Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 31.12.1886, Síða 2

18
meira en það er. Hvort sem lielclnr er,
dæmir liann aðra eptir sinum hugsunar-
hætti, og sogir: „f'arna eru þjóðmála-
skiimarnir lifandi komnir, þetta eru þeirra
ær og kýr;i.
En hvað eruin vér að fjölyrða um þessa
flugu ? Lækningin er hin „æðri og betri
þekkingil, sem séra Arnljótur einmitt leitar,
og ef til vill hefir fundið.
|>að er miklu nær að sniia sér að þeirri
ástæðunni, sem fleiri mun liafa fylgifisknna
og séra forkell má heita formaður fyrir.
J>að er kostnaðar og harðærisástæðan.
Hun getur eigi fælt oss. Margra ára
reynsla mætti hafa fært oss lieim sanninn
um það, að einmitt meðan vér eigi erum
herrar í voru eigin liusi, en cigum allt að
sa:kja til annara, er einatt öll von á, að
vandræði verði með askinn, þar sem vér
hvorki megum ráða, hvað taka skuli til
skamtsins, né hvernig eigi að skamta. Eða
hefir séra J>orkell fengið bréf fyrir þvi, að
ráðherra vor muni jafnan staðfesta þau
lagafrumvörp, er alþingi álítur bezt henta,
til að bæta ,úr atvinnuvegunum ? Hefir
eigi hið gagnstæða átt sér stað, t. a. m.
að því er fiskiveiðar og verzlun snertir ?
Og þött menn kunni að segja sem svo, að
sumar af lagasynjunum ráðherrans hafi haft
við nokkur rök að styðjast, og þótt vér
getum fulltreyst því, að vor núverandi ráð-
herra muni eigi beita synjunarvaldinu, nema
samvizka hans segi honum að til þess sé full
ástæða, er þetta oss næg huggun ? Yissu-
lega eigi; mögulegleikinn einn, það, að ráð-
herrann, þrátt fyrir hin gildandi stjórnar-
lög, getur að kalla komið fram sem ein-
valdur, bæði í lagasmíði og fjárveitingum,
hlýtur að draga úr öllum vorum framkvæmd-
um. Hyggur eigi séra |>orkell, hann, sem
er á þvi, að sparlega skuli haldið á lands-
fé, að vér myndum revna að koma stjórn
vorri allri fyrir á kostnaðarminni luítt mcð
tímanum, ef vér mættum sjálfir ráða, en
værum eigi nauðbeygðir til að sníða allt
stjórnarfyrirkomulag vort eptir Dönum?
En á það þá við, að halda hrókaræður út
af hinum litla kostnaði, sem stjórnarskrár-
breytingin kann að hafa í för með sér i
svipinn ?
Nei, sá litli kostnaður hefði aldrei átt
að koma til tals í þessn máli; þaö er of
auðvirðilegt. Aðrar þjóðir leggja fram líf
og stórfé til að efia sjálfstæði sitt; eigum
v\r þá að inetast um nokkrar kiónur?
|>að er of barnalegt.
Og harðærið; það or, som betur fer, ekki
svo mikið, að vt'r getum eigi séð um nokk-
ur ár af þeim fáu krónum, sem aukaþing
kosta; vér erum jafndauðir eptir scm áður.
Yér megum heldur eigi skoða þau gjöld,
er stjórnarskrárbreytingin kann að hafa í
för með sér, sem óþarfagjöld, er beturværu
spöruð; vér verðum að skoða þaðscunlítið
skyldugjald. er hin níiverandi kynslóð legg-
ur á sig; takmark vort er cigi þau eitt, að
hugsa um munn og niaga, heklur er aðal-
takmarkið það, að keppa sem lengst
frelsis- og framfarabrautinni, sro að niðjar
vorir geti átt kost á að lifa frjálsari og
farsælli daga, en örlögin hafa skapað oss
„þegnum þegnanna". Earáttan hlýtur og
að hafa vekjandi áhrif á oss; og hvað er
eigi gefandi fyrir sjálfstæði einstaklinganna,
dugnað og djörfung?
Hvert sem er litið, getum vér ekkort
það fundið, er dragi úr þeirri þjóðarnauð-
syn vorri, að fá stjórnarskránni breytt.
Vér verðum þvi að álíta, að það sé lifs-
nauðsvn að halda stjórnarbaráttunui ótrauðir
áfram, ef vér á annað borð viljum viðreisn
ættjarðar vorrar, og hver af oss óskar
hennar eigi ? (Niðurlag).
UH HAGr KYENNA.
—o—
„|>ér hafið eignazt ofurlitla dóttur“, segir
ljösmóðirin.
