Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.01.1898, Blaðsíða 3
Yir, 16.-17.
Þjóbviljinn ungi.
63
landsfjórðungi. Útlendingi, sem lítið
þekkir hór til, má telja trú um slikt, en
öðrum varla, sem nokkurt skyn ber á
þettá mál. — Sama er að segja um Suð-
ur- og Vesturland. Sama máli er einnig
að gegna um samgönguörðugleikana; sú
ástæða er bégóminn einber. Skyldi t. a.
m. 'piltum úr Isafjarðarsýslu, er ætla á
búnaðarskólann, verða ókleyft að komast
þangað, þótt þeir yrðu að fara suður að
Hvanneyri, i stað þess að fara ekki nema
í Ólafsdal? það munar rúmum tveim dag-
leiðum, það er allt og sumt. Það er ekki
rétt, sem br. Feilberg segir, að gufuskips-
ferðir sóu bér ekki innanlands, nema 2
mánuði ársins.
Ef lándið þarfnaðist nauðsynlega milli
20 og 30 nýrra búfræðinga árlega, þá
gæti verið ástæða til, að landssjóður styrkti
4 búnaðarskóla; en um það munu ærið
skiptar skoðanir. Nú munu töluvert á
þriðja bundrað búí'ræðingar dreifðir um
land allt frá b i’m a ð a rákólun uin, svo að
varla er sá breppur, að þar sé ekki einn
eða fleiri búfræðingar. Það munu nú
margir ætla, að landbimaðurinn geti tekið
all-skjótum og eðlilegum framförum, þótt
bin árlega búfræðinga viðkoma væri tölu-
vert minni. En þá mætti lika að skað-
lausu i'ækka búnaðarskólunum. Búfræð-
ingaþörfinni myndi, eins og nú er komið,
að flestra rómi, vel fullnægt af landssjóðs
bálfu, með þvi að útvega landinu árlega
12—14 búfræðinga, og til þess nægðu 2
búnaðarskólar. En þessir tveir skólar
ættu að vera svo ríflega úr garði gerðir
með fjárstyrk, að kennslan í þeim þyrfti
íjárskorts vegna ekki að vera kák og
tildur.
Þeir ættu þá, fremur en binir niiver-
andi búnaðarskólar, að gota gefið sig
mest við því, sem Feilberg segir að vera
eigi aðalatriðið, sem só verklega búfræð-
in. Þessir tveir skólar gætu með sama,
eða enda minni fjárstyrk, en allir binir
núverandi skólar, fullnægt miklu betur
ætlunarverki sínu, og þótt fjársparnaður-
inn væri enginn, þá væri á þann bátt
mikið unnið. Það er landinu bollara og
betra, að fá fáa, vel menntaða búfræðinga,
eæ marga, laklega að sér. Hór er því
ekki um beinan fjársparnað að ræða,
heldur um það, að tryggja landinu sem
mest gagn af búnaðarskólunum. Lólegir
skólar eru niðurdrep fyrir bvert land, og
mestu þvi fé ílla varið, sem til þeirra
gengur; og þar sem vór íslendingar erum
svo langt á eptir binum menntaða beimi
i því, að gjöra oss jörðina undirgefna, þá
ættum vér sannarlega að varast, sem auð-
ið er, að misstíga oss á framfarabrautinni;
vór erum nógu hægfara samt.
& St .
■---
Nógu ríkur reiðarinn.
Þetta orðtæki heyrist opt hér við
Djúp, og líklega í fleirum sjóplássum hér
á landi.
Drengirnir læra það enda áður en
þeir læra árarlagið.
Þegar ár brotnar, austurfæri týnist,
lóðir tapast, og enda sjálfsr báturinn
brotnar, þá er það mjög títt, að einhver
af skipsböfninni hefir ekki annað við
það að athuga, en þetta gamla: „Nógu
ríkur reiðarinn“, og binir taka undir í
einu hljóði.
Þótt svo óheppilega standi nú á, að
reiðarinn só bláfátækur maður, skuldum
blaðinn, þá gerir það ekkert til, spak-
mælið er gott og gilt fyrir það.
