Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.04.1913, Blaðsíða 1

/
17. tbl.
Reykjavík 30. april 1013.
XXVII. árg.
Strandvarnirnar.
Botnverpinga sektirnar m. m.
Öllum er það að líkindum Ijóst, að
meðan vér höfum ráðherrann, sem nú
©r, eða þá einhvern úr gamla „heima-
«tjórnar“-íiokknum, sem svo hefir verið
nefndur, þá verda þau málin ad hvila
sig, sem þjódrœkniskeim hera að einhverju
leyti.
Síðasta utanförin ráðherrans og van-
skapnaðurinn, er hann færði oss þá frá
Dönum, mun flestum enn í fersku minni,
og þeir því færri, sem iangar til þess,
að fela honum nýjan erindisrekstur, er
að einhverju leyti snertir samband vort
við Dani, eða lýtur að þeim málefnum,
aem þeim eru viðkvæm.
Það eru því ýms mál (sambandsmálid,
fánamálid, islenzkir konsúlai o. fi. o. fi.),
sem eigi tjáir að nefna á þinginu, meðan
svo standa þar sakir, sem nú er.
Helzt skyldi það þá vera rétt til þess
gert, að lofa meiri hlutanum, sem nú
ræður lögum og lofum á alþingi, að sýna
þjóðinni enn betur framan í sig, en
enn er orðið.
Sizt því að vita. hvað sjálfstæðismenn
á þingi telja rétt að gera i þvi efni, er
á þing kemur.
En hvað sem því líður, þá er það
eitt, sem alls ekki ætti að heyrast á
þingi, og það er það, að farið sé nú að
nýju að borga Dönum, fyrir strandvarn-
irnar, hluta af sektum botnverpinga m. m.
Menn mega i þvi tilliti eigi gleyrna
þvi:
a d medan véi látum Ðani og Færey-
inga njóta jafnréttis vid oss, hvad
fiskweidarnar i landhelgi vorri snert-
ir, þá eru þeir og — er þeireru
að myndast við strandvarnirnar —,
að gæta réttar, og hagsmuna,
sjálfra sín, engu síður en réttar,
og hagsmuna, vor Islendinga.
Hinu má þá og heldur eigi gleyma:
ad þad, ad vér lofum enn Ðönum og
Fœreyingum ad njóta jafnréttis vid
oss, hvad fiskiveidar i landhelgi vorr i
snertir, það er þeim — eða þá
Færeyingum að minnsta kosti —
svo mikils virði, að tæpast verð-
ur inetið.
í stað þess, að láta sér sæma, að vera
að þjarka um borgun fyrir strandvarn-
irnar, œttu Danír því, ef vel væri, fr ernur
— sem ofanálag á strandvarnirnar — að
bjóða OSS borgun fyrir það, að fá að
njóta jafnréttis við oss, hvað fiskiveið-
arnar i landhelgi vorri snertir.
Landhelgisvörn þeirra, eins og henni
er, og hefir verið, háttað, er og slík
ómynd, að á engan hátt er við unandi.
Eins og gefur að skilja, þar sem fiski-
veiðar eru stundaðar í öllum fjórðungum
landsins, getur eitt strandvarnaskip að
sára litlu leyti litið svo eptir, sem þyrfti.
Sízt því að furða, þó að si og æ h*yr-
ist umkvartanir yfir þvi, úr ýmsum áttum,
hve ófullnægjandí strandgæzlan sé.
Hve stórkostlegt tjón það bakar
fiskiveiðum landsmanna á ári hverju, lát-
um vér ósagt.
Margir munu telja það alómetanlegt.
Ef vel ætti að vera, veitti eigi af
4 —(> strandvarnar- eða fallbyssu-bát-
um, er siuu sinnti hverjum hlutanum
af laudhelgissvæðinu.
Hentugastir — og fuilnægjandi í alla
staði — myndu afar-hradskreidir fall-
byssubátar, er væru á stærð við botn-
verpina sjálfa, eða svipaðir „Beskytteren11,
strandvarnarbátnum á Færeyjum, sem
inngað hefir stundum komið.
Gegnir annars furðu, að Danir skuli
eigi hafa séð það sórna sinn, að láta strand-
varnirnar fara vel tir hendi, fyrst þeir
þeir annast þær á annað borð.
