Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.10.1903, Page 3

XYTI 44
Þjóðviljinn.
175
Stúlkurnar, sem báru það fram, sein
um var beðið, virtust mér ekki þessleg-
ar, að þær kynnu til þess starfa, og virt-
ist mér belzt fýlan, eða ólundin, hanga
utan á þeim, rétt eins og þætti þeim
fyrir því, að verða nú að gera sér þetta
ómak.
A eitt af kaffisöluhúsum þessum gekk
eg inn mestmegnis í því skyni, að ná i
eitt af Reykjavíkurblöðunum, sem nýlega
var komið út, og ætlaði eg að blaða í
því, meðan og drykki kaffið; en þar var
þá ekkert blað haldið(!)
Þegar maður nú minnist þess, að
þegar maður kemur inn á erlend kaffi-
sölu- eða veitinga-hiís, þ1; er það fyrsta
verk þjónsins, sem þar er fyrir, að bjóða
manni eitthvert dagblað, til að blaða í,
þá þykir manni fyrirlitning kaffisöluhús-
anna í Reykj avik á blöðum vorum ó-
neitanlega töluvert einkennileg, og ekki
skil eg, að það setti þau á höfuðið, þótt
þau tímdu að halda íslenzku blöðin, og
t, d. eitt danskt blað að auk, enda myndi
það óefað örfa aðsóknina, og borga sig
margfalldlega.
Þér sjáið af hinu !frar».an ritaða, hr.
ritstjóri, að jeg hefi töluvert að athuga
við tilhögunina á kaffisöluhúsunum í
höfuðstað vorum, og skyldi mér þykja
vænt um, ef þór telduð linur þessar þess
virði, að birtast í blaði yðar.
Cato.
Söguöldin, friðaröldin, Sturlungaöldin,
Mikinn fróðleik og mikla ánægju hefi
jeg haft af því að lesa hina ágætu fyrir-
lestra Jóns sagnfræðings um „'islenzkt
þjöðerniu. En margs þarf jeg enn að
spyrja, og þar á meðal um sambandið
milli þessara þriggja alda eða timabila.
Höfundurinn leiðir hjá sér að ráða
þessa gátu að öðru leyti en því, að sundr-
ungin á Sturlungaöldinni hafi verið helt-
nesh hynfylgja; hún hafi búið i blóði is-
lenzku þjóðarinnar allt frá landnámstíð,
en fyrst bálað upp fyrir fullt og allt á
Sturlungaöldinn i.
Þessi ráðning nægir mér ekki; mér
finnst hún ekki vera róttur sögulegur
skilningur; jeg skil það allt öðruvisi og
vil nú i fám orðum reyna að gjöra grein
fyrir minum skilningi, sem jafn framt er
skilningur margra manna, sem mér hafa
verið fróðari.
Höfundurinn segir, að undirrætur
allrar sundrungar á Sturlungaöldinni hafi
verið undirferli, ofstopi, metnaður og á-
girnd. Þetta eiga þá að vera sórstaklega
keltneskir þjóðarlestir. Attu þá Norð-
mennirnir ekkert slíkt til í eðli sínu?
Fannst það ekki í fari norrænu víking-
anna? Rann þá keltneskt blóð í æðum
Egils Skallagrímssonar? Þurfti Aðalsteinn
konungur ekki að greiða honum drjúgar
bróðurbætur, til þess að lypta á honum
brúninni? Yildi hann sitja yfir skertum
hlut fyrir öðrum, eins og þeim sonum
Haralds konungs og Onundi sjóna? Var
enginn ofstopi í lundinni? Egill er
sannur sögualdarmaður, á hvað sem litið
er; honum voru þá flestir líkir — vík-
ingar i aðra röndina, en bændur í hina. —
Það var líka sama sem að lifa eptir trú-
arbrögðum þeirra. Það var hrós og
skylda víkinganna, að þola engum órétt,
og afla fjár og vegs og valda með oddi
og egg. Annað var ekki samboðið frjáls-
um mönnum. (xerðu þeir það ekki, þá
skyldu þeir fara til Heljar, en þar þótti
vistin daufieg eptir dauðann. Það var
þá eitthvað sælla að vera með Oðni og
berjast duglega. Það þótti lítið gaman
að lífinu, eins og guðspjöllunum, ef eng-
inn var í því bardaginn. Þetta var or-
sökin til vigaferlanna á söguöldinni.
