Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 20.09.1910, Side 1

Verfl árgangsins (minnst,
€0 ai hir) 3 kr. 30 'aur.
erletuhs 4 lcr. 30 aur.fog
t Ameríku doll.: 1.30.
Borgist fyrir júnimánað-
nrlok.
ÞJÓÐVTLJINN.
— —1= Ttjttugasti og fjó'eði Á RGANGTJR =1==—
I EITSTJORI SKÚLI THORODDSEN. =t*os?
Uppsögn skrifleq "ógild
nema komið sé til útge/-
anda fyrir 30. dag jimí-
| mánaðar, og kaupandi
samhliða ugpaöyninni
j borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 43.
Reykjavíx 20. SEPT.
8r þingfrestun í vændum?
i
í 26. ur. blaðs vor9 þ. á., gátura vér
þess, sð þar setn ráðherra hefði syujaðað
verða við aukaþmgsáskorunirrai, hefði liann
því ríkari hvöt til þess, að láta eigi far
ast fyrir, að halda reglulegt alþingi á rétt-
um tíma.
Gátum vér þess af því, að flogið hafði
fyrir í blöðunum, að ráðhérra myr di hafa
í kuga, að fresta þinginu til vors, svo
sem og hafði á góma borið um þinglok-
in síðustu.
Andstæðingablöð stjórnarinnar flytja
þó enn ýmsa spádóma um það, að þing-
inu verði frestað, þó að ráðherra hafi enn
ekki látið neitt ákveðið uppi um það efni,
eð því er oss er frekast kunnugt.
Þegar málið bar á góma rétt fyrir
þinglokin síðustu, var það látið í veðri
vaka, að vel færi á því, að alþingismenn
værn staddir í Reykjavík, þogar minczt
verður hundrað ára afmælis Jöns Siqurðs-
sonar, 17. júní næstk.
En þar sem lögákveðið er, að alþingi
komi saman 1B. febrúar annað hvort ár,
verða að vera mjög knýjardi ástæður, til
þess að vikja frá þeirri reglu, ekki sízt
þar sem það, að breyta til um þingtím-
ann að þessu sÍDni, kynni uð gefa öðr-
um undir fótinn, að grípa síðar til hins
sama, undir því eða því yfirekininu.
En sem slíka knýjandi ástæðu geturn
vér eigi talið hið ofangreinda, þó að al-
þingi bet'ði að sjálfsögðu tekið þátt í há-
tíðahaldinu að sinu leyti, hefði það borið
upp á um þingtímann.
Það er og aðgætandi, að verði þing-
inu frestað á tyrgreindan hátt, verða kon-
Ungkjörnu þingmeDnirnir aðrir, en þeir,
sem sæti eiga á þinginu, sé það haldið
á lögákveðnum tíma.
Alrnennt myodi þá og litið svo á, sem
frestun þÍDgsins væri og í raun og veru
gerð til þess, að losna við konungkjörnu
þingmennina, sem nú eru, hvað sem uppi
yrði látið, enda líta andstæðingablöð stjórn-
arinnar nú þegar þannig á málið.
Yér viljum nú að vísu ekki segja, að
eigi mætti takast, að fylla sæti þeirra all-
flestra á þingi nokkurn veginn viðunan-
lega, og þingi og þjóð að meinalitlu.
En hvað sem því líður, má þvi ekki
gleyma, að þeir voru skipaðir til sex ára,
og þó að atvikin hafi hagað því svo, með
því að breytt var til um þingtímann, að
þeir hafa þegar setið á þrem þingum, þá
er tíminn, sem þeir voru skipaðir fyrir,
eigi á eDda fyr en í apríl.
Það er því hætt við, að svo verði al-
mennt álitið, sem rétti þeirra sé traðkað,
þar sern eigi verður sagt, að um knýj-
andi nauðsyn til þingfrestunar sé að ræða,
og hlýtur það að vekja eigi all-litlabeiskju
hjá ýmsum meðal þjóðar voirar.
Yæntanlega hugsar ráðherra sig þvi
vei um, áður en hann ræður með sér til
fulls að fresta þinginu til vors.
Teljum vér og víst, sð meiri hluti nú-
verandi alþingismanna sé honnm alls < igi
fylgjandi að því máli.
Mýtísku búsagorð Edisons.
