Heimskringla - 21.07.1948, Blaðsíða 4

4. SlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 21. JÚLÍ 1948
Immskrintila
(Stofmtfl 1889)
Kemur út á hverjum miðvikudegl.
Ei?endur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24185
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn, borgist fvrirfram.
Allar borganir sendjst: THE VIKING PRESS* LTD.
öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by and printed by
THE VIKING PRESS LIMITED
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24 185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 21. JÚLÍ 1948
Flytja vopnaðar lestir Berlin-búum matvæli?
(Eftirfarandi grein er skrifuð af Wilson Woodside, er um
merkari málin á dagskrá þjóða heimsins skrifar iðulega í blöð og
rit hér vestra. Þessi grein hans um það mál, er öllum er nú efst í
huga, Berlínar-málið, er hér þýdd úr blaðinu Saturday Night.)
Það eina, sem í veg hefir komið fyrir, að vestlægu þjóðirnar
eru ekki enn farnar úr Berlín, er hinn gífurlegi matvæla flutningur
þangað með flugförum. íbúum Austur Þýzkalands og Rússum
hefir vaxið þetta svo í augum, að það er ekki ólíklegt, að það hafi
einhver áhrif á útkomuna í deilunni um Berlín.
Þjóðverjar í Frankfurt eru hissa á því sem fram fer þar á Rín
Main flugvellinum, en þaðan er mikið flutt til Berlínar. Rússar eru
sér þess einnig meðvitandi. Þeir geta ekki vel gert sér grein fyrir
því að Bandaríkjunum skuli hafa verið kleift, að koma á fáum dög-
um því til leiðar að þangað streymi tugum saman fjögra hreyfla
flugvélar, er flogið hafa kring um hálfan hnöttinn: frá Hawaii,
Alaska og Panama, með vörubirgðir. Og ekki hefir minna kveðið
að því, sem R.A.F. hefir verið að gera, þó sjaldan sé á það minst í
blöðum í Bandaríkjunum og Canada.
Eg mintist á það í síðasta blaði, að hávaðinn frá þessum flug-
förum, sem í Berlín lenda að jafnaði eitt á hverjum tveimur mínút
um, allan daginn og auk þess stundum hálfar næturnar, vekti
hugsunina um hvort alt væri með feldu og hvort að þetta boðaði
ekki beinlínis eða óbeinlínis stríð. Síðan hafa blöð Rússa í Berlín
talað um, að þetta væri óþolandi, að lofa fólki ekki að sofa og að
íbúar vesturhluta borgarinnar ættu að stöðva þetta. Það væri líkast
leifturstríðinu yfir London fyrir nokkrum árum. En íbuar vestur
hluta borgarinnar bera þetta með ró og stillingu. Það stendur heldur
aldrei á þeim, að taka til starfa við afhleðslu, á hvaða tíma, sem
flugförin ber að garði.
Haldast vestlægu þjóðirnar við í Berlín?
Social Demokratar hafa oft þúsundum samana gengið í fylk-
ingu um borgina og krafist þess, að íbuarnir beittu sér á móti Rúss-
um jafnvel þó líf yrði að leggja í sölur fyrir það. Annars æddu
Rússar yfir alt Þýzkaland og alla Evrópu.
Þetta eru nú skýlaus meðmæli með stefnu vestlægu þjóðanna í
Þýzkalandi. En nægja þau ein? Höfum við nokkra stefnu ennþá
tekið, er tryggir vestlægu þjóðunum dvöl til langframa í Berlín?
A hvern hátt ætla þær að laða eða þröngva Rússum til að opna járn-
brautum aftur leiðina til Berlínar? Og hvaða vissu hafa þær fyrir
þó þetta tækist, að samningurinn um það yrði ekki rofinn þegar
Rússum þætti það þóknanlegt.
Blaðið New York Times álítur að byrjunin ætti að vera sú, að
prenta samningsskjölin (the White Papers) er sýna rétt vestlægu
þjóðanna til að vera í Berlín. Ennfremur hvernig þær hliðruðu til
við Rússa um að fá að vera þar einnig, þó frá landvinninga-sjónar-
miði, ættu þeir þar til lítils réttar að telja. Þessi skjöl og samn-
ingar og alt sem um getur í þeim, ætti segir blaðið að birta.
