Heimskringla - 08.09.1948, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 8. SEPT. 1948
HEIUSKRINGLA
3. SIÐA
Skáldkonan Elinborg Lárusdóttir heimsækir
bygðir íslendinga vestan hafs
Eítir Prófessor Richard Beck vararæðismann ísl. í N. Dak.
Ekkert styrkir betur ætternis-
t>g menningarböndin milli ís-
lendinga yfir hið breiða ha£
heldur en gagnkvæmar heimsónn'
ir góðra fulltrúa úr beggjahópi.
Því var í.dendingum vestan hafs
það mikið ánægjuefni, er það
fréttist, að frú Elinborg Lárus-
dóttir skáldkona væri væntanleg
í heimsókn til þei.rra. Bæði
þekktu þ?;r h3na af afspurn sem
mikilvirka í rithöfund, er samið
hafði tjöid.i merkri uóka í hiá-
verkum frá annasömu húsmóður-
starfi á gestkvæmu heimili, og
margir í þeirra hópi höfðu einn-;
ig lesið fleiri eða færri af ritum
hennar, svo sem hið mikla ritsafn:
“Förumenn og Strandakirkju”,
með athygli og ánægju, enda er
þar brugðið upp eftirminnileg-
um myndum úr íslenzku þjóð-
lífi, sem slá á næma strengi ís-'
lendingseðlisins. |
íslenzku vikublöðin í Winni-
peg fögnuðu frú Elinborgu að
verðleikum með lofsamlegum
umsögnum. Meðal annars flutti
Heimskringla í tilefni af komu
hennar gagnorða og glögga grein|
um umfangsmikil ritstörf hennar
eftir Friðgeir H. Berg skáld á
Akureyri, en Lögberg fór um þá
starfsemi hennar þessum orðum:'
“Hún er ein af mikilvirkustu rit-'
höfundum sinnar samtíðar á fs-
landi, frásagnarstíll hennar er
með öllu hispurslaus, málfar á-
gætt, og bækurnar mótaðar heið-
ríkum hugsunum; þær eru hollur
lestur hverjum sem er”. Ársfjórð
ungsritið Icelandic Canadian,
málgagn yngri íslendinga, flutti
einnig hlýja grein um skáldkon-
una eftir Walter J. Lindal hér-
aðsréttardómara í Manitoba og
birti samtímis eina af smásögum
hennar í enskri þýðingu frú Jak-
obínu Johnson.
Frú Ellinborg kom vestur um
haf rétt fyrir sumardaginn fyrsta
en á honum hvílir mikil helgi í
hugum fslendinga þeim megin
hafsins eigi síður en heima á ætt-
jörðirini, og halda þeir hann ár-
lega hátíðlegan með samkomum
víðsvegar í byggðum sínum. Bar
því vel í veiði að fá einmitt um
þær mundir eins góðan gest og
skáldkonan er, enda flutti hún
fýrstu ræðu sína vestan hafs á
fjölmennri samkomu á sumardag-
nin fyrsta í Sambandskirkjunni
í Winnipeg, sem kvenfélag safn-
aðarins stóð að. Var hinn bezti
rónjur gerður að erindinu, sem
nefnist “Átthagaþrá” og var það
prentað í Heimskringlu litlu síð-
ar. Fór frú Elinborg þar mörg-
um fögrum og skilningsríkum
orðum um þjóðræknisstarf og
félagslega viðleitni Vestur-ís-
lendinga og sagði meðal annars:
“Mér er óhætt að fullyrða, að
allir þeir sem vilja íslandi vel og
óska íslenzku þjóðinni frama og
gengis, kunna vel að meta hið
óeigingjarna hugsjónastarf ykk-
ar — og vil eg því þakka ykkur í
nafni íslenzku þjóðarinnar allt
sem þið gerið í þessa átt, og óska
þess af alhug, að starfið megi
bera sem mestan ávöxt, og helzt
ennþá meiri en hina bjarsýnustu
ykkar dreymir um að geti orðið”.
Á umræddri samkomu hyllti
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson, rit-
höfundur og skáld frú Elinborgu
í snjöllu kvæði, og er þetta upp-
hafserindið:
“Velkomin, Elinborg, vestur um
sjá!
