Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 19.07.1904, Page 1

Terð árganqsim (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.; j
erlendis 4 kr. 50 aur., og
i Ameríku doll.: 1.50.
Borgist. fyrir júnímán- I
aðarlok.
ÞJOÐVILJINN.
' Vppsögn skrifleg, ógild
\ nema komin sé til\útgef-
\ anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
j borgi skuld sína fyrir
\ blaðið.
M 30.
Bessastöbum, 19. JÚLÍ.
19 0 4.
Bréf til „Þjóðv.“
(Hug-leiðingar um lagabrotin.)
Hr. ritstjóri!
Þegar jeg las í blaði yðar greinar þær,
er litta að því, að nýi ráðherrann, hr. H.
Hnfstein, sé ólöglega settur í embættið,
af því að hann sé hafinn til þeirrar tign-
ar með undirskript, og á ábyrgð, danska
forsætisráðherrans, sem ekki hafi neitt
atkvæði um sérmál íslands, þá fannst
mér í fyrstu, að mikið væri sagt, og að
djarft væri ritað, er þér sögðuð, að nýi
ráðherrann hefði gjörzt sekur í broti á
stjórnarskránni, er hann tók við embætt-
inu upp á þenna máta.
Rétt á eptir fiytur blað yðar svo nýja
sögu um það, að hr. H. Hafstein hafi
brotið önnur lög, landsbankalögin, þegar
hann gerði hr. Ólaf Davíðsson að bókara
við iandsbankann, og fór mér þá ekki
að lítast á blikuna.
Jeg hélt fyrst, að hér hlyti eitthvað
að vera málum blandað, þar sem vér ó-
lærðu mennirnir höfum þá skoðun, að
raðherrann sé til þess settur, meðal ann-
ars, að gæta þess, að landsiögin séu í
heiðri höfð, og fannst mér það því ósam-
rýmanlegt stöðu hans, að hann bryti
sjálfur lögin, nema ef vera skyldi af af-
sakanlegu skilningsleysi, ef lögin eru t.
d. mjög flókin, eða torskilin.
Mér datt því ekki annað í hug, en að
annaðhvort væri hér um mjög flókin, og
tvíræð, lagafyrirmæli að ræða, eða að
blað yðar hallaði á ráðherrann að ástæðu-
lausu, og fann mér því skylt. að rann-
saka þetta sjálfur, eptir ýtrustu föngum,
til þess að ganga ekki í trú, heldur í
skoðun.
En þegar jeg fór að rannsaka ritn-
ingarnar, þ. e. stjórnarskrána, sá jeg
brátt, að blað yðar hafði alveg rétt að
mæla, því að stjórnarskráin gerir hvergi
ráð fyrir því, að danskur ráðherra skrifi
undir ályktanir um íslenzk sérmál, með
konunginum, en talar að eins um ráð-
herra Islands, sem þann eina, er fram-
kvæmi valdið, með konunginum. Undir-
skript danska forsætisráðherrans er því
markleysa, samkvæmt stjórnarskrá vorri,
og ráðherra-fitnefningin ógild; annaðget-
ur mér ekki skilizt.
I þingtíðindunum sé jeg einnig, að
hr. H. Hafstein hefir sjálfur haldið þess-
ari sömu skoðun öfluglega fram á alþingi,
og þykist eg þá eigi þurfa frekar vitn-
anna við.
Jeg sé því ekki, að minnsti vafi geti
á því leikið, að stjórnarskráin hefir verið
hrotin, og fyrir því höfum vér ráðherrans
eigin orð.
Nú! Sjálfsagt hefðum vér fengið hr.
H. Hafstein, sem ráðherra, þótt skipunar-
bréf hans hefði ekki verið undirritað af
danska forsætisráðherranum, heldur af
Albertí, þáverandi Islandsráðherra, eða
af Hafstein sjálfum, um leið og hann tók
við embættinu, svo að frá þri sjónarmiði
hefir þetta ekki stórvægilega þýðingu, og
jeg get jafn vel hugsað mér, að sumir
kunni ekkert ver við það, að sjá hr.
H. Hafstein sitja svona öfugan í söðlin-
um, eða upp á danska vísu; en það eru
eptirköstin, sem mér blöskra, og sem gera
þetta undirskriptamál svo afar-þyðingar-
mikið, að þjóðin verður að gefa því mjöy
alvarlegan gaum.
Undirskript, danska forsætisráðherrans
sýnir ótvirætt, að hann, og líklega dönsku
ráðherrarnir yfir höfuð, þykjast hafa vald
tilbþess, að vera nokkurs konar íslands-
ráðherrar, og hafa afskipti af sérmálum
vorum, þegar þeim þóknast, og sér þá
hver maður, að sérmálalöggjöf vor verð-
ur að dansa eptir höfði ríkisráðsins, er
þvi svo sýnist, dansa eptir vilja og dutf-
ungum ókunnugra útlendinga, sem eru
ábyrgðarlausir gagnvart alþingi, hvað sem
þeir gera, hvort sem þeir fara nokkuð
eptir vilja þings og þjóðar, eða alls ekk-
ert.