—o—
Jómas Alfa Edison uppfyndingamað
urinn heimsfrægi, hefir ritað ritgerð i
tín aritið „Popular Electrioity“ er hann
nefnir „The Tomorrows of Electricity and
Invention“. Eptir að hr. Edison hefir
talað tim framfarir i rafurinagDsfræði og
uppfundingum síðustu ár og líkurnar fyr-
ir áframkaldi í þeim greinum á komandi
árum, kemst hann svo að orði: „Eitt
mikilvægasta atriðið í hækkun á Hfsnauð-
synjum — sem stöðugt fara vaxandi —
er hin afar-háa húsaleiga. Rafurmagns-
sporbrautir háfa verið ákaflega mikilvægar
fyrir fólkið, því þær hafa flutt það fyrir
mjög lágt gjald, út í borgarjaurona, þar
sem húsaleigan er Jægri. En húsaieigan
er þsr einnig of há, og ketnur það til af
því, að kostnaðurinn við byggingu hús-
anna er of inikill. Eg hefi séð þetta fyr-
ir löngu, og varð það orsök til þess, að
jeg fór að hugsa um að búa til bús úr
sementssteypu, ódýrari og endingarbetri
en nokkur maður hefir þekkt áður. Timb-
urhús fÚDa og brenna, en steypu og járn-
byggingar vara i það óendanlega. Lítum
á gömlu Rómvorsku böóin. Yeggir þeirra
eru oins traustir í dag, eins og þegar þeir
voru byggðir fyrir þúsundum ára. Þeg-
ar jeg var að ljúka við nokkrar tilraun-
ir á mótum mínum, komu ábyrgðarfélög-
in, og sögðu upp ábyrgðum sínum, af
þvi að minum fánýtu byggingartilrauDum
fylgdi „siðferðisleg hættau. Jeg sagði
við sjálfan mig, að jeg skyldi búa til
byggingar sem hefðu euga siðferðisiega
hættu, og fór svo að hugsu um „Port-
Iandu sements iðnina. Eg hetí nú þeg-
ar byggt margar stórar byggÍDgar af mínu
eigin, allar úr stáli og sementssteypu,
og roeð þeim ÓDýtt þessa siðferðislegu
bættu, og nú er jeg í óða önn að full-
komna þá hugmynd mína, að byggja keil
hús í einu lagi úr sementssteypu i járn-
mótum, sem ekkert getur grandað, jafn
vel ekki eldÍDgin. Áform mitt er mjög
einfalt og óbrotið. Jeg 6teypi húsin í
mótum í staðinn fyrir að venjulega eru
|j 1910.
þau byggð úr múrsteini. Fullkoraið Sbfu
af mótum mínum til að steypa í hús, sem
er 80 fet á lengd og 25 fet á vídd, þriggja
bæða hátt að meðtöldum kjuilara kosta
25000 dollara (93000 krónur) og annar
vélaútbúnaður, sem þarf til nð láta veik-
ið ganga vel 15000 doliara (55800 krón-
ur). Það er hægt að steypa roarga tugi
kúsa í mótunnm árlega. Þuð er œögu-
legt að steypa hús á sex klukkustundum
eí allt efni er tilbúið og við hendina.
Þessi hús er hægt að byggja fyrir 1200
dollara hvert, þar rueð talin öll nýustu
þægind', svo sem vatnsleiðsln, hitunará-
höld, bað o. s. frv. Þessi bús byggð úr
steini mundu kosta 30,000 dollara.
Mjög auðsætt er að breyta lögun hús-
anna lit o. s. frv., eptir vi!d. Mótin endast
brogan tíma, og þan má flytja ti! eptir
vild, og það er mjög auðvelt og auðlært
að setja mótin seraan og stjórna vélun-
um. Rottur og mýs eiga álika erindi
inn í þessi hús, og ian í stálskápi bank-
a-nna. SteÍDsteypuveggirnir gera hvorki
að fæða þær eða skýla þeim. Með mjög
sanngjörnum hagnaði er hægt að leigja
þessi hÚ9, fyrir 10—12 dollara á mánuði.
Er nokkur sá til, sem vill ekki held-
ur lifa einn með fjölskyldu sinni í þess-
um ódýru húsum, sem eru mjög falleg
og náttúrlega skreytt, þurfa enga aðgerð
eða ábyrgð, og enginn þarf að vera hrædd-
ur við að brenni; — en lifa í afar-fjöl-
mennum stórbyggingum, þar sem þarf að
borga háa leigu, en er þó litt mögulegt
að snúa sér við fyrir þrengslum?u
* *
*
Vilja Reykvísku húsbyggingameistar-
arnir ekki leggja í félag og kaupa ein
Edisons mótin, sem kosta á við vænan
botnvörpung, og innleiða með þeim þá
meginreglu, að byggja úr íslenzku efni?
Síður myndi Reykjavik vera hætt við að
fúna og brenna, ef megnið af henní væri
byggt úr steini eða steinsteypu.
A. J. J.
Ný bók.
—o—
Y Og Z. -- Safn þeirra orða í íslenkzu,
sem rituð eru með y, y, ey og z. — Eptir
Adam Uorgrimsson frá Nesi.
— Akureyri 1910. — 62 bls. í litlu S
blaða broti.
Þetta litla kver er gefið út af bóka-
verz'un Odds Björnssonar á Akureyri, og
mun óefað verða raörgum karkomið, ekki
sízt þeim, eem skamnit eru komnir í ís-
ierzku námi, enda og öðrum, sem ekki