Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 04.06.1913, Síða 1

Þ JÓÐ VIL JINN.
22.-23. tbl. Reykjavík 4. júni 1913. XXVII. árg.
Stjórnarfrumvarpa-Iammngin blöðunum, og af þjóðinni, og gæti það þá á ýmsa vegu orðið stjórninni til leið- beiningar, og stuðnings, eins og ráðherra Kosnir alþingismenn.
(Samvinmileysi stjórnar og Jijóðar).
Ekki vita menn enn, hvaða frumvörp
ráðherrann ætlar sér að leggja fyrir al-
þingi, sem nú fer í hönd.
Allt og sumt, að kvisast heíir um
eitt eða tvö lannahækkunarfrumvörp, og
vita menn þó ógjörla, með vissu, hversu
þeim er háttað, í einstökum atriðum.
Apttir og aptur hefir þó í blaði voru
verið vakið máls á því, hve áridandi
þingmönnum og þjóðmni í heild sinni,
væri það, að frumvörpin. sem stjórnin
ætíar sér að leggja fyrir alþingi — eða
þá að minnsta kosti aðal-efni þeirra —
væri eigi haldið leyndu, unz á þing er
komið, eða vitnaðist eigi fyr en fám
dögum áður.
Sérstaklega er þingmönnum það mjög
ólieiitugt, að vita eigi aðal-efni stjórnar-
frumvarpanna, áðuren þingmálafundirnir
eru haldmr.
Afleiðingar þess geta, að því er ýms
mál snertir, orðið þær, að þeir hagi til-
lögum sínum á þinginu allt ödru vísi,
en þeir myndu gert hafa, hefði þeim gefist
kostur á því, að ræða málið við kjós-
endur sína, áður en á þing kom, eða
heyra skoðanir þeirra um það.
Segja má að vísu, að síminn bæti nú
orðið ögn úr, borið saman við það, er
áður var, þar sem ná má þá ta!i stö^u
manna um þingtímann, en enginn hefir
þó til þessa talið hann gera þingmála-
fundina óþarfa, og getur hann þvi og alls
eigi bætt úr, sem skyldi.
Einhvern tíma hefir því — að oss
minnir — verið slegið fram, af hálfu
núverandi ráðherra, að honum þætti það
óvidfeldid, að efni »tjórnarfrumvarpanna
væri kunnugt orðið hér á landi, áður en
fengið væri samþykki konungs til þess,
að leggja þau fram, sem stjórnarfrumvörp.
Yiðbára þessi er þó, svo sem hver
maður sér, alls eínskis virði.
Hverju skiptir það konungsvaldið, þótt
aðal-efni stjórnarfrumvarpanna sé alkunn-
ugt orðið hér á landi, áður en ráðherrann
siglir með þau á konungs fund?
Vitanlega alls engu.
JEdlilegast vœri og, ad rádheriannvœri
œ svo i samvinnu vid blödin, og vidþjód-
ina, að hann lét.i það einatt uppskátt,
er hann værí orðinn einráðinn í því
nieð sjálíum sér, að leggja það eða
það málefni fyrir þingið, — gerði sér
það að reglu, á hvaða tíma sem væri.
jafn vel þótt 1—2 árurn væri, áður en
þingið kemur saman.
Málið gæti þá orðið ýtarlega rætt af
gæti þá og hætt við, að bera fram mál-
efni, sem hann sæi, að Htinn byr fengi.
Dáið, sem nú bryddir eigi sjaldan á
í pólitíkinni á milli þinga, væri þá og
að miklum mun úr sögunni.
Ný og ný málefni vœiu þá œ ödiu
hvoru ad koma á dagskrána, — væn ráð-
herrann eigi því meiri steingjörvingur,
eða vera, sem til engra vankvæða finnur,
er hann hefir sjálfur nóg að bíta og brenna.
Ein afieidingin af því, að þjóðin veit
ekkert um stjórnarfrumvörpin, fyr en
leitað hefir venð samþykkis konungs i
ríkisráðinu, að því er framlagningu þeirra
snertir, er þá og þad, ad hún fei þess þá
og algjörlega dulin, hvoit öll frumvörpin,
sem ) ád her 'i anv fór med á konungs fund,
koma til skila eptir á.
Henni er það þá eigi ókunnugt —
eins og nú er —, hafi dönsk áhrif, aE
gagnstœtt stjórnarskrá vorn, náð sér svo
niðri, að eitthvert frumvarpanna hafi dott-
ið úr sögunni, og sé því eigi lagt fram
á alþingi, sem stjórnarfrumvarp.
