Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 08.11.1905, Blaðsíða 1

Vtrö árganqsins (minnst \
52 arkir) 3 kr. 50 awr.; \
trlmiis 4 kr. 50 aur., og
í Ameriku doll.: 1.50. I
Borgist fyrir júnímán-
aiarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
—- Nítjándi ÁBGANODR. =1 — ■
■ RITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN.
Uppsbgn skrifieq, ógiid
nema komin sé til útgej-
anda fyrir 30. dag júni-
mánalSar, og kaupancU
samhliöa uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
M 45.
Bessastöbtjm, 8. NÓV.
I 9 C 5 .
ffna og lldavélar
selur
Rristjdn |*orgrímsson.
Þingið og fijóðin.
Það er eDgÍDn vafi á þvi, að mikill
meiri íiluti þjóðarinnar er sár-óánægður
með gjörðir síðasta alþingis. Þjóðiri tel-
ur sér einkum misboðið með þvi, bvernig
þingið réði til lykta tveimur stærstu mál-
unum: ritsímamálinu og undirskriptarmál-
iuu. Það þarf ekki að sanna fyrir nein-
um, að óánægjan sé almenn hjá þjóðinni,
með því að benda á bréflegar og munn-
legar yfirlýsingar; hver, sem vill, getur
sjálfur komizt að raun um, hvernig menn
dæma um þingið.
Það er einkennilegt að lesa það, sem
stjórnarblöðin skrifa um þessa óánægju.
I hvert skipti sem hún kemur opinber-
lega í ljós, þá tala þau um uppæstan skríl.
Um „ Þjóðólfu er ekki til neins að
tala. Það er sami þvættingurinn hjá
honum, þegar hann er að reyna að sví-
virða þjóðina, eins og þegar hann er að
skamma einstaka menn. Það eru að eins
tvö orðatiltæki hjá þessum smekkvísa rit-
höfundijSem hafa fest sig í mÍDni mínu,
af því þau eru svo samboðin ,,Þjóðóifiu.
Hann nefnir einhvers staðar kjósendur
„atkvæðgférnið", og setur svo milli sviga
danska orðið „Stemmekvæg“, liklega til
þess að sýna, hvað hann er orðinn dansk-
ur í lund. Eru það kjósendur í Arnos-
sýslu, sem honum finnst þetta danska orð
hæfa svo vel?
A öðrnm stað talar hann um ávarp,
sem komið hafi frá Þingeyingum, og seg-
ir, að þeir eigi heiður skilið fyrir það.
Avarp þetta er UDdirskrifað af sýslumanni
Þingeyinga, og 30 mönnum öðrum, og
lýí’r megnri vanþóknun þeirra yfir þvi,
að aðrir landsmenn skuli vera svo óánægð-
ir með litsimasamninginn. Eðlilega hafa
Þingeyingar rétt, til að lýsa yfir sínum
skoðunum, en engum, nema „Þjóðólfi“,
mundi koma til hugar, að tala um, að þeir
eigi heiður skilið fyrir það, og svívirða
svo jafn framt alla aðra kjósendur, er láta
í ljós skoðanir sínar, og kalla þá afvega-
leiddan og uppæstan skrí!. Eða er það
af þvi, að sýslumaðurinn er í broddi
fylkingar. að þessi yfirlýsing er heiðurs
verðari, en aðrar yfirlýsingar frá l<jós-
endum?
Nei! Þá á hinn ritstjórinn í þjónustu
stjórnarinnar, Jón Ólufsson, það lof skilið,
að hann talar ólíkt betur máli stjórnar-
flokksins. Hann er ekki svo grænn, að
hann fari að miklast yfir því, að það
skuli fyrirfinnast 30 menn á landinu, er
tjái sig samdóma meiri hluta þingsins i
ritsímamálinu. Hann hefur að engu alL-
ar yfirlýsingar frá kjósendum, en færist
í fang, að sýna fram á, og sanna, að það
sé ómögulegt annað, en að þjóðin sé á-
nægð með allar gjörðir siðastn þings.
Hvernig ætti þjóðin að vera óánægð?
Þingræði er sama, sem þjóðræði. Það er
viðurkennt um allan hinn menntaða heirn.
Nú ræður þingið öllu; öll lög, sem það
samþykkir, verða staðfest. Hvernig ætti
þjóðin að vera óánægð mina; hún fær vilja
sinn í öllu, því að það, sem meiri hluti
þingsins vill, það hlýtur að vora vilji
meiri hluta þjóðarinnar.
Náttúrlega veit Jórt það, að meiri hluti
þingsins er ekki í samræmi við meiri
hluta þjóðarinnar, og hann veit manna
bezt, hvernig á því stendur. Hann veit,
hvers vilji það var, sem meiri hluti þings-
ins lét leiðast af, að það var ekki vilji
þjóðarinnar. Hann veit, að þjóðin hefur
fulla óstæðu, til að vera óánægð En það
er nú orðið hans hlutverk í lífinu, að
reyna að sanna, að svart só hvítt, hve-
nær sem húsbóndi hans þarf á því að
halda. Þetta hlutverk sitt reynir hann
að leysa af hendi, stundnm með svo ó-
viðjafnanlegumlærdómsrembingi,ogstund-
um með skrípalátum.