Svo er geilgið rakleiðis til útgerðar-
mannsins, og beimtað í skarðið; hvort
það, sem farizt befir, befir farizt fyrir
ókærni, hirðuleysi eða bandvömm for-
manns eða háseta, um það er ekkert feng-
ist. Útgerðarmaður verður að bafa það
alveg bótalaust. Hann er nógu rikur.
Það lætur nú að bkindum, bvort út-
gerðarmenn sóu almennt svo rikir, að þá
muni ekkert um, hve mikið sem þeir
missa af útgerð sinni.
En bve ríkir sem þeir eru, þá er skaðinn
samur, þótt þeir, sem efiiaðir eru, kunni
fljótar að geta bætt úr, en fátæklingarn-
ir. Það kostar þá báða útlát og fyrir-
böfn.
A hinn bóginn mun heldur enginu,
ekki einu sinni þeir, sem tamast er þetta
orðtæki, vilja balda þvi fram, að nokkur
útgerðarmaður sé svo ríkur, að formenn
bans og hásetar hafi þar af leiðandi
nokkurt leyíi til að spilla eigum bans,
hvort að er með hirðuleysi, ókærni eða
handvömm.
Spekin í þessu sjómanna-spakmæli er
því næsta litil, ög réttlætið því minna.
A bak við það liggur í raun og veru
gjörspilltur bugsunarháttur.
, Sá hugsunarháttur, að láta sig það
engu skipta, hvernig fer um annara eig-
ur, og kæra sig ekkert, bve ílla það fer
úr hendi, sem manni er trúað fyrir.
Hvað formennina snertir, þá væri
auðvitað ekki rétt, að láta þá alla eiga
óskilið mál; en þeir eru því miður of
margir, sem í formennskunni virðast
fylgja þeirri lífsreglunni, að reiðarinn só
nógu ríkur.
Þessi bugsunarháttur er lika alinn
upp i fólkinu nleð þvi, að láta formenn-
ina ekki sæta neinni ábyrgð, bve hirðu-
lauslega sem þeir fara með skip, veiðar-
færi og afla.
Eins og það er sjálfsögð skylda út-
gerðarmanns, að láta allt vera í góðu og
gildu standi, er að útgerðinni lýtur, eins
er það auðvitað skylda formannsins, að
sjá um, að ekkert af því, sem bonum er
í hendur fengið, farist eða spillist fyrir
bandvömm eða hirðuleysi.
Formaður tekur að sór stjórn á mönn-
um og skipi, og umsjón á veiðarfærum
og afla, og fyrir þetta fær bann umsamið
kaup og formanushlutinn; ekkert getur
því verið eðlilegra, en að bann bæti út-
gerðarmanni þann skaða, er hann kann
að bíða af hirðuleysi, handvömm eða
ógætni hans.
En hvernig fer nú um þessa sjálfsögðu
og eðlilegu skyldu formannsins gagnvart
reiðaranum?
Formaðurinn getur að ósekju týnt
veiðarfærum og skipsáböldum, brotið bát-
inn, spillt aflanum með illri verkun, allt
fyrir slóðaskap og birðuleysi, en bann
gengur frá borði með sinn formannshlut,
alveg eins og formaðurinn, sem að öllu
leyti stendur vel i stöðu sinni.
En aumingja útgerðarmaðurinn, hann
hefir ekkert fyrir snúð sinn og snældu,
nema ef hann kann að heyra undir væng
þessa buggunargrein:
„Nógu ríkur reiðarinnu.
Yæri ekki leyfilegt að setja í fiski-
veiðasamþykktir ákvæði um réttindi og
skyldur útgerðarmanna og formanna?
Hvað segið þór um það, ritstjóri góð-
ur? Hávarður karl.
Hvernig verður hagfelldust verzlun
með fó, á milli kaupfólags ísfirð-
ingaog verzlunarfólags Dalamanna.
I.
í „Þjóðv. unga“, 8. nr. þ. á., or jreinarkorn
frá Málfunáarfólaginu „Visir“ á Isafirði, er
hreyfir uppástungu um að koma á fót innanlands
verzlun á milli kaupfélags ísfirðinga og verzl-
unarfélags Dalamanna, á þann hátt, að héruðin