Sama blað lagði til fyrir skömmu að vestlægu þjóðirnar hlæðu
lestir af vörum og sendu verndaðar af herliði til Berlínar. Ef
Rússar skyldu reyna að stöðva matvörusendingarnar með skothríð,
þá er alveg eins vel að við horfumst nú í augu við það eins og síðar.
Það er ekki ljóst hvað mikið fylgi þessi stefna hefir vestan
hafs. Og Frakkland mun tæplega undir það búið, að ganga svo
langt. En þessu var þó hreyft fyrir skömmu í blöðum bæði í Bret-
landi og í Banadríkjunum, sem eina sporinu, sem til úrslita um
vegabannið væri líklegt.
Canada hefir haldið sig frá því, að örfa til svona mikilla átaka
til þessa þrátt fyrir þó hún hafi ekkert sagt með eða móti hersýn-
ingum vestlægu þjóðanna í Frankfurt og hafi sent til Evrópu eitt-
hvað af nýjum herflugvélum af B-29 gerð; ennfremur átt fundar-
höld með Bandaríkjunum um öryggi á Atlanzhafinu og annað því
um líkt og umræður um að Bandaríkin geri að vopnum til út nýja
frakkneska herdeild. En annað hefir Canada ekki lagt til þessara
mála, svo vitað sé.
Skyldi svo fara, að Rússar stöðvi flugflutninga einnig með
valdi til Berlínar, virðist telft á tæpasta vaðið með að halda friðinn.
Skeytið, sem vestlægu þjóðirnar sendu Rússum, hefir ekki i
móti því, að hafa fund og ræða alt málið um stjórn Þýzkalands, eins
og Rússar hafa í erjunum minst á, en því fylgir þó, að vestlægu
þjóðirnar krefjast, að flutningsbannið á járnbrautum verði fyrst
afnumið. Þær krefjast fulls réttar til að vera óáreittar í Berlín
fyrir vinninga sína í stríðinu eins og einnig er staðfest með samn-
ingi og þó ekki væri nema fyrir leyfið, sem Rússum var sérstaklega
veitt til landsvæðis í Austur-Þýzkalandi, sem það hefir nú verzlað
með eða selt án þess að spyrja nokkura hinna sigruðu þjóða um
það.
um, að yfirvega alla samninga,
er gerðir hafa verið um Þýzka-
land, sem með öðrum orðum er
bara fyrirsláttur. Það getur verið
að Frakkar séu því ekki fráhverf-
ir, vegna þess, að þeir vilja vissu-
lega ná í meira af Þýzkalandi en
þeim hefir hlotnast. En hvað
mundi það lengi halda hlut sínum
eitt fyrir Rússum? Bretar og
Bandaríkjamenn eru vissulega
ekki á móti því, að yfirvega mál
Rússa. En hvað þýðir það, þegar
fram á þá stefnu eina er farið af
hálfu Rússa, að fá að leggja alt
Þýzkaland undir sig og engum
samningi er hægt að treysta í því
efni.
Rússar hafa skýrt ljósar en
hægt er að gera hér eftir hvað
fyrir þeim vakir með samninga
umleitan á ný um Þýzkaland —
með yfirlýsingunni, sem þeir
gáfu út í Varsjá til peðríkja
sinna, fyrir þrem vikum. Og við
þekkjum Rússa nú orðið nógu
mikið til þess, að þegar þeir gera
yfirlýsingar sín á milli, eru þær
grundvöllurinn, sem alt er bygt á,
en ekki það sem þeir gefa til
kynna við aðrar þjóðir; þó þeir
samþykki eitthvað gagnstætt
þeim við erlend ríki, meðan á
málamiðlunum stendur er það
alt svikið, er heim er komið. Það
er sem þeir hafi þetta að leik
til að ganga með á alla samninga
við aðrar þjóðir.
