Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi


Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.05.1913, Page 1

Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.05.1913, Page 1
/ 20.-21. tbl. Reykjavík 24. maí 1913. XXVII. árg'. „Allt i grænum sjó“. (Gamanleikuv stúdenta.) TJt af gamanleik stúdenta, „Allt í grænum sjó“, sem drepið var á i síðasta nr. blaðs vors, og bannað var að leika seinna kvöldið, sem hann átti að sýnast á leiksviðinu, hafa Jiegar orðið all-hmdm rimmur í blöðunum hér syðra. Meðal annars hefir hr. Einar skáld Hjöi leifsson kveðið upp afar-þungan áfeil- isdóm yfir stúdentunum í „ísafold", og yfir efni gamanleiksins yfir höfuð. Hann ámælir jafn vel háskólaráðinu, — telur það hef'ðí átt að skerast í leik- inn, og aptra því að gamanleikurinn væri sýndur. Margan hefir líktega furðað á því, að hr. Einar Hjöileifsson skuli hafa tekið sto í strenginn, hvað mál þetta snerti, sem hann gerði, í stað þess að leiða það algjörlega hjá sér. Sjálfur hefir hann þó eigi sjaldan verið talsmaður þess, að fundið væri að því, sem miður þykir fara, og notað þá al- vöruna og gamanyrðin jöfnum höndum, eptir því sem bezt þótti við eiga. En hver er nú kjai’ninn í gamanleik stúdentanna? Gamanleikurinn „Allt í grænum sjó“ er saminn í því skyni, að finna að ýmsu i opinberri framkomu manna, sem höf- undunum hefir fundizt að einhverju leyti adftnnsluvert, eða til ílls geta — og hafa — leitt, og því ekki eiga ad þolast. Hann er því sýndur almenningi i því skyni, að sem ljósast skuli það öllum verða, og þá eigi hvad sizt ein- staklingunum, sem mest ei heinzt ad i leiknum, hve óheppileg og aðíinnslu- verð framkoma þeirra liafi verið. Athæfið hefir höfundum gamanleiks- ins „Allt í grænum sjó“ fundist Ijótt, og í meginatriðunum þjóderni voru skadlegt, og hafa því fyrir sitt leyti viljað reyna, að draga iir íllum afleiðingum þess, með því að henda sem mest skop að því, — almenmngi til góds, og mönnunum sjálfum til lífernis betrunar. Þeim hefir verið sár raun að fram- komu mannanna, og þá eigi farið þess duldir, að sama var og eigi síður um fjölda annara manna hér á landi. Þeir hafa því fundið sér skylt, að skopast sem mest að henni, til þess að draga — sem unnt væri — úr ófat sœlum afleiðingum hennar. Þegar þeir sömdu gamanleikinn, hafa þeir því viljað þrem herrum þjóna: a, Þeir hafa samið gamanlrikinn sjálfra sín vegna, — fundið sér það þvi skyldara, sem þeir höfðu öðrum fremur fundið ríkt til þess, hve ó- heppileg framkoma mannanna hafði verið, b, almennings vegna, svo að síður hlyt- ist illt af henni, en ella, c, og að Jokum vegna hlutaðeiganda sjálfra, eins og að ofan er á vikið. Má því og eigi gleyma — og það veit hr. E. H. óefað ýmsum öðrum frem- ur —, að það er æ réttUP — og skylda — þeirra, er miður þykir fara, í opinberiTÍ framkomu manna, eða ella, að svít'ast enda alls einskis, er þess þykir þurfa, til þess að gera þeim, og öðrum, sem skiljanlegast, hvers eðlis athæfið er. Gera þeim, og öllum, sem alh a ljósast: a, að það átti eigi að fremjast, b, og það á þá og heldur eigi að þol- ast. Þeim er það því eigi að eins rétt, en og skylt, að nota sem mest áherzlu- orðin, hve leitt sem þeim kann að þykja það. Yera því stór o> dh, eða napuryrtir, er svo þykir henta, eða nota hœdnina, og hmttniyrdin, svo að þeim tilganginum náist, að viðkomanda, og öllum, skiljist, hve ógeðslegt athæfið var, sbr. t. d. blekk- ingar, eða lygar, í kosningaskyni, eða ella. I gamanleiknum: „Allt í grænum sjó“ er nú — auk annars — beinzt