Heimskringla - 08.09.1948, Blaðsíða 6

6. SIÐA
HEIHSERINGL/
WINNIPEG, 8. SEPT. 1948
RUTH
Þýtt hefir G. E. Eyford
an.
“Nei, sérðu, Lena”, hélt hún áfram, “eg er
ekki sköpuð til að fela mig í krókum og skúma-
skotum, og dylja allar mínar óskir æfinlega svo
vandlega að engin komist að þeim — nei, til
slíks vesaldóms er eg ekki sköpuð. Hinn kæri
guð skar mína góðu Lena af öðru meið. Þegar
hann skapaði mig, vildi hann skapa eðlilega
manneskju — já, það var sem hann vildi — því
ætti eg þá ekki að vera slík, sem eg er? Og vegna
þess að hann gerði það, getur hann glaðst yfir
því, þrátt fyrir hvað allir munkar og meinlæta-
menn segja — þú vesalings litla nunnan þín, hef-
ur enga hugmynd um hvernig sólin hlær við
mér, og skín mér alveg inn í hjartað — og þú
veist ekki heldur, hvað hinar blikandi stjörnur
segja mér á nóttinni, og hve undarlega þær
benda mér í draumum mínum. Og þegar eg geng
framfyrir spegilin á morgnana, þá gleðst eg yfir
minni eigin mynd, því hún er ung og falleg, og
þú getur ekki ímyndað þér hugsanir mínar, fyrir
framan þessa ungu og fallegu mynd — já, hlæ
bara, það lætur svo fáfengilega í eyrum, svo
óska eg mér — stórrar hamingju — skrautlegra
hallna glæsilegra farartækja, og skrautlegra
búninga og---------
“Og hvað meira?” tók Lena fram í, sem í
millitíðinni hafði tínt saman fötin sem lágu um
alt herbergið, og sagði: “Nú eru allir þínir
skrautbúningar aftur í skápnum, eins og þú
sérð”.
“Lena, þú ert virkilega, að því leyti óhlýðin
að eg-----
“Ruth, þú hefðir sofið ver en eg, að vita af
þessu öllu í einni þvöngu á gólfinu!”
Ruth ypti öxlum og settist á rúmstokkin.
“Já, fyrir mig! Láttu það bara vera þar sem
það er! Nærvera frúarinnar minnir mig þar að
auki á fyrir ætlun mína”.
“Þú ert þó ekki reið?” spurði Lena kvíða-
full.
“Vig þig! Fjærstæða, Lena. Eg var bara að
hugsa um í hve andhælislegum heimi við lifum
í. Þú sem ert svo nægjusöm og auðvelt að gera
til hæfis — þú ert rík stúlka, og eg; sem altaf
sækist eftir einhverju nýju, og get ekki fengið
mér — eg á að verða barnafóstra !”*
“Hættu þessu, það er ekki komið svo langt
enn
‘Ekki ennþá, en-
“Og það verður aldrei. Pabbi samþykkir það
aldrei.”
“Hann verður að gera það.”
“Við skulum nú tala um eitthvað skemti-
legra en þetta, til dæmis um þína stóru lukku,”
sagði Lena, er stóð fyrir framan spegilinn og
gljáaði hárið, — sitt fína dökka hár.
“Haltu nú áfram sögunni um þína stóru
lukku, þú varst ekki hálf búin að segja mér það.
Hallirnar, vagnana og skrautklæðin, og hvað svo
meira?”
“Nú, svo máttu bæta við ferðum í ókunnum
löndum, þar sem náttúran og mennirnir hafa gert
undra verk!”
“Og svo?”
“Bókasafn, þú ert sjálf forivtnin í persónu-
gerfi, sem felur alla þína miklu andlegu hæfi-
legleika undir kálfskinni.”
“Gott, og svo meira?”
“Hefirðu ekki fengið nóg, þú ert óseðjan-
leg,” sagði Ruth og hló. “Kanske galarí með
dýrðlegum myndum, eftir færga málara, og ef
mögulegt væri eftir hinn guðdómlega Leon-
ardo.”
