Heimskringla - 21.07.1948, Blaðsíða 6

6. SIÐA

HEIMSERINGLA
WINNIPEG, 21. JÚLÍ 1948
G. E. EYFORD:
Æfintýri Sigrúnar
frá Hóli
Þetta sama kvöld segir hún Gísla frá fyrir-
ætlun sinni. Hann vildi letja hana fararinnar.
Kvað svo marga íslendinga heita þessu nafni,
en það var til einskis að reyna að hindra hana frá
að fara, svo hún lagði af stað til Vancouver, með
gufubátnum sama kvöldið, og fór um nóttina
með járnbrautar lestinni austur yfir fjöllinn, og
kom að kvöldi næsta dags til borgarinnar, sem
blaðið gat um, að Jón Tómasson lægi í sjúkra-
húsi.
Þetta kvöld gat hún ekki fengið upplýsnigar
um, í hvaða sjúkrahúsi borgarninar Jón væri, svo
daginn eftir leitaði hún til heilbrigðisráðs borg-
arinnar, og með hjálp þeirra komst hún að þvt
hvar hann var.
Eftir það beið hún ekki boðanna, en fór
strax til sjúkrahússins sem Jón var í. Þegar
hún spurði eftir honum, var eins og enginn
kannaðist við nafn hans, en eftir mikla fyrirhöfn
gat hún þó fengið að vita hvar hann var í bygg-
ingunni. Þegar hún kom þangað, sem henni
hafði verið vísað til, leist henni ekki sem bezt á
blikuna. Það var langur og skuggalegur gang-
ur, þar sem var raðað hlið við hlið, ryðguðum
og óhreinum rúmræflum, svo þétt að vart var
hægt að ganga á milli þeirra. Alt bar vott um
að, í þessum hluta sjúkrahússins væru umkomu-
lausir menn, sem enginn skifti sér af. Hún lit-
aðist um í þessum ranghala, en gat ekki séð
hvar Jón var; svo hún sneri sér til hjúkrunar-
konu, sem var þar á gangi, og spurði hana í
hvaða herbergi Jón væri. Hún svaraði snúðugt
og sagði: “Það eru alt útlendinga ræflar sem hér
eru sem enginn veit nein deili á.” Þrátt fyrir
þessar undirtektir gaf Sigrún ekkj upp leitina.
Hún gekk lengra eftir þessum þröngva og
skuggalega gangi, en er hún gat ekki séð hann,
kallaði hún á íslenzku, “Er Jóir Tómasson hér
nokkurstaðar”? Þá heyrði hún svarað í veikum
róm. “Já, hann er hérna”. Hún hraðaði sér þang-
að, og þar lá Jón, náfölur, með reifar um höfuð-
ið og báða handleggina. Hún sagði aldrei frá því
hvaða orð fóru þeirra á milli, en það fyrsta sem
hún gerði var að útvega bjart og vel uppbúið
herbegi handa honum, og fékk hann fluttan
þangað dagin eftir; svo fékk hún sérfræðis-
læknir til að rannsaka meiðslin og búa um þau,
og vitja hans daglega, en hún tók að sér aó
hjúkra honum, sem hún gerði með mestu ná-
kvæmni og umhyggju.
Hann lá allan september-mánuð í sjúkrahús-
inu, en þá áleit læknirinn að hann væri svo vel
gróin sára sinna, að hann mætti fara heim til sín;
svo fóru þau bæði út á heimilisréttarlandið hans.
Hann komst nú brátt til heilsu og varð algróinn
sára sinna. Sigrún vildi ekki setjast þar að út í
hálfgerðri óbygð, svo hann seldi landið og ann-
að sem hann átti, og þau fóru til borgarinnar í
eyjunni.
Þegar þau komu þangað, tók Gísli gamli vel
á móti þeim og bauð þeim að vera í húsi sínu, þar
til þau giftust. Þau þáðu þetta góða boð og voru
þar til 20 nóvember, að þau giftust og fluttu í
nýtt hús sem Jón keypti.
