Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.08.1910, Page 2

154
ÞJÓÐ’VILJINN.
XXIY., 39.
Trípolis. Frakkneskir hermenn réðu
uýskeð á ferðamannalest, er var á leið til
Fessen, og féllu nokkur hundruð manna
í þeirrí viðureign. — — —
Kína. Prinz Tschun, er nú hefir rík-
isstjórnina á hendi, meðan er keisarinn
er í berneku, hafa borizt ýmsar áskoranir
þess efnis, að koma á fót þingbundinni
stjórn, en tekið þvert fyrir, tjáir Kín-
verja enn eigi nógu þroskaða til þess í
pólitisku tilliti
Stjórnin í Kina hefir farið þess á leit
að brezki hersböfðinginD, Kitchener lá-
varður, ljái Kínverjum aðstoð sína, til
þees að koma góðu skipulagi á herinn.
Tvö hundruð fiskimenn drukknuðu ný
skeð á Amur-fljótinu. — — —
Japan. Jarðskjalftar urðu nýlega mikl-
ir í héraðinum Hokaito.
Nýlega varð uppvíst samsæri gegn
keisaranum, af háifu þriggja stjórnleys-
ingja, er allir voru handsamaðir, og dæmd-
ir til dauða.
A heimili eins þeirra, er Said Toku ;
er netndur, og mun hafa verið aðal-mað-
urinn, kvað hafa fundizt tundurvél, og
epreDgiefni. — — —
Thibet. Mælt er, að æðsti prestur, og
yfirmaður Thibetinga, er Kinverjar ráku
þaðan fyrir nokkru, hafi leitað ásjár Rússa-
etjórnar, og muni stjórnm íKínanúhafa
í huga, að veita hoDum bráðlega fyrri
tign hans aptur. — — —
Síbera. A fimmta hundrað Kirgisinga
réðu Dýskeð á þorpið Tsehartyldak, og
gjöreyddu það, en ráku burt búpening,
og tóku með sér það, sem fémætast var.
Litla-Asía. Þjóðflokkur, er Drúsar eru
nefndir, og eiga heima á Hauran-háslétt-
unni á Sýrlandi, réðu ný skeð á tvö þorp,
er kristnir meDn bjuggu í, og drápu fjölda
manna.
Jarðskjálftar í borginni Smyrna 1. á-
gúst þ. á., og hrundu mörg hús, og nokkr-
ir menn bíðu bana — — —
Egiptaland. Sjálfstæðismenn í Egipta-
landi hafa áformað, að halda fund í Briiss-
el í Belgíu í næstk. septembermánuði, og
er fuDdarefnið, að ræða um það, hver ráð
eéu tiltækilegust, til þess að hnekkja yf-
irráðum Breta á Egyptalandi
Um stjórnarskrármálið birtist grein
i blaðinu „Reykjavíku 20. ág. þ. á.
í grein þessari er þess getið til, að
Björn ráðherra muni aptra því, að stjórn-
arskrárbreyting nái fram að ganga á næsta
þÍDgi.
Yonandi er, að aðdróttun þessi, sem
ODginn fótur er væntanlega fyrir, verði
ráðherranum rik hvöt til þess, að fá stjórn-
arskrárbreytÍDguna samþykkta, enda margt
sem mælir með því, að málið fjari þá
eigi uppi, sbr. 17. nr. blaðs vors þ. á.
Að því er ummæli „Reykjavíkur“ í
garð ritstjóra blaðs þessa snertir, getum
vér að mestu leitt þau hjá oss, þar sem
rétt er skýrt frá aðal-ástæðuDum til þess,
að stjórnarskrárbreytÍDgin væri eigi sam-
þykkt á þÍDginu, sem leið.
En þar sem blaðið gefur í skyn, að
afskipti vor af stjórnarskrármálÍDU á síð-
asta þingi geti hafa stafað af því, að vér
höfum vænzt þess, yrði rnáiið eigi full-
rætt á síðasta þingi, að auðveldara yrði
þá síðar að drBga pað, með nýjum ágrein-
ingi, þá verðum vér að mötmæla þessari
j getsölc, sem alveg tilliæfulausri í vorn garð.
Oss var það engu síður áhugamál þá,
j en nú, að stjórnarskrárbreytingafrumvarp
j yrði samþykkt á næstk. alþingi, og von-
i um, að svo verði, og að ráðherra Islands
j láti hrakspár „Reykjavíkur"4 alla eigi
j rætast.
Ivað líður kirkjmálunum?
—o—
Á síðasta Alþingi var, svo sem menn
muoa, samþykkt þÍDgsályktUDartillaga í
neðri deild þar sem skorað var á stjórn-
ina, að búa undir og leggja fyrir Alþingi
frumvarp til laga um aðskilDað ríkis og
kirkju.
Ráðherrann, sem talaði í því máli, en
ekki greiddi atkvæði, gerði þá helzt ráo
fyrir að skipuð yrði milliþinganefnd í
málið, og þingnefndin, sem málið hafði
til meðferðar, gerði ráð fyrir að það þyrfti
mikinn undirbúning.
Ekki hetir enD heyrzt að stjórnin sé
farin að gera nokkuð í þessu stórmáli.
