Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 09.02.1897, Blaðsíða 2

50
Þjóðviljinn umii.
VI, 13.
um troða lögin og réttinn að vild sinni,
og í stuttu máli koma fram alls konar
fúlmennsku sinni.
En hin siðspillandi áhrif á þjóðfélags-
lífið, sem ábyrgðarlaus stjórn slíkra pilt-
unga heíir, er geigvænna böl fyrir þjóð-
ina, en svo, að orð fái i\t mnlað.
Trygg ábyrgðar-ákvæði, standandi á
bak við gjörðir stjórnandanna, hafa því
jafnan með réttu verið talin ómissandi,
verið talin hyrninrjurdemnvnn í hverri
frjálslegri stjórnarskipun, því að án þeirra
er þjóðfrelsið í raun réttri alls ekki til,
að eins bundið við geðþótta þeirra, er
með völdin fara í þann eða þann svipinn.
Og það er þetta, sem Islendingum
má sizt af öllu gleymast í sínu stjórn-
arskrár-stríði.
Hið ábyrgðarlausa landshöfðingjavald,
og ábyrgðarleysi ráðherrans, það er mein-
ið, sem mest kreppir að, sá hrmturinn,
sem fyrst þarf að greiða.
Og það eru Magnúsar Stephensens
mestu, — og má ske líka einustu —,
verðleikar, að hann hefir þegar nokkuð
opnað augu vor Islendinga í þessari grein.
Sé honum sungin þökk fyrir það.
----«00^000-----
Um liita solarinnar ber visindamönnunum enn
eigi alls kostar saman, og hefir þetta orðið ofan
k við nýjustu rannsóknirnar : Rosette telur bita
sólarinnar 10,000 gr. á. Celsíus. Le Chatelier
7,600 gr. C., Wilson og Gray 6,200 gr., og nú
síðast prófessor Paschen 5,160 gr. á Celsíus.
Hvað unnið er í Birmingham á cinni viku.
Svo telst til, að í enska verksmiðjuhænum Birm-
ingham séu á viku hverri, moðal annars, húnar
til: 14 milj. af stálpennum, 6 þús. járnrúm, 10
smálestir af títuprjónum, 1 milj. hnappar, 1000
reiðtýgi og 6 smálestir af ýmis konar pappa-
varningi.
TilN orðurlieimskautsins. Frakkneskur mað-
ur, G. L. Pesce að naf'ni, hefir ný skeð lagt það
til, að reynt sé, að komast til Norðurheimskauts-
ins á báti, er gangi neðan sjávar. — Hefir Ame-
ríkumönnum tekizt að húa til þess konar báta,
er geta farið allra f'erða sinna allt að 150 fet
niðri í sjónum, og ættu því slíkir bátar, að G.
L. Pesce segir, auðveldlega að geta lagt leið
sína undir ísinn, og brugðið sér þannig til heim-
skautsins, þar sem dýpið, samkvæmt rannsókn-
urn Fr. Nansen’s, er afar mikið á þeim stöðvum.
Fiskar taka „segli'estu". Skipstjóri á gufu-
skipi einu, sem fæst við fiskiveiðar í Norður-
sjónum, þykist baf'a veitt því eptirtekt, að þegar
fiskar ætli sér af' grynningum í mikið dýpi,
gleypi þeir áður nokkuð af sandi, en æli svo
sandinum aptur, er þeir vilja komast upp á
grynningarnar. — Af þessu haf'a sumir viljað
draga þá ályktun, að fiskarnir noti Sandinn, sem
eins konar „seglfestu11, enda er það og all-titt,
að í maga fiska finnst opt sandur, allt annarar
tegundar, en sandurinn á hotninum, þar sem
þeir veiðast.
Eptir því sem enska hiaðinu „Daily Chron-
icle“ er skrifað af f'regnritara blaðsins i New
York tjáist rafmagnsfræðingurinn M. Teszla
haf'a komizt að þeirri niðurstöðu, að óhætt verði
vonum bráðar, að leggja niður „telegraph“-þræð-
ina, með þvi að takast megi, ef rafmagnsbylgj-
urnar séu réttilega notaðar, að senda frétta-skeyti,
án þess nokkur málmþráður sé hafður, til hvaða
bietts á jörðinni, sem er, og jafn vel til næstu
stjarna, og kveðst hann vona, að hann, áður
langt um tiði, geti fært mönnum sönnur á þetta,
í framkvæmdinni.
Bréf úr Djupinu.
18. jan. 1897.
Fréttalitið hjá oss Djúpkörlum um
þessar mundir; mest tíðindi, þegar einhver
dugnaðarmaðurinn fær 3—4 poka af kú-
skeljum, frá því í dögun og þangað til
á dagsetri: nú verða þeir að sitja í landi,
sem ekki geta náð þessari beitu, þótt
allir séu á eitt sáttir um það, að Djúpið
muni fullt af fiski, ef eigi bristi beitu.