Ögranir ekki til neins
í skeyti Bretlands og Bandaríkjanna til Rússlands er og tekið
fram, að vestlægu þjóðunum verði ekki á neinn hátt ögrað til að
afsala sér rétti sínum til dvalar í Berlín og þær vona að Rússland
láti sér ekki detta í hug að efast um það.
" Þegar þessi grein er skrifuð, er svarið ekki komið frá Rússum,
Síðustu kröíur Rússa
Hér er það sem þeir krefjast:
(1) Að fullkomna afvopnun
Þýzkalands. (2) Stjórn hinna
fjögra stóru yfir Rúr. (3) Stofn-
un þýzkrar bráðabirgðarstjórnar
yfir öllu Þýzkalandi með umboði
eða samningi fjögra stóru þjóð-
anna. (4) Friðarsamningur við
Þýzkaland og burtflutningur
alls útlends hers úr landinu inn-
an eins árs. (5) Skaðabótagreið-
sla Þýzkalands.
Fyrsta atriðið um afvopnun
Þýzkalands, er sögð krafa frá
peðríkjum Rússlands, sem segj-
ast óttast að Þýzkaland hervæð-
ist á ný, en er auðvitað beina leið
komið frá Rússlandi. Annars
virðist Rússland lítið meina með
þessu þar sem það afneitaði 40
ára afvopnunar áformum vest-
lægu þjóðanna undir eftirliti
f jögra stóru þjóðanna fyrir tveim
árum síðan. Rússland heldur enn
við von Paulus-hernum og eru
smátt og smátt að berast Ijótar
fréttir af honum. Lítur hin síð-
asta að því, að von Paulus og
leiðandi menn hans hafi verið í
Stettin nokkra mánuði, en her-
inn hafi verið í Ukraine og sé
verið að æfa hann þar af kom-
múnistum. Þetta fer fram með
mikilli leynd.
Rússar halda einnig áfram
vopnagerð (V-2 missles anc
heavy tanks) í þýzkum verk-
smiðjum. Þegar nefnd frá fjóru
stórveldunum vildi athuga hvern-
íg með afvopnun Þýzkalanas
gengi, og alt var rannsakað
vesturhlutanum í því efni, var
þvert bann lagt við skoðun af
Rússum í þeim hluta landsins,
sem þeir réðu yfir. Sannleikur
inn er að þeir halda vel áfram
með vopnaframleiðslu og vinna
úraníum námur í Saxlandi enn,
með innilokuðum Þjóðverjum, þó
áður væri bannað.
Þá er annað kröfuatriðið. Það
er nú auðvelt að sjá hversvegna
þeir vilja nú Rúr. Þeir eru ekki
ánægðir með “Rúr Austur-Þýzka-
lands” í Silesíu, er þeir hrifsuðu
án þess að spyrja vestlægu þjóð-
irnar að því, og gáfu Póllandi(!).
Nú vilja þeir Rúr hið vestra und-
ir því yfirskyni að hinir fjórir
stóru eigi að vera þar stjórnend-
ur. En gæti ekki líkt farið með
þaðogBerlín! Orðtakið “fjögra
ríkja stjórn” meinar ekkert ann-
að en það hjá Rússum, að ausa
kommúnistum austan að inn
ári sem hinir fjórir stóru ættu að
stjórna, hugsa Rússar sér að
koma sínum mönnum að í mikil-
vægustu stjórnarembættin. Svo
þegar þjóðverjum væri afhent
alt sjálfum, færi fimta herdeild-
in_ á stað og Rússar yrðu búnir
eð gera Þýzkaland að einu peð-
ríkja sinna innan sex mánaða.
Rússland ágirnist Þýzkaland
Fimta atriðið? að fá Þýzkaland
til að greiða Rússum skaðabætur,
vilja Rússar framkvæmt á þann
hátt, að þeir fái helzt allar iðnað-
arstofnanir Þýzkalands í sínar
hendur. -Þeir hafa nú 45 prósent
þeirra í austurhlutanum. Með því
að taka iðnstofnanirnar í sínar
hendur, er hugmyndin að starf-
rækja þær í Þýzkalandi og ná
þannig fótfestu í landinu. Undir
stjórn eða rekstri Rússa, hlyti
landið alt að verða rússneskt
innan fárra ára.
