Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 11.09.1895, Side 1

Vorð árgfsngsins (minnst
40 arka) 3 kr.; í Ameriku
1 doll. Borgist íyrir júní-
rnánaðailok.
M :tr
DJOÐVILJIífN 0NGI.

Fjórbi Abganuur. — j --
-e—RITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN. =|s<*g-
ÍSAFIBÐI, 11. SEPT.
Uppsögn skrifleg ógild
nema komin sé tii útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar.
lí-ití>ö.
Stjórparskrármálið á þingi.
I. Efri dcild svæflr frumvarpið.
Það fór, eins og vér gátum til í sið-
asta nr. blaðs vors, að stjórnarskrárfrum-
varpið myndi ekki eiga upp á liáborðið
í efri deild alþingis, eins og hún nú er
skipuð; en aðferðin, sem var við liöfð,
kom þó all-mörgum mjög á óvænt.
Það vissu menn að vísu, að konung-
kjörna liðið, og bandamenn þeirra, myndu
í lengstu lög hlífa sér við því, að beita
þeirri hreinskilninni, að fella frumvarpið,
og lá það þá næst að ætla, að þeir myndu
grafa eða svæfa málið í nefnd, eins og
gjört var af þessum ílokki á þingunum
1887 og ’91.
En nýir siðir fylgja nýjum herrum,
og hjá „ný-miðlurunumu, hefjendum hinn-
ar „nýju stefnu“(!), bónarkvabbs-stefnunn-
ar í stjórnarskrárbaráttu vorri, þurfti nú
auðvitað allt að vera nýtt, og því var
um að gera, að finna upp eitthvað, sem
ekki liafði við gengizt áður.
°g svo var þá valinn sá vegur, sem
aldrei hefir áður verið notaður við nokk-
urt lagafrumvarp hér á landi, og sein
anga stoð á í þingsögu né þingsköpum
alþingis, að deildin vatt þvi frain af sér
með rökstuddri dagskrá, að eiga nokkuð
við frumvarpið.
Þessi rökstudda dagskrá var svo lát-
andi:
„Með því að deildin liefir á fundi
22. jiilí samþykkt tillögu til þingsá-
lyktunar um stjórnarskrármálið, og þar
með lýst, því yfir, að hún áliti þann
veg heppilegri að sinni, en frumvarps-
leiðina, sér hún sér eigi f'ært að sinna
frv. til stjórnarskipunarlaga um hin
sérstaklegu málefni Islands, sem neðri
deild alþingis liefir samþykkt með mjög
litlum atkvæðamun, og tekur þvi fyrir
næsta mál á dagskrá“,
og þings-afglöp þessi samþykkti svo deild-
in 9. ág. með 7 atkvæðum (hinna kon-
ungkjörnu, Jóns Jakobssonar og Þorleifs
Jónssonar) gegn 4 (Sig. Stef., Sig. Jenss.,
Gutt. Vigf. og J. Jónss.).
Það var hr. Jbn Jakolsson, þingmað-
ur Skagfirðinga, sem, eptir samráði við
hina konungkjörnu, bar fram þessa rök-
studdu dagskrá, og mælti fyrir henni, og
virðist því svo, sem það séu orðin álög
á Skagfirðingum, að hlaupa undir bagga
ineð stjórninni, og hepta framgang sjálf-
stjórnarmáls vors á þingi, með því að
það var einnig þingmaður úr þeirra kjör-
dæini, sem aumkunarlegast kom fram í
því máli á kjörtímabilinu 1886—’92, svo
sem kunnugt er orðið.
