Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 17.06.1903, Page 1

Verð árgangsins (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur.: og
i Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aðarlok.
Þ JÓÐVILJINN.
——-, ' Seytjándi ÁRGANÖUR. = ' ...—=—
_—gsr-p-1 RITST.TÓRI: SKÚLI THORODDSEN. -
Uppsögn skrifleg, ógilcl
nema komin sé til útgef-
\ anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsógninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 25.
ASþmgiskosningar.
í Vestur-ísaíjarðarsýslu
var kosinn 8. þ. m
Jóhannes Ólafsson, hreppstjóri á
Þingeyri, með 8 0 atkv.
Sira Sig. Stefánsson i Vigur fókk 42 atkv.
í Strandasýsln er kosihn
G-uðjón cruðlaugseon með 2 8 atkv.
Jósep Jónsson á Melum fékk 20 atkv.
í Suður-Hingeyjarsýslu
kosinn 3. þ. m.
Pótur Jónsson á Gautlöndum.
Ofrétt um atkv.tölu.
í Vestmannaey jum er kosinn
Jón Magnússon, landritari, með 34
atkv. Aðrir ekki i kjöri.
í Skagaíjarðarsýslu voru
kosnir 3. þ. m.
Ólafur Briem, umboðsm. á Álfgeirs-
völlum, og
Stefán Stefánsson kennari.
Atkv.tala ófrétt.
í "Vestur-Skaptaíellssýslu
er kosinn
Guðlaugur sýslum. Guðmundsson
með 3 6 atkv. Ekki aðrir í kjöri.
í Borgaríjarðarsýslu var
kosinn 6. þ. m.
Síra Þórhallur Bjarnason með
9 9 atkv.
Björn i (iröf fékk 60 atkv.
í Eyjaíjarðarsýslu voru
kosnir sama dag sýslumennirnir
Klemenz Jón s son með 362 atkv. Og
Hannes Hafstein með 213 atkv.
Stefán í Fagraskógi fékk 192 atkv.
I Snæíellsnestisýslui. var einn-
ig kosið sama dag, og hlaut þar kosningu
Lárus sýslum. Bjarnason meðl0 7
atkv.
í kjöri var og Einar BSiedíktsson er
fékk 31 atkv.
Alþingi í sumar.
ii.
Eitt af þeim málum, er standa í nánu
sambandi við stjórnarskrárbreytinguna,
eru ráðherraábyrgðarlögin.
Samning slíkra laga er mikið vanda-
verk, og væri þvi í raun og veru eðli-
legast, að slík lög væru búin undir af
stjóminni sjálfri, ef vel ætti að fara; en
þar sem Danir hafa enn ekki samið nein
slík lög hjá sór, þá mun þess eigi að
vænta, að stjómin leggi slíkt frumvarp
fyrir þingið að þessu sinni.
Á hinn bóginn er svo að sjá á ávarpi
því, er „ heim astj óm arf 1 okkurinn u svo
nefndi birti í fyrra sumar, sem honum
hafi verið mál þetta mjög mikið áhuga-
ipál, og má því ætla, að einhverjir þing-
Bessastöðum, 17. JÚNÍ.
menn, er til þess flokks töldust. muni
hafa í huga, að flytja slikt frumvarp á
þinginu, og ættu þá allir að leggjast á
eitt, að reyna að gjöra þau lögin sem
bezt úr garði.
Sumir hafa látið þá skoðun i ljósi, að
ekki væri auðið að koma fram ábyrgð á
hendur ráðherranum, fyr en ábyrgðarlög-
in væru til, en slíkt er mesti misskiln-
ingur, þar sem ákvæði hegningarlaganna
um embættisafbrot eiga að sjálfsögðu
engu síður við ráðherrann, en aðra em-
bætt.ismenn þjóðarinnar.
En þrátt fyrir það, þá er það þó engu
síður tryggara, að sérstök ráðherraábyrgð-
ariög séu samin, og vilji menn fá ábyrgð-
inni gegn ráðherranum komið fram við
innlendan tandsdóm, i stað þess að láta
hæztarótt rikisins dæma þau, þá þarf að
lögleiða ákvæði um það í ráðherraábyrgð-
arlögunum.
1 grein einni i „Eimr.“ síðastl. vetur
heldur dr. Vattyr Guðmundsson þvi fram,
að hollast só að láta ráðherraábyrgðarlög-
in bíða, en eigi getum vér verið honum
samdóma um það, því að óvíst er, að
seinna verði hægra, t. d. ef kominn væri
upp ágreiningur milli þingsins og stjórn-
arinnar.
Það er óvíst, að slík lög væru þá auð-
fengin, en næsta ólíklegt að þau mættu
mótspymu hjá stjórninni, ef þau yrðu
stjórnarskrárbreytingunni samferða, og
ekki tekur til slíkra laga, nema við þurfi.