Eftir reikningi Sameinuðu
þjóðanna, hafa Rússar nú þegar
náð í sjö biljón dollara virði af
Vjerksmiðjum og öðrum eignum
frá Þýzkalandi. Sósíal Demókrat-
ar í Þýzkalandi, segja Rússa hafa
rænt Þjóðverja vörum og áhöld-
um, er fylt hafi hálfa miljón
járnbrautarvagna. Á fundum
fjögra fulltrúa stórþjóðanna,
hafa Rússar aldrei fengist til að
draga neitt af þessu frá skaða-
bótakröfunum. Það er ekki efi á
að Rússar vilja hafa sínar skaða-
bætur. En sannleikurinn er sá,
að þeir vilja fyrst og fremst ná
rekstri í iðnaði Þýzkalands, með
það aðallega í huga, að ná end-
nalega öllum yfirráðum landsins.
í stuttu máli, Rússar vilja ná í
Þýzkaland. Þeir tóku einn f jórða
þess, án þess að spyrja nokkra að
því, og afhentu Póllandi það til
að sefa reiði þeirra út af landinu,
sem Rússar tóku af þeim. Þeir
öðluðust annan fjórðung lands-
ins, með því að hafa þar setulið.
sem vestlægu þjóðirnar í vestur-
hlutanum. En þeir brutu alla
samninga þar að lútandi og hafa
nú sett upp kommúnistastjórn í
öllum þessum hluta landsins og
slegið eign sinni á helming af öll-
um iðnaði þess hluta Þýzkalands.
Þeir fengu víðáttumikla spildu
af Þýzkalandi fyrir það, að leyía
vesltægu þjóðunum leið inn til
Berlínar, sem í augum lá, að ekki
hefði átt að þurfa að borga vega-
toll fyrir. Nú vilja þeir hafa alt
landið. Eitt blað þeirra í Berlín
sagði nýlega, að það væri stórt
atriði til að sameina Þýzkaland í
eina heild, að koma öllum erlend-
um stjórnum úr Berlín og vest-
lægum her út úr Þýzkalandi.
Það efar enginn þann augljósa
sannleika, að alt Þýzkaland væri
fyrir löngu alt orðið eitt af peð-
ríkjum Rússa, ef ekki væri fyrir
vernd vestlægu þjóðanna þar.
Hættan á að hefja nýjan samn-
ing við Rússland, liggur ekki í
því, ef að líkum lætur, að vest-
lægu þjóðirnar eða Bevin, Mar-
shall og John Foster Dulles,
þekki ekki hundakúnstir Rússa
orðið heldur hinu, að engan slík-
an samning verður hægt við
Rússa að gera, ef hann eyðilegg-
ur ekki alt viðreisnarstarf vest-
lægu þjóðanna í Evrópu. Það er
vegna þessa, sem einskis árang-
urs er að vænta af slíkum sam-
talsfundi fulltrúa stórþjóðanna
fjögra.
Engar samþyktir um þetta
Það væri að borga altof mikið
fyrir pípuna, að leggja Marshall-
áætlunina, stjórnarmyndunina í
Vestur-Þýzkalandi, og í raun' og
veru alla Evrópu í sölur fyrir
slíkan samning. Það er fyrir-
fram víst, að fæst af því, sem
G. S. THORVALDSON, K.C.
(í blaðinu Winnipeg Tribune
hafa verið að birtast greinar um
ým'sa málsmetandi menn. í 15.
júní blaðinu var G. S. Thorvald-
sonar getið á þá leið, sem hér
segir, í lauslegri þýðingu).
Solly Thorvaldson K. C. hefur
gaman af að gefa í skyn, að hann
hafi borist inn í hringiðu stjórn
málanna og lögfræðinnar eins og
þegar lækur fellur niður fjalls-
hlíð.
lnadið í fylkingum, og koma
þjóðunum fyrir afskifti þeirra
undir eina rússneska stjórn, en
ekki fjögra stórvelda stjórn.