Lena hristi höfuðið — það sem hún vildi
vita hafði hún ekki fengið að heyra ennþá. líún
fléttaði hárið í eina svera fléttu, og gekk svo
“Móðir þeirra er líka móðir mín”, sagði
Lena, “Og hún hefir altaf verið góð við mig”.
“Slík sem þú ert, væri ómögulegt að vera
öðruvísi en góð við þig, þú ert svo auðsveipin og
hlíðin. Þó það komi svartur fantur mundi hann
ekki gera þér neitt ilt, hann mundi falla fram
og tilbiðja þig”.
“Segðu þetta ekki, Ruth”.
“ Eg tala í fullri alvöru, þú hugsar aldrei
um sjálfa þig, þú ert ávalt reiðubúin til að hjálpa
— Já mamma — það máttu vera viss um að eg
hugsa ekki meira um það —.”
“Viltu ekki hætta þessu tali”. sagði Lena.
“Jú, strax.. En eg vil fyrst segja, að þegar
eg kom hér geðjaðist mér ekki að þessum sak-
leysisblæ þínum, mér datt strax í hug að það
væri hræsnis blægja til að hylja einhverja galla.
En eg skammaðist mín fyrir slíkar hugsanir. En
að umskapa sig eftir þinni mynd, það var mér
ómögulegt, og blátt áfram sagt — eg vildi það
ekki heldur”. _
Hún hló skærum glettnis hlátri, stóð upp
og kastaði sínu þykka gullna hári aftur í hnakk-
að rúminu, þar sem Ruth lá með hálf lokuð augu.
“Ruth”, sagði hún og virti hana fyrir sér
með sínum dökku alvarlegu augum, “hvernig
hugsarðu þér þetta núna — hvaðan ætti þér að
koma þessi stóra lukka?”
“Ha, ha, hvað hátíðlega hún tekur þetta
strax! Hvaðan, vina mín? Eg vil ekki segja
lukkunni að koma gegnum þessar eða aðrar dyr;
eg vil taka á móti lukkunni með opnum örmum,
hvaðan sem hún kemur. Fyrst-------” hún reisti
sig upp við olnboga, og deplaði gletnislega hin-
um hálflokuðu augum — “eit eg er hrædd um,
að það séu ekki margir vegir opnir fyrir lukkuna
að koma til mín Eg á engin önnur skyldmenni en
þig og föðurbróðir minn, nema eina gamla
frænku eða löngu dána frændur sem nú hvíla í
gröfum sínum — nei — en ef hugsjónamaðurinn
minn kemur, þá hefir hann trúlofunarhringinn
í hendinni.”
“Trúlúofunarhring!” sagði Lena og kinkaði
ánægjulega kolli. “Það líkar mér að heyra. En
þegar þú varst að telja upp lukkugjafirnar,
gleymdir þú þeirri bestu — einlægri og heitri
ást!” og gleðibros brá fyrir á andliti Lenu, er
hún sagði þetta.
“Ó, þú tilfinninga gruflan þín,” sagði Ruth
gletnislega. “Þarf það þá endilega að vera heit
ást?”
“Þér hæfir ekkert annað,” sagði Lena.
“Þar misreiknarðu þig, eg er ánægð með
litla — já, eg er ánægð með einlæga vináttu
milli mín, og míns tilkomandi.”
“Ruth, það getur ekki verið alvörumál þitt!”
“Jú, hreinasta alvara! Það sem eg hef lesið i
skáldsögunum um þessa ofsafengnu ást, það á
alls ekki við mig. Þegar hann liggur á hnján-
um og grátbænir hana um hennar dýrmætu
hendi, og verður svo vitlaus þegar hún vill ekki
taka honum, þá finst mér slíkir menn blátt áfram
hlægilegir; og hún, aftur á hina hliðina, tjáir
sig og afsakar, þangað til kinnarnar verða bleik-
ar og augun innsokkin, þá kalla eg hana vesældar
persónu. Því á maður að gera sig að svoleiðis
bjána? Nei, reiknaðu mig ekki með í þessari
heitu ást þinni, Lena — eg fyrir minn part vil
ekki hafa neitt með slíkt að gera.”
