Heimskringla - 22.09.1948, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 22. SEPT. 1948
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
Minning merkra hjóna
“Sá er munur á sönnu og lýgi,
að sannleiks barn, fær líf úr
hjarni.”
Við fáa menn, eða minningar-
fárra manna, eiga þessi orð Matt-
híasar betur, en minninguna um
Níels læknir Lambertsen, hinn
einkennilega og gáfað hjarns
mann, sem kom hingað vestur til
Winnipeg á hinum tilfinnanleg-
ustu hjarns árum íslendinga í
þessari álfu 1885. Hann útskrif-
aðist með sóma úr latinu skólan-
um í Reykjavík 1879, silgdi það
sama ár til háskólans í Kaup-
mannahöfn og las þar lög í eitt
ár, en varð að hætta því námi
sökum fjárskorts að því loknu,
og hvarf þá aftur heim til f slands
og las læknisfræði í þrjú ár í
Reykjavík, en tók ekki fullnaðar
próf í þeirri fræðigrein. En 26
ára gömlum, skapar örlaganornin
manni þessum þau kjör, að hann
verður að snúa baki við ættlandi
sínu sem hann þó unni, og halda
Það var ekki laust við að ýmsir
yrðu skömmustulegir á svip, þeg
ar Maron kom á vettvang litlu
síðar, og lýsti því yfir að hann
væri Naromij — það væri eftir-
nafnið sitt stafað afturábak, með
“Ji” í endann. Dómararnir héldu
því fram að það gæti ekki verið,
að hann hefði málað það — Nei,
Maron viðurkenndi, að hann
hefði ekki beinlínis málað það,
heldur hefði hann notað rautt
naglalakk og pappírssnepla, sem
hann hefði klippt út úr auglýs-
ingum dagblaðanna.
Blöðin birtu viðtöl við alla
hlutaðeigendur. Aldrei höfðu
eins margir gestir heimsótt lista-
safnið. Og einn gestanna, sem
vissi hvað hann vildi og hafði
peninga til þess að uppfylla ósk-
ir sínar, keypti myndina fyrir
500 dollara. Jim dró sig virðu-
lega í hlé úr heimi listarinnar.
í vor, þegar eg var aftur kom-
inn til Washington, hringdi
Moran til mín. Hann sagðist
aldrei hafa skemt sér eins vel í
járnbrautarlest eins og um dag-
inn. Hann dvaldi allan daginn í
reykingavagninum og las við-
stöðulaust í bók — sem ekkert
var prentað í.
“Eg lét búa hana til handa
mér”, sagði Jim. “Eg sat þarna
og las auðar blaðsíðurnar og
sneri þeim hægt og virðulega.
Eg tvílas sumar. Fólkið í vagnin-
um ætlaði vitlaust að verða. Eft-
ir fyrstu 100 mílurnar seldist
ekki eitt einasta vínglas í vagn-
inum”.
Jim kom og borðaði hjá okkur
kvöldverð. Um leið og hann
kvaddi, teygði hann sig upp í
dyrastafinn og náði þar í 25 senta
pening og stakk honum þegjandi
í vasa sinn. Konan mín horfði
undrandi á hann og spurði því
næst hvernig í ósköpunum hann
hefði vitað, að þarna væri 25 cent
—Jú sagði Jim, Eg setti hann
þarna í fyrra — og ætlaði að
geyma hann þangað til eg þyrfti
á honum að halda — Svo hélt
hann af stað vestur á bóginn. Eg
hefi ekki heyrt frá honum síðan,
en eg geri ráð fyrir að frétta
bráðlega af honum — gegnum
forsíður dagblaðanna.
út í heim, hrýggur í huga og sár
í sinni.
Útlegðar árin urðu ekki mörg,
aðeins sex, en þau eru þrungin
af söguríkum viðburðum, og sól-
ríkum endurminningum um
þennan merkilega mann.