Vorið þér fylgdi um loftin blá.
landinu hugans og hjartans frá,
hingað á sumarmálum,
þar sem þú frændanna fjölda átt,
fallinna, og standandi enn þá
hátt,
sagnvini, er margan þinn sögu-
þátt,
sulgu í sig alveg á nálum”.
Vafalaust hefir skáldið í þeim
Ijóðlínum tulkað hug margra
landa sinna vestan hafsins í garð
hins kærkomna gests heiman af
ættjörðinni.
Síðan hefir frú Elinborg alltaf
öðru hvoru verið að flytja ræð-
ur eða erindi á íslenzkum sam-
komum vestra. Þriðjudagskvöld-
ið 25. maí flutti hún í Sambands-
kirkjunni í Winnipeg, við góða
aðsókn og undirtektir, fyrirlest-
ur um “Þjóðleikhúsið og starf-
semi leikaranna í Reykjavík fyrr
og nú”, er hlaut mjög vinsamlega
umsögn í báðum vestur-íslenzku
vikublöðunum, þótti bæði hinn
fróðlegasti og vel saminn.
Á ársþingi Bandalags lúterskra
kvenna, sem háð var að þessu
sinni í Winnipeg, las frú Elin-
borg þann 5. júní upp úr smá-
sögum sínum, og fór frú Ingi-
björg Jónsson þeim orðum um
upplestur hennar í umsögn sinni
um þingið í Lögbergi, að fáir,
er hlýddu, muni gleyma hinni
hóglátu kímni skáldkonunnar og
lýsingunni á sögupersónu þeirri
sem þar var um að ræða.
Þvínæst flutti frú Elinborg
ræðu fyrir minni íslands á ís-
lendingadeginum að Hnausum í
Nýja-íslandi þann 19. júní, sem
yfir 1000 manns sótti, og endur-
tók hún það ítarlega og fróðlega
erindi um land og þjóð nýlega á
samkomu að Garðar í Norður-
Dakota; mun fyrirlestur þessi
einnig bráðlega verða birtur í
vikublöðunum íslenzku vestra.
Daginn eftir flutti skáldkonan
erindi um "Sumardvalar heimili
barna á íslandi” á ársþingi kven-
félaga Sameinaða kirkjufélags-
ins íslenzka vestan hafs, er hald-
ið var á íslenzka barnaheimilinu
að Hnáusum, og kemur það er-
indi líka í blöðunum. Ennfremur
flutti hún þann 26. júní, á sam-
komu að Gimli í sambandi við
ársþing fyrrnefnds kirkjufélags
fyrirlestur um þróun spiritism-
ans og frumherja þeirrar hreyf-
ingar á íslandi. Var því erindi á-
gætlega tekið, og endurtók skáld-
konan það, við góða aðsókn og
ágæta áheyrn, á samkomu að
Lundar í Manitoba nokkru síðar.
Frú Elinborg hefir því auðsjá-
anlega ekki setið auðum höndum
síðan hún kom í vesturveg í heim
sókn til landa sinna. Hefir hún
þegar flutt á ýmsum stöðum í
byggðum þeirra hátt upp í heilan
tug ítarlegra vandaðra og fróð-
legra erinda um íslenzk efni, og
með þeim hætti unnið þarft og
þakkarvert landkynningarstarf
og treyst ættar- og menningar-
tengslin milli íslendinga beggja
megin hafsins.
Fór Heimskringla eftirfarandi
orðum um ræður hennar í rit-
stjórnargrein: “Erindi hennar
eru með afbrigðum glögg og
bregða upp ljósri og óáfmaan-
legri mynd af hverju því, er hún
tekur sér fyrir hendur að segja
okkur frá úr þjóðlífinu heima.
Við lítum á íslendinga sem
heimsækja okkur, sem fulltrúa
íslands. Frú Elinborg er vissu-
lega góður fulltrúi þjóðar vorr-
ar”. En Lögbergi sagðist þannig
frá um frammistöðu hennar á
hinum fjölmenna íslendingadegi
að Hnausum: “Frú Elinborg Lár-
usdóttir ritöhfundur mælti fag-
urlega fyrir minni- fslands, og
var ræða hennar frá upphafi til
enda, full af margháttuðum fróð-
leik.”