Nú var takmarkinu náð og Sigrún var hin
hamingjusamasta, og leit með glaðri von fram á
veginn, sem nú virtist torfærulaus. Nú voru
æskudraumar hennar, sem hana hafði dreymt er
hún var að alast upp á Felli, ásamt Jóni, komn-
ir fram. Jón var þá hugsjóna maðurinn hennar,
þar til'hún kom til Reykjavíkur, og töfraðist af
glæsileik hinna ungu manna, er hún kynntist
þar. Nú var þetta allt liðið, og æskuvinurinn
hennar var nú aftur sá, er hann var áður, hennar
eini hugsjónamaður.
Þau voru rtijög hamingjusöm, og rifjuðu nú
upp sínar sameiginlegu æskuminningar. Nú
fyrst fundu þau þá sæld lífsins, sem þau höfðu
aldrei þekkt né fundið áður. Þau sögðu hvort
öðru hvað á dagana hefði drifið fyrir þeim.
Gísli hætti þetta haust að halda hús, seldi
Ijús sitt og bjó eftir það í einu herbergi sem
hann leigði, en hann var ekki einmana og vina-
laus í ellinni. Sigrún annaðist um hann eins vel
og væri hann faðir hennar, og gerði honum ell-
ina, sem nú var farin að falla honum þungt á
herðar, eins létta og henni var mögulegt.
Haustið og veturinn leið fram í apríl-mánuð.
og þessu fólki leið öllu vel. Jón vann við trjá-
fluttning yfir sundið fyrir innan borgina, ásamt
mörgum öðrum mönnum.
Trén voru tengsluð saman í stóra fleka, og
svo dregin með gufubát yfir að sögunarmillunni
en áður trén voru dregin upp í milluna, voru þau
söguð í vissar lengdir, þar sem þau voru í vatn-
inu, en við það losnuðu þau úr tengslunum, og
varð mjög hættulegt að ganga á þeim.
Það var einn dag síðast í apríl, sem oftar að
unnið var af miklu kappi við trjásögunina. Jón
stýrði rafmagns-söginni, sem bútaði trén í sund-
ur, en allt í einu vildi það til, að tréð sem hann
stóð á snerist undir fótum hans, og hann féll
milli trjánna ofan í hyldýpið, með sögina í hönd-
um sér. Þeir er nærstaddir voru hlupu til hið
bráðasta að reyna að bjarga honum, en það var
ervitt að komast þangað sem hann lenti í vatnið
vegna trjánna sem voru allt í kring, svo þegar
menn komu þangað var hann sokkin, og engin
meiri tök til björgunar. Hans vaí leitað um
stund, og að síðustu slæddur upp. Sögin hafði
fests í fötum hans er hann féll í vatnið og sokkió
með hann undir eins.
Samverkamönnum hans þótti þetta hörmu-
legt slys, og engir þeirra vildu verða til að
segja konunni hans frá því. Meðal þessara
verkamanna var gamall fslendingur, sem hét
Barney, — Bjarni —. Allir vissu að hann var
gáfu-maður, en afar dulur í skapi, og engin vissi
neitt um fyrri æfiár hans. Menn héldu að hann
mundi vera vel mentaður, því hann gat talað
mörg tungumál. Loksins datt verkstjóranum í
hug að biðja hann að fara og segja konunni lá^
mannsins síns. “Reyndu nú að vera ekki orð-
vondur og hranalegur, eins og þú ert hérna með-
al okkar; þetta er stórt sorgartilfelli fyrir hana,
og það þarf að sýna henni hluttekningu”, sagði
ver-kastjórin við Bjarna.
Bjarni ansaði þessu engu, en fór þeggjandi
á stað. Hann þekkti Sigrúnu vel, því hann hafði
oft komið á heimili Gísla, er Sigrún var þar, og
hún hafði verið honum góð sem öðrum. Það var
sagt að Bjarni væri nokkuð drykkfeldur, en fáir
höfðu af því að segja, því hann var ávalt eins.
