Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 27.06.1904, Blaðsíða 2

102
PjÓÐ VIÚJISS .
X VlIL, 26.
gamalmeDni. — í héraðinu Sassum er
mælt, að Tyrkir hafi drepið um 5 þús.
manna. —
„Að gjöra sér mat úr ]m“.
Grein minni í „Þjóðv.“ í vor, með
þessari fyrirsögn, hefir nú Hallgrímur
kennari Jónsson svarað fyrir sína persónu
— í „Isafoldu núna fyrir skemmstu —
og segir: „ Vér hljótum að gjöra oss mat
úr þviu.
Svarið er gott, fyrirtaks gott. Það er
líklega leitun á manni, sem lýsir því eins
hreinskilnislega og hann, hvernig hann
vill baka sína köku, og sjóða sína súpu
Mér sýnist það eiga bezt við, að lýsa
þessari matargjörð hans að me9tu leyti
með orðum hans sjálfs; henni verður ekki
lýst annan veg betur.
Hann vill hafa það kaup, að bjarg-
ræðisáhyggjurnar berji ekki að dyrum
hjá honum, og geti keypt sér allar helztu
bækur og rit, til þess að fylgjast með
tímanum. Sumarleyfinu vill hann svo
geta varið, til að sitja yfir sínum upp-
eldisbókum og menntunarritum, til að
auka sitt andlega víðsy'ni; þá vill hann
ekki þurfa að vinna fyrir munni og maga,
svo að kraptar hans geti verið ódreifðir,
og kennslan verði ekkert hjáverk, þegar
til kemur.
Já, óhætt er að segja, að þetta er í
fullu samræmi við þá matargjörð, sem eg
átti við í grein minni.
En þetta er nú ekki allt og sumt.
Hann tekur dýpra í árinni.
Ef bændur vilja eigi greiða honum
þetta kaup, þá er hann farinn frá starf-
inu, þvi það er ekki getuleysi þeirrasem
veldur, heldur miklu fremur nirfilsháttur;
það er ekki hans sök, þó þeir fái engan
kennara; þeim er það mátulegt fyrir alla
nízkuna. Svo hættir hann þá öllum
kennslustörfum, og snýr sér að einhverju
öðru, sem rneira gefur af sér; annað er
óhuysandi.
En ef bændur leggja niður nirfils-
háttinn, og upptylla allar kröfur hans
til lifsins, þá ætlar hann að sýna göf-
uglyndið, sem hann hefir til að bera; þá
ætlar bann glaður að vinna kauplaust í
þarfir uppeldisins og leggja fram krapta
sína fyrir fátæklingana. Þá fyrst sér
hann sér leið að þvi, að sýna mannko9ti
sína; hann vill ekki varpa svo góðum
hlutum á glæ fyrir sultarJcjör.
Þetta eru nú lífsreglur hans í fám
orðum. Þetta hefir hann nú lesið og
lært í uppeldisbókunum sínum; þetta eru
nú andlegu straumarnir, sem frá honum
renna, til hinnar uppvaxandi kynslóðar;
ekki eru þeir gruggugir af hfisgangs-
væli og barlómskveini; þetta er nú and-
lega víðsynið eptir allan sumarlesturinn
— asklok er himininn, eins og kveðið er.
Tvennt er það í grein minni, 9em
hann skilur ekki og snýr því svo öfugt
bæði fyrir sér og öðrum.
Eg hefi hvergi sagt, né komið til
hugar að segja, að of hátt kaup hafi svipt
kennarana hér á landi göfuglyndi og
nægjusemi. Þessa fjarstæðu hefir hann
búið til sjálfur, og er alveg hissa yfir
henni; Hitt hefi eg sagt, og get hœglega
sannað, að of mikil peningafikn, of mikil
eptirsókn eptir háu kaupi hafi orðið kenn-
urum, jafnt sem öðrum, að fótakefli í
vissum skilningi, orðið til þess að fæla
þá frá nytsömu starfi, og svo hafi þeir
reikað frá einu til annars, ekið seglunum
eptir vindi og orðið þjóðfélaginu ónýtir
menn, sumir hverjir. Með öðrum orðum:
þeir hafa hvorki litið á hag sveitarfélags
þess, eða skólastofnunar, sem. þoir áttu
að vinna fyrir, né á það, hvað nytsamur
starfi barnakennsla er, sé hún leyst af
hendi með alúð og samvizkusemi. En
til þess að kennarar leggi mikið í söl-
urnar fyrir starf sitt, þá þarf göfuglynd-
ið, ósérplægnÍD að vera sterkara afl í sál-
um þeirra, en eigingirnin, eða hagnaðar-
löngunin. Það er auðvitað.
Hinn heiðraði andmælandi minn skil-
ur ekki það, sem hann þyrfti að skilja,
eins og fleiri, að hulin blessun fylgir
hverju sönnu mannkærleiksverki, svo það
tekst að leysa það af hendi, þó lág séu
launin á pappírnum. Sagan og reynzlan
sýna þetta. Þeim hefir einatt tekizt að
vinna þörfustu verkin, sem ekki litu til
laimanna, eins hér, sem anDars staðar.
