Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 22.07.1913, Blaðsíða 1

Þ JÓÐVIL JINN.
31.-32. tbl.
Reykjavík 22. júli 1913.
XXVII, árg.
Jit
Ragnheiður Haístein
ráðherrafrú.
Aðfaranóttina 18. júlí þ. á. (kl. 2)
andaðist Ragnheiður Hafstein, kona
Hafstein’s ráðherra.
Hún hafði legið rúmföst, siðan um
miðjan maí þ. á., og orðið að þola eigi
alllitlar kvalir. — Það var þrálát tauga-
gigt, er að nenni gekk, og 15. júli þ. á.
fékk hún enn fremur lungnabólgu, er
leiddi hana til bana.
Frú Ragriheidur sáluga var fædd 3.
apríl 1871, og varð þvi að eins frekra
42 ára að aldri. — Foreldrar hennar
voru: Stefán prestur 7 h<» dei sen, sonur
Helga biskups, og kona hans, Sigrídur
Ó lafsdótth, sekretera Magnússonar í Viðey.
Hún ólst að mestu upp hjá föðursystur
sinni, frú Ástridi Melsted, og manni henn-
ar, Sigurdi lector Melsted, og varð björ-
dóttir þeirra hjóna.
Arið 1889 giptist hún eptirlifandi
manni sínum, núverandi ráðherra II. Haf-
stein, og varð þeim alls 10 barna auðið,
en tvö þeirra (Sigurdur og Kristjana)
önduðust, meðan þau h]ónin áttu heima
á Isafirði.
Börnin, sem á lífi eru, heita:
1. Astridur. 5. Elin.
2. Þórunn. 6. Ragnheidur.
3. Sigridur. 7. Kristjana og
4. Soffía. 8. Sigurdur.
Frú Ragriheidur sáluga Hafstein var
mesta friðleikskona, glaðlynd og að mörgu
vel gefin.
i Fráfall hennar, á bezta aldri og frá
fjölda barna, sem flest eru í æsku, mjög
sorglegt fyrir alla, er að henni stoðu, eða
kynni höfðu af henni.
Allan dagmn 18. júlí þ. á., dánardag
ráðherrafrúarinnar, blöktu fánar í hálfa
stöng hér í höfuðstaðnum.
Forsetar beggja deilda Alþingis létu
og þegar það boð út ganga, að þing-
fundir yrðu eigi haldnir.
Sama gerði og fjárlaganefnd neðri
deildar, og flestar, ef eigi allar, þing-
nefndir, þ. e. sinntu eigi nefndarstörfum
þann daginn.
A hádegi söfnuðust þingmenn saman
í fundarsal neðri deildar, og minntist
forseti sameinaðs -Alþingis (Jón bæjar-
fógeti Magnússon) þar ráðherrafrúarinnar
með nokkrum hlýlegum orðum.
Samhryggðarskeyti var og sent ráð-
herra, fyrir hönd þingsins.
Stjórnarskrármálið
á Alþingi 1913.
I.
Á öndverðu þingi báru þrír þingmenn
í neðri deild (Bjarni frá Vogi, Ben. Sveins-
son og Sk. Th.) fram stjórnarskrárfrum-
varp, mjög svipað stjórnarskrárfrumvarp-
inu frá 1911, og þó í sumnm atriðum
enn frjálslegra.
Málið var til fyrstu umræðu í deild-
inni 8. júlí þ. á., og urðu þá um það
eigi all-litlar umræður, — stóðu ails yfir
nokkuð á þriðja kl.tima.
Bjarni frá Vogi hóf fyrstur umræð-
urnar, og sýndi á ýmsar lundir fram á
nauðsyn þess, að breytingu á st.jórnar-
skránni fengist. sem fyrst framgengt, svo
að konungskosningar dyttu sem fyrst úr
sögunni, konur fengju konsningarrétt og
ujörgengi o. fl. o. fl.
L. H. Bjarnason átaldi stjórnina fyrir
j það, að hafa eigi lagt slíkt frv. fyrir
I þingið, þar sem „bræðings“-von væn nú
engin framar, — taldi það hafa verið til-
ætlun stjórnarflokksins áaukaþinginu 1912,
að ráðherra leggði málið iyrir þmgið, ef
samkomulag næðist eigi við Dani, að þvi
er til sambandsmálsins kæmi.