Það er á það bent hér að fram-
an, að Lambertsen læknir hafi
ekki lokið fullnaðar prófi við
lækna-skólann í Reykjavík þvi
ekki náð því lærdómsstigi sem
krafist er af slíkum mönnum áð-
ur en þeir takast hina ábyrgðar-
miklu stöðu á hendur og undir
vanalegum og eðlilegum ástæð-
um var ekki nema um tvent að
ræða fyrir Lambertsen er hingað
kom — að ljúka fullnaðar próf-
inu hér, eða hætta við að verða
læknir. En hann gerði hvorugt —
hann ruddi sér veg með þekking
sinni, gáfum og skapgerð fram í
fremstu röð lækna þeirra sem þá
voru hér í Winnipeg og naut
virðingar þeirra og tiltrú á svo
háu stigi, að þegar um mestu
vanda mál þeirra var að ræða,
var álit hans tíðum leitað, og
dómgreind hans, þekkingu og
skarpskyggni treyst.
Hann kendi og læknum hér um
slóðir að þekkja sullaveikina,
sem að hinn mikilhæfi og
nafnkunni læknir Ferguson, varð
þjóðkunnur fyrir að útbreiða
þekkingu á. En þó að Níels
Lambertsen læknir sómdi sér vel
á meðal hinna tignustu embætt-
isbræðra sinna, þá er það mála
sannast að spor hans flest lágu
um hjarngötur hins ný innflutta
ættflóksins í Winnipeg. Að létta
raunir þess, að lækna mein þess,
að lyfta vonum þess upp frá
irumbýlis hjarninu og upp í sól
ríkari lendur sumarsins. Það
voru verk Níels læknis Lambert-
sen og að þeim vann hann trúlega
nótt og dag, sumar og vetur, án
þess nokkurntíma að biðja um
borgun, þó hann sjálfur liði
skort. „
Níels Lambertsen var fjölhæf-
ur maður. Hann var völundur í
höndunum til hvers sem að hann
vildi beita þeim, smiður ágætur
bæði á járn og tré. Hann var
söngmaður mikill. Röddin fögur
og hljómrík, og hann notaði hana
óspart löndum sínum til ánægju
og aðdáunar..
Lambertsen læknir var ýtur-
vaxinn, rösklega meðalmaður
áhæð, snar í hreyfingum
og fjörmikill. Augun tinnudökk
og blikandi. Hárið mikið og
svart. Andlitssvipurinn hreinn
andlitsblærinn bjartur, sem mik-
ið dökkt yfirskegg gjörði enn
bjartari.
Skapgerð Níels læknis var
næsta éinkennileg, eins og mað-
urinn sjálfur. Hún var hrein,
djörf og ákveðin. Skapstór og
orðhvass gat hann verið, ekki sízt
þegar að honum fannst mönnum
eða málefnum misboðið, en sú
afstaða hans var æfinlega sprott-
in frá næmri réttlætistilfinningu
en aldrei af fordild, og það ein-
kennilega var, að hann var alveg
eins þungorður og hlífðarlaus,
þegar að hann sjálfur átti í hlut,
eins og þegar við óviðkomandi
menn var að eiga. Um hreinskilni
hans ,segir Dr. Jón Bjarnason í
ræðunni sem að hann flutti yfir
honum látnum, sem að þekti
Níels læknir allra manna bezt:1
“Og hreinskilinn var hann, hann
var svo barnslega hreinskilinn,'
og þó um hans eigin galla væri |
að ræða, að maður gat orðið al-,
gjörlega forviða. Og hvað hann
sem annars talaði, alt sem honum'
datt í hug, stundum líka ógæti-|
lega og kuldalega, var hann alveg
laus við að vilja meiða nokkurn
mann með orðum sínum”.