Og það er það sem átt er við
með þriðja og fjórða atriðinu
Hann gefur þér þá hugmynd að
hann hafi náð stöðu sinni og áliti
í mannfélaginu fyrirhafnarlaust,
og án þess að stefna að settu
marki. En þetta er hinn ^mesti
misskilningur, sem orsakast með-
fram af því hva$ framkoma hans
er blátt áfram, og þeim vana
hans að taka öllu með ró og still-
ingu.
Framkoma hans á ræðupalli
bendir líka í allt aðra átt, þar
veifar hann höndunum og setur
fram hökuna til að gefa orðum
sínum frekari áherzlu, og talar af
þeim eldmóði, sem heldur athygli
áheyrendanna óskiftri frá byrj-
un til enda.
Af “skiljanlegum ástæðum” er
hann aldrei nefndur skírðarnafni
sínu, sem er Gunnar Sólmundur
sömuleiðis var það af skiljanleg-
um ástæðum, að hann fékk
snemma áhuga fyrir stjórnmálum
því hann var alinn upp á heimili
þar sem stjórnmálin voru talin
hversdagsmál og mikilsvarðandi-
mál
Frá sínum íslenzku foreldrum
hefur hann hlotið að erfðum
fróðleikslöngun, sem er sívak-
andi. Frá föður sínum Sveini
Þorvaldssyni M. B. E. fyrrum
Conservative þingmanni fyrir
Gimli kjördæmi, hefur hann erfí
ábyrgðartilfinningu stjórnmála-
mannsins. Og hið strangheiðar-
lega umhverfi, sem hann ólst upp
í varð til þess að skerpa hans
meðfæddu athugunargáfu.
Sannleikurinn er, að gáfur
sýnast ganga í ættir í Thorvald-
son fjölskyldunni. Hann er einn
viðvíkjandi ofanskráðu skeyti. En ef að líkum fer, verður svarið cinnig í kröfunum. Á þessu eina af 13 systkynum, og af þeim hafa
sjö útskrifast af Manitoba há-;
skólanum. Föðurbróðir hans Þor
bergur Þorvaldson B.A. M.A. Ph.(
D. próf í efnafræði við Sask
háskólann, er viðurkendur að
vera einn af fremstu vísinda-
mönnum í Canada. Æfisaga föó
ur hans, sem byrjaði æfistarf
sitt sem innflytjanda-drengur
en varð seinna skólakennari og
að síðustu einn af mestu athafna-
mönnum héraðs síns bendir til
þess að þar hafi framsýni og
framkvæmdir haldist í hendur.
Sem pólitískur bardagamaður
og þingmaður fyrir Winnipeg-
borg, er hann bezt þektur sem
ágætur ræðumaður, og fyrir það
óskifta fylgi sem hann ljær öll-
um þeim málum, sem hann trúir
á, og gerir að sínum áhugamál-
um.
Hann telur það fyrstu skyldu
stjórnmálamannsins að kynna
sér skoðanir og vilja fólksins —
kjósendanna — og athuga þær og
meta hlutdrægnislausf. Eins og
flestir stjórnmálamenn hefur
hann verið brennimerktur með
marki sem hann á ekki skilið. —
Hvað hann snertir er það það, að
hann er talinn óvinur samvinnu-
hreyfingarinnar. Því hefir hon-
um verið núið um nasir árum
saman” segir hann. “Eg veit ekki
hversvegna sú hugmynd fekk
fyrst fætur, því í raun og veru
virði eg og dáist að samvinnu-
hreyfingunni, og tel hana bæði
góða og gagnlega. Ef til vill er
það vegna þess að eg var, og er
Rússar hafa að bjóða, getur ver-
ið samþykt af vestlægu þjóðun-
um. Þeim dytti ekki til hugar,
að hleypa Rússum inn í Rúrhér-
uðin til þess að fella með neitun-
aratkvæði starfið sem þar er haf-
ið. Kommúnistum yrði aldrei
gefið það vald í hinu sameinaða
Þýzkalandi, sem þeir fara fram á.