Ráðherra taldi samningatilraununum
við Dani enn eigi lokið, að því er til
sambandsmálsins kæmi, — möguleikar
gætu enn skapazt, þótt eigi tækist i bráð.
Hann vefengdi það og, að Alþingi
1912 hefði ætlast til þess, að hann leggði
stjórnarskrárfrumvarp fyrir þingið að
þessu sinni, — taldi og ekkert kalla að,
en geta beðið til næsta Alþingis, ef eigi
lengur. — Það gerði engum neitt til.
Yfirleitt kvaðzt hann telja það óhappa-
verk, að hafa komið fram með frumvarpið.
Sk. Tll. benti, auk annars á það, að
eins og stjórnskipunarlögum vorum nú
væri háttað, væri ýmsum varnað þess
réttar, er þeir finndu, og vissu sig eiga
heimtingu á.
Svo væri um kvennþjóðina, vinnu-
hjúin, sem og eigi fátt húsmanna, lausa-
manna o. fl. o. fl., er finndi sér rangt
gert, meðan er það nyti eigi kosnmgar-
óg kjörgengis-réttar, sem aðrir.
Mönnum gleymdist það of opt, að
lögin ættu æ að vera sidfr œdilega r étt,—
gættu þess eigi, sem skyldi, að löggjaf-
arvaldið hefði, og yrði æ að hafa, sín
takmörk.
Allir vissu t. d., að aldrei gæti það
rétt orðið, að ijúga, hve mörg lög, sem
slíkt kynnu að skipa.
' En svipað væri þá og um annað, sem
allir vissu rangt vera, og bætti það eigi
úr skák, þótt gamalt væri, eða arfur frá
forfeðrunum, en yrði æ verra, því lengur
sem drægist úr að bæta.
Minnti hann og i þessu sambandi á
brezku kvennréttindakonunnar er eigi
gætu annað, en fundið rétti sínum —
til jafnréttis við karlmennina — svo heríi-
lega traðkað, að heimilt væri, og enda
skylt, að svífast jat’n vel alls einskis.
Þó að kvennþjóðin hér á landi væn
að vísu, eða hefði til þessa sýnt sig stillt-
ari, eða jafnlyndari, þá væru þó kröfurnar
úr þeirri áttinni að verða æ áfjáðari, og
þvi enn ábyrgðarmeiri en ella, hver drátt-
urinn sem á yrði.
Dr. Valtýr tók í sama strenginn, sem
ráðherrann, — fann eigi að á neinni
breytingu lægi. — Mættu allar bíða sam-
bandsmálsins, og það, þótt í nokkur árm
drægist.
Síra Kristinn Daníelsson var hlynnt-
ur framgangi málsms á þessu þingi, og
í svipaða átt talaði Einar Jónsson (þm.
Rangæinga) einnig, en þótti flutningsmenn
fara of iangt, og skopaðist að því, að
þeir vildu jafn vel veita þjófum og bófum
kosningarrétt, og enda opna þeim að-
ganginn að þingsainum.
Sk. '1 h. benti á, að sakfelldir menn
bæru eigi öðrum síður ábyrgð á því, er
fram færi í þjóðfélaginu.
Jón Ólafsson var þvi eigi mótfailinn,
að málið væri rætt á þessu þingi, en vildi
eigi, að það næði fram að ganga.
Ymsir af þeim, sem nefndir eru, tóku
optar til máls, en hér er getið.
Að umræðum loknum var 7 manna
nefnd kosin, þ. e. tveir úr hverjum flokkn-
um (heimast]órnar- sambands- og bænda-
flokknum) og einn úr sjálfstæðisflokknum,
og eru því i neíndinni: L. H. Bjarna-
son og Jón Olafsson, Jón Magnússon og
Jóhannes sýslumaður, Pétur Jónsson og
Stefán í Fagraskógi og af sjálfstæðis-
flokknum: Bjarni frá Vogi.
24. júní þ. á. voru 12 menn hengdir
í Konstantínopel, er verið höfðu riðnir
við morð Muhamed's Shewket’s, en
hinum, tíu að tölu, er og höfðu verið
dæmdir til dauða, tókst að strjúka, áður
en dauðadóminum yrði fullnægt, og var
Sahah Edin prins einn í þeirra tölu.
„Sverð og bagall“, leikrit hr. Indriða
skrifstofustjóra Einarssonar, hefir nýlega.
verið gefið út á ensku.