“En ef hann skyldi nú koma til þín einhvern
daginn?”
“Þá skyldi eg strax segja honum mína mein-
ingu. Það er þessi brennandi ást þeirra sem
hertaka hið æfintýra hneigða hjarta, og byrja
með að sjá alla sögu sína frá því þeir fæddust, og
að þeir hefðu geymt alla ást sína þessari einu
persónu, slíka játningu forsmái eg.”
“Ha, ha,” sagði Lena og hló. “Ef þú segir
þetta með annari eins gletni og núna, þá tekur
hann ekki mikið mark á því, og með mestu ró—”
“Og tekur rólega trúlofunar hringinn upp
úr vasa sínum, sem hann hefir ætlað fyrir mig,
er það ekki sem þú meinar? Lofum honum að
gera það, en það verður honum árangurslaust.
Eg auðvitað lít á hringinn og segi, hann er sann-
arlega fallegur, ef eg gæti fengið hann með léttu
verði — það er að segja, ef bæði hringurinn og
maðurinn væru í fullu samræmi við þrá hjarta
míns, við hliðina á, eða réttara sagt bak við sól-
ina, stjörnurnar, eða aðra fegurð, þá mundi eg
hugsa mig um það. En eftir venjunni að dæma,
þá má eg búast við að hann vanti tækifærið fyrir
sig sjálfan, svo kenni eg í brjósti um mig, og af-
saka, að verðið sé of hátt, jafnvel fyrir mann
með svart yfirskegg. Hann verður því að láta
hringinn aftur í vasa sinn, og bjóða hann annar
staðar. Vertu æfinlega sæll!”
“O, Ruth, Ruth,” sagði Lena hlægjandi. —
“Bara að þessi fallega ræða verði ekki í gleym-
sku bókinni þegar til á að taka.”
“Heldurðu að maðurinn með svarta yfir-
skeggið hafi haft svo mikil áhrif á mig, þó eg
sæi hann sem snöggvast í draumi. Ó—nei, góða
mín, það er engin hætta á því. Eg hefi séð svo
marga slíka — þó vil eg ekki neita því, að þessi
eini, hafi ekki haft meiri áhrif á mig en aðrir,
_ __ »
en----
“Nú byrjar hún að tala með lítilsvirðingu
um mennina, það hefnir sín fyr eða síðar,” sagði
Lena.
“Lena, hvað meinarðu?” spurði Ruth. “Að
eg tali með lítilsvirðingu um mennina, um hið
stóra sterka kyn, sem ber svo mikið af okkur í
öllu tilliti.”
“Ruth, þú meinar það mótsetta.”
“Þú einmitt heldur það sama, þeir virða
okkur fyrir sér frá toppi til táar, og hugsa:
Svona aumkunarlegar veikbygðar manneskjur,
til hvers eiginlega eru þær? Já, og nú eru þær
farnar að keppa við okkur um okkar sérréttinda
atvinnu, svo sem kennara og skrifstofustörf, og
margt fleira. Með stoltri sjálfsmeðvitund um
yfirburði sína, setjast þeir við að skrifa stórar
bækur til að sýna yfirburði sína, og til að sýna
farm á hve óendanlega veikgeðjaðir að við erum,
og hvetja okkur til að gifta okkur. Og þo að það
væru tvær konur um hvern mann, þá stendur
það á sama — það er alt annað fyrirkomulag á
því hjá tyrkjunum!”
“Þetta er ósanngjarnt bull, Ruth.”
“Lena, þú, Tómas trúarlausi, heldurðu virki-
lega að eg álíti göfugt hugsandi mann vera
öfundsjúkan yfir því að við seilumst inn á hans
atvinnu svið, en tilfellið er, að þeir gera oss það
eins erfitt og þeir geta.”
