Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 19.11.1904, Blaðsíða 1

Yerö árganqsins (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.; \
erlendis 4 kr. 50 aur., og ;
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán- j
aöarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
——- =|= Átjándi ÁRÖANGUB. =1 .. . .
—!•—RITST.T Ó R I: SKÚLI THORODDSEN. =ltecgá!—i- -
| Vppsögn skrifieg, ógild
i nema komin sé til útgef-
\ anda fyrir 30. dag júní-
\ mánaöar, og kaupandi
' samhliða uppsögnbmi
j borgi skuld sína fyrir
j blaöið.
M 46.
Bessastöbum, 19. NÓV.
19 0 4.
Stykkishólms-„dánumaðurinn“
siðar ríki sitt.
Lesendur „Þjóðv.“, sem og íslenzkir
blaðlesendur yfir köfuð, eru þegar orðnir
nokkuð kunnugir viðskiptum Stykkis-
k ó I rn s-,, d án u m a n n s i n s “, Lárusar H. Bjarna-
sonar, og síra Helga Arnasonar í Olafsvík.
Þeim er það kunnugt, að velnefndur
„dánumaður“ kefir, ekki einu sinni, keld-
ur optar, tjáð sig, sem beran óvildarmann
sira HeJga, notað stöðu sína, sem sýslu-
nefndaroddviti í Snæfellsnessýslu, til
þess að bóka um hann mjög meidandi um-
mæli í gjörðabók sýslunefndarinnar, um-
mæli, sem dæmd voru dauð og ómerk í
héraði, og látin varða 80 kr. fjársekt, eða
24 daga einföldu fangelsi, auk málskostn-
aðarútláta*.
Þá minnast menn og væntanlega engu
siður sakamálsrannsóknarinnar, kjákát-
legu og annáisverðu, er „dánumaðnra á-
lyktaði á kendur síra Helga Arnasyni í
aprilmánuði síðastl. — sbr. 33. nr. „Þjóðv.“
þ. á. —, sem þótti Jcoma í svo augljbsan
bága við 131. gr. almennra hegningarlaga
(er lætur það varða embættismissi, og
minnst- þriggja mánaða einföldu fangelsi,
eða betrunarhússvinnu, ef embættismað-
ur álj’ktar sakamálsrannsókn á hendur
manni, sem kann veit sýknan saka), að
síra Helgi hœrði „dánumanninnu 29. jitní
siðustl., og krafðist þess, að þetta athæfi
kans yrði rannsakað af réttvísinnar kálfu**.
Með þetta o. fl. í huga, kemur al-
menningi því væntanlega óvænt, að
heyra, að ofán og velnefndur „dánumaður“
skuli kafa gjörzt svo djarfur — eða kafa
að öðrum kosti tjáð sig svo nauða fá-
kunnandi í lögum —, að leyfa sér að
sitja í dómara-sæti í opinberri réttarrann-
sókn, þar sem síra Helgi Árnason er
málsaðilinn. sem rannsókninni er beint á
móti.
En kversu ótrúlegt, sem þetta kann
að þykja, þá er þó svo, að „dánumaður“
kefir í kaust verið að halda svo nefndar
réttarrannsóknir í tveim opinberum mál-
um gegn síra Helga Árnasyni í Ólafsvík.
I öðru þessara mála, er hann að reyna,
*) Dómur þessi ónýttist að vísu í yfirdómi
7. nóv. siðastl., sakii- formgalla aí hálfu setu-
dómarans, sýstumanns Halldórs Bjarnasonar á
Patreksfirði; en sú ónýting snertir að engu aðal-
efni málsins.
**) Árangurinn af þessari- kæru sira Hélga
Arvasonar höfunj vér hevrt, að hafi orðið sá, að
amtm. Július Havsteen hafi skipað „dánumanni“
að frnrnkvæma ekki þessa sakamálsrannsóknar-
ályktun sina, en jafn framt tilkynnt síra Helga,
að það væri merkilegt af honum, að vera að gera
veður. út af þessari ályktun „dánumannsins11,
þar sem hann mætti sjálfur vita, að hann væri
ekki saklausdþ
að gera „kunningja“(!) sinn, slra Helga,
sannan að sök um rangt tíundar-framtal,
eða öllu heldur, að reyna að fáþaðfram,
að á síðustu 3 árum kafi verið dregið
alls 5CU rneira frá tíund hans, en vera
átti,
Síra Helgt kefir, sem sóknarprestur í
Nesþingum, orðið að hafa undir köndum
eitt eða tvö kúgildi frá kirkjujörðinni
Hraunsmúla, af þvi að jörðin hefir eigi
byggzt með svo miklum kúgildaþunga,
sem kenni fylgir. — Enn fremur var
konum og, snmarið 1900, gert- að skyldu,
að „upprétta 2J/2 kúgildi, með 15 ám, af
þeim 5 kúgildum, er fylgja eiga kirkju-
jörðinní Laugarbrekku1', sem verið hefir
í eyði, og telur síra Helgi, svo sem ó-
neitanlega virðist vera rétt álitið, að það
hafi verið skylda hreppstjórans, sem tí-
undarskýrsluna semur, en ekki bans
sjálfs, að gera fyrirspurn, ef vafasamt
þætti, hvað frá skyldi dregið.
Hin rannsóknin, sem jafn framt bein-
ist gegn meðnefndarmönnum sira Helga
Árnasonar í hreppsnefndinni í Neshreppi,
er út af því, að of miklar eptirstöðvar
hafi verið í hreppsreikningunum, eða of
mikið óinnkeimt, og er það sama tilhæfu-
lausa aðdróttunin, er „dánumaður“ slöngv-
aði fram á sýslunefndarfundinum, og eitt
af meiðyrðunum, sem síra Helgi fékk
kann dæmdan fyrir í kéraði.