Eins og jafn góðum og merk-
um fulltrúa heimaþjóðarinnar
sæmir, hefir frú Elinborg einnig,
sem vænta mátti, átt hinum ágæt-
ustu viðtökum að fagna hvar-
vetna meðal landa sinna vestan
hafs, enda rómar hún mjög við-
tökurnar af þeirra hálfu. Hún
dvaldi nokkra daga í Nýja-ís-
landi í gistivináttu þeirra Gutt-
orms J. Guttormssonar skálds og
frúar hans, og ferðaðist víða um
hinar söguríku byggðir íslend-
inga á þeim slóðum. Einnig átti
hún nokkra dvöl að Lundar og
í íslenzku byggðinni í Norður
Dakota, og var ágætlega tekið
þar sem annarsstaðar. Þegar
þetta er ritað, er hún nýlega lögð
af stað vestur á Kyrrahafsströnd,
og þarf ekki að því að spyrja, að
viðtökur landa hennar þar verða
með sama hætti. Má og vel vera,
að hún flytji einhver erindi á
samkomum vestur þar.
Eitt er víst, að frú Elinborg
Lárusdóttir hefir lagt vítt lánd
undir fót meðal landa sinna vest-
an hafsins, þá er hún snýr aftur
heimleiðis með haustinu, og kann
því frá mörgu að segja úr lífi
þeirra, sögu óg byggðum, þá er
heim kemur. Ekki er heldur að
efa, að hún bregði upp fyrir| Hann lét gaman okkar ekki á
heimaþjóðinni jafn glöggum og sig fá, en hélt sig við efnið: “Þá
samúðarríkum myndum af hög-j eigið þið kannske konu eða kær-
um og háttum landa sinna í V.-J ustu”, sagði hann og dró nú upp
heimi, af þjóðræknisstarfsemi ( úr körfunni snotur kvenbelti úr
þeirra og félagslífi, eins og húnj silki, handofin og marglit. “Þetta
hefir verið að bregða upp fyrirj er handavinna dóttir minnar”,
íslenzkum áheyrendum í erind-j hélt hann áfram, — unnið hér í
um sínum þeim megin hafsins af j Fiesole. Hvergi, nema í Fiesole
kjörum og framtíðarhorfum ætt-
þjóðar þeirra, kenningarlífi
hennar og hugsjónum.
Minnugir þess, hve mikilvæg
sú trúarbygging er, sem felst
í slíku kynningarstarfi, eru land-
ar hennar vestan hafs því inni-
lega þakklátir skáldkonunni fyr-
ir komuna og fræðsluna, og djúp-
stæður góðhugur þeirra fylgir
henni á ferðum hennar í landi
þar og heim til hugumkærs ætt-
landsins að fararlokum.—Alþbl.
Guðmundur Danielsson
Fiesole smáborgin, sem fæddi af sér Flórenze
Kæri faðir, Baldi! |— upp til Fiesole. — Við stigum
Leyfið þér mér að kynna fyrir' af vagninum, vorum nú staddir
yður þessa þrjá íslendinga, sem
eg hitti heima hjá Donnu Luciu.'
Þeir eru mjög gáfaðir og skemti-
legir, og eg vona, að þér munið
gera för þ.eirra sem ánægjuleg-
asta til klaústursins, sem við er-
um öll svo hrifin af. — Kær
kveðja. Rosselli.” 1
Þannig hljóðar í íslenzkri þýð-
ingu bréfið, sem Rosselli lög-
fræðingur reit Franciscanamunk-
inum Padre Baldi, þriðjudags-
kvöldið 13. júlí 1948, og bað okk-
ur fá honum í hendur, ef við lét-
um verða úr því að heimsækja
Fiesole næsta dag.
Svo kom næsti dagur, einn sá
heitasti og sólbjartasti dagur.
sem eg man, og hann líður mér
ekki úr minni, þó hann sé liðinn,
heldur mun halda áfram að skína
fyrir sjónum mér, eins og dýr
perla í langri festi tímans.