Eins og vænta mátti lofar „Isafoldu
mjög þessa frammistöðu hr. Jbns Jakobs-
sonar, og getum vér sáran vorkennt lion-
um það, enda var ræða hans i þessu
máli fremur ófimleg og óhyggileg að
ýmsu leyti, því að það er sannarlega
ekki heppilegasti eða vísasti vegurinn
til þess, að fá stjórnina til sarnvinnu, að
vera að hampa því framan í hana, að
öll stjórnarskrárbarátta Islendinga að und-
an förnu hafi verið vanhugsuð, að þing-
inenn hafi að undan förnu fylgt málinu
gegn sannfæringu sinni(!), að mikill hlnti
þjóðarinnar sé sár-óánægður með stjórn-
arskrárfrumvarp það, sem þingið liafi sam-
þykkt (hvar og hvenær hefir það komið
í Ijós ?), svo að það rísi aldrei upp apt-
ur o. s. frv.
Nei, slík stóryrði, sem rniða til þess,
að staðfesta út í æsar allar kenningarog
kreddur landshöfðingja-liðsins nm þjóðar-
viljann á Islandi í þessu ináli, þau eru
ekki til þess löguð, að hriiula sjálfstjórn-
armáli íslaruls eiJt einasta fet áfram, hehl-
ur miltlu fremur til liins, að gefa stjórn-
inni undir fótinn, að halda áfram að
þverskallast við öllum vorum kröfum.
En „ísafold“, sem í þessu, eins og
i öðru, hleypur erindi stjórnarinnar, er
það auðvitað kærast, að sern , flestir af
þeim, sem áður hafa greitt frumvarpinu
atkvæði, snúi við blaðinu, því að sundr-
ungin er bezta vatnið á stjórnarinnar
mylnu.
II. lMngsályktunin i ncöri dciid.
Nú var þá það augnablikið komið,
sem „ný-tniðlarar11 neðri deildar höfðu j
lengi þráð, og einatt ýtt undir, að stjórn-
arskrárfrurnvarpið var svæft í efri deild,
og urðu þá „ G lasgo w-sa rn korn urn a r*
hálfu tiðari, en fyr.
Sendu „ný-miðlarar“ forseta neðri
deildar þá áskorun þess efnis, að taka
þingsályktunartillöguna þegar á dagskrá,
og vrar hún siðan rædd í deildinni 14.
og 15. ág., og samþykkt að lokum síðari
daginn nteð 14 atkvæðurn gegn 8, þann-
ig orðuð:
„Um leið og neðri deild alþingis
l.ýsir því yfir, að hún heldur fast við
sjálfstjórnarkröfur Islands, eins og þær
hafa komið fram á nndan fÖrnum þing-
um, og sem frv. það til stjórnarskipun-
arlaga byggist á, er deildin hefir sam-
þykkt á þessu þingi, ályktar hún að
skora á stjórnina að taka þær til greina,
og sérstaklega hlutast til um:
1. að löggjafar- og landstjórnar-málefni,
er lieyra undir hin sérstöku mál Is-
lands, verði eptirleiðis eigi lögð und-
ir atkvæði hins danska ríkisráðs, eða
borin upp í því,
2. að lagt verði fyrir næsta alþingi frv.
til stjórnarskipunarlaga, er meðal
annars geri þá breytingu á fyrir-
komulagi hinnar æðstu stjórnar Is-
lands sérstöku inála, að neðri deild
alþingis geti ávallt, er ástæða þykir
til, og fyrir sérhverja stjórnarathöfn,
er til þess gefur tilefni, komið fram
ábyrgð beina leið á hendur hér bú-
settum, innlendum manni, er mæti
á alþingi,
3. að stofnaður verði sérstakur dómstóll
hér á landi, skipaður innlendum
mönnum (landsdómur), er dæmi í
málum þeim, er neðri deild alþingis,
eða konungur, lætur liöfða gegn hin-
um æðsta stjórnanda hér á landi“,
*) Tillö^umenn neðri deildar héldu þegar
frá þingbyrjun, og allt til þingloka, „klíkufundi“
i húsum Tryggva riddara í Glasgow, með því
að riddarinn, Guðlaugur sýslumaður, og aðrir
fylgismenn landshöfðingja, gjörðu sér allt far
um, að nota ágreininginn í stjórnarskrármálinu,
til þess að mynda fastan stjórnar-flokk á þinginu.
Ritstj.