Væri þeim nú og sæinra, að bæta
úr því, sem vangert er, en að fara að I
reyna, að seilast að nýju eptir fé úr lands-
sjóði íslands, fyrir starfa, sem þó jafn
framt er af hendi inntur, til að gæta
hagsmuna sjálfra þeirra, — starfa, sem
þeir auk þess fá fyllstu borgun fynr,
þótt mun meiru kostuðu til hans, en
þeir gera.
A þingmálafundunum i vor ættu kjós-
endur þvi: að krefjast betri strandvarna,
en nú eigum vér við að búa, og enn
fremur: að mótmæla því eindregið, að
ríkissjóður Dana fái nokkurn hluta af
■ektum botnverpinga m. m.
Alófiar ft, að vera að tviborga þeim,
eða margborga, strandvarnar-ómyndina
frekar, en gjört er.
(jetur það verið sattV
„Ingólfur“ getur þess (29. apríl þ. á.),
að eitt af frumvörpunum, sem stjórnin
ætlar sér að leggja fyrir alþingi, sé um
launa-hækkun ísl. embættismanna(l)
Það eru æðstu embættismennirnir (iand-
ritari, biskup, landlæknir, yfirdómararnir
og aaðri kennararnir í Reykjavík), sem
stjórnin ber fyrir brjósti, að því er „Ing-
ólfur“ segir.
Ætli almenningi þyki ekki eitthvað ;
'annað liggja nær um þessar mundir?
Og séu laun embættismanna hækkuð,
hví eigi taka þá heldur þá embættis-
mennina, sem lægra eru launaðir?
Eldur í Heklu-hrauni!
Tvennar eldstöðvar!
Aðfaranóttina 25. apríl þ. á, varð jarð-
skjálfta vart í Árnessýslu, er klukkan
var um þrjú um nóttina, og fundust, síðan
kippir nokkrir æ öðru hvoru til fóta-
ferðatíma.
Þegar birti, sáu menn og reykjarmökk
austur og norður af Heklu, og var þá
fyrst gizkað á, að eldur væri uppi ein-
hverstaðar í svo nefndu Krakatindshr auni.
Ekki er þess getið, eða frétt orðið, er
þetta er ntað, að jarðskjálftarnir hafi
nokkursstaðar valdið tjóni í Árnessýslu,
eða enn austar, þar sem þeirra hefir að
sjálfsögðu einnig orðið vart.
Eldurinn er sagður vera á tveim stöð-
um í Heklu-hr auni, en svo fjarri byggð-
um, að eigi muni tjón geta af hlotizt, —
nema ef vera skyldi, að öskufallið yrði
svo mikið, sem vel getur orðið, að hagar
og útengi o. s. frv., spillist að einhverju
leyti, eða verði fénaði óhollt.
I þeim eldstöðvunum, sem nyrðri eru,
virðist vera mun meiri umbrot en í hin-
um syðri, og svo að sjá, sem eldur rísi
þar á fleiri stöðum til himins.
Dynkir heyrðust að mun á Eyrar-
bakka, og óefað víðar, að kvöldi 25. apríl
þ. á., og var þvi líkast, sem fallbyssu-
skot væru.
r m
Ur Reykjavík sást að kvöldi 26. apríl,
að austurloptið var allt eldbjarma litað,
hið neðra, og höfðu fjölda margir Reyk-
vikingar þá gaman af því, .að horfa á
eldbjarmann, er sézt mun hata einna bezt
frá Skólavörðunni, og varð mörgum því
reikað þangað þá um kvöldið.----------
Það eru nú liðih frek 35 ár, síðan
Hekla gaus seinast; — það var á önd-
verðu árinu 1878; — en mestu Heklu-
gosin, er sögur fara af, voru á árunum:
1294 — 1436 — 1597 — 1693 og 1766,
er allt huldist þykku lagi af svartri eld-
fjalla-ösku í 225 kílómetra fjarlægð. —
Fregnir af eldgosinu, sem nú stend-
ur yfir, eru að öðru leyti enn mjög ófull-
komnar, og bíða því nánari fregnir næsta
nr. blaðs vors.
Að því er eldgosin snert-ir, skal því
við bætt, að þau eru, sem fyr segir, á
tveim stöðum.
Annað gosíð er í svo nefndum Sáturn,
sem eru skammt frá Krakatindi, og eru
eldsúlurnar þar tvær.
Hinn eldurinn er í svo nefndum Vala-
hnjúk, og þar í grenndinni, og gnæfa þar
eigi all-fáar eldsúlur í lopt upp.