Við vorum þrír saman, Thor
Vilhjálmsson, Halldór Þorsteins-
son og eg, “þrístirnið úr norðri”,
eins og gamansamur ítali orðaði
það, enda þótt við “gengjum und-
ir” á kvöldin en “risum” á morgn
ana að dæmi sólarinnar. — Við
stigum upp í strætisvagninn kl.,
hálf tólf og vorum komnir upp á
fjallið eftir fjörutíu mínútur.
Fiesole stendur nefnidega á
klettinum mikla norðan við Arno
dalinn, þrju hundruð metra há-
um kletti, þar sem öll skrautblóm
ítalíu hafa fundið sér sillu til
þess að búa á, allar trjátegundir
landsins orðið sammála um að
festa rót. — Borgin er lítil, ein
smáborg tuttugu þúsund sálna,
og líklega eru fæstir íbúanna rík-
ir af verðbréfum né heldur auð-
ugir af pappírsmiðum þeim, sem
lírur eru nefndir, því að á þess-
um stað er það óhugsandi fjar-
stæða, að sóa lífi sínu í eltinga-
leik við jafn ólistræna hluti og
peningar eru.
Auk þess er Fiesole svo miklu
eldri en Florenz, að hún var eyði-
lögð af rómverskum stríðsglæpa-
mönn^rn oftar en einu sinni áður
en bakkar Arno, þar sem Florenz
stendurx nú, urðu byggilegir
mönnum.
Á þeirri öld, þegar lífshættu-
legar flugur ríktu enn einvaldar
yfir dalbotninum og sléttunni
miklu í Toskanahéraði, þá reis
fjalladrottningin ódauðlega
tveim sinnum eða oftar úr rúst-
um granítmúranna og fæddi að
lokum af sér frægustu listamið-
stöð ítalíu, Florenz við Arno, —
fæðingarborg sjálfs Dantes, leik-
völl, lífsrými og að lokum dán-
arheim þeirra Michelangelos, —
Macchiavelli’s, Galileos, og Al-
fieri’s, svo aðeins nokkrir úr
hópi hinna mörgu snillinga séu
nefndir, því að barnið varð að
lokum móðurinni meira.
Þar fyrir hætti það ekki að
líta upp til hennar, dá hana og
elska. Nei, ennþá og um alla fram
tíð mun dalbúinn mikli beina
tinnudökku auga upp til hinnar
eldfornu fegurðar, þar sem fjalls
tindurinn og himinninn mætast.
á skáhöllu torgi fram á brún
hamranna, sáum hvar letrað stóð:
Albergi Aurora. “Svo þessi veit-
ingastaður er þá helgaður morg-
ungyðjunni,” sögðum við hver
við annan og gengum inn um
portið.
Hér hefir konungurinn Síam
snætt hádegisverð”, stendur rauð
prentað á bláu spjaldi við inn-
ganginn, en hvað varðar okkur
um það? Hér ætlum við að snæða
hádegisverð í dag, það er í okkar
augum mun þýðingarmeiri stað-
reynd.
Veitingahúsið er löng bygging ur
einnar hæðar, en auðvitað kemur
okkur ekki til hugar að ganga inn
við setjumst við borð undir lauf-
þaki trjánna, þaðan sem hægt er
að'horfa niður yfir dalinn, borg-
ina í botni dalsins og fljótið, sem
liðast í sveigum vestur um lág-
lendið út þangað, sem Toskana-
hafið þreytist aldrei á að veita
því móttöku. Og handan alls rísa
nafnlaus f jöll blámistruð, hjúpuð
sæ heiðríkjunnar, svo það er
spurning, hvort þessi fjöll eiga
rætur sínar á jörðinni eða í því
landi, þangað sem draumar okkar
einir geta flutt okkur heim. —
Þarna var enn enginn gestur
fáið þið svona”.