Að vísu var gert ráð fyrir af nefnd-
inni að undirbÚDÍngurinn tæki svo lang-
an tíma, að frumvarpið gæti ekki orðið
tilbúið fyrir Dæsta þing, enda gerir það
ekki mikið til, því að það þarf stjórnar-
skrárbreytingu til þess að þjóðkirkjan
verði afnuinin.
Pln þar sem ganga má út frá, að á næsta
þingi verði stjórnarskrárbreyting sam-
þykkt, sem orðið gæti að lögum 1912, ef
allt gengi slysalaust, og þar sem sú stjórn-
arskrá væntanlega heimilar að skilja ríki
og kirkju með eÍDÍöldum lögum, væri ekki
úr vegi að hraða málinu.
Undirbúningurinn ætti að ganga svo
hratt, að hægt væri að leggja frumvarp
það, er síöasta þing gerði ráð fyrir, fyrir
aukaþing 1912 og helzt þannig úr garði
gert, að það gæti orðið lög frá þvi þingi.
Þjóðkirkjufyrirkomulsgið er ranglétt
gagnvart einstaklingunum og kirkju og
kristindómi auk þess óholt, eins og marg-
sannað hefir verið, og þarf því að hverfa
hið bráðasta.
Og satt að segja virðist mér langt of
mikið sé úr því gert, hve mikið vanda-
mál þetta aðskilnaðarmál sé.
Mér virðist að þetta mál eigi að undir-
búa sem hvert annað löggjafarfyrirmæli,
enda virðist svo sem þjóðin sé mjög ein-
huga um að óska breytingar í þá átt, som
síðasta þing benti, hið bráðasta.
Það er að verða mönnurn ljóst — þeir
eru víst fáir sem neita því — að trúin
er persönulegt mál, sem ríkinu er óvið-
komandi.
En sé svo, þá fremur þjóðfélagið rang-
lætisverk, er það styður og verndar eina
sérstaka trúarskoðun, sérstakiega þegar
það gengur svo langt, að heimta að þeir
menn borgi líka til þjóðkirkjunnar, sem
utaD hennar eru, og sem ef til vill álíta lær-
dóma hennar háskalegar villukenningar.
Það virðist ekki vera nein samvizku-
sök fyrir þiug eða stjórn að létta þessu
ranglæti áf, og ekki óeðlilegt að ganga
út frá að allir, sem óviðriðnir verða tald-
ir, vilú að svo verði gert bið bráðasta.
En líti stjórnin annan veg á það mál,
og telji skipun sérstakrar miliiþinganeí'nd-
ar nauðsynlega, þá þyrfti að gera það hið
bráðasta, svo málinu yrði til lykta ráðið
svo fljótt sem unnt er.
1 fyrra sumar urðu nokkrar blaðaum-
ræður um mál þetta, sem jeg meðal ann-
ara tók þátt í, og er mér síðan kunnugt
um, að almenningi er það mikið áhuga-
mál, að úr þessu máli verði skorið hið
bráðasta. r
liá ÍBsíup4slendingum.
Kosningar til fylkisþingsins í Manitoba
j eru nýlega um garð gengnar, og urðu
kosningaúrslitin þau, að Jíoóiw-ráðaneyt-
ið hlaut mikinn meiri hluta, og heldur
þvi völdum um hríð.
Meðal þingmanna, er kosnir voru, eru
tveir íslendingar: Baldvin Báldvinsson,
fylgismaður Æoðiin-stjórnarinnar. sem kos-
inn var í Gimli-kjördæminu (Nýja-ísland
o. fl.), og bauð Wilh. Paulson íWinnipeg
sig þar einnig fram.
Hinn íslendingurinn, sem kosinn var,
heitir Ihomas Johnson, er bauð sig fram
gegn Andreu', borgarstjóra í Winnipeg,
og er hann andstæðÍDgur Roblin-stjórn-
arinnar, að því er pólitiskar skoðanir
snertir.
Baldvin og Ihomas Johnson sátu báð-
ir áður á þingi.
Gardar-söfnuðurinn í Norður-Daepta
hefir boðið cand. theol. Lárus Thoraren-
sen prestsskap, og rnun áformað, að hann
taki prestsvígslu hér á landi, áður en hann
fer vestur.
gandsijfirréttardómur var kveð-
inn upp 15. ágúst þ. á. í máli, er Kristján
háyfirdómari Jónsson hafði höfðað gegn
Birni ráðherra Jónssyni, út af meiðandi
orðalagi í frávikningarskjali ráðherra, dags.
22. nóv. f. á.
Niðurstaðan í landsyfirréttardómi varð
söm, sem í bæjarþingsdóminum, að mál-
inu var vísað frá dómi, með því að í frá-
vikningarskjalinu, er laut að fráviknÍDgu
Landsbankagæzlustjóranna, væri um stjórn
arráðstöfun að ræða, er legið hefði „innan
embættismarka stefndau (þ. e. ráðherr.),
og séu dómstólarnír því eigi bærir um,
að dæma um réttmæti hennar.
Grimseyingar
hafa áformað, að koma á fót kornforðabúri í
Grímsey til skepnufóðurs á komandi hausti, og
hefur sýslunefndin í Eyjafjarðarsýslu samið reglu-
gjörð fyrir það.