“Þú meinar með þessu, að þeir vilji láta
okkur gifta okkur, en ekki leggja okkur eftir
lærdómi?”
“Lena, eg hefi lært alt það sem hægt var að
læra í skólum í Sydney. Að nokkru leyti vegna
þess eg var hneigð itl náms, og að nokkru leyti
til að sýna montnum og heimskum strák, sem
þóttist vera af náttúrunni gerður sem herra yfir
mér og öðrum stúlkum, en það fór svo að hann
sneyptist, og það meir en eg bjóst við, því þegar
eg skrifaði mitt síðasta háskólapróf, sagði faðir
minn: Þú verður að síðustu háskóla prófessor!
Eg fékk bezta vitnisburð, en minn ungi vinur
féll við prófið.”
“Og eg heyri þetta nú fyrst í dag,” sagði
Lena undrandi.
“Það er nógu snemma, og á morgun skaltu
fá að sjá hina fallegu þríhyrndu húfu og síðu
hempu, sem eg þá vann mér rétt til að bera. Þú
setur upp stór augu, Lena. En nú ferð þú að fara
í rúmið, við erum búnar að vera að masa svo
mikið saman.”
SVo fór Ruth upp í rúmið og sagði: “Kondu
nú upp í líka, Lena litla.”
“Slíkt hefir maður ekki heyrt”, mumlaði
Lena. “Maður heldur að maður þekki hana alt
í gegn----”. Svo hló hún hátt. “En eg veit eitt
alveg upp á víst,” sagði hún og sneri höfðinu að
Ruth.
“Nú, hvað er það?”
“Hve mikið uppáhald þú hefir á karlmönn-
unum.”
“Lena, eg hef sannarlega uppihald á þeim,”
fullvissaði Ruth hana hátíðlega, og úr augum
hennar skein gletni. “Heimur án karlmanna —
eg get ekki hugsað mér neitt leiðinlegra! Þeir
hlusta með andagt er maður talar, þeir hlaupa
svo tindilfættir til að sækja sjal eða hressingu.
Þeir dansa svo indælis vel, að minsta kosti sumir
þeirra — þeir kunna allir eitthvað, sem kven-
fólkið kann ekki.”
“Nú?”
Eftir stutta stund var dimt í herberginu.
Lena dró hægt og rólega andann og var sofnuð
undir eins og hún lagði höfuðið á koddann. Ruth
svaf ekki, glaðværð hennar var nú horfin fyrir
minnnigum þess sem skeð hafði. Hún hugsaði
um þessa viðbjóðslegu konu, sína hræðilegu ó-
vissu framtíð, sem beið hennar sem húskennari
og barnafóstra; hún velti sér í rúminu á eina
hlið og aðra, og gat ekki sofnað.
Myrkrið varð henni óbærilegt, hún dró glugga-
tjaldið eins mikið og hægt var til hliðar. Tunglið
skein nú inn og kastaði björtum geislum á vegg-
inn, og undarlegu afturskini frá ofninum, sem
var í einu horninu á herberginu. Það tók ímynd-
unarflug til að sjá mannsmynd þar út í horninu í
tunglsljósinu, en ímyndunar afl Ruth var í sér-
stakri æsingu eftir það sem skeð hafði. Hún
hafði varla fest augu á ofninum fyr, en hún vildi
ekki vekja Lenu, þá var hún samt sem áður vökn-
uð, við snögga hreyfingu sem Ruth gerði.
“Ó, sérðu!” sagði hun; þarna manninn við
ofninn. Það er ekki hægt að villast á því!”
“Hver? hver?” stamaði Lena, með stýr-
urnar í augunum og færði sig hærra upp á kodd-
ann.
“En Lena, hvernig geturðu spurt! Hann,
stendur þarna, eins áreiðanlega og við erum hér
— herra Jansen frá skrifstofu föður þíns. Sjáðu
bara, hvernig hann vingsar handleggjunum. —
Maður getur hlegið sig af að horfa á hann,
ha—ha”.
