ákærur á hendur
þeim, kölluðu þá Þýzka Quis-
iinga, og gáfu í skyn, að þeir
ntundu sæta sömu örlögum og
aðrir föðurlandssvikarar.
Blaðið “Neues Deutschland”
komst svo að orði: “Sjötíu millj-
ónir Þjójðverja munu ekki gera
sig ánægða með það sem þessi
tylft doktora kann að samþykkja
í Frangfurt í dag. Og ef Þýzka-
iand bíður tjón af gjörðum þeirra
verða þessir herrar að gera sér
ijóst, að þeir verða skaðaðir á-
hyrgarfullir, og engar afsakanir
Verða teknar til greina”.
Öllum stórveldunum, er það
auðvitað vel ljóst, að skifting
Þýzkalands gæti orðið til að
kveikja eld, sem erfitt yrði að
slökkva. Sagan sýnir að þjóðar-
metnaður og föðurlandsást Þjóð-
verja hefur löngum verið ærið
herská, og þeir hafa að undan-
förnu trúað á sverðið og byssuna
fremur öðrum þjóðum. Það er því
ekki mjög erfitt að gera sér í
hugarlund, hver áhrif það mundi
hafa á hugarfar þeirra ef herj-
ans útlendingarnir yrðu til þess
að eyðileggja æfistarf Bismarks,
er Þjóðverjar telja eitt mesta af-
reksverk sögunnar.
Að síðustu er vert að athuga
alþjóða-áhrifin, sem slfkt skrif
hlyti að hafa, stofnun sérstaks
ríkis í Vestur-Þýzkalandi mundi
að líkindum verða til þess að
víkka enn meir djúpið, sem nú
er milli austur og vestur-veld-
anna, og skifta Evrópu, ef til vill
að fullu og öllu í tvær andvígar
herbúðir. Sem stendur er að vissu
margt sem á milli ber. Rússa ann-
ars-vegar og Ensk-Ameríkanar
hínsvegar, en þó eru enn sam-
göngur og samkomulag á viss-
um sviðum. Og meðan svo er, er
ekki með öllu vonlaust, að takast
megi að byggja fleiri brýr yfir
gjána. En stofnun sérstaks rík-
is í vestrinu, yrði líklega til þess
að fella járntjaldið að fullu og
öllu.
Þannig er þá stjórnmála hlið-
in, en fjármálahliðin sýnist þó
enn erfiðari viðfangs. í stuttu
máli, framleiðslan er sem stend-
ur, ekki nægileg til þess að veita
íbúunum þau lífsþægindi, sem
talin eru sjálfsögð með siðuðum
þjóðum nú á dögum. Og yrðu því
að treysta á erlenda eða Banda-
ríkja hjálp fyrst um sinn. Marsh-
all áætlunin gerir ráð fyrir að
“Bizonía” fái fjögra biljóna lán
nætsu fimm árin, og vafasamt
hvort það reynist nægilegt. Og
hitt er heldur ekki víst að þjóð-
þing Bandaríkjanna verði í skapi
til að veita stöðugum straum af
biljónum dollara í ölmusugjafir
til Þjóðverja.
Sannleikurinn er að Þýzkaland
eins og það var fyrir stríðið, var
ef til vill nær því að vera sjálfu
sér nægilegt, en nokkurt annað
land í Evrópu. Jafnan síðan
Þýzkaland sameinaðist 1871 hafa
ieiðtogar þýzku þjóðarinnar unn-
ið að því, að stóriðjuatvinna í
vestrinu hvíldi á traustum grund-
velli, sem var landbúnaðurinn í
Austrinu; með því móti skapaðist
markaður á báða bóga, og af-
gangur iðnframleiðslunnar var
síðan fluttur út til að borga fyr-
ir nauðsynlegan innflutning.
Með þessu móti tókst þeim að
tvöfalda fólksfjölda Þýzkalands,
með lífskjörum, sem voru talsvert
betri en í meðallagi, allt á síð-
ustu tveimur eða þremur manns-
öldrum.
Tókum t. d. árið 1938, þá var
framleiðslan í hernámssvæðum
Vesturveldanna á þessa leið; þau
framleiddu 86 prósent af stáli; 80
prócent af kolum en ekki nema
45 prócent af matvælum. Afgang-
urinn 14 prócent af stálfram-
leiðslunni, 20 prócent af kolum
og 55 prócent af matvælum var
framleitt í Austurhluta landsins
sem nú er í höndum Rússa og
Pólverja.
