Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.05.1913, Page 1
/
20.-21. tbl.
Reykjavík 24. maí 1913.
XXVII. árg'.
„Allt i grænum sjó“.
(Gamanleikuv stúdenta.)
TJt af gamanleik stúdenta, „Allt í
grænum sjó“, sem drepið var á i síðasta
nr. blaðs vors, og bannað var að leika
seinna kvöldið, sem hann átti að sýnast
á leiksviðinu, hafa Jiegar orðið all-hmdm
rimmur í blöðunum hér syðra.
Meðal annars hefir hr. Einar skáld
Hjöi leifsson kveðið upp afar-þungan áfeil-
isdóm yfir stúdentunum í „ísafold", og
yfir efni gamanleiksins yfir höfuð.
Hann ámælir jafn vel háskólaráðinu,
— telur það hef'ðí átt að skerast í leik-
inn, og aptra því að gamanleikurinn væri
sýndur.
Margan hefir líktega furðað á því, að
hr. Einar Hjöileifsson skuli hafa tekið
sto í strenginn, hvað mál þetta snerti,
sem hann gerði, í stað þess að leiða það
algjörlega hjá sér.
Sjálfur hefir hann þó eigi sjaldan verið
talsmaður þess, að fundið væri að því,
sem miður þykir fara, og notað þá al-
vöruna og gamanyrðin jöfnum höndum,
eptir því sem bezt þótti við eiga.
En hver er nú kjai’ninn í gamanleik
stúdentanna?
Gamanleikurinn „Allt í grænum sjó“
er saminn í því skyni, að finna að ýmsu
i opinberri framkomu manna, sem höf-
undunum hefir fundizt að einhverju leyti
adftnnsluvert, eða til ílls geta — og hafa —
leitt, og því ekki eiga ad þolast.
Hann er því sýndur almenningi i
því skyni, að sem ljósast skuli það
öllum verða, og þá eigi hvad sizt ein-
staklingunum, sem mest ei heinzt ad i
leiknum, hve óheppileg og aðíinnslu-
verð framkoma þeirra liafi verið.
Athæfið hefir höfundum gamanleiks-
ins „Allt í grænum sjó“ fundist Ijótt, og
í meginatriðunum þjóderni voru skadlegt,
og hafa því fyrir sitt leyti viljað reyna,
að draga iir íllum afleiðingum þess, með
því að henda sem mest skop að því, —
almenmngi til góds, og mönnunum sjálfum
til lífernis betrunar.
Þeim hefir verið sár raun að fram-
komu mannanna, og þá eigi farið þess
duldir, að sama var og eigi síður um
fjölda annara manna hér á landi.
Þeir hafa því fundið sér skylt, að
skopast sem mest að henni, til þess að
draga — sem unnt væri — úr ófat sœlum
afleiðingum hennar.
Þegar þeir sömdu gamanleikinn, hafa
þeir því viljað þrem herrum þjóna:
a, Þeir hafa samið gamanlrikinn sjálfra
sín vegna, — fundið sér það þvi
skyldara, sem þeir höfðu öðrum
fremur fundið ríkt til þess, hve ó-
heppileg framkoma mannanna hafði
verið,
b, almennings vegna, svo að síður hlyt-
ist illt af henni, en ella,
c, og að Jokum vegna hlutaðeiganda
sjálfra, eins og að ofan er á vikið.
Má því og eigi gleyma — og það
veit hr. E. H. óefað ýmsum öðrum frem-
ur —, að það er æ réttUP — og skylda —
þeirra, er miður þykir fara, í opinberiTÍ
framkomu manna, eða ella, að svít'ast
enda alls einskis, er þess þykir þurfa,
til þess að gera þeim, og öðrum, sem
skiljanlegast, hvers eðlis athæfið er.
Gera þeim, og öllum, sem alh a ljósast:
a, að það átti eigi að fremjast,
b, og það á þá og heldur eigi að þol-
ast.
Þeim er það því eigi að eins rétt, en
og skylt, að nota sem mest áherzlu-
orðin, hve leitt sem þeim kann að þykja
það.
Yera því stór o> dh, eða napuryrtir, er
svo þykir henta, eða nota hœdnina, og
hmttniyrdin, svo að þeim tilganginum
náist, að viðkomanda, og öllum, skiljist,
hve ógeðslegt athæfið var, sbr. t. d. blekk-
ingar, eða lygar, í kosningaskyni, eða
ella.
I gamanleiknum: „Allt í grænum
sjó“ er nú — auk annars — beinzt sér-
staklega að „bræðinginum“, sem svo var
nefndur.