Lena gat ekki staðist þetta og fór að hlægja,
hvort heldur hún vildi það eða ekki, en svo
þagnaði hún alt í einu.
“Það er reglulega ljótt, eins fínn maður og
hann er.”
“Fínn! Hann horfir altaf á mig, eins og
hann ætli að éta mig með sínum grænu fiskaug-
um!”
“Ó, Ruth, það stafar af því hann hatar kven
fólk—hann hefir nefnilega lent í ólukkulegt ásta
æfintýri.”
“Ólukkulegt — ha-ha! Hvernig þá?”
“Hún var honum ótrú.”
“Ha—ha! Því trúi eg ekki.”
5. KAFLI
“Svo ungarnir fara ánægðir í skólann!”
sagði Ruth, er hún gekk út úr hefnhererginu
inn í herbergi, sem var dagstofa fyrir hana og
Lenu.
Málrómurinn var fagur, og svo var hún sjálf,
og sólin sem elskar alla glaðværð, fór að skína
í gegnum gluggan inn í herbergið eins og til að
heilsa henni. Sólargeislarnir léku sér í hennar
gullna hári og fylgdu henni hvert sem húrv
hreyfði sig í herberginu. Svo skinu þeir á bláa
sirskjólinn hennar, á hennar nettu snjóhvítu
hendur, þar til þeir skinu í hennar brúnu augu,
sem geisluðu eins og demantur. Þannig var um-
horfs hjá þeim, þangað til Lena, sem sat við
skrifborðið, misti pennann úr hendi sér og sagði;
“Ruth, þú barn sólarinnar! Segðu mér því þú
raðaðir öllum veifipálmunum okkar svona?”
“Af því að þeir eiga að vera bakgrunnur á
bak við þig, gimsteinninn mnin. Þú skalt setjast
á stólinn þarna, og láta mig mála mynd af þér.”
“En góða Ruth!”
“Lena, eg bið þig að lofa mér að gera það,
það er auðvelt að gera.”
“Mömmu líkar það ekki og segir-----------”
“Látum hana segja hvað sem hún vill, komdu
og seztu hérna.”
Lena kom, þó hikandi, og settist undir pálm-
ana, og sagði, og hristi höfuðið:
“Hvað þér getur dottið í hug, Ruth!”
“Eg hef góða ástæðu til þess. Eg slæ tvær
flugur í einu höggi er eg mála mynd af þér. Eg
er í góðum félagsskap, er eg er hér hjá þér, og
það léttir mér fyrir hjartanu. Hvenær sem nem-
endur mínir sýna mótþróa og óþægð, sýni eg
þeim myndina af þér og segi: Sjáið þið Lenu,
hún sem aldrei á æfi sinni móðgaði kenslukon-
una sína. Ef það hjálpar ekki þá veit eg ekki
hvað hjálpar.”
Það var kominn sorgarblær á andlit Lenu.
“Þú tekur þér þetta svo létt í dag,” sgaði
Lena. “Ó, Ruth, þegar eg sé þig ganga hér inn svo
káta og glaða, hélt eg fyrir víst, að þú hefðir
hætt við þína heimskulegu fyrirætlun.”
Ruth sagði gletnislega, er hún veik höfðinu
ofurlítið til hliðar: horfðu bara á vangan á mér.
Það ber ekki eins mikið á hökunni, er það ekki?
Nú sérðu, Lena, sá sem hefir svona höku, getur
ekki auðvledlega gefið upp áform sín — nei,
jafnvel þó hann gjarnan vildi.”
Svo lét hún sína fallegu og einbeittnislegu
höku hverfa bak við pentigrindina og sagði: “Eg
hef látið föðurbróðir minn vita, að eg vil tala
við hann í dag. Á leiðinni mætti eg frúnni og
sagði henni að eg væri reiðubúínn að sauma eitt-
hvað fyrir hana. Hún virti mig ekki svars. Svo
úr því hún vill ekki þiggja að eg geri neitt fyrir
hana, svo verð eg að líta eftir einhverju betra.
