Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 04.03.1910, Qupperneq 1

Verð árgangsins (minnst,
60 arlir) 3 kr. 50 aur.
erlendis 4kr. 50 aur., og
* Ameríku doU.: 1.50.
Borqist ýyrir júmmánaá-
arlok.
ÞJÓÐVILJINN.
— |= Tuttugasti og fjóbði ábgangub =j =
4 ^ |= RITSTJÓRI SKÚLI THORODDSEN. =1 x*á- <--
M 10.- 11. ||
ReYKJA VÍK 4. MABZ.
I Vppsögn skrifleq ögikl
| nema komið sé til úigef-
I anda fyrir j30: dag' júni-
j mánaðar, og kaupandi
i samhliða nppsögninni
borgi skuld sína fymr
blaðið
1910.
IJanir og
viðskiptaráðanauturinn.
Ráöherra íslands.
— O—
Alþm. Bjarni Jónsson frá Vogi, sem
ráðherra á síðastl. sumri skipaði, sem við-
skiptaráðanaut, eða verzlunarerindsreka,
samkvæmt fjárveitingu síðasta alþingis,
hefir, sem kunnugt er, ritað nokkrar grein-
ar um sjáltstæðismál vort i dönsk og norsk i
blöð, sem og átt tal um sama efni við |
erlenda blaðamenn.
Döiium hefir getizt ílla að sumu, sem
erlendir blaðamenn hafa haft eptir Bjarna,
eða hann hefir ritað, og því hetirdanska
utanríkisráðaneytið átt bréfaviðskipti við
ráðherra íslands.
Skrifaði danski utanríkisráðlifirarm ráð-
herra íslands 10. nóv. síðastl., og fór þess
á leit, að fá að sjá erindisbiéí viðskipta-
ráðauautsins.
I bréfi þessu bendir hann og á það,
að bæði í dönskum, og í norskum, blöð-
um séu höfð pólitisk ummæli eptir hr.
Bjarna J’onssyni, er sýnist litt samrým-
anleg stöðu hans, og tjáist vora sannfærð-
ur um það, að ráðberra íslaDds muni vafa-
laust vera sér sammála nm, að það sé
miður heppil^gt^ aö slík ummæli komi
frá manni, er af stjórnarvöldum sé við-
urkenndur fulltrúi íslands, og biður því
ráðherra Íslands að hlutast til um, að slíkt
komi eigi aptur íyrir.
Jafn framt sendi utanríkisróðherra Dana
ráðherra íslands úrklippur úr dönskum
og norskum blöðum, til að sýna, hvaða
ummæli höfð væru eptir viðskiptaráða-
nautnum.
Bréfi þessu svaiaði ráðherra íslands
17. des. síðastl. á þessa leið:
„Jafnfiamt því að endursenda þrjú fylgi-
skjöl, er fylgdu bréfi hins kgl. ráðaneytis, dags
10. f. m., að þvi er viðskiptaráðanaut íslands
i útlöndum snertir, og ]afnframt þvi að senda
þýðingu af erindisbréíi því, er honum hefur
verið fengið til bráðahirgða, þá er eigi látið
hjá líða, að geta þess hér með, að það stafar
af leiðinlegri gleymsku, að erindisbréfið hef-
ur eigi verið sent utanríkisráðaneytinu, fyr en
nú.
Eins og- erindishréfið sýnir gli'igglega,
>8gur pðlitísk starfsemi gjörsamlega f
veiksvið viðskiptaráðanautsins, og þ’
það þvi miög leitr n i- , , ,
,» J K 1U> nafi honum, en það e
raðaneytið um, farivt , ,
, ’ lzt s\o orð um sambai
milli Islands og Danmnr-v,, . ,,,
, ,,. 0 “omeriur, sem segir í hli
urklippunum, er hingað voru sendar o- 1
því venð gerðar ráðstafanir til þesH að° s
komi eigi aptur fyrir, og skyldi þó svo f
mun viðskiptaráðanauturinn, samkvæmt fi
eiindishréfsins, strax verða kvaddur heim
Björn Jónsson.11
Það er leitt. að ráðiiorra íslands skuli
bafa tekið svo í mál þetta, sem hann
gerði.
Fráteitt er honum óknnnugt um það
að meiri hluta alþinpis er ekkert ljúfara,
en það, að hr. Bjarni Jírnsson grípi pena-
ann öðru hvoru, t 1 að t'ræða útlendinga
um sjálfstæðiskröfur vorar, og um það,
hversu Danir taki þeim.
Má og óhætt fullyrða, að það hafi að
minnsta kosti meðíram vakað fyiir ýmsum
af þÍDgmönDum meiri hlutans, er fjár-
veitingin til viðekiptaráðanauta var sam-
þykkt að heppilegt væri, að hafa manD í út-
löndum, er tekið gæti svari voru erlendis
og talað voru máli, ef á þyrfti að halda
enda þótt aðal-starf hans sé annað.