„Æ, það var leitt, að það gat eigi verið
strákur11, segir þá faðirinn opt og einatt.
Og hvers vegna það ?
Ekki af því, að föðurhjartað slái ekki
eins heitt fyrir dóttur og syni. J>að mun
enda opt, að faðirinn heldur mest upp á
stelpurnar, en strákarnir hafa helzt hæli
hjá móðurinni.
|>að er annað, sem liggur til grundvallar.
Föðurnum verður ósjálfrátt að hugsa til
framtíðarinnar. Hann þarf að koma börn-
unum til manns. Hvað get eg gert úr
börnunum minum, hugsar bann.
Efþað er strákur, þá er vandinn minni;
sé hann efnilegur, og liafi faðirinn föng :i
að ala hann upp, eru honum allir vegir
færir. Hann getur margvíslsga unnið sér
brauð, orðið „húsfaðir" og lifað sómasam-
logu lífi. Sé hann hneigður fyrir bókina,
þá má láta hann stíuléra, og smíða úr
honum embættismann með tímanum. Ella
getur liann hangið við kotið, gefið sig við
verzlun, siglingum, iðnaði eða einhverjum
öðrum atvinnuveg, sem eitthvað gefur í aðra
hönd. Ef einhver dugur er í stráknum,
þá er ekkert að öttast; liann getur að
minnsta kosti lifað af handavinnu sinni,
og með sparneytni enda lagt eitthvað upp,
svo að hann verði eigi öðrum til þyngsla
í cllinni; því að vinna hans er borguð, af
því að hann er strákur.
Hann getur lika orðið mikils metinn
maður; hann frer atkvæði um öll hin helztu
landsmál; liann getur orðið alþingismaður,
og enda ráðhen'a, þegar stjórnarbótin nýja
kemst á.
Og hvers vegna?
Af því að hann er strákur.
Só faðirinn fáfengilegur, hugsar hann líka
ef til vill: Sonur minn getur með timan-
um orðið medalíumaður, riddari, danne-
brogsmaður, kammeráð eða eitthvað þess
liáttar.
Og hvers vegna allt þctta?
Af því að hann er strákur.
En hvað á eg að gera við stelpuna, sem
guð hefir gefið mér? hugsar faðirinn.
Eg get að vísu menntað liana til munns
og handa, kennt henni að skrifa og reikna,
tala erlendar tungur, leika á hljóðfæri o.
s. frv.; móðir hennar getur einnig kennt
henni matartilbúning, að sauma, spinna,
prjóna, hekla, filera, skattera, bródera,
baldýra og fl., einnig aðra algenga innan-
og utanbæjarvinnu.
En hvað verður um framtíð hennar ?
Hvernig á lnin að vinna sér brauð ?
Hún verður að lifa, en vinna hennar er
lítils metin; hún situr við og saumar eða
spinnur allan daginn, frá morgni til kvölds,
en hefir tæplega málungi matar; sé hún i
vist, gangi á eyrinni, fari í kaupavinnu, cða
hvaða helzt vinnu hiin gerir, hvað verður
þá um kaupið? Hún fær allt að helmingi
minna, en karlmennirnir, og livers vegna
það ?
Af því að hún er stelpa.
Hún getur sjaldnast lagt upp af vinnu
sinni, en verður ef til vill sveitarmatur eða
gustukaskepna í ellinni, og hvers vegna?
Af því að hún er stelpa.
Láti eg hana læra einhvern atvinnuveg,
sem gefur eitthvað í aðra hönd, verð eg
að athlægi, hugsar faðirinn, og hvers
vegna það ?
Af því að hun er stelpa.
Hún roá ekkert embætti liafa á hendi,
ekki lækna sjúka, ekki prédika guðs orð,
ekki dæma dóma, og hvers vegna?
Af því að hún er stelpa.
Hún fær ekkert atkvæði um almenn mál,
er ættjörðu hennar snerta, og leggur ekk-
ert til laga þeirra, sem hún á að hlýða,
og hvers vegna ?
Af því að hún er stelpa.
Eg verð að haga uppeldinu svo, að eg
geti með tímanum fengið henni „forsorg-
ara“ og „vergja“, hugsar faðiriun. Hún
getur orðið góð húsmóðir, gegnt innanhúss-
störfum, og gætt bús og barna. Reyndar
verður hún þá ómyndug, þött hún sé kom-
in yfir myndugsaldur; him má ekki snerta
við efnum búsins, ekki víkja fátækum bita
eða sopa án bóndans leyfis, þótt hún eigi
helming búsins sem hann, og bvers vegna?
Af því að hún er kona.
Hún ú að hlýða bónda sínum, og haga
öllu að hans vilja; hún jná t. a. m. eklti