Hann var óáreitin við aðra, og engin sem þekk*i
hann vildi móðga hann, né styggja, því öllum
var kunnugt um að hann væri heljar menni að
afli og snarræði, enda gekk saga um það, að hann
hefði einhvern tíma barið niður sex fyllirafta, er
sóttu að honum og ætluðu að ræna hann, og
hefðu engan þeirra langað til framar, að verða
fyrir knefum hans.
Bjarni hélt að húsi Sigrúnar. Er hann kom
að húsinu, stansaði hann og hugsaði sig um
snöggvast, um hvernig hann ætti að haga orðum
sínum, svo þessi sorgarfregn særði sem minst
hinar viðkvæmu tilfinningar Sigrúnar, svo
barði hann að dyrum.
Sigrún kom strax til dyranna, og er hún sá
Bjarna standa úti fyrir dyrunum, alvarlegan og
mjög eitthvað svo hátíðlegan, eins og hún hafði
aldrei séð hann áður, brá henni eitthvað svo und-
arlega við; það var eins og einhver innri eðlis-'
kennd hvíslaði að henni, að væri mjög alvarlegt
erindi sem Bjarni hefði þangað ,og það um miðj-
an dag er allir voru við vinnu. Það var ekki vani
hans að slá slöku við og fara frá vinnu sinni. Þó
hann væri alvarlegur á svipin, þá samt sem áður
var einhver mildur samhygðar og hluttekningar
blær á andliti hans, sem hún hafði aldrei séð áð-
ur. Hann heilsaði henni alúðlega og hógværlega,
og sagði svo “Eg kem hingað í erindagjörðum,
sem eg vildi óska að forlögin hefðu forðað mér
frá. Eg kem til að flytja þér þau sorgartíðindi,
að maðurinn þinn féll af tré sem hann stóð á of-
an í sjóinn, og drukknaði. Við gerðum allt sem
við gátum til að bjarga honum, en það var svo
afar ervitt að komast þangað sem hann féll í sjó-
in útaf trénu sem hann var að saga, svo hafoi
sagar strengurinn flækst um fætur hahs og hald- '
ið honum niðri. Þegar við náðum honum var
læknir fengin til að gera lífgunar tilraunir við
hann, en það var árangurslaust. Hann var sálað-
ur. Verkstjórinn sendi mig til að tilkynna þér
þessi hörmulegu sorgartíðindi. Eg get með full-
um sanni sagt þér, að í síðastliðin 45 ár hef eg
ekki tekið neitt eins nærri mér, eins og að þurfa
að flytja þér þessa harma fregn”, svo þagnaði
hann, og það var eins og minningar lönguliðins
tíma ætluðu að buga kjark þessa fáláta heljar-
mennis.
Sigrún stóð hreifingarlaus meðan Bjarni
talaði, en svo fölnaði hún upp og féll meðvitund-
arlaus niður þar sem hún stóð.
Bjarni tók hana í fang sér og bar hana inn og
lagði hana upp í rúm. Svo kallaði hann á læknir,
sem kom innan stundar. Hann lét strax flytja
hana á sjúkrahús, þar lá hún meðvitundarlaus í
tvo daga, svo hafði þessi sorgar atburður gengið
nærri henni, að læknirinn, var í efa um, að
hún mundi afbera hann. En svo fór hún að opna
augun, og líta í kringum sig, en þá var hún með
óráði. Hún kallaði stöðugt á Jón og er henni var
sagt að hann væri dáinn, vildi hún ekki trúa því.
Hún sagðist sjá hann koma hvað eftir annað að
rúminu sínu, en hann gæti ekki talað við sig hve
mikið sem hann reyndi til þess. Hún rétti hvað
eftir annað fram báðar hendurnar til að fagna
honum, er hún þóttist sjá hann koma. .Hún lá
þannig í hálfgerðu óráði í þrjár vikur. En svo
fór hún smámsaman að hressastr og fá fulla
rænu og ráð, og eftir sex vikur gat hún farið
heim til sín. f
Þegar hún kom heim var engin til að hjúkra
henni, og vera hjá henni til afþreyingar, svo
Gísli gamli útvegaði góða hjúkrunarkonu og
borgaði henni sjálfur, auk þess sem hann annað-
ist um hana allt sem hann gat.