Hreyfðu ekki höfuðið Lena.”
“Ruth, Ruth, eg skil þig ekki! í gær sagð-
irðu hafa mesta viðbjóð á að annast börn---”
“Það var hugsunarlaust af mér að segja það.
í morgun þegar eg vaknaði sá eg það og fann til
þess hve fávíslegt það var af mér að segja slíkt.
Sólin skein svo fögur inn í gegnum gluggan,
úti var himininn myrkblár og snjóhvítar dúfur
flögruðu yfir húsabustanum.
Heimurinn er fagur, sagði eg við mig sjálfa,
og hann sem hefir gert heiminn svo fallegan,
vill vissulega ekki að líf okkar skuli vera ljótt.
Hve oft hef eg ekki kviðið fyrir einhverju, sem
svo hefir ekki komið fyrir. Alt fór vel og það
heldur áfram að ganga vel. Hversu mörg gull-
falleg börn koma ekki í heiminn, með blíð blá
augu, sæta spékoppa í kinnunum. Hver veit
nema einhverjir slíkir smáenglar bíði eftir mér?
Það gætu og verið stálpaðar stúlkur, lífsglaðar
og hneigðar fyrir lærdóm, eins og eg hef verið.
Mér væri alveg sama um, að fara til Englands —
eg hef altaf viljað fara þangað — kanske fengi
stöðu sem húskennari, á heimili einhvers ríks
lávarðar til að kenna dætrum hans. Þá væri það
ekki síður lokkandi ef lávarðurinn ætti son og
erfingja, ungan göfugan mann, með yfirskegg,
eins-----ha — ha! Gettu til þess sem eftir er,
Lena?”
Lena var alls ekki ánægð með galsa frænku
sinnar.
“Já, eg get getið þess alls,” sagði hún biturt,
“þú hlakkar bara til að komast burt frá okkur —
frá mér.”
Ruth, sem hafði í hendinni lítinn kolamola,
til að gera með hina svörtu drætti á léreftið, varð
alveg mállaus af undrun. Eftir stutta þögn, sagði
hún, og hleypti brúnum: “Lena hvað gengur aö
þér? Þetta er þér ekki líkt. Þú segir ávalt að eg
skuli vera skynsöm í því sem eg tek mér fyrir
hendur, og er eg vissra orsaka vegna hlýfi þér
við ómaki og geri það sjálf, þá þakkar þú mér
ekki fyrir það, heldur reynirðu að gera mig
reykula í ráði”.
“Ó, Ruth”, sagði Lena hálf kjökrandi, “þú
veist ekki hve tómt og leiðinlegt líf mitt var áð-
ur en þú komst hér”.
“Já, mín kæra Lena, en maður má ekki altaí
hugsa bara um sjálfan sig”, sagði Ruth, með
þeim bernsku blæ er einkennir manneskjur,
herra eigið, eg, er ávalt miðpúnturinn í öllum
þeirra áhugamálum, “þú mátt ekki krefjast þess
af mér, að eg láti stjúpu þína kúga mig þín
vegna”.
Hún beið við svo sem tvo augnablik, er hún
sá án allrar skynsamlegrar ástæðu, hvernig tár-
in runnu ofan kinnar frænku sinnar, og sagði af-
sakandi: “Eg sé að það er ekki til neins að halda
áfram með að mála myndina í dag”.
Hún lagði kolamolan frá sér og ætlaði að
standa upp, en þá hljóp Lena upp og lagði hand
leggina um háls henni.
“Ruth, kæra góða Ruth,” sagði hún kjök-
randi. “Vertu ekki reið við mig, sittu kjur, og
þarna — —”, hún strauk sér um andlitið með
hendinni og tók kolamola til að fá Ruth í hend-,
ina — “hérna, taktu þetta og byrjaðu aftur. Eg
skal sitja graf kjur.”
“Virkilega?” spurði Ruth efablandin.
“Já, alveg áreiðanlegt. Sjáðu eg get hlegið.”