Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.09.1905, Blaðsíða 1

Verð árganqsim (minmt
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
irlendis 4 kr. 50 aur., og
x Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aiarlok. j
M 40. !!
ÞJÓÐVILJINN.
— |= Nítjándx ÁaaANöUR. -—
-«»>01= RITST.T ÓRI: SKÚLI THOfiODDSEN.
Bessastöðum, 30. SEPT.
| Uppsögn skrifleg, ógild
\nema komin sé til útgef-
\anda fyrir30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
borqi skuld sína fyrir
blaðið.
Til kapÉ Jjflfly."
S árg. „#jóðv.“, 5
er hefst við næstk. áramót, verður alls
60 tölublöð, eða 8 nr. stærri, en yfirstand-
andi árerangur blaðsins, og er þessi
stækkun blaðsins
án nllivii' v«n-<Nh;*‘lilvinisii-fyr-
ir kaupendurna, því að verð árgangsins
verður að eins 3 kr. 550 ;i.„ eins
og verð blaðsins er nú.
JJ5JJ5J Þó að stækkun þessi nemi að eins
8 tölublöðum, þá er þess vænzt, að blaðið
geti orðið töluvert fjölbreytilegra en ver-
ið hefir. 2
Kaupendum blaðsins hefir fjölgar að
mun siðustu tvö árin, og teljum vér oss
skylt, að láta kaupendurna njóta þess,
enda treystum vér því, að þeir geri sér
þá enn meira far um, að stuðla sem bezt
að útbreiðslu blaðsins.
Nýir kaupendur að XX. ár-
gangi „Þjóðv.“ geta, ef óskað er, fengið
siðasta ársfjórðung ylir-
standandi árgangs ÓkeypÍS,
til þess að kynnast blaðinu sem fyrst, og
ættu því þeir, sem gerast vilja kaupend-
ur XX. árg., að gera sern fyrst að-
vart um þá fyrirætlun sína, svo að upp-
lag blaðsins verði stækkað sem þörf er á.
Enn fremur fá nýir kaupendur, sem
senda borgun fyrir XX. árgaaginn fyrir-
fram, alvejar ókeypis, frekar
mr 200 bls. af skemmtisögum;
en sögusöfn „Þjóðv.“ hafa, sem kunnugt
er, náð all-mikilli alþýðu hylli hér á landi
Gerið svo vel, að benda nábúum
yðar, og kunningjum, á stækkun blaðs-
ins, og kjör þau, er það býður, eins og
vér einnig væntum þess, að þér mælið
sem bezt með blaðinu.
Oss er kunnugt um, að sumir stjórn-
arliða hafa gert sér all-mikið far um, að
spilla fyrir útbreiðslu blaðsins, og vonum
vér, að það verði öllum vinum þess hvöt
t.il þess, að styðja útbreiðslu þess enn
öflugar, en áður.
Útgefandi „Þjóðv.“
Afrek síöasta alþmgis.
-o^þo-
Enda þótt siðasta alþingi samþykkti
alis 59 lög, eða 35 stjórnarfrumvörp, og
24 er þingmenn báru frara, þá voru þetta
flest smá-mál, og tiltölulega mjög fátt
þeirra nýmæla, er hafa verulega þýðingu
fyrir þjóðina.
Þegar litið er á stjórnarfrumvörpin,
og frá eru talin trumvörp þau, er milli-
þinganefndirnar í fátækra- og sveitar-
stjórnarmálum höfðu búið í hendur stjórn-
arinnar, þá er þar ekki um auðugan garð að
gresja, allt þýðingarlítil smá-mál, nema
einna helzt frumvörpin um rithöjimdarétt,
skulda fyrningu, og um stofnun byggingar-
sjóðsins.
Frumvarp stjórnarinnar um stofnun
landsdóms munu sumir ef til vill einnig
vilja nefna; en eins og stjórnarliðið skildi
við það mál á þinginu, hefði sjálfsagt
vorið heppilegra að þau lögin væru enn
ósamin, þar sem þau hljóta að draga að
mun úr þýðinguráðherra-ábyrgðarlaganna.
Hluttaka stjórnarinnar í undirbúningi
þingmála gat þvi naumast verið öllu aum-
legri, en hún var, og virðist benda mjög
ótvírætt á það, að erindi núverandi ráð-
herra vors upp í valdasessinn hafi ekki
verið ýkja mikið, eða hugsjónirnar, sem
fyrir honum vöktu, gert mikið vart við
sig að þessu sinni, hafi þær annars nokkr-
ar verið, nema löngunin til valdanna.
I þessu sambandi var það og á alþingi,
er drepið var eitthvað á „tóma rúmið“,
sem vera myndi í heila stjórnarinnar, og
hafa stundum heyrzt meiri ýkjur í heim-
inum.