Tilkynning
Umboðsmaður okkar á íslandi er Björn Guðmunds-
son, Mávahlíð 37, Reykjavík. — Hann tekur á móti pönt-
unum á blöðunum og greiðslum fyrir þau.
Kaupendur blaðanna eru vinsamlega beðnir að til-
kynna umboðsmanni vorum vanskil á blöðunum, og
einnig ef breytt er um verustað.
Heimskringla og Lögberg
En þessar tölur segja í sjálfu
sér ekki mikið, nema því aðeins
að athugaður sé fólksfjöldinn í
umræddum héruðum. Sem stend-
ur mun fólksfjöldinn í Austur
héruðunum, sem framleiddu meir
en helming af matvörum þjóðar-
innar, vera um sextán miljónir,
en fer stöðugt fækkandi, bæði
vegna þess að fólkið flytur þaðan
af frjálsum vilja, eða er rekiðj
úr landi, á það einkum við héruð-
in sem nú eru undir stjórn Pól-
verja. Á hernáms svæðum vestur-
veldanna, mun venjulegur fólks-
fjöldi vera herumbil 45 miljónir,
en auk þess eru nú um þrjár milj-
ónir flóttamanna í Ruhrdalnum,
og einar 5 miljónir í Bavaríu og'
annars staðar, eða alls 8 miljónirJ
íbúatalan verður þá um 53 milj.,!
á landsvæði sem er ekki nema|
95,000 fermílur, eða meir en ■
helmingi minna en Frakkland..
Vestur-Þýzkaland er því, þeg-
ar Niðurlönd, Holland og Belgia,
eru undirskilin, þéttbyggðasta
landið í Evrópu. fbúatalan á
hverri fermílu í V.-hlutanum
557, en í Austur-Þýzkalandi 370.
Til samanburðar er þetta þétt-
býlið í nokkrum öðrum Vestur-
Evrópu löndum: Noregur með
23 íbúa á hverja fermílu; Svíþjóð
með 36; Frakkland 197; ítalía
372; og Stór Bretland með 495.
Það er því engin furða, þó sú
spurning verði efst á baug í hug-
um þeirra, sem eiga að ráða þess-
um málum til lykta. Getur þetta
litla land, sem í sjálfu sér er
fremur ófrjótt og fjalllent, þó
auðugt sé af hráefnum, getur það
í raun og veru framleitt sóma-
samlega öllum þeim mannfjölda,
sem þar er búsettur?
Fyrir stríðið meðan Þýzkaland
var einheild, var fólksfjöldinn
ekki nema 265 manns á hverja
fermílu, og jafnvel þá urðu þeir
að flytja út vörur eða svelta. Þeir
seldu þá erlendis um 25 prócent
f járn og stálframleiðslunni. —
^uk þess seldu þeir margskonar
rélar lyf og liti gleraugu, sjón-
uka og m. fl. Með öðrum orðum
ilutir þeirra í Alþjóðarverzlun
rið 1938 var það stór að Banda-
íkin ein báru þar stærri hlut frá
>orði.
Til samanburðar mætti benda á
>að að Bretum hefur reynst örð-
igt, að koma atvinnuvegum sín-
im á réttan kjöl eftir stríðið,
>rátt fyrir það, að meiri hlutinn
f þeirra verksmiðjum var ó-
ikemdur, og erlendur markaður
lami og áður. í Þýzkalandi erj
>essu alt á annan veg háttað. Þar
ru borgirnar meira og minna í
ústum, verksmiðjur eyðilagðar
ða fluttar úr landi, samgöngur
lamasessi og erlendur markað-
ir tapaður, minnsta kosti sem
tendur.
Það er því augljóst að iðnaður-
nn í Vestur Þýzkalandi yrði að
:omast á sama, eða jafnvel hærra
tig, en nú gerist í Englandi og
ielgíu, en þau lönd eiga bæði
lýlendur til að selja iðnaðarvör-
ir sínar. Við skulum gera ráð
yrir að samkv. Marshall aætl-
ininni yrði 4 biljónum dollara
rarið til að endurreisa friðsam-
egan iðnað í V.-Þýzkalandi, ef
>vo yrði mundu þeir verða að
selja alt að 80 prócent af fram-
eiðslu erlendis til að borga fyrir
natvörur og hráefni.