Enda þótt hr. Bjarni Jónsson sé við-
skiptaráðanautur vor erlendis, hetur hann
að sjálfsögðu málfrelsi og ritfrelsi, og það
er því sannarlega í meira lagi borgin-
mannlngt og frekjuiegt, er danska utaD-
ríkisráðaneytið ætlast til þess, að ráöherra
íslands hepti frelsi islenzkra embættis-
eða sýslunarmanna í greindu eÍDÍ, hvorfc
sem þeir starfa f'yrir oss hér á landi. eð-
ur erlendis.
Hvað hr. Bjarni Jónsson kann að rita
um samband Islands og Danmerkur, eða
tala við útlenda blaðamoun, kemur utsn-
anríkisráðaneytinu eigi m ira við, en
það, sem hver annar íslenzkur borgari,
er staddur er í útlöndum, kann að rita,
eða tala.
Þetta átti ráðherra Islands að tjá
danska utanríkisráðaneytinu berum orð-
um, þar sem utanríkisráðherra Dana virð-
ist hafi fáðzt, að athuga þessa hlið máls-
íds sem skyldi.
Má hann og vita, að það er sízt i þágu
vor Islendinga, að hamla mál eða ritfrelsi
landa vorra, að því er til sambandsmáls
ins kemur, og láta Dani eina um það, að
skýra það fyrir öðrum þjóðurn.
Bréf ráðherra vors ber því miður með
sér þaDn undirlægjuhátt, sem sjálfst+ðis-
máli voru er allt annað, en heppilegur.
Bezt að koma fram hreinlega og drengi-
lega í hvívetua, og óefað sigurvænlegast
að því er til sambandsmálsins kemur.
Eins og vænta mátti var Zahle, for-
sætisráðherra Dana, er hann Þs upp téð
bróf ráðberra Islands við aðra umræðu
fjárlaganna. mjög ánægður yfir því, að
ráðherra íslands skyldi vera danska ut-
anríkisráðaneytinu að öllu leyti samdóma
í máli þessu
tslenzkir námsmenn í Kaupmanna-
liöfn hafa verið annarar skoðunar, svo
sem sjá má af fuudarályktun þeirri, sem
birt or á öðrum stað í þessu Dr. b'aðs
vors.
Fjöldi íslendinga tekur og að líkind-
um i sama strenginD, að því er til afskipta
ráðLerra vors af máli þessu kemur.
(frávikmi hankastjörnarinnar).
—o—
Eins og getið var í síðasta nr. blaðs
vors, hefur frávikna barkpstjórnin Dýskeð
birt „athugasemdir og andsvör1-, að því
er til skýrslu landsbankaraDnsóknarnefnd-
arinnar kemur.
Hér verður stuttlega getið örfária atriða.
Böliunin.
Frávikna bankastjórnin kvaitar yfir
þvi, að Bómögulegtu hafi verið, „að fá
nefndina, til að bóka iétt“, svo að svör-
in sén „meira og minna skæld og skakkt
bókuð“.
Þetta er hörð ákúra i garð banka-
rannsóknarnefndarinnar, sem ætla má, að
hún láti Iráleitt ósvarað.
Spiirisjóður bankans.
Að þvi er þá aðfinnslu nofndarinnr-r
snertir, að sparisjóðnriiiD hafi „ekki verið
gerðar upp þannig, að hann kæmi heirn
við bækur baDkans i átta eða níu áru,
lýsir frávikna bankastjómin það misskiln-
ing, með því að þaö hafi eigi að eins
verið gert árlega .heldur meira að segja
mánaðarlega"1.
Veiting ábyrgða- og
vixillána.
Að því er snertir þá athugasemd nefnd-
arinnar, að framkvæmdarstjóri hafi einn
veitt ýms ábyrgðar- og víxil-lán, svara
gæzlnstjórar því að þetta cé „löghelgað
af fastri venju (rpraxis“), sem viðhaldist
hafi allan þann tima, nærfellt 24 ár, senn
bankinn hefur starfað, eða síðan 1. júlí
1886“.
Enn fremur segi í 22. gr. laga 18.
sept 1885: „Framkvæmdarstjóri annast
dagleg störf bankans, og stýrir þeim undir
umsjón gæzlustjóranDa, og með aðstoð
þeirra“, og til „daglegra Btarfa“ verði,
eptir verksviði bankans, að telja lánveit-
ingar, og ví&lakaup, og til þessa þurfi
því eigi samþykki gæzlustjóranna.
Víxilkaup starlsinanna
bankans.
Að því er snertir um 240 víxla, sem
starfsmenn bankans (bókari og féhirðir)
hafa tekið við til greiðslu á eldri víxlum
án útgjaldaskipunar frá framkvæmdar-
! stjóra, og meira eða minna hefur þá ver-
ið afborgað af, segir frávikua bankastjórn-
in, að það, að vilja „gjöra glæp úr þesa-
um víxilkaupum starfsmanna hankans“
sé „staðleysan einbevw, sem hafi hvergi