Við hristum höfuðin, ypptum
öxlum og brostum kalt, — þangað
til gamli maðurinn missti vonina
og rölti í brott lotinn. — En hann
var ekki kominn nema nokkur
skref áleiðis, þegar eitthvað í út-
liti hans snart í okkur nótu, sem
hafði annan hljómgrunn og dýpri
en allar hinar, — veit ekki hvað
það var, — kannske þreytulegt
sporið, gráa hárið, þung karfan í
lúinni hendi hans, háar stein-
tröppurnar framundan, — nei, eg
veit ekki hvað það var, — en eitt
var víst: Þetta var gamall maður
frá Fiesole, afi lítilla barna, sem
kannske yrðu að leggjast svöng í
bólið sitt í kvöld, af því enginn
vildi kaupa smádótið sem ihún
mamma bjó til og lét í körfuna
hans afa, — gamall maður, sem
bráðum hætti að rölta um þennan
fjallatind, — og í gleði okkar á
hans eigin fjalli höfðum við þó
ekki glatt hann, heldur notað
okkar einasta tækifæri til þess
að segja nei við hann, — far þú
þína leið vonsvikinn út í sólar-
brunann. —
“Heyrið þiþ”, sagði einhver
okkar allt í einu, “eigum við ann-
ars ekki að kalla á hann aftur og
bjóða honum rauðvín?” — “Köll-
um hann aftur. Köllum hann aft-
svöruðum hinir tveir einum
iómi. “Signore! Viltu setjast við
borðið okkar og drekka vino
rosso?”
Hann nam strax staðar og leit
við okkur, fyrst spyrjandi, síðan
undrandi, unz brosið leysti spurn
ina og undrunina af hólmi, og það
var mikil birta í gömlum augum
hans, eins og sál hans hefði allt
í einu séð hlið himinsins opnast
“Graeie, signori, si, si” svaraði
hann lágróma, en brosið vék ekki
af hrukkóttu andlitinu, heldur
settist þar að, eins og þegar vorið
sezt að í dölunum, þegar veturinn
er liðinn.
Og við horfðum allir á hann
meðan hann var að taka sér sæti
mættúr, nema við, en nú kom
þjónninn til okkar með matseðil,1 og hvernig hann setti körfuna

og við kusum okkur af réttum
hans, það sem girnilegast þótti.
Við höfðum keypt um morguninn
í Florenz blað ítalskra kommún-
ista, L’Unita eða Eininguna, og
þegar þjónninn sér okkur með
það, lyftast dökkar brúnir hans,
og hann bendir á blaðið og fer
um það aðdáunarorðum, og er
ekki um það að villast, hann er
umsvifalaust búinn að taka okk-
ur í flokkinn, skiptir ekki máli,
hvaðan við erum komnir, hann
spyr ekki einu sinni um það, góð-
ur kommúnisti spyr aldrei um
þjóðerni, “því internationale mun
tengja strönd við strönd”!
Jæja, hvað um það, við höldum
áfram að éta, við étum mikið og
drekkum rauðvín með, og þegar
við erum langt komnir með allt
þetta, þá kemur ofan tröppurnar
frá götunni gamall þulur með; ] j
körfu. — “Betlari, Jú, rétt einn
hvergi er friður fyrir þessum
andskotans betlurum,” tautuðum
við og gerðum- okkur kolharða
innvortis. Ekki gátum við fætt
alla betlara ítalíu. — Hann nam
staðar í svo sem þriggja skrefa
fjarlægð frá borðinu, ávarpaði
okkur hljóðlega, tók eitthvað upp
úr körfunni sinni og rétti það að j
okkur. — Enginn okkar leit viðj
honum, en eg sá út undan mér, að j
þetta voru fígúrur brugðnar úrj
mislitum stráum — ætlaðar tilj
þess að hanga og dingla innan á:
bílrúðum ökuþóra.
“Þeir forða frá slýsi”, sagði
gamli maðurinn biðjandi, “þær
færa ykkur hamingju”.
