Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.10.1895, Page 1
Verð árgangsins (minnst
40 arka ; 3 kr.; í Ameriku
1 doll. Borgist fyrir júní-
mánaðarlok.
DJOÐVILJIN N USGI.
——-—■--Fimmti ábgangur. — !■■■ ■ ———
--.... BITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN. -i-
IJppsögn skrifleg ógild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar.
M l-
ÍSAFIKÐI, 12. OKT.
1895.
Endurlit og liorfur.
Þessi 3 ár, sem liðin eru í liaust, síð-
an vér g.jörðuínst eigandi og ábyrgðar-
maður blaðs þessa, höfuin vér orðið að
eiga í 17 málum, — auk mála þeirra,
út af „ísfirzku kærunum11 o. fl., sem vér
að meira eða minna leyti höfum verið
við riðnir fyrir aðra —, og gefur því að
skilja, að allt þetta þras hefir tekið bæði
tima og umhugsun, svo að blað vort
hefir ekki aötíð getað snúizt svo við poli-
tiskum málefnum, sem þurft hefði, og
átt hefði að vera.
En þrátt fyrir þetta, vonum vér þó,
að enginn geti annað borið, en að blaðið
hafi reynt að halda í horfinu, enda hefir
bæði þjóðin og stjórnin viðurkennt að
nokkru þá viðleitni vora, en reyndar
hvort upp á sinn niáta, þjóðin með vax-
andi kaupenda-íjölgun, og stjórnin með
„lausninni“ góðu, sem vonandi verður
blaði voru betri meðmæling, en margar
alin-langar auglýsingar gætu orðið.
En þegar vér nú litum á politisku
horfurnar, eins og þær nú eru, þá sýnast
oss þær svartar.
Stjornin, 0g þó landshöfðinginn eink-
anlega, hefir nú sýnt á sér ýmsa kanta,
sem geta orðið þjóðfrelsi voru og lands-
réttindum enn þá hættulegri, en orðið
er, ef ekki eru notaðar liæfilegar hefil-
tannir í tíma.
Og það höfum vér einnig séð hvað
bezt í surnar, að stjórnin á sér þann
fylgi-fisk, sem hefir á sér fingraförin lians
Eölska, og aldrei virðist þreytast á því,
að liafa úti alla ugga, til þess að reyna
að drepa hverja frjálsmannlega hugsun,
sem fæðist.
En þegar svo er kornið hjá einhverri
þjóð, að stjórnarblöðin svífast ekki að
vinna sér það til matar og meðmæla hjá
stjorninni, að liæðast að hverri alvarlegri
og vel meintri sjálfstæðis-viðleitni þjóð-
ar sinnar, reyna á allar lundir að æsa
hinar verstu og lúalegustu girndir vald-
sjúkra valdamanna,
ræðis o,
og alla, sem stjórninni er ílla við, þá
má segja, að það ástandið geti naumast
ógeðslegra orðið.
Og þá er það auðsæ skylda hverjum
góðurn dreng, að reyna að útrýma slík-
um ófögnuði sem fyrst, reyna að varna
því, að eitur-ólyfjanin læsi sig inn í þjóð-
líkamann.
En sérstaklega hlýtur það að vera
hlutverk hinna frjálslyndu blaða, að gera
þjóðinni aðvart, þegar eitthvert stjórnar-
blaðið gengur á slíka glapstigu, og benda
lienni á, að jafn óheiðarleg málgögn eiga
sér engan tilverurétt, og að það borga
sig ílla, þau brjóstgfeðin, að ala slíkar
nöðrur sér í barmi.
Og með þessar almennu hugleiðingar
í liuga, mun þá blað vort telja sér skylt,
að fylgja öllu atferli stjórnar-blaðsins
víkverska með ólíkt meiri athygli fram-
vegis, en að undan förnu.
•--- ■ •SSSÍSISSI, --
1 óþverragrein einni með fyrirsögn-
innj: „Enn þá svart á hvitu“, sem prent-
uð er í 78. nr. „ísafoldar44 21. sept. þ. á.,
er því meðal annars slegið fram, að „Þjóðv.
ungi“ vilji skapa hér á landi eins konar
verzlunar-einokun, eða sé þvi fylgjandi,
a.ð „þeir Zöllner & Co. nái undir sig allci
verzlun landsins“; en rneð þvi að því
fer fjarri, að blað vort liafi nokkru sinni
svo mikið sem innt eitt einasta orð í þá
áttina, að vilja gera Zöllner & Co., eða
nokkurn annan, einráðan um íslenzka
verzlun, þá mótmælum vér hér með gagn-
gjört þessum bfgrirleitnu ósannindum, sém
„Isafold“ hefir verið nógu frökk að gleypa
við, liklega treystandi því, að ekki væri
hvítt að velkja, að því er rétthermi og
áreiðanlegleik sjálfrar hennar snertir.
Frjáls samkeppni í verzlunar-sökun-
um, og að landsmenn eigi sjálfir sem
mestan þátt í verzlun sinni, það er, og
hefir jafnan verið, „program“ blaðs vors
í þeim efnum.
Þar sem sami greinar-liöfundurinn,
„einn úr Sandvíkurdeildinni“, leyfir sér
Jónsson frá Múla, þá fer hann einnig
með ósannindi, með því að Jón í Múla
hefir vitanlega hvergi farið því fram,
sem höf. ber honum á brýn; hann hefir
að eins vakið máls á því, hvort heppi-
legt irnmdi, að margir hefðu íslenzkt fé
á boðstólum á Englandi í senn, og færðu
þannig verðið niður hver fyrir öðrum.
Er þetta ekki nokkuð annað, en að
vilja selja þeim „Zöllner & Co alla verzl-
un landsins" í hendur?
En má ske fylgir greinar-höfundurinn
reglunni: „Ljúgðu röggsamlega, ætíð
mun eitthvað við loða“?
Grreinin hans er yfir höfuð ærið „ísa-
foldarleg“.
„Eargæzlumennirm'r“, sem ásamt far-
stjóranum eiga að hafa yfir-umsjón með
útgerð landsgufuskipsins tilvonandi, eiga
ekki upp á pallborðið hjá landshöfðingja-
ritstjóranum, þar sem hann í 77. nr. ver
fullum fjórum dálkum, til þess að illskast
út af þeim, og finnur þeim það einkum
til foráttu, að þar með sé „fjölgað em-
bættum þeim, er liggja undir veitingu
þingsins11.
Já, skaði sannarlega, að sýslanir þess-
ar skyldu ekki heldur liggja undir veit-
ingu landshöfðingjans, því að þá hefði
Björn Jónsson staðið næstur!
En þó að Björn Jónsson vilji af auð-
skildum ástæðum halda bitlingum öllum
og embættaveitingum til landshöfðingj-
ans, þá má hann vita, að þeir eru fleiri
meðal þjóðarinnar, sem svo eru skynsam-
ir, og óháðir í skoðunum sínum, að þeir
kysu heldur, að þeim færi fækkandi, en
fjölgandi, bitlingunum, sem landshöfðing-
inn á yfir að segja.
Yitaskuld getur þinginu yfir sézt í
kosningum sínum; það er mannlegt að
villast; en þó mun þjóðin una betur af-
skiptum þess í þessu sem öðru, heldur
en að eiga allt í hendur landshöfðingja
og stjórnar að sækja.
Það er nefnilega sá mikli munur, að
á þinginu eiga þeir sæti, sem meiri hluti
þjóðarinnar hefir sýnt, að hann ber traust
spana þá til gjör-
lcgbrota, rægjandi auðvitað allt ' að bera þenna sama áburð á alþin. Jón