Menn hugsi sér nú „dánumanninn“,
sem sitjandi i dómara-sæti, með „magt
og miklu veldi“, og rannsakandi einmitt )
þetta atriði, er beint varðar hann sjálfan(!) j
En kvað sem þessu líður, og hvernig
svo sem þessum hégómlega málatilbún- .
ingi að öðru leyti er varið, þá fer ekki
hjá því, að réttlætistilfinningin hér á
landi sé svo rík hjá almenningi, að menn
verði forviða, er þeir heyra, að „dánumað-
ur“ sé, sem dómari, að fást við þessar
rannsóknir gegn manni, sem hann hefir
sýnt jafn eindreginn óvildarhuga, sem að
framan er á vikið.
Auðvitað krafðist sira Helgi Árnason
þess, að „dánumaður11 viki dómara-sætið
í réttarrannsóknum þessum, þar sem hann
| hefði tjáð sig, sem opinberan bvildarmann
j sinn, hefði verið dæmdur fyrir meiðyrði
| gegn sér, og væri sjálfur undir opinberri
ákæru frá sér fyrir það, að hafa ályktað
ólögmæta sakamálsraunsókn gegn sér.
Til frekari skýringar á óvildarhuga
„dánumannsins“ gegn sér, lagði síra Helgi
enn fremur fram i réttinum staðfest ept-
irrit af bréfi til hans frá „dánumanninum“,
sem vér erum svo heppnir, að geta gætt j
lesendum vorum á.
Bréfið er alveg óviðjafnanlegt „docu-
ment“, og prýðisgóð lýsingá „dánumanni“
voruiri, svo að hæpið mun, að betri fáist.
Það er orðrétt svo hljóðandi*:
„Stykkisliólmi 7. sept. 1900.
Síra Helgi Árnason
Ólafsvik.
Þér munið eflaust eptir því, hvernig fvrstu
kynni okkar urðu. Þér komuð á skrifstofu
mína 1894, og heilsuð (sic!) mér með: þú, og
þó hafði jeg aldrei talað Orð við yður á æfi
minni.
Jeg leit lengi á yður. Loks skýrðuð þór
mér frá, að þér munduð hafa blandað mér og
Þorleifi bróður mínum saman, og þó áttum við
sans phrase (þýðir: án málalengingaiý að vera
dus. Mér þótti þetta nokkuð nýstárleg stofn-
un kunningsskapar, og spáði honum ekki langr-
ar æfi, enda leizt mér maðurinn í öllu fasi,
sem fljóttekinn og ótraustur væri.
Þið mágarnir rifust um mig fyrst. Jog
varð endilega að gista bjá yður, þegar jeg hætti
við Einar. Þá voruð þið líka ósáttir, eins og
bæði fyr og seinna. Jeg vildi ekkert af yður
þiggja óborgað, því bauð jeg yður að gista hjá
mér, enda fór það að því leyt.i vel, að þér
lentuð ekki i fylliríi á meðan. Jegværilöngu
hættur að gista hjá yður, og hafa nokkur mök
af yður, ef þér hefðuð ekki átt jafn ágæta konu.
Mér leiðist hennar vegna, að þurfa að segja
yður þetta. En jeg hefi svo margrekið mig á,
hve óheill þér hafið verið mér, og hvilíkur
hræsnari í mesta áhugamálinu: hindindismál-
inu þér eruð: þér drekkið yður 'hvað eptir ann-
að drukkinn, og biðjið um hrennivín að fyrra
hragði, munið þór ekki eptir samfylgdinni að
Hellnum á síðasta þingi, og oruð þó hindindis-
maður að nafninu til. Yið þessu og svo mörgu
öðru hefur mig lengi væmt.
Jeg fer sem fyrri beint framan að yður, og
slít við yður öllum kunningsskap. Jeg vil
ekki láta aðra heyra, að jeg þekki yður, og
þéra yður því hér eptir.
Lárus H. fíjarnasonu.
Til frekari skýringar, og ’skilningsauka,
látum vér þess getið, að bréfið er ritað,
meðan EUn sáluga, kona Lárusar H.
Bjarnasonar, lá á líkbörunum.
Það er ekkert ófróðlegt að minnast
þessa, er menn lesa bréfið. — —
En þrátt fyrir öll þessi gögn, neitaði
þó „dánumaður“, með dómsúrslcurði, að
víkja dómarasætið, oe hélt því áfram
rann sóknunum.
Um rannsóknirnar sjálfar eru oss rit-
aðar ýntsar skrýtlur, sem vér sleppum
þó að þessu sinni. — Þær sýna oss, að
„dánumaður“ er enn, sem fyrrum, líknr
sjálfum sér.
En vitaskuld er það, að frá lagalegu
sjónarmiði eru allar þessar svo kölluðu
réttarrannsóknir „dánumannsins“ ekkert
annað, en markleysa, sem síra Helgi
Árnason, og aðrir, geta því tekið ofur-
rólega.
Þetta er öllum vitanlegt, nema ef vera
skýldi „dánumanninum“ sjálfum.
Því er og trúlegast, að þar leudi
*) Þess þarf vart að geta, að síra Helgi
Arngson telur hréfsofnið ailt. ósanninda hjal, frá
upphafi til enda, og að eins í þvi skyni skiáfað,
að reyna að skápraunu honum.