En hvar mundu Þjójðverjar
Einna markað fyrir allann þann
itflutning? Besti og vissasti
narkaður Þjóðverja hefur frá
tpphafi verið í Austur-Evrópu,
únkurn í Balkanríkjunum, en nú
;ru þau lönd öll á bak við “járn-
jaldið” svonefnda, og auk þess
tafa þau flest á prjónunum fyrir-
etlanir um stóraukinn iðnaðj
íeimafyrir, svo vafasamt er hvort ^
:reyst verður á markað þeirra
Framvegis. Annarstaðar í Evrópu
>g í öðrum heimsálfum, yrðu
Þjóðverjar að keppa við vörur
:rá Tékkum, Bretum, Pólverjum
>g Bandaríkjamönnum. Af öllum
>essum ástæðum, er það auðsætt,
ið ríkisheild í V.,-Þýzkalandi
nundi hafa afarmikla örðugleika
NEMENDA MÓT
í tilefni af því að séra Rúnólf-
ur Marteinson verður sæmdur
Doktors nafnbót við Gustafus
Adolphus háskóla um þessi mán-
aða mót hafa fyrverandi nemend- ^
ur hans við Jóns Bjarnasonar
skóla, ákveðið að halda honum
samsæti í fyrstu Lutersku kirkju
þann 12. júní, á laugardag kl. 8.
að kvöldi. Fáir Vestur-fslending-
ar eiga þenna heiður skilið fram-j
ar séra Rúnólfi, eftir langt og ó-
sérplægið starf í þágu mentunarj
og íslenzkra mála hér vestra. Um
leið og fyrverandi nemendur
hans langar til að sýna honum
virðingarvott þá eru þeir um leið
að endurnýja fornan vinskap og
endurminningar frá skóla-árum.
Óskað er eftir að f jöldi nemenda
verði til staðar þetta kvöld, og til
að undirbúningur geti verið sem
fullkomnastur er óskað að þeir
sem ætla að koma gefi sig fram
við einhvern af eftirfylgjandi:
Miss Salome Halldorson, Trans-,
cona. Mrs. Paul Goodman 652!
Goulding St. Mr. A. S. Eggert-
son, 209 Bank of Nova Scotia.
Mr. B. E. Johnson, 1059 Domin-
ion St., Mr. Axel Vopnfjörd, 1267
Dominion St. B. E. J.
SkipuleggiS Raffræðilega
Skipuleggið hús yðar þannig að rafurmagns vírarnir geti
flutt nægilegt afl til þeirra ljósa og véla sem þér nú hafið í
húsinu, og einnig þeirra, sem nauðsynlegt verður að bæta
við eftir því sem þarfirnar krefjast. Fyrir ábyggilega og
ódýra rafroku skuluð þið síma yðar eigin raforku-kerfi,
CITY HYDRO. Sími 848 161.
CITY HYDRO
er yðar — notið það
við að etja, svo mikla, að nálega
virðast óyfirstiganlegir.
En spurningin,' sem krefstj
svars, og það sem fyrst er: Hvað
á að gera við Þýzkaland? Bretar
eyða nú árlega um 400 milj., doll-
ara, á sínu hernámssvæði, og —
Bandaríkin alt að biljón bara til
að halda lífinu í fólkinu, því end-
urreisnarstarf eftir eyðileggingu
stríðsins er tæpplega byrjuð.
Borgirnar eru enn í rústum, fólk-
ið skelfur af kulda á veturna, og
er hálf hungrað alt árið. Þetta
getur vitanlega ekki svo til
gengið. Nágranna þjóðir Þýzka-
lands geta ekki sjálfra síns vegna
staðið sig við að skapa pestabæli
í hjartastað Evrópu.
Sannleikurinn er, að eins lengi
og Bandaríkin og Rússland geta
ekki jafnað sín ágreiningsefni,
og komið sér saman um að gera
Þýzkaland að einni f járhagslegri
heild, mun málefnum Þýzkalands
þoka skamt áleiðis, og alt við-
reisnarstarfið fara í handaskol-
um.
Hvað er það þá sem Rússum og
vesturveldunum ber mest á milli?
Misklíðarefnin eru vitaskuld
mörg, en eitt er þó mest áberandi,
og það var skerið sem utanríkis-
ráðherrafundurinn í London
strandaði á. í stuttu máli, Rússar
heimta 10 biljónir dollara í
stríðsskaðabætur frá Þjóðverjum.
Og þeir kref jats jafnfarmt, að af-
borganir hefjist þegar í stað, af
núverandi framleiðslu landsins.
Þetta síðasta vilja Bandaríkin
ekki samþykkja. Þeir segja að
með því móti yrðu það þeir en
ekki Þjóðverjar sem borguðu
brúsann. Segja sem satt er, að
framleiðsla landsins nægi ekki
til að fæða og klæða íbúana, og
ef partur af þeirri framleiðslu
færi í skaðabætur mundu þeir
verða að bæta hallann. Rússar á
hinn bóginn látast ekki skilja
þetta síðasta atriði og segja að á
meðan Bandaríkin neiti sér um
skaðabætur frá Þjóðverjum muni
þeir alls ekki samþykkja að setja
á stofn sameiginlega stjórn fyrir
alt Þýzkaland.