Og þetta kalla menn „heimastjórn“(!!)
Hvílík dæmafá fjarstæða!
Mér er því ómögulegt að hugsa mér
annað, en að þingmenn verði allir á einu
máli um það á næsta alþingi, að mótmæla
þessari aðferð öfluglega, og halda fast
fram þeim skilningi á stjórnarskrá vorri,
er kom svo glöggt fram á þinginu, að
sérmál vor eru ríkisráði Dana, og danska
forsætisráðherranum, alveg óviðkomandi.
Riki sráðherrarn ir dönsku geta að eins
látið til sín taka, ef alþingi, eða ráðherra
Islands, fer út fyrir þau takmörk, sem
sérmálunum eru mörkuð í stöðulögum og
stjórnarskrá, en ella ekki. —
Um hitt lagabrotið, sem blað yðar
hefir gert að umtalsefni, las jeg nýlega
í ,,K,eykjavikinni“ þá skýringu á banka-
lögunum, að þau orð þeirra, að ráðherr-
ann „skipar bókara og féhirði bankans,
og víkur þeim frá, hvorttveggja eptir til-
Jögum forstjórnar“ bankans, þýði sama,
sem þar stæði: „eptir að hafa fengið til-
lögur forstjórnarinnar“; en svona skýringu
tjáir ekki einu sinni að bjóða neinu stálp-
uðu barni, hvað þá heldur fullorðnu fólki,
og furðar mig því stórum, að ritstjóri
,.Reykjavikur“ skuli bjóða lesendum sín-
um aðra eins fjarstæðu, sem er sjálfum
honum, og blaði hans, til háborinnar
vanvirðu, og enginn gerir annað, en
hlægja að, sem á það minnist.
Það verður ekki varið, að her hafa
lög verið brotin, til þess að koma hr.
Olafi F. Davíðssyni að bókarastöðunni; en
þó að það sé slæmt, og þó að ráðherrann'
ætti í raun réttri að gjalda manni þeim
skaðabætur, er bókarastaðan var ranglega
höfð af, nefnilega manni þeim, er meiri
hluti bankastjórnarinnar lagði til að sýsl-
anin væri veitt, þá er þó hér að eins
um smámuni að tala, i samanburði við
stjórnarskrárbrotið, sem varðar aldna og
óborna.
Jeg held annars, eptir þessari byrjun
ráðherra vors að dæma, að ekki sé van-
þörf á því, að þið blaðamennirnir, sem
óháðir eruð, hafið augun hjá ykkur, og
litið eptir, hvað fram fer.
Oskandi, að blað yðar hafi bráðlega
skemmtilegri fregnir að færa oss af nýju
heimastjórninni.
Með virðingu
Yðar
Högni Högnason.
Stórkostlegt slys.
618 manns drukkna.
Þann 28. f. m. varð það voðaslys,
að eitt af gufuskipum sameinaða gufu-
skipafélagsins rakst á blindsker og sökk
á litilli stundu. Það hét Norge og var
á leið til Ameríku. Það fór frá Kaup-
mannahöfn þann 22. f. m. og kom við
bæði í Kristianíu og Kristianssandí Nor-
egi. A skipinu var alls 765 manns, og
þar af voru skipverjar 70. Farþegarnir
voru flestir vesturfarar, norskir, sænskir,
danskir, finnskir og pólskir.
Skipið var komið vestur fyrir Skot-
land og fór nálægt kletti nokkrum, sem
Rockall er nefndur. Hann stendur upp
úr sjónum úti á reginhafi og eru rif og
blindsker kring um hann. A eitt af þess-
um blindskerjum rakst Norge snemma
morguns i þoku og rigningu.
Farþegarnir voru flestir í rúmum sín-
um, en stukku upp, þá er skipið rakst á,
og hlupu upp á þilfar, og var svo mik-
ill asi á þeim, að margir gáfu sér ekki
tíma til að fara i fötin.
Bjargbátar voru 8 til á skipinu,
og var strax farið að reyna að koma
þeim á flot, þvi að þeir hefðu getað tekið
um 200 manns hefði verið hægt að nota
þá alla, en svo var ekki. 6 bátum var kom-
ið á flot, en af þeim brotnuðu tveir við
skipshliðina og drukknuðu flestir, sem á
þeim voru. Hinir 4 komust frá skipinu,
hlaðnir fólki. .
Eptir 20 minútur var skipið sokkið,
og með því 618 manns.
Norge var 2300 smál. að stærð, og heitir
sá G-undal, er fyrir því var. Hann vildi ekki
faraí björgunarbátana, og beið á stjórnpall-