sér- staklega að „bræðinginum“, sem svo var nefndur. Höfundum gamanleiksins hefir — sem og fjölda manna um land allt — þótt það ljótt, fundizt það vera stakasta Ó- hæfa, hversu fjöldi þingmanna o. fl. (þar á meðal hr. E. Hj. eigi hvað sízt) brugð- ust þar þeirri skyldu sinni, og allra, að fylgja æ sem röggsamlegast fram þjóðar- sjálfstæðis-kröfunum ogþjódarsjálfstœdis- 1 éttinum. Þeir hafa, sem og var, talið þjóðinni þetta íllt verk, og óþarft, og hafa því talið sér skylt, að gera sitt ýtrasta til þess, að gera alla framkomu þeirra, er að „bræðingum“ stóðu, sem allra hlœgi- legasta. Hér var því um gott verk, og þarft, af þeirra hálfu að ræða, og því sizt að furða, þó að þeim og sárni það þá því meira, en ella, er svarað með snuprum og íllindum. Eða hvað segir hr. Einar Hjörleifs- SOU um það, finni hann sér skylt, að vanda um eitt-hvað, sem hann veit rangt hafa verið aðhafzt, sé honum þá svarað í sama tón, sem hann hefur svarað gaman- leik stúdentanna? Yandi hann sjálfwr um við einhvern — í ræðu, eða riti, eða ef til vill í gaman- leiks formi — þá ætlast hann æ til þess, og veit sig og eiga fyllstu heiintingu á því, að umvönduninni, þ. e. sannleikan- um, sé tekið, sem vera ber, en eigi svar- að af íllum huga, eður með ónota-orðum. En sannleiki var það höfundum gamanleiksins, og ótal-mörgum öðrum, að framkoma lir. E. Hj., og annara, er „bræðingsmenn“ gerðust, var röng', þar sem þjóðarsjálfstæðið var annars vegar. Og til þess eiga menn að firma r ih- at, en til alls annars, er farið er að reyna, að fá þjóðina til þess, að fylgja ekki farm réttindum sinum, að þvi er það snertir. Að stúdentarnir liafa valið sér þá að- ferðina, addr aga adahadstandendur » br œd- ingsinsr. sundur i hádi i gamanleiknum „Allt í grænum sjó!“, hafa þeir þá gert af því, að þeim hefur eigi hugk\æmzt neitt annað, er betur hrifi, eða betur lýsti óbeit þeina á athcefinu, og festi sig í huga almennings. Þeir hafa viljað, að „bræðingurinn“, og „grúturinn", sem út úr honum spannst, yrðu öllum að hláturseíúi. Yar þá og sízt hætt vrð því, er svo var komið, að málefmð biði meira ógagn af „bræðinginum“, en orðið er. Það, að stúdentarnir voru, sem fyr segir, að reka réttar góðs málefnis, verð- ur þá og að valda því, að sumt í gaman- leiknum „Allt í grænum sjó“, sem vér og aðrir hefðum fremur kosið, að eigi hefði verið hæðzt að — sbr. Stead og „spiritÍ8man“ — verður þá og að dæm- ast að mun mildar en ella. Mega menn og yfirleitt eigi gleyma því, að það er æ skiljanlegt, og í fyllsta máta afsakanlegt, þó að þeir, sem um eitthvað það vanda, er aðfinnsluvert er, fari þá eigi sjaldan feti lengra, en öðnnn kann að finnast, að beint hefði verið nauð- synlegt, eða nöfundarnir sjálfir myndu enda gert bafa, hefðu tilfinningarnar verið ögn kaldari. En á hitanum þar bera þeir þá og ábyrgðina, er „asnann inn í herbúðirnar leiddu“, þ. e. „bræðings“-hneixlinu ollu. Alitamál og einatt, hvað langt, eða skammt, skal farið, eða verður að fara, svo að þeim tilganginum náist, þ. e. þeirn tilganginum, að gera hlutaðeigendum, og öllum, það ljóst, hve illt var, að athæfið, sem um er vandað, var framið. Þá hefir dr. Gudm. finnbogason ritað all-harðar greinar út af gamanleiknum „Allt í grænum sjó“, enda mun hann og hafa talið sig all-óvægilega snortinn í leiknum. Fárast hann og eigi all-lítið yfir því, að hver madur eigi þó sig sjálfan, og

x

Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi
https://timarit.is/publication/131

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.