Þá og næg tök þess, að koma fram
ábyrgð á hendur ráðherranum, þyki málið
svo vaxið, i stað pess er þjóð, og þingi,
nú er það algjör lega ókunnugt, hvað fram
hefir farið í ríkisráðinu.
Hér er því um mjög þýdmgar mikid
atnði að ræða.
Alóvist hve mikið illt kann þegar að
hafa leitt af laununginni, sem höfð hefir
verið til þessa.
Sumir halda jafn vel — og líklega
naumast að ástæðulausu — að sauna
ástæðan til launungarinnar, að því er til
stjórnarfrumvarpanna kemur, muni ein-
mitt vera sú — og hún ein —, að ráð-
herrann þykist þá betur settur.
Enginn hefir þá neitt af því að segja,
þótt hann liopi fyrir dönskum áhrifum
í ríkisráðinu, — t. d. í atvinnumálunum,
er hagsmunir Islendinga reka sig á hags-
bbuiií Dana.
En sliks meg^ Isiendingar sízt af öllu
duldir vera.
Stjórnar frumvarpa-launungin verdur því
ad hverfa úr sögunni, — reglan að verða
hin, sem vikid er ad hér ad frarnan.
Að þvi er sérstaklega kemur til fjár-
lagafrumvarpsins, þá er það og mjög þýð-
ipgarmikið, að þjóðin viti sem fyrst, hvaða
nýjum fyrirtækjum stjórnin hefir hugsað
sér, að koma i framkvæmd, eða hvaða
nýjar stofnamr — embætti eða sýslanir —
hún ætlar sér að fá sett á stofn í fjár-
lögunum.
Öll slík málefni, er útgjöld hafa í för
með si’r, þarfnast eigi hvað sízt nákvæmr-
ar íhugunar, eins og fjárhagnum er háttað.
Kosningar-úrslitin í Barðastrandar-
sýslu urðu þau, að þar var kosinn:
Hákon bóndi Kristófersson
i Haga með 187 atkv.
Talniug og athugun atkvæðaseðlanna
fór fram 22. maí þ. á.
Hinn, sem i kjöri var, Snœbjörn hrepp-
stjóri Kristjánsson i Hérgilsey, hlaut 120
atkv.
Að því er snertir kosninguna í Suður-Múla-
sýslu, sem getið vav í siðasta nr. blaðs vors, þá
var rétta atkvæðatalan þar: Guðm. Eggerz 279
atkv., en Þórnrinn A Gilsárteigi 221 atkv.
Það, að hr. Guðm. Eggerz, nýkominn að sýslu-
mannsemoættinu i Suður-Múlasýslu, og alóreynd-
ur í pólitík, hafandi eigi Aður gefið sigopinber-
lega fram i þeim sökum, að kunuugt sé, er þeg-
ar gerður að þingmanni kiördæmisins, sýnir, hve
ríkt sýslumanns-valdið er enn eigi óvíða hér á
landi.
Arnesingar.
(Dálitid sýnishorn.)
A þingmálafundum Arneeinga — að
Tryggvaskála og Húsatóftum á Skeiðum
(12. og 18. mai þ. á.) — var samþykkt,
að skora á alþingi:
a, að endurgreiða Árnessýslu síma-tillagið til
Línunnar frá Ölfusárhrú að Eyrarbakka,
b, að veita fé til undirhúnings Flóa-áveitunni,
c, að vt ita fé úr landssjóði, ti) að veita Þjórsá
yfir Skeiðin,
d, að greiða fvrir því, að járnbraut fáist austur,
i, að veita fé til vélarháts, or fari milli Reykja-
víkur og hafnanr.a austanfjalls.
Á hinn bóginn var síðan, á báðum
fundunum, samþykkt almenn sparnaðar
áskorun, að því er segir í þingmála-
fundargjörðunum, sem birtar hafa verið
í „ísafold“.
Með öðrum orðum: Veitid allt, sem
vér Árnesingar þörfnumst, en — sparið
vid hina.
Hugsunarhátturinn ekki nema svona
og svona fallegur!
Nýr konungkjörinn
þingmaöur.
Landlæknir Gudm, Bjömsson hefir ný-
lega verið skipaður konungkjörinn þing-
maður, í stað Augusts kaupmanns Flyg-
enring’s í Hafnarfirði, er hafði afsalað
sér þingmennsku, sbr. 18.—14. nr. blaða
vors þ. á.