Þá er Icosningalagabreytingin, sem ó-
hjákvæmilega hlýtur að verða stjómar-
skrárbreytingunni samferða, þar sem nýja
stjórnarskráin mælir svo fyrir, að fjölgað
skuli tölu kjóðkjörinna þingmanna um
fjóra.
Um þetta atriði vitum vér, að stjórn-
in leggur frumvarp fyrir alþingi í sum-
ar, og inni heldur það frumvarp jafn-
framt ákvæði um leynilega atkvæða-
greiðslu, og um kjörstað í hreppi hverj-
um.
Má telja víst, að það frv. mæti eigi
mótspymu, þegar litið er á það, hve
greiðlega líkt fmmvarp náði fram að
ganga á síðasta alþingi.
Eklii er samt ótrúlegt, að nokkur á-
greiningur verði um það, hvar þing-
mannafjölgunin eigi helzt að koma niður
á landinu, hvort kaupstaðimir fjórir eigi
að fá sinn þingmanninn hver, eins og
til var ætlast á síðasta alþingi, eða aðr-
ar sýslur njóta góðs af henni að ein-
hverju leyti.
Um þetta atriði er hætt við, að skoð-
anir manna verði nokkuð skiptar, nema
líklega þó eigi, að því er snertir ísa-
fjarðarsýslur og kaupstað, því að þar batt
I þingið hendur sinar á síðaeta þingi, er
19 0 3.
þriðjungur kjördæmisins — B hreppar af
15 — var slitinn frá, og gjörður að kjör-
dæmi sér, því að ekki getur sú rang-
sleitnin á neinn hátt staðizt, að Norður-
Isafjarðarsýsla og kaupstaður kjósi að eins
einn þinginann.
Annað atriði í þessu máli, sem virð-
ist þurfa að íhuga, er það, hvort það
muni heppilegt, að búta landið í öll þessi
smáu kjördæmi, er kýs sinn þingmann-
inn hvert, í stað þess að hafa kjördæmin
stærri, og kjósa heldur fleiri þingmenn i
hverju, eða í sumum þeirra.
Það gæti jafn vel verið íhugunarefni,
hvori. ekki væri réttast, að allt landið
væri eitt kjördæmi, og væra þeir rétt
kjörnir þingmenn, er flest atkvæði hlytu
um land allt.
Það bregst naumast, að þessi stefna
verði einhvern tíma ríkjandi, því að ;sú
mun raunin á verða, að því smærri, sem
kjördæmin eru, þvi hættara er við því,
að á þingið verði valdir ýmsir „hreppa-
politíkusara, þ. e. menn, hverra sjón-
deildarhringur er eingöngu, eða mest-
megnis, bundinn við lítinn skika af land-
inu, og reyna hver um sig að draga
taurn síns kjördæmis, í stað þess er þing-
menn þurfa að hafa glöggt og vakandi
auga á þörfum landsins i heild sinni.
En, sem stendur, munu hugir manna
að vísu vera svo bundnir við kjördæma-
kosningarnar gömlu, að hætt er við, að
aðrar tillögur hafi lítinn byr í bráðina.
(Meira.)
Frá kjörfundi Norður-ísflrðinga.
i.
Með kosninga-ófarirnar árið 1902 í fersku
minni kafði íbaldsliðið í ísafjarðarkaupstað séð í
hendi sér, að ekki myndi til neins, að fara að
etja kappi, til þess að reyna að koma að manni
úr sínu sauðahúsi, og því var það nú til bragðs
tekið, að reyna að vinna það með launung og
slægð, sem engin tiltök voru, að unnizt gæti, ef
beitt væri drengilegri baráttu.
Ráðið, sem nú var tekið, var það, að láta svo
í veðri vaka, að enginn yrði í kjöri, nema rit-
stjóri „Þjóðv.“, svo að óþarft væri, að fjölmenna
á kjörfundinn, þar sem ,,betri(!) meimimir“
— eins og „Vestri“ kemst svo spaklega að orði —
„myndu láta kosninguna hlutlausa“.
Þessum og þvílikum ræðum var haldið mjög
áspart á lopti rétt fram að kjörfundinum, til að
gera menn sem andvaralausasta, því að mein-
ingin var, að reyna nú að koma kjósendum á
óvart, en fjölmenna á hinn bóginn liði sínu í
kyrrþey sem mest, og hafa svo framhjóðanda á
boðstólum, er á kjörfund kæmi.
Laugardaginn fyrir bvítasunnu (30. mai),
þótti þó loks tíminn kominnjtil framkvæmdanna,
og voru þá sendir tveir menn á báti til „her-
kóngsins“ á Hesteyri í Jökulfjörðum, og skyldi
það ferðalag fara sem leyndast.
Engu að síður komst þó eitthvað kvis á um
ferð þessa, og var þá látið í veðri vaka, að ferð-
in væri stofnuð til „fiskkaupa“(!), af verzluninni
„Edinborg“.