Árið 1889 kvongaðist Níels
læknir Guðríði Jóhannsdóttir,
ekkju eftir Magnús Þórðarson
frá Rauðhólum. Þeim hjónum
varð eins sonar auðið, Níelsar
Lamebrtsen, sem misti föður
sinn, þegar að hann var ársgam-
all —1891 — og móður sína þeg-!
ar hann var sjö ára —1898, — en
fór þá til móðursystir sinnarj
sem gekk honum síðan í móðurj
stað. Hann er nú vélameistari í
Astóría í Oregon í Bandaríkjun-
um, mesti myndar- og dugnaðar
maður.
Þau Lamebrtsen og Guðríður
tóku og eitt fósturbarn. Magda-
lenu Lambertsen, sem dó sama
árið og fósturmóðir hennar 1898.
f fimtíu og sjö ár hefir gröf
þessa fjölhæfa og einkennilega
fslendings verið á meðal hinna
ómerktu og óþektu grafa í hinum
mikla dauðra manna reit —
Brookside-grafreitnum utanvert
við Winnipegborg. Grasið hefir
grænkað á henni á vorin og föln-
að á haustin, en enginn vitað
hvar hún var, þar til nú að úr
þessu hefir verið bætt, og sæmi-
legur steinn reistur á gröf þeirra
hjóna Níelsar og Guðríðar Lam-
bertsen, og hefir hinn vinsæli og
vel þekti útfararstjóri, Arin-
björn S. Bardal gengist fyrir því,
og að sjálfsögðu lagt fram fé úr
sjálf síns sjóði til þess, en þó
skal þess getið, að skömmu eftir
að Lambertsen dó, gekkst kona
hér í bænum, sem nú er dáin,
kona Vagns Eyjólfsson Lund,
fyrir samkomuhaldi til minnis-
varðasjóðsstofnunar á leið lækn-
isins, en arðurinn af þeim sam-
komum, voru tvær, varð aðeins
$14.50. Einn maður hr. Þorgríms-
son í Keewatin, Ont., varð til
þess að bæta $5.00 við þá upp-
hæð, svo sjóðurinn varð í allt
$1950. Með þessari upphæð, vöxt-
um af henni og því sem vantaði
frá sjálfum sér, hefir Arinbjörn
nú reist minnisvarðann á gröf
Lambertsen læknis, sem myndin
er af hér að ofan.
/• /• B.
BRÉF TIL
HEIMSKRINGLU
fyirr Icelandic Canadians; mjög
eðlilegt. Sú sama ástæða ætti að
gilda fyrir vikublöðin — nema
að því leyti að þau eru fréttablöð
— fréttir sem allir eru búnir að
lesa og hlusta á í útvarpinu. ís-
lenzkar samkomur fara flestar
fram á ensku, a. m. k. að mestu
leyti. Á íslendingadaginn sjálf-
an eru ræður fluttar á ensku, og
í íslenzku kirkjunum er messað
á ensku, svo það er auðséð að
íslendingar hér hafa alla reiðu
kannast við að íslenzkan hér
vestra, er sama sem búin að vera,
og okkar íslenzku blöð tilgangs-
laus.
Eg hefi keypt Heimskringlu í
mörg ár; og á einum tíma bæði
vikublöðin. Lögbergi sagði eg
upp fyrir nokkrum árum, en
Kringlu hef eg haldið áfram með
og borgað til apríl ’49. Þegar sá
dagur kemur, þá bið eg ykkur
afsökunar á að hætta sem kaup-
andi blaðsins. Ástæður mínar á
uppsögn blaðsins eru upptaldar
hér að framan, eg hef ekkert að
blaðinu eða blöðunum hér að
finna, bæði vel úr garði gerð
undir kringumstæðunum, en
þeirra “sól er gengin til viðar”.
Virðingarfylst,
A. J. Goodman
—Seymour Hotel,
Winnipeg, Man.
today’s
BiGGEST
Coffee
V&iue
4
Nýjar og notaðar skólabækur
keyptar og seldar tyrir alla bekki fró 1—12 — með sanngjomu
verði. Einnig eru til sölu flestar nýjar bœkur um frelsi og nú-
tiðar málefni. Þœr bœkur eru einnig til útlána fyrir sanngjarna
þóknun.