Hver hefir hér á réttu að
standa? Þeirri spurningu er
erfitt að svara. — En heilbrigð
skynsemi bendir til þess, að væru
minni æsingar og meiri löngun
til samvinnu, yrði ekki erfitt að
ráða þessum málum til lykta. —
Auðveldasti vegurinn virðist það,
að Bandaríkin veittu Rússum
stórt lán gegn því að þeir féllust
á sameiginlega stjórn í Þýzka-
landi. Skiljanlegt er, að skatt-
greiðendum í Bandaríkjunum sé
illa við að senda kommúnista rík-
inu stórfé, en þeir mættu kanske
eins vel gera það beint eins og
óbeint, því Rússar þurfa eflaust
f járshagslega aðstoð til að koma
atvinnuvegum sínum í viðunan-
legt horf, og geti þeir ekki feng-
ið hana með léttu móti munu þeir
ekki hika við að taka örðugri
leiðina, og rýja sitt hernáms-
svæði af vélum og verksmiðjum.
Eins og sakir standa nú, hafa
Bandaríkin lofað, að veita vissum
hluta af Þýzkalandi, sem ekki
sýnist eiga neina fjárhagslega
framtíð, stórlán, og með því er þó
engin endanleg ákvörðun tekin
um framtíð Þýzkalands, og Rúss-
ar og Bandaríkjamenn á öndverð-
um meiði eftir sem áður.
Þeir menn, sem ráða lögum og
lofum í Kremlin og á Pennsyl-
vania Ave., verða að muna það,
að sú kemur tíð, að þeir verða að
standa reikningsskap á því fyrir
dómi sögunnar hvort ákvarðanir
þeirra nú leiða til friðar og far-
sældar, eða til sundurlyndis og
ófriðar. E. S.
FJÆR OG NÆR
Byrjað verður að starfrækja
sumarheimilið á Hnausum
snemma í júlí mánuði í sumar.
Þá verður tekið á móti börnum
eins og áður, og þeim veitt tæki-
færi að njóta ferska loftsins og
sólskinsins í fögru umhverfi sem
greni skógur umlykur á bökk-
um Winnipeg-vatns. Umsóknar-
bréf sendist til:
Mrs. Emma Renesse, Arborg.
Mrs. H. E. Johnson, Lundar
Mrs. J. F. Kristjansson
788 Ingersoll St. Wpg.
Séra Philip M. Pétursson
681 Banning St. Wpg.
Mrs. Sveinn Thorvaldson,
Riverton, Man.
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
því gleymd er goldin skuld
Þeir sem villja fá myndir
prentaðar í bók þeirri er búist er
við að út komi á komandi hausti
um Álftavatns- og Grunnavatns-
bygðir verða að senda þær til
Jóns Guttormssonar, Lundar, fé-
hirðis útgáfunefndarinnar, fyrir
ágúst mánaðar lok. Fjórir doll-
arar verða að fylgja hverri mynd
fyrir kostnaði nema fyrir þá sem
eiga myndamót, þá verður aðeins
tekið gjald fyrir plássið í bók-
inni. Þetta verður að gerast svo
bókin verði ekki of dýr og svo
engin mynd verði eftir skilin sem
fólk vill fá prentaða í bókinni.
Hér er átt við smærri andlits-
myndir en stærri myndir verða
eðlilega dýrari.
Mrs. L. Sveinson,
ritari nefndarinnar
H. E. Johnson,
forseti nefndarinnar
* * *
Icelandic Canadian Club
We have room in our Winter
issue of The Icelandic Canadian
Magazine for a number of photo-
graphs for Our War Effort Dept.
We are anxious to have a com-
plete record of those, of Iceland-
ic descent, who served in the
armed foroes of Canada and the
United States. Kindly send
photographs if at all possible as
snapshots do not make a clear
newspaper cut.
Information required: Full
name and rank, full names of
parents or guardians, date and
place of birth, date of enlistment
and discharge, place or places of
service, medals and citations.
There is no charge.
Kindly send the photographs
and information to:
Miss Mattie Halldorson
213 Ruby St. Winnipeg, Man.
Winnipeg, Man.
VERZLUN ARSKOL AN AM
Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðar
stöður er að ræða.
Vér höfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fyrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
The Viking Press Limited
Banning og Sargent
WINNIPEG :: MANITOBA