—Við sögðumst engan bíl eiga,
því miður, hvort hann gæti þá
ekki selt okkur bílinn líka, spurð
um við.
sína gætilega frá sér á jörðina,
eins og hann geymdi í henni f jör-
eggið sitt og hennar dóttur sinn-
ar og barnanna hennar, — eins
og hann geymdi í henni fjöregg
sjálfrar Fiesole-borgar. Samt var
ekkert brothætt í körfunni, nei,
því fór svo víðsfjarri, hún hafði
ekkert inni að halda, nema silki-
beltin og lukkudúkkurnar, sumar
í mannsmynd, aðrar í líki klyfj-
aðra asna, mikið ómerkilegar fí-
gúrur úr stráum. —
Við kölluðum nú á þjóninn og
báðum hann að bera öldungnum
rautt vín, því við ætluðum að
gleðja hann, sögðum við. —
Manni varð við ósk okkar þegar
í stað, og þegar hann kom til
baka með pelaflöskuna, sneri
hann sér að gamla manninum og
sagði: “Seztu óhræddur hjá þess-
um útlendu mönnum, þeir eru
kommúnistar, það er allt í lagi
með þá”. Sá gamli kinkaði kolli,
og við skentum með viðhöfn á
skál hans og gáfum honum amer-
iska sigarettu til þess að reykja
með víninu. — “Þetta er bliðasti
dagurinn í Fiesole á sumrinu”,
sagði öldungurinn, þegar hann
hafði fengið sér teig úr glasinu,
“svona blár hefir himinninn ekks
verið að undanförnu’. Rétt seinna
spurðum við: “Hversu gamall
maður ertu?” “Ó, svo gamall, að
árin mín er ekki auðvelt að telja”
svaraði hann. “Eg er nú áttatíu
°g fjögra, og fer nú að verða
mál að halla sér”. Hann lagði
vangann í lófa sinn til þess að við
skyldum ekki misskylja, hvað
hann ætti við.
—“Eldri er Villa Medici”, svör
uðum við, “þú getur orðið hundr-
að ára”. — Hver veit”, sagði hann
“eg bíð rólegur, — en þegar kall-
ið kemur að ofan, þá þýðir ekki
að þrjózkast við.” — “Eg lifi og
eg veit ei hve löng er mín bíð, eg
lifi unz mig faðirinn kallar” taut-
aði eg á íslenzku, því þessi gamli
ftali var allt í einu farinn að hafa
yfir efnið úr sálminum okkar
heima, — eins nákvæmlega og
hann hefði verið alinn upp í
Gaulverjabæ eða á Stokkseyri. —
“Eg ætla annars að kaupa af þér
eitt beltið, sem hún dóttir þín óf
svo haglega”, sagði eg að lokum,
og í gleði sinni bað gamli maður-
inn guð að vera með okkur, og
seldi mér beltið, og reis á fætur.
og fannst nú sín för orðin góð á
okkar fund. Litlu síðar kvaddi
hann og fór. — Við höfðum nú
setið meira en klukkutíma undir
borðum á Albergo Auróra og
kölluðum á þjóninn til að greiða
honum áfallinn kostnað.
—Vísir 9. ágúst.
FRÉTTIR FRÁ ÍSLANDl
Bretar og Bandríkjamenn
hreinsa Hvalfjörðinn
Unnið hefur verið að því und-
anfarna mánuði að fá stjórnar-
völd Bandaríkjanna og Bret-
lands til þess að hreinsa burt úr
Hvalfirði allt það, sem eftir hef-
ur verið skilið þar á sjávarbotni
af setuliðinu, svo sem keðjur,
akkeri, víra og annað sem trufl-
un veldur við veiðar í firðinum
og skemmdum á veiðarfærum.
Bretar hafa alveg nýlega lof-
að að senda skip eftir eina til
tvær vikur til þessara starfa og
vonast er eftir jákvæðu svari frá
Bandaríkjunum einhvern allra
næstu daga um hreinsun af þeirri
hálfu. (Samkv. frétt frá utanrík-
isráðuneytinu).
—Mbl. 27. júlí
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
þvl gleymd er goldin sknld
' pecosoesososs
b VERZLUNARSKÓLANÁM
i8

Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðar
stöður er að ræða.
Vérhöfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fyrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
The Viking Press Limited
Banning og Sargent
WINNIPEG :: MANITOBA