Þessi hjúkrunarkona var nokkuð við aldur,
en þó, bæði viðfeldin og umhyggjusöm. Hún
skildi vel kringumstæður Sigrúnar, því hún
RUTH
Þýtt hefir G. E. Eyford
Skipstjórinn á barkskipinu Nautilus, Jakob
Bordewick, hafði oft óskað þess löngu áður en
hann hætti siglingum, um úthöfin, frá einni
heimsálfu til annarar, að sér mætti auðnast að
eyða elliárunum í fæðingarborg sinni, hinum
frjálsa Hansastað, Bremen.
Nú hafði honum orðið að ósk sinni, og var
búinn að búa í fimm ár á vesturbakka Weiser
fljótsins í litlu og snotru húsi, sem hann lét
byggja milli tveggja stórskipa, sem hann lét
setja á land, með hæfilegu millibili fyrir húsi
Það hefði verið miklu skemtilegra fyrir hann að
búa inn í borginni, en hann vildi vera sem næst
fljótinu og höfninni, því hér gat hann altaf séð
skipin og mætt sínum gömlu félögum, sem altaf
héldu sig niður við höfnina. Nei, hér og hvergi
annarstaðar var gott að vera, og húsið var bygt
þannig, að það svaraði sem bezt til þess er hann
var vanur á skipinu sínu. Að utan var það snjó-
hvítt og gljáandi, að innan leit alt út eins og í
skipi. Tröppurnar sem lágu upp að því, litií út
eins og stigi í skipi. Eldhusið var lítið og inn-
réttað eins og eldhús í skipi, og er komið var inn
í daglegu stofuna, var þar öllu fyrir komið og
til hagað eins pg í skips káetu.
Þar var ekkert sem var hreyfanlegt, eða sem
þurfti að færa úr stað, ekkert sem neinn gat
dottið um, eða oltið til. í staðinn fyrir stóla
voru póleraðir mahóní bekkir, sem eins og borð-
ið, var rammlega fest við gólfið. Þungur mess-
inglampi hékk niður úr stofuloftinu, og sitt
hvoru megin við hann voru hyllur, sem svinguðu
til og frá, á þær var raðað öl og vínglösum. Öll
önnur húsáhöld voru í brúnmáluðum veggja-
skápum. Alt var eins og í skipskáetu, svo manni
fanst eins og maður væri langt út á hafi, ef
maður leit ekki út um gluggana sem vissu til
lands.
Hinu megin við fljótið blöstu við langar
hafði sjálf fengið að kenna býsna hart á von-
brigðum lífsins. Þeir Gísli og Bjarni, gerðu sér
það að fastri reglu að koma til hennar á hverj-
um degi og sjá um, að hana vanhagaði ekki um
neitt sem hún þurfti með.
Hún komst til góðrar heilsu aftur og vann nú
fyrir sér með saumum og ýmsum kvennlegum
hannyrðum, sem hún var vel að sér í.
Frá því hér var komið sögunni liðu nú nokk-
ur ár þar til sá er þessar minningar ritar kynntist
henni, þá var hún gift aftur, hérlendum manni.
Hann var stórskipa smiður og hafði mikla starf-
semi með höndum; hann var hinn mesti myndar
og dugnaðar maður, og mjög vel efnum búin
Henni leið vel með þessum manni, sem elskaði
hana og dáði, en nú var hún breytt frá því sem
hún var á ungum aldri.
Hún var enn fríð og tignarleg ásýndum, en
reynsla og vonbrigði liðinna ára höfðu sett ann-
an og alvarlegri svip á hið fríða andlit hennar.
Þykka ljósjarpa hárið hennar var nú orðið hvítt
sem mjöll, en alúð hennar, og viðfeldni var ó-
breytt.