Þegar hann setur upp spekingssvip-
inn, þá talar hann á þessa leið: Eptir algild-
um stjórnarfarsreglum getur þjóðin að
eins látið i Ijós vilja siun með þvi, að
kjósa sér þingmenn. Eptir það er þjóðin
eiginlega úr sögunni, og enginn þjóðar-
vilji til lengnr annars staðar, en hjá þing-
mönnunum. Kjósendur rnega reyndar á
fundum, og með skriflegum ávörpum, láta
þingmönnum vilja sinn i ljós, en þeir
geta vel sparað sér þá fyrirhöfn. Það er
sem sé alveg þýðingarlaust os: gagns-
laust. Þingmenn eru eiðbundnir, til að
fara eingöngu eptir sannfæring sinni. Það
eru að eins skrílæsingamenn, og menn
líkir Napoleon þriðja, meinsæris-keisaran-
um, sem spyrja um þjóðarvilja annars
staðar, en í þingsalnum.
Og vitið er líka, eptir skoðun Jóns,
eingöngu hjá þingmönnunum. Hann sví-
virti því, og hæddi, bændur, þegar þeir
komu til Reykjavíkur, til þess að ávarpa
stjórnina óg þingið. Hann talar um þá,
sem bjáua. er enga hugmynd geti haft
um það, sem gjörist á þinginu Þegar
kjósendur svo sendu skriflegar yfirlýsing-
ar, þá kallar hann þá veslings einfeldn-
inga, er fa megi, til að skrifa imdir hverja
vitleysu, ef þeim er sagt að gjöra það.
Svona lítur Jón nú á þjóðræðið. Nú
er itann líka, sjálfur í náðinni hjá stjórn-
inni, og fær væna bita af borði hennar
fyrir sig og sina.
En hvernig sem þeir eru smánaðir
þessir kjósendur, þá eru það þó þeir, sem
eigaað ráða, samkvæmt stjórnarfyrirkomu-
lagi því, er vér nú höfum. Þeir kjósa sór
fulltrúa, og það er skylda þessara full-
trúa, að standa stöðugt í samvinnu og sam-
læmi við kjósendur sina. Ef það er ekki,
þá nær stjórnarskipun vor ekki i ví marki,
sem henni er ætlað að nó, að uppala þjóð-
ina, til að geta stjórnað sér sjálf.
Hvernig á þjóðin að læra að stjórna
sór sjálf, ef kjósendur hafa engan rrieiri
rétt, ert þann, að koma saman einu sinni
á sex árr.m, og kjósa sér fulitrúa, en eiga
svo ekki að skipta sér af noinu, þangað
til þessi sex ár eru liðin? Ef svo væri,
þá yrðu þeir liklega lengst af sömu ein-
feldningarnir í pólitik, eins og stjóruar-
blöðin sugja nú, að þeir séu. Þeir hafa
rétt til, og það er meira að segja skylda
þeirra, að gæta þess stöðugt, hvernig full-
trúarnir fara með umboð það, sem þeim
er fengið.
Það er gott, ef fulltrúarnir halda vel
eiðirm, er skuldbindur þá, til að fara ept-
ir sannfæringu sinni. Nú er svo opt vitn-
að í þettnan eið, rétt eins og einhver hafi
gjört tilraun til, að fá þingraenn til að
rjúfa eiðinD. Ekki hafa kjósendur gjört
það; það getur ekki verið sannfæring neins
þjóðarfulltrúa, að þjóðin hafi of næma til-
finningu fyrir réttindum sínum, og það
sé rangt, af henni, að krefjast bess, að
þeirra sé gætt. Það getur heldur ekki
verið sannfæring neins þjóðarfulltrúa, að
það eigi að reka þjóðina nauðuga út í
fyrirtæki, sem hún vill ekki ráðast í, og
ekki leggja fé til.
ÞÍDfiið hefir haft að engu vilja þjóð-
arinnar í stærstu máluDum, og því er
eðlilegt, að þjóðin sé óánægð. Það bæt-
ir lítið úr, þó stiornarblöðin spottist að
þessaii óánægiu, og segi hróðug:það eru
fulltrúar þjóðarýinar, sem öllu hafa ráð-
ið. Það er einmitt meinið, að þingið er
ekki í samræmi við þjóðina, og ekki for-
mælandi hertnar. Eg skai síðar bénda á,
hvernig þingið er nú samsett, og sýna
fram á, hvað rnikið er satt í því, sem
stjórnarblöðin eru að staglast á, að þing-
ræði sé nú sama, sem þjóðræði.
k—
TJ tiönci.
Kaupmannahöfn 17. okt.
Noregur. 9. okt. síðastl. samþykkti
stórþingið Karlstað-samningana, eptir
miklar umræður, með 101 atkvæði gegn
16. Um sömu mundir voru samningarn-
ir samþykktir í báðum deildum ríkisdags-
ins sænska. Enn fremur hefir ríkisdag-