Kaupið Heimskringlu
Lesið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
THE BETTER OLE
548 ELLICE AVE. (bet. Furby & Langside) Ingibjörg Sbefley
MRS. PJETUR FJELSTED
Fædd 18. desember 1882 Dáin 17. júní 1948
ÚTFARARLJÓÐ
Winnipeg, 17. sept.’48
Vikublöð hér, á hvaða tungu-
máli sem er, hafa útlifað sína
upphaflegu þörf, eða öllu heldur
almennings þörf. Það eru aðeins
fáir eftir af okkar fyrstu skips-
höfn. Afkomendur þeirra hafa
lært sína sjófræði og sjómensku
eftir alt öðrum reglum og á öðru
tungumáli. íslenzkan er orðin
“Gamli Nói” riútíðarinnar í Can-
ada og U.S.A. Til hvers erum
við þá að stritast við það sem
við vitum er ókleift verk?
Þótt að íslenzku blöðin væru
gefin út á ensku, sem allir eða
all-flestir geta lesið, þá væru
þau “vikublöð” samt, endurprent-
aðar fréttir úr ensku dagblöðun-
um hér, sem eru alheims fréttir.
Eg þykist vita að það séu enn
fáeinar sálir hér í álfu sem vilja
fylgjast með íslenzkri pólitík,
og því sem er að gerast daglega í
þeirra fæðingar hrepp eða sveit
heima á íslandi — þá ættu þeir
að kaupa (og borga) íslenzk blöð
gefin út á íslandi. Til hvers er
að auglýsa sínar vörur og “Pro-
fessional and Businesss” eins og
Heimskringla kemst að orði i
blaði eða blöðum sem mjög fáir
lesa, og flestir af þeim sem lesa
íslenzku hér eru að mestu leyti
hættir að verzla, nema þeir sem
kaupa gigtarmeðal, þegar þeir^,
sjá eitthvað nýtt á boðstólum.
“The Icelandic Canadian”
magazine, gefin út á ensku máli
“Sól var upp runnin”
syrgjendurnir fundu
eilífa lífið anda inn.
Við síðsta rúmið
sárast er að kveðja
hvar sálin öðlast sigurinn.
Nemum nú staðar
systir vor hér sefur
engil bros fagurt frá ásýnd skín.
Krosslágðar hendur
í hjúpinum dauðans
til grafar ber það brúðar lín.
íslenzka barnið
hér í foldu falið.
Flytjið nú kveðjur hennar heim.
Af öllu hjarta
ættlandinu unni
því trygðin bjó í tengslum þeim.
Marg reynda móðir
mitt í þjáning þinni
hugprýði sýndir í þyngstu þraut.
Ljós trúarinnar
lýsti fram í dauðann
frá barndóms tíð þitt hjarta hlaut.
Göfug var sálin
hreinn var hjartans akur
dygðirnar góðu gréru þar.
Gleði og friður
góðviljáns ávextir
kærleikur guðs í verki var.
Autt er nú skarðið
engin upp það fyllir
tómlegt er hreiðrið í haustsins tíð.
Sorgir og gleði
sameinuðu hópinn
foreldra hlutfall fyr og síð.
Ástsældir sannar »
ykkar sálar eining
innsigluð var af herrans hönd.
Dýrasta þráðinn
dauðinn aldrei slítur
það vara lengst þau vina bönd.
Hann sem að þessa
góðu minning geymir
þakkar guði sem gaf og tók.
Með trúar augum
lítur lífsins feril
vor leið er skráð í lífsins bók.
Alfaðir gef oss
gjafir heilags anda
þitt himneskt ljós í hjörtun inn
Börn þín biðjandi
upp til ljómans leita
yfir þau blessi andi þinn.
Ingibjörg Guðmundsson