Þegar aldur og útslit margra og strangra ervið
is ára fór að lama þá, Gísla og Bjarna, tpk hún
þá báða í hús sitt, og annaðist þá og hjúkraði
síðustu æfi ár þeirra.
Þá var sönn ánægja að koma á heimili þess-
arar göfuðu komu. Henni var ávalt ljúfast að tala
um ísland, og minningar frá æskuárum sínum,
og þá ekki síst Ólaf lækni á Felli, sem hún áleit
sem fyrirmynd allra annara, að mannkostum og
göfgi.
Manninum hennar þótti og mikið til henn-
ar koma, og var vanur að segja, er rætt var um
göfugar konur: “Það taka fáar fram henni Sig-
rúnu minni, ef ísland á margar konur henni lík-
ar, þá er það áreiðanlega auðugasta landið í
heiminum.”
Loksins var hún nú komin í farsæla og
friðsama höfn, eftir alla hrakningana og von-
brigðin. Maðurinn hennar unni henni, sem sjá-
aldri auga síns, og gerði alt sem hann gat til að
gera henni lífið sem ánægjulegast.
Hún var með afbrigðum gestrisin og hjálp-
söm öllum er til hennar leituðu.
Það var hennar mesta yndi, er íslending bar
að garði, en sem kom sjaldan fyrir; hún átti
heima í nokkuð afskektri, alenskri borg, og nú
var þar enginn íslendingur búsettur. Þeir fáu,
sem fyr á árum höfðu sezt þar að, voru nú dánir,
og afkomendur þeirra horfnir inn í enska heim-
inn, enda áttu þeir engar minningar frá íslandi,
og vissu sama sem ekki neitt um það.
Það eru nú liðin þrjátíu ár, síðan eg hemisótti
þessa tignarlegu og göfugu íslenzku konu, og
hún sagði mér hin helztu atriði æfi sinnar, sem
þessi frásögn byggist á.
— E N D I R —
I
húsaraðir. Rétt fyrir utan gluggana sem til
lands vissu, var lítill garður, sem gamli skip-
stjórinn var mjög upp með sér af. Hann var ekki
stór, en óvanalega vel hirtur. Meðfram hinum
mjóu gangstígum í garðinum, var plantað als-
lags skrautblómum, ásamt geraníum og rósum.
Kirngum garðinn var trégirðing, sem var máluð
á hverju ári með sjógrænum lit.
Er saga þessi hefst, var garðurinn í blóma,
og vorsólin skein mild og fögur á alt blóma-
skrúðið í garðinum.
Þennan morgun hafði gamli skipstjórinn
farið strax um sólaruppkomu út í garðinn, með
málkrús og málningarbursta, og fyrst eftir að
hafa unnið í marga klukkutíma við að mála
girðinguna, rétti hann úr sér og þerraði svitann
af enni- sér, með rauðum silkiklút, svo nuddaði
hann bakið við tré í garðinum, til þess að ná úr
sér bakverknum sem hann hafði fengið við að
bogra við málninguna. “Hver skrambinn er þetta,
eg er líklega enginn unglingur orðinn,” en er
hann rendi augunum yfir aflokna verkið hvarf sú
hugsun úr huga hans. “Nei, hver getur verið
óánægður, sem hefir slíka fegurð fyrir augun-
um, eins og þennan litla garð. Hann stóð þar um
stund, hrifinn af fegurð blómanna, sem mintu
hann á liðna tíð er konan hans sálaða lifði, sem
var ávalt allra blóma fegurst í huga hans. Frá
þessum hugsunum vaknaði hann við að hópur af
svölum flugu inn í garðinn; svo hræddi hann
svölurnar burt, sem_flugu í allar áttir, og
sagði: “Eg vil ráða ykkur til að skemma ekki
málninguna mína, iðjuleysingjarnir ykkar”. Svo
fór hann inn í eldhúsið til að þvo málningar
bletti af höndum sér, áður en hann settist inn í
stofuna til að hvíla sig.