Og víkingsskapurinn allur er frjáls-
mannlegar athafnir. Það þurfti ekki að
fara í launkofa með hann. Það var eng-
synd að vera ágjarn til fjár og landa,
eða metnaðargjarn, eða lítill jafnaðarmað-
ur. En það var synd, að þora ekki að
berjast til fjár og frama frjálsmannlega
og fara með svikum og undirferli. Það
var hvers manns skylda, að hata Loka,
rógbera Asanna. frumkveða flærðanna, og
vömm allra goða og manna. Undirferlin
var ekki víkingseinkenni. I henni var
svo mikið af bleyðiskap, að hún komst
þar ekki að. Var þá undirferlin sérstak-
lega keltnesk? Það gæti sýnst svo, en
eg vík að þvi aptur síðar. (Niðurlag.)
ísaflrði 19. okt. 1908: „Tíð var hér all-góð
framan af þ. m., en norðan-kalzar og hvassviðri
megnið af síðustu viku, og haustbrim talsverð.
JBóðrar eru enn lítt byrjaðir hjá almenningi,
enda beitulítið í Út-Djúpinu, þar sem hvorki
hefir fengizt síld né smokkfiskur, nema hvað
180
fyrst verðið þið að segja mór hreinskilnislega, hvar þið
hafið fengið hringinn.
Verið óhræddir, því jeg heimta að eins hreinskilni,
og þó að þið hefðuð stolið hringnum, skuluð þið ekkert
mein af því hljótau.
Hermennirnir gutu vandræðalega hornauga hvor til
annars, og hvorugur þorði að segja neitt.
„Sannleikann! Segið mér sannleikann, i guðanna
hænum“, mælti greifadóttirin. „J0g heiti því við dreng-
skap minn, að þér skuluð i alls engin vandræði komastu.
Hermennirnir sögðu þá að lokum söguna um Mol-
ínari, og músina hans.
Celia Yanoíni hlustaði með athygli, og varð ýmist
rjóð eða föl i framan.
Brjóst hennar bærðust ákaft, og tárin tindruðu í
augum honnar.
Og er hermennirnir voru farnir, varpaði hún sér
snöktandi á kné fyrir framan keisarafrúna, og mælti.
„Það er hann, sá eini! Náð, náðið hann!u
Marie Louise reisti bana upp> þrýsti henni innilega
í faðm sér og mælti:
„Yeslings barn! Hvers vegna hefirðu þagað svona
lengi? Við vitum, að hann lifir, og svo framarlega sem
faðir minn eigi synjar mór neinnar bænar, akal hann
vissulega fá frelsi sitt“.
Já, ungi vinur, niðurstaðan varð svo sú, að Molín-
ari varð náðaður.
Hann tók músina með sór til Sikileyjar, þar sem
hann settist að, ásamt sinni ágætu konu, og byggði höll-
ina, er við sáurn ný skeð, þegar við fórum þar^jfram hjá.
177
en þótti þó músin á þessari stundinni vera fyllilega
hringsins virði.
Þessi skipti tókust.
Molinari fékk músina, og hermennirnir fóru mjög
ánægðir, með hringinn.
Kisa sat ein all-lúpuleg, og sleikti drjúgum út um. —
Skoðið nú til, ungi vinm ! Til þessa hefir nú allt
gengið ofur-eðlilega, en nú kemur það atriði í sögunni,
sem hefir meiri ævintýra blæ.
Molínari varð að frelsa litlu músina, svo að hún
gæti frelsað hann
Jeg befi þegar skýrt yður frá því, hvernig Molínari
átti það músinni að þakka, að hann varð ekki fábjáni.
I þessum skilningi mátti því segja, að músin bjarg-
aði hom.m.
En i lífi Molinari’s var músinni — að vísu í sam-
bandi við hringinn — ætlað æðra takmark, svo sem eg
skal nú skýra yður frá.
A fundinum í Vínarborg bjuggu stórveldin til nýj-
an uppdrátt af Evrópu.
Ítalía var eitt þeirra landa, er stórveldin föru, verst
með; hún var limuð sundur eptir geðþekkni.
Þjóðhöfðingjar þeir, er lönd sín misstu, fengu vana-
lega nokkrar ferhyrningsmílur fyrir sunnan Alpafjöllin,
i skaðabóta skyni.
Maríe Luise, kona Napoleon’s mikla fékk t. d. Parma.
Eins og þér munið, var hún dóttir Franz II, Aust-
urríkis keisara, og átti því stjórnina í Vin sórstaklega að.
Arið 1832 varð hún fyrir þeirri þungu sorg að missa
oinka-son sinn, Napoleon II., og til þess að hafa ofan