Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 09.04.1913, Side 1

ÞJÓÐVILJINN.
13.-14. tbl.
Rejkjavik 9. apríl 1913.
XXVll. árg.
Bankamálserlndi.
Hvers þarfnast Landsbankinn?
Landsbankastjórnin Jiefir nýlega látið
•érprenta, og útbýta meðal ýmsra, banka-
málserindi, er Bjöm bankastjón Knstjáns-
son flutti í stúdentafélaginu 9. febr. þ. á.
3?að er aðallega tvennt, sem að Lands-
bankanum amar:
a, vöntun nœgilegs veltu- eda t eksturs-
fjá’,
b, adýmsai kvadir, eda skyldu gieidsl-
U7, hafa verid á hann lagdar, af
iöggjafarvaldsins hálfu, sem honum
eru um megn.
Hið belzta, og hið bráðnauðsyniegasta,
sem gera verður, Landsbankanum til við-
réttingar, telur hr. Bj. Kr. fóigið vera
í þessum sex atriðum:
1. að leysa Landsbankann úr „álögunum“,
láta landið leggja til allt tryggingar-
féð, sem bankinn hefir orðið að leggja
fram fyrir veðdeildunum;
2. losa hann við skattana til landssjóðs
og byggingarsjóðs, svo að varasjóður
hans aukist því örara;
3. heimila bankanum að hafa varasjóð
sinn í veltufé. að minnsta kosti meiri
hlutann, en láta bankastjórnina eina
um það, hvað hún álítur nauðsynlegt
að eiga í verðbréfum á hverjum tímum
sem er;
4. að leggja. bankanum til í bráðina að
minnsta kosti 2 millj. kr. veltufé eða
1 millj. kr. í viðbót við það, sem leyst
sé úr veðböndum;
5. að losa bankann við veðdeildirnar og
stofna sérstakan veðlánabanka, sem
reki öll ársviðskipti sín við Lands-
bankann, að svo miklu leyti sem hann
notar hérlend bankaviðskipti;
6. að gera landsstjórninni að skyldu að
nota Landsbankann einvörðungu fyrir
öll viðskipti landsins, svo sem lands-
sjóðs, póstssjóðs, ritsímasjóðs og ann-
ara opinbera sjóða, sem og ætti að
liggja í hlutarins eðli, að hún gerði
— af sjálfsdáðum.
Að sjálfsögðu verða nú tillögur þessar,
sem bankastjórnin í heild sinni hefir tjáð
sig eindregið fylgjandi, athugaðar á þing-
málafundunum, sem nú fara í hönd.
Bankamálserindi hr. Bj. Kr. gerir al-
menningi það mjög vei ljóst.*), hve mjög
*) Drengskap „í.ögréttu'1, eða hitt þó heldur,
sýnir það, að réit í römn andránni, sem hr. Bi.
Kt. er að gera eér ýtrasta far uin, að fá við-
ráttaii hag Landsbankans, þá er hón að ýta und-
ir landsstjórnina, að reka hann írá bankanuin(!).
brestur á það, eins og nú er komið hag
Landsbankans, að hann sé þess að nokkru
verulegu megnugur, að styðja atvinnu-
vegi landsins, hvað þá að fullnægja láns-
þörfum almennings yfirleitt.
Má því telja víst., að það sé almenn-
ingsvilji hér á landi, að bætt verði á
komanda alþingi úr vanhögum Lands-
bankans, sem frekast eru föng á.
Síður en ekki er því og að heilsa., að
íslandsbanki sé svo úr garði búinn, að
hann geti bætt. úr, þar sem Landsbank-
ann brestur gi tu.
I>á er og öllum ljóst. að alls eigi má
við það una, að þeir, sem lán taka í veð-
deildum Landsbankans, geti eigi selt
bankavaxtabréfin hærra verði, en 94 kr.
hverjar eitt hundrað krónurnar, — tapi
þannig sex krónum af hundraðinu, er
veðdeildarlánið er tekið.
Að öðru leyti leyfum vér oss að vísa
til ritlingsins, sem fyr er getið, þar sem
vér teljum víst, að Landsbankastjórnin
hafi komið honum í allar áttir.
Morö Georgs konungs.