Að því er snertir þingmanna-frumvörp-
in, sem samþykkt voru, eru þau og hvert
öðru þýðingarminna, nema frv. um stofn-
un fiskiveiðasjóðsins, og um heimild Islands
banka, til að gefa út bankavaxtabréf; en
um hið fymefnda þessara framvarpa er
þess að geta, að það var einn úr flokki
stjóraarandstæðinga (dr. Valtýr), sem bar
það fram á þingi, og síðara frumvarpið
vildi meiri hluti stjórnarliðsins feigt, 6V0
að það var að eins öflugu fylgi stjómar-
andstæðinga, og nokkurra mannaúrstjórn-
arflokknum, að þakka, að málið náði fram
að ganga, svo að bætt verður að mun úr
peningaeklunni í landinu.
En hvað sem þessu liður, þá verður
þessa nýafstaðna alþingis þó óefað lengi
minnzt í sögu þjóðar vorrar.
Þess verður lengi minnzt, ekki sakir
þess, er það vann sér til frægðar — sem
var, sannast að segja, harla lítið —, held-
ur sakir hins, er það vann þjóð og landi,
til ógagns og ófrægðar.
Meðal þeirra fremdarstrikanna(!) var
það eúma tilfinnanlegast, er meiri hluti
þingsins tjáði sig alveg ófáanlegan til
þess, að mótmæla þeirri lögieysu, að for-
sætisráðherra Dana riti undir skipunar-
bréf íslenzka sérmálaráðherrans, og ráði
þvi þess vegna, hver þann sessinn skipar.
Margur hefði svarið fyrir, að „heima-
stjórnarliðiðu, á þingi léti teygjast- svona
langt, sviki hugsjónir sínar jafn gjörsam-
lega, og fótum træði þannig algjörlega
skilyrði þau,' er þingið setti, þegar stjórn-
arskrárbreytingin var samþykkt,
En svona fór nú samt, meiri hluti
þingsins þorði eigi að fylgja- fram ský-
lausum rétti landsins, og yfirlýsingum
fyrri þinga, gegn yfirgangi danska valds-
ins.
Óbilandi fylgi við ráðherrann varð
þyngra á metunum, en nauðsyn, og rétt-
indi landsins.
Þetta er svartasti bletturinn í sögu
hins ný-afstaðna alþingis, og sú þjóðar-
vanvirða, sem seint mun fyrnast.
Önnur helztu afrekin(!), sem einnig
verða lengi í minnum höfð, eru afskipti
þingsins af ritsímamálinu, þar sem fylgið
við ráðherrann, er studdi hagsmuni dansks
auðfélags, var látið sitja í fyrirrúmi fyrir
hagsmunum þjóðarinnar, og þjóðin keyrð
að óþörfu undir erlent ok, sem eigi er
séð fyrir endann á, hve lengi hún má
bera, né hversu afar-mikið fjártjón kann
að baka einstökum mönnum, og þjóðfé-
laginu í heild sinni, þegar öllu er á botn-
inn hvolft.
Fyrsta afleiðingin af ritsimasamnings-
hneykslinu voru auknar tolla-álögur á
þjóðina, sem áætlað er, að nema muni
um 300 þús. króna yfir tvö árin næstu,
og hrökkva þær álögur þó vitanlega mjög
skammt, svo að næsta þing verður óefað,
að bæta ]'ar við öðru eins, eða jafn vel
meiri upphæð, þar sem gert er ráð fyrir
því, þrátt fyrir þessa miklu toll-aukningu,
að vanta muni um 211 þús. króna t!l þess,
að tekjur landsins jafnist á við útgjöldin,
og bætast þó við þessa upphæð ýms gjöld,
sem eigi eru talin í fjárlögunum, heldur
byggð á sérstökum lögum, svo aem 90
þús. til stofnunar geðveikrahælis, 160 þús.
til bókasafnsbyggingar o. fl. o. fl.
Hina afar-miklu þýðingu, sem það
hefði haft fyrir þjóðina, að vér íslending-
ar réðum sjálfir að öllu leyti yfir hrað-
skeytasambandinu milli íslands ogútlanda,
{ stað þeBS að danskt auðfélag ráði hrað-
skeytatöxtunum o. fl., og samgöngumála-
ráðherra Dana sé nokkurs konar einvalds-
herra, að þvi er skýriagu ritsímasamn-
ingsins snertir, vildi meiri hluti þingains
hvorki sjá, né heyra.
Yilji þjóðarinnar, sem kom mjög ein-
dregið í ljós, bæði á þingmálafundunum,
og í áskorunum til alþingis, að því er
riteímasamninginn, og „undirskriptarmál-