» Þessi stofa, sem ekki var stór, virtist minka
við það er hann kom inn, því hann var bæði hár
og þrekinn. Það gekk saga um það, að hann hefði
á yngri árum sínum, tekið stórt portopíanó í
fang sér og látið það upp í vagn, þeir sem höfðu
séð h'ann, efuðust ekki um að þessi saga var sönn.
Árin og aldurinn höfðu ekki beygt bak
hans hið minsta, og hvort hann stóð eða gekk.
var hann teinréttur. Lítil börn hefðu getað
orðið hrædd að sjá þennan afar stóra mann,
heyra hans sterka og djúpa málróm, og sjá hans
þunglamalega gang, ef það hefði ekki verið
hans góðmannlega augnaráð, sem gerði hið brún-
leita andlit hans svo vingjarnlegt.
Er hann settist á bekkinn við borðið, brakaði
í öllum hans liðamótum. Hann tók dagblað sem
var nýkomið og fór að lesa skipafréttirnar. Hann
kannaðist við öll skipin sem fréttirnar gátu uffl.
og skipstjórana líka. Meðan hann var að reikna
út með hvaða hraða þau hefðu siglt frá einni
höfn til annarar, horfði hann stöðugt á mess-
ingslampann, og kom auga á dálítinn spans-
grænu blett á botninum á honum.
“Hún hefir sína góðu kosti ,en hún kann
ekki að nota fægingarpúðan,” sagði hann við
sjálfan sig.
Til þess að fægja þennan blett stóð hann
upp, og tók lítinn skinnpúða upp úr skúffu, en
lét hann strax niður aftur er hann heyrði ein-
hverja hreyfingu við hurðina. Hurðin var opnuð
með hægð, og ung stúlka, með sorgarsvip á and-
litinu, kom inn \ stofuna.
“Sæl vertu, Stína,” sagði hann hikandi, en
svo sá hann að stúlkan hélt á bréfi í hendinni.
sem vakti eftirtekt hans.
“Hefir hann skrifað?” spurði hann með
óþreyju.
“Hann”, það meinti bernskuvin og kærasta
Stínu, sem hafði farið eitthvað út í heiminn sem
sjómaður á millilanda skipi.
“Ah! skyldi honum detta í hug að skrifa!
Hvað heldur kapteinninn um það!”
“Hrakmennið! svikarinn! Eg skildi láta
hann hitta sjálfan sig fyrir ef--”
“Það er auðvelt fyrir kapteininn að segja,”
sagði Steína, og þurkaði tárin úr augum sér,
með eldhús svuntuhorninu sínu.
Gamli kapteinninn horfði meðaumkunarlega
á hana.
“Já, já, þessi ást — þessi ást,” nöldraði hann
fyrir munni sér með svo einlægri hluttekningu,
að Stína gat ekki haldið tilfinningum sínum í
skefjum. Hún gat bara rétt honum bréfið, svo
fór hún grátandi aftur út í eldhúsið. Kapteinn-
inn horfði á eftir henni með innilegri hluttekn-
ingu, meðan hann var eins og ósjálfratt að skoða
frímerkið á umslaginu.
“Bandong”, las hann og varð bylt við. —
“Friss? Skrifar hann nú aftur?” sagði hann við
sig sjálfan. “Herra guð! Það hefir eittvhað
komið fyrir.” Og siðo opnaði hann bréfið.
Drengurinn hans, hann Friss — að hann var
sá besti sonur sem til er í veröldinni, og einn sá
gáfaðasti og dugleasti maður, sem nokkurntíma
hefir verið til, það þorði hann að ábyrgjast. En
að skrifa bréf, það var drengsins veikasta hlið-
Þegar hann lét heyra frá sér tvisvar á ári, þa
mátti það mikið heita, en nú lá síðasta bréfið
hans í veggskápnum, og var bara þriggja vikna
gamalt. Það hlaut að vera einhver órólegleiki
sem lá til grundvallar fyrir þessu.