Það væri synd að bregða Djúpmönnum
um ódugnað í beituföngum þann og þann
daginn: en það má vissulega segja um
þá þar, að þeir láti hverjum degi nægja
sína þjáningu. Firðirnir hér við Djúpið
eru fullir af síld allt sumarið, og fram
á haust; með litlum vörpustúfum má fá
mörg hundruð tunnur af síld; en það er
ekki til neins; það vantar tæki til að
salta hana, og gjöra hana að verzlunar-
vöru, enda hæpinn ágóði af þvi opt og
tíðum, en hitt væri viss gróði og hagn-
aður fyrir hvern einasta Djúpmann, er
á sjó fer, ef sildin yrði geymd til beitu,
og til þess þarf ís, sem ekki ætti að vera
vandræði að ta, og hús til að geyma is-
inn i. Yér kunnum nú orðið að nefna
íshús, en það er heldur ekki meira; hver
útvegsbóndi. sem eitthvað getur, leggur
fieiri hundruð krónur í kostnað, til að fá
í tvo þrjá poka af kúskeljum, einu sinni
tvisvar í viku, en enginn gjörist erm til
þess, að koina sér upþi íshúskofa, til
þess að geta haft nóga beitu og góða
árið um kring. Og þó trúa hér því eng-
ir með Sunnlendinginum, að síldin eitri
sjóinn, og fæli fiskinn(H); nei, við kaup-
um síldartunnuna fyrir 13—40 krónur,
meðan hún er ný, en köstum henni, þegar
hún fer að lágna, og erum svo beitulausir
mest allan veturinn. Svona fyrirhyggju-
samir erum vér. En menn eru nú, held
eg, farnir að sjá, að þetta má ekki leng-
ur svo til ganga, og að vér hljótum að
fara að manna oss upp, og koma upp ís-
húsum hér við Djúpið. Fæstir bændur
munu að vísu vera færir um að byggja
af eigin efnurn eingöngu, en þegar til
samskotanna kemur, þá er allt erfiðara
viðfangs; samt hygg jeg, að allur þorri
útvegsmanna, er nokkur efni hefir, myndi
nú fús á, að leggja fram fó til íshúsbygg-
ingar hór við Mið-Djúpið, ef góða for-
göngu ekki vantaði. En bæði er það,
að hér þekkja engir neitt til slíkra hluta,
og svo er hér, eins og annars staðar á
landi voru, að það er eins og enginn
maður bafi tíma til riokkurs skapaðs hlut-
ar, nema argast og asnast þetta hvern
daginn, til að hafa einhvern næring út
á askinn. En hvað um það, jeg vona,
að ekki líði nú á lörigu, að vér Djúp-
karlarnir verðum þeir menn, að eignast
íshús, það sparar oss mörg hundruð króna
kostnað í kúfisks verkfærum og erfiði,
og vér ausum enn fleiri þúsundum úr
gullkistunni okkar, Djúpinu.
Hér við Mið-Djtípið er töluverð bind-
indishreifing komin á ungu mennina,
bæði í Skötufirði og Alptafirði hafa ungir
menn þegar stofnað bindindisfélög; hve
hagkvæmlega þeim er fyrir komið, er
mér enn ekki kunnugt. en áhugi er víst
töluverður hjá forgöngumönnum þeirra,
að þau geti orðið að liði, og væri ósk-
andi, að þeim tækist að útrýma nautn
áfengra drykkja hjá æskulýðnum, sem
því miður liefir verið meiri, en skyldi
hér um pláss. Sá hugsunarháttur, að
það sé hverjum manni skömm, að drekka
frá sér vitið, og að ofdrykkjan só í raun
og veru svívirðilegur löstur, er óðum að
ryðja sér til rúms; en sá liugsunarháttur
dafnar ekki eða þróast af neinum þving-
unarlögum frá löggjafarvaldinu, heldur
af frjálsum samtökuin, eða bindindisstarf-
seminni, samfara vaxandi menntun lands-
manna; og þessi hugsunarháttur kernur
Bachusi gamla miklu fljótar fyrirkattar-
nef, en allar vinbanns-samþykktir, og al-
mennt innflutningsbann á víni, sern þeir
ættjarðarvinirnir eru að berjast fyrir í
ræðum og ritum, er fá viija oss til að
gefa sjálfum oss þá siðferðislegu þrota-
lýsingu, að vér liljótum einlægt að „liggja
í fyllirii“, meðan vér getum náð í brenni-
vín. — •
Þú ert einlægt að gefa oss stórpoli-
tiskar ádrepur „ Þjóðviljiw sæll; oss Djúp-
mönnum þykir að vísu vænt um þig, og
setjum strax upp gleraugun gömlu menn-
irnir, þegar þú kernur, og lesum með
andakt og eptirtekt þessa stórpolitík,
þegar við erum búnir að lesa jarð-
skjálfta-samskotin og kinalifsauglýsing-
arnar á öptustu síðunni; sumir vilja hætta
öllu stjórnarskrárþrefi, við verðum aldrei
á eitt mál sáttir sjálfir, og þessi stjórn,
sem þú ert að tala um, hlýtur að vera
blind á báðum augum. Bezt, að biðja
konunginn okkar, sem er góður maður,
að sleppa okkur alveg, hvað sem „Dag-
skráu segir: vér getum fullvel verið án
þess, að ráðgjafarnir hans séu að vasast