Höfundum gamanleiksins hefir — sem
og fjölda manna um land allt — þótt
það ljótt, fundizt það vera stakasta Ó-
hæfa, hversu fjöldi þingmanna o. fl. (þar
á meðal hr. E. Hj. eigi hvað sízt) brugð-
ust þar þeirri skyldu sinni, og allra, að
fylgja æ sem röggsamlegast fram þjóðar-
sjálfstæðis-kröfunum ogþjódarsjálfstœdis-
1 éttinum.
Þeir hafa, sem og var, talið þjóðinni
þetta íllt verk, og óþarft, og hafa því
talið sér skylt, að gera sitt ýtrasta til
þess, að gera alla framkomu þeirra, er
að „bræðingum“ stóðu, sem allra hlœgi-
legasta.
Hér var því um gott verk, og þarft,
af þeirra hálfu að ræða, og því sizt að
furða, þó að þeim og sárni það þá því
meira, en ella, er svarað með snuprum
og íllindum.
Eða hvað segir hr. Einar Hjörleifs-
SOU um það, finni hann sér skylt, að
vanda um eitt-hvað, sem hann veit rangt
hafa verið aðhafzt, sé honum þá svarað
í sama tón, sem hann hefur svarað gaman-
leik stúdentanna?
Yandi hann sjálfwr um við einhvern
— í ræðu, eða riti, eða ef til vill í gaman-
leiks formi — þá ætlast hann æ til þess,
og veit sig og eiga fyllstu heiintingu á
því, að umvönduninni, þ. e. sannleikan-
um, sé tekið, sem vera ber, en eigi svar-
að af íllum huga, eður með ónota-orðum.
En sannleiki var það höfundum
gamanleiksins, og ótal-mörgum öðrum,
að framkoma lir. E. Hj., og annara, er
„bræðingsmenn“ gerðust, var röng', þar
sem þjóðarsjálfstæðið var annars vegar.
Og til þess eiga menn að firma r ih-
at, en til alls annars, er farið er að reyna,
að fá þjóðina til þess, að fylgja ekki farm
réttindum sinum, að þvi er það snertir.
Að stúdentarnir liafa valið sér þá að-
ferðina, addr aga adahadstandendur » br œd-
ingsinsr. sundur i hádi i gamanleiknum
„Allt í grænum sjó!“, hafa þeir þá gert
af því, að þeim hefur eigi hugk\æmzt
neitt annað, er betur hrifi, eða betur
lýsti óbeit þeina á athcefinu, og festi sig
í huga almennings.
Þeir hafa viljað, að „bræðingurinn“,
og „grúturinn", sem út úr honum spannst,
yrðu öllum að hláturseíúi.
Yar þá og sízt hætt vrð því, er svo
var komið, að málefmð biði meira ógagn
af „bræðinginum“, en orðið er.
Það, að stúdentarnir voru, sem fyr
segir, að reka réttar góðs málefnis, verð-
ur þá og að valda því, að sumt í gaman-
leiknum „Allt í grænum sjó“, sem vér
og aðrir hefðum fremur kosið, að eigi
hefði verið hæðzt að — sbr. Stead og
„spiritÍ8man“ — verður þá og að dæm-
ast að mun mildar en ella.
Mega menn og yfirleitt eigi gleyma
því, að það er æ skiljanlegt, og í fyllsta
máta afsakanlegt, þó að þeir, sem um
eitthvað það vanda, er aðfinnsluvert er,
fari þá eigi sjaldan feti lengra, en öðnnn
kann að finnast, að beint hefði verið nauð-
synlegt, eða nöfundarnir sjálfir myndu
enda gert bafa, hefðu tilfinningarnar verið
ögn kaldari.
En á hitanum þar bera þeir þá og
ábyrgðina, er „asnann inn í herbúðirnar
leiddu“, þ. e. „bræðings“-hneixlinu ollu.
Alitamál og einatt, hvað langt, eða
skammt, skal farið, eða verður að fara,
svo að þeim tilganginum náist, þ. e. þeirn
tilganginum, að gera hlutaðeigendum, og
öllum, það ljóst, hve illt var, að athæfið,
sem um er vandað, var framið.
Þá hefir dr. Gudm. finnbogason ritað
all-harðar greinar út af gamanleiknum
„Allt í grænum sjó“, enda mun hann og
hafa talið sig all-óvægilega snortinn í
leiknum.
Fárast hann og eigi all-lítið yfir því,
að hver madur eigi þó sig sjálfan, og