Eg hefi heldur hvergi sagt, né meint,
að kennarar ættu að vinna alveg kaup-
laust, eins og andmælandi minn gefur í
skyn. Það var ekki nema von, að hon-
um blöskraði sú fjarstæða, en hann á
hana sjálfur, eins og hina. Hitt hefi eg
sagt, og það er satt, að kennari á, eins
og hver annar maður, að rétta hjálpar-
hönd, eins og hann getur, ekki þegar
laun hans eru orðin há, heldur hvað lág,
sem þau eru. . Eða hver getur kallað það
fjarstæðu, þó að fátækur kennari gjöri
það af áhuga á sínu starfi, að veita ó-
keypis tilsögn barni, sem annars hlyti að
fara allrar fræðslu á mis, og verja til
þess einhverju af tómstundum sínum?
Það er einmitt þetta og því um líkt, sem
allir eiga að gjöra, í hvaða stöðu, sem
þeir eru, og hvernig sem kjörum þeirra
er háttað: prestar, valdsmenn, læknar, og
— „vér kennararu líka.
Ósérplægni er ekki buDdin við launa-
upphæðir. Þá ættu þeir hálaunuðu að
vera göfuglyndastir, þeim ætti að þykja
það tilvinnandi, að sýna mannkostina.
En jeg hefi verið þar á þingi, þar sem
safnað var samskotum til ekkna sjódrukkn-
aðra manna. Þar gaf embættismaður
með 7000 króna launurn 4 krónur; ann-
ar maður þar átti einar 10 krónur í eigu
sinni, og gaf þær með gleði. Af þessu
litla dæmi má sjá, svo ekki verður á
móti mælt, að kennarar myndu ekki al-
mennt verða nœgjusamari né ósérplœgnari,
þó að þeir hefðu svo góð kjör, að þeir
þyrftu aldrei að vinna fyrir mat sínum
— vinna líkamlega vinnu, sem kallað er.
Nú er eg þá búinn að kvitta fyrir
sumargjöfina, sem mór var send, þó hún
kæmi ekki fyr en þetta. Eg fyrir mitt
leyti læt það ráðast eins og verkast vill,
hvaða matur mér verður úr keDnslustarf-
inu. Mig langar til að gegna því harn-
anna vegna, og gegna því vel; fyrir lífs-
uppeldi minu og minna ber jeg enga á-
hyggju óðar en líður; og þegar kennslu-
starfið er úti, þá fyrirverð jeg mig ekki
fyrir að vinna þá vinnu, sern eg kann
að vinna. Jeg finn ekki, að mór hafi
farið nokkixð aptur við það.
Bjarni Jónsson.
i i i ii» i i i n n i i ii» iJI
Guðírceðispróf.
Embættisprófi á preStaskólanum í Revkjavík
lauk 18. júní Bnðvar Eyjólfsson, sonur síra Eyj-
ólfs Jónssonar í Arnesi, og hlaut þriðju einkunn
("44 stigk
J iirðskjálítakippur
fannst i Landsveitinni í Rangárvallasýslu að-
faranóttina 15. júní. — Fólk vaknaði á flestum
bæjum við hristinginn, enda hrikkti í húsunum,
og lausir munir færðust úr stað.
„Bjarki“ lifnaður aptur.
Ritstjóri Þorsfeinn Gfíslason er byrjaður n.ð gefa
„Bjarka“ út í Revkjavík, en ráðgerir þó, að
láta þenna árgang að eins vera helming hins
vanalega tölublaðafjölda, og kostar þvi árgang-
urinn að eins 1 kr. 50 aur.
Prói' í lieinispeki
tóku ný skeð við háskólann þessir ísl. stúdent-
ar: Bogi Brynjófsson, og Jónas Emarsson, er
hlutu ágætiseinhmn, og Geir Zríéga,, Georg 01-
afsson, Gisli Sveinsson, Gtuðm. fíannesson og Vig-
fús Einarsson, allir með lofs-einlmnn.
Einn stúdent hlaut þriðju einkunti.
Vopnaðir menn.
Varhugaverö tillaga.
Svo er að sjá, sem nýi ráðherrann
vilji nú þegar fara að koma hér upp her-
flokki, því að 24. júní síðastl. telur stjórn-
arblaðið „Þjóðólfur“ idss Islendingum það
„brýna nauðsyn“. að „hafa dálítinn flokk
manna (t. d. 10—20) æfðan við vopna-
burð, er taka mætti til varðgæzlu á hand-
sömuð botnvörpuskip, og svo til annarsu.*
Yarðgæzlan á handsömuðum botn-
vörpuskipum er auðvitað ágætt yfirskin,
til þess að smokka inn litla fingrinum,
og koma herfloklcinum á fót, sem svo
mætti síðar auka.
En hvað þetta annað er, sem þessir
vopnuðu menn eiga að gera, nefnir stjórn-
arblaðið ekki, en þess hefir verið til get-
ið, og þykir ekki ósennilegt, að blaðið
hafi í huga lífvörð handa ráðherranum,
og mætti þá smellaí hermanna-,,munder-
inguna“ ýmsum þessara herra, er voru í
Isafjarðarförinni, með ráðherranum, síðastl.
vetur, sællar minningar.
Yonandi láta Islendingar þó ekki
ginnast til þess, að fara að koma á fót
herflokki, því að það er mikið betra, að
einliver botnverpingur skjóti sér stöku
sinnum undan refsingu, en að hafa vopn-
aða menn, sem ófrjálslynd stjórn kynni
að misbeita á ýmsa vegu, til að hepta
mál- og funda-frelsi manna, svo sem all-
títt er í öðrum löndum.
Stjórnin er að láta „Þjóðólf“ þreifa
fyrir sér.
*) Auðkennt af oss. Bitstj.