Um atvikin, er lutu að morði Geotg’s
Grikk^a konungs, 18. marz þ. á., segir
í útlendum blöðum, er oss hafa nýlega
borizt:
Konungurinn undi sér mjög vel í Sal-
onikí, og var alls eigi hrærldur um líf
sitt þar. — Hann gekk því eigi sjaldan
um borgina, sér til hressingar og skemmt-
unar, án þess að vilja hafa hermenn sér
til verndar. — Engu að siður var það
þó venjan, að tveir hermenn riðu jafnan
í humáttina á eptir konungi, er hann
var á skemmtigöngu, en gættu þess þá
þó jaínan — og var það beint eptir skip-
un hans —, að halda sér i nokkurri fjar-
lægð.
Svo var þá og 18. marz siðastl.. dag-
inn, er morðið var framið.
Konungur var á heimleið af skemmti-
göngu, og enginn með honum, nema
Ftankudis ofursti, og hermennirnir tveir
þó í humáttinni á eptir, í töluverðii fjar-
lægð.
Hafði konungur verið svo óforsjáll, að
ganga nokkra daga — í sömu mund, dag
eptir dag, að því er virðist — til sarna
st'adarins, „hvíta tiirnains“, og hefir morð-
ingjanum óefað verið það kunnugt.
Farið var ögn að skyggja, klukkan
komin á sjötta tímann, er konungur gekk
heimleiðis, og var hann þá í bezta skapi,
talaði um hve vel hefði til tekizt, er
Grikkir hefðu unnið bæði borgina Saloniki
og borgina Janina, og taldi þá dagana
hafa verið mestu happadagana í lífi sínu.
Gat hann þess og, hve mjög hann
hlakkaði til þess, að fara daginn eptir
iit í þýzkt lierskip, sem lá á höfninni í
Saloniki, og heyra Þjóðveija taka þar á
móti sér sem konungi, — mun hafa treyst
því, að Saloniki yrði þá fastan í hönd-
um Grikkja eptir en áður.
En meðan er konungur ræddi þetta,
heyrði Irankudis ofursti allt í einu, að
skot reið úr byssu, og sá konunginn jafn
framt hniga til jarðar.
Hafði morðinginn laumast aptan að
konungi, og skotið á hann úr skamm-
byssu í fárra feta fjarlægð.
Snerist ftankudis ofursti þáþegarað
morðingjanum,! og fékk slegið skamm-
byssuna úr hendi honum, áður en hann
gat látið annað skotið ríða af.
Hermennirnir tveir, er fyr er getið,
komu þá og brátt að, og handsömuðu
morðingjann.
En at konungi er það að segja, að
kúlan hafði gengið gegnum hjartað og
lungun, og sást. rétt, að hann dró and-
ann; en örendur var hann áður, eða þá
um það bil, er honum varð komið í vagni
til spítalans.
Morðinginn heitir Aleko Schinas, og
er milli fertugs og fimmtugs. — Hann
er íæddur i borginni Serres í Makedoníu.
og er ætt hans að nokkru grísk, og þó
að sumu slafnesk.
Hann hafði um hrið lagt stund á
læknisfræði, en síðan verið lágt launaður
skólakennan um tima, unz honum var
vikið frá því startí.
Eptir komu konungs til Saloniki hafði
hann ritað konungí bréf, og beiðzt fjár-
hagslegrar hjáipar, en þeirri beiðni hans
eigi verið sinnt.
Bæflalegur kvað hann og hafa verið
til fara og fremur aumingjalegur.
Virðist því svo, sem kvölin út af vand-
ræðunum, hafi fyllt hann heiptarhuga,
eða gert hann altrylltan, er lionum var
hjálparinnar synjað.
Drykkjugjarn kvað hann og hafa ver-
ið, og útskúfað af vandamönnum, enda
orðinn lítt að manni, og fullur vafi á
talinn, þótt, vitfirrtur sé hann að vísu
eigi, hvort telja megi hann fyllilega til-
reiknanlegan.
I vösum hans fannst æfisögu-ágrip
hans, samið af honum sjálfum, og áletruð
áskorun til blaðamanna, að birta það í
blöðum sinum, — en bölvun lýst yfir
hverjum þeirra, er láti það ógert.
Þegar hann var handsamaður og innt-
ur eptir þvi, hvað honum hafði gengið
til glæpsins, svaraðí hann eigi öðru en
þessu: „Eru engir dómstólar hérna?“