Og herir vestlægu þjóðanna eða
Bandaríkjanna sérstaklega, yrði
ekki samþykt að færu úr landinu,
sem meinti vestur um haf fyrir
Bandaríkjaherinn, þar sem Rúss-
inn sæti með lið sitt á austur-
landamærum Þýzkalands. Ör-
yggi Þýzkalands þyrfti að vera
betur trygt en hugsanlegt er að
Rússar veiti, áður en slíkt kæmi
til mála.
Ef vestlægu þjóðirnar sjá ekki
til neins að hefja deilur um alt
þetta á ný og ef Rússar neita, að
afnema vegabannið fyr en úrslit
slíkra funda eru fengin, er ekki
um annað að ræða, að því er virð-
ist, en að flytja með vopnuðum
her vöru til Berlínar-búa, eða
leggja niður skottið og hverfa úr
Berlín. Hvor leiðin sem farin
verður, mun áhræra sögu þjóða
heimsins stórkostlega.
Alt sem fram hefir farið síðan
stríðinu lauk, mælir með tillög-
um Churchill, að viðnám verði
að veita yfirgangi Rússa og að
gera það ekki, boði alls ekki
frið, heldur hið gagnstæða. Alda
kommúnismans virðist nú risin
eins hátt og hún mun hér eftir
rísa. Hún er farin að hníga og
áhuginn fyrir útbreiðslu kom-
múnismans er að dvína í Evrópu,
t. d. á ítalíu, Frakklandi, Niður-
löndunum, Skandinavíu, Finn-
landi og sjálfum peðríkjum
Rússlands. Ósigur kommúnista á
ítalíu, kröfugöngurnar í Tékkó-
slóvakíu, uppreisn Tito og and-
úð Pólverja, að samþykkja áform
enn mótfallinn því að samvinnu-
félögin séu skattfrjáls”.
Sanngirni og vingjarnlegt við-
mót eru höfuðeinkennin í lund-
arfari Mr. Thorvaldsonar. “Eg
virði samferðamenn mína, en eg
trúi því einnig, að ef eg á að kom-
ast nokkuð áleiðis sem opinber
starfsmaður verði það að vera
fyrir mína eigin verðleika, og eg
vil hafa fullann rétt til að láta >
ljósi skoðanir mínar, hverjar
sem þær kunna að vera”.
Að hann kemur sér vel við
samþingismenn sína — án tillits
til flokka stafar ef til vill með-
fram af því, að hann trúir því að
“stjórnmálamenn yfirleitt séu
ibetri menn en þeir fá orð fyrir að
vera, ekki síst í þessu fylki. Þeg-
ar þú kynnist þingmönnunum
kemstu fljótt að raun um að hver
þeirra hefur til síns ágætis nokk-
uð”.
Hans “fyrsta ást” var þó, og
er enn lögfræðin. “Frá því eg
man fyrst eftir mér, var eg aldrei
f neinum vafa um það, að eg aetl-
aði að verða lögfræðingur. Mér
skyldist að það mundi vera á-
byrgðarstaða en þó jafnframt
sjálfstæð staða”.
Mr. Thorvaldson var fæddur >
Riverton, 18 marz 1901 og lítur
út fyrir að vera yngri en hann er.
Menntun sína fekk hann fyrst >
Riverton og síðar við háskólann
í Saskatchewan, þar sem hann
tók stúdentspróf. Eftir það inn
ritaðist hann við háskólann 1
Manitoba, og las lögfræði. Hann
útskrifaðist þaðan 1925.
Hann er meðlimur í mörgum
félögum, The Manitoba Club:
St. Charles Country Club, Winn>
peg Conservative Club og Zeta
Psi Fraternity. Sjálfur teluf
hann sig “versta golfara” heims-
ins. En eigi að síður hefur han»
skarað fram úr í ýmsum íþrótt-
um. Á skólaárum sínum við Man-
itoba háskólann var hann kaft'
einn af “Basket Ball Team fra
1922 —1925. Fyrir nokkrum ár-
um vann hann einnig meistara
titil sem Billiard leikari í Man>
toba klubbnum. Hann felur sig a
hverju hausti um stundarsak>r >
veiðikofa sínum við Petersfiel^’
(E. S. þýddi)