Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.08.1913, Side 1

Þ JÓÐVIL JINN.
37.-B8. tbl.
Reykjavík 24. ágúst 1913.
XXVII. árg.
Steingr. Thorsteinsson
rector.
21. ág. þ. á., að kvöldi, er Steingiimur
rector Thorsteinsson var á göngu úti, sér
til hressingar, varð honum snögglega íllt,
og með því að svo vildi til, að vagn ók
þar þá fram hjá, er hann var staddur,
fékk hann að setjast upp í hann, og var
síðan ekið heim til sín.
En er þar kom, var hann orðinn svo
máttfarinn, að styðja varð hann til her-
bergis síns, og er þar kom fékk hann
þegar all-áköf uppköst, og var örendur
nær samstundis, eða rétt á sama augna-
bjikinu.
Steingrímur rector var á þriðja árinu
yfir áttrætt, og hafði Alþingi nýlega sam-
þykkt lög þess efnis, að hann fengi að
halda óskertum launum, er hann, sem
áformað var, léti af rectors-embættinu við
almenna menntaskólann á komandahausti.
Helztu æfi-atriða Steingrims sáluga
verður getið í blaði voru mjög bráðlega.
Samgöngumálið.
(Álit samgöngumálanefndanna.)
í 18.—19. nr. blaðs vors þ. á. gátum
vér þess, meðal annars, að færi svo, sem
vel gæti orðið, að eigi fengist nægilegt
hlutafé, tii að koma innlenda eimskipa-
félaginu á fót:
ætti landið sjálft að gerast hlut-
haíi, segjum t. d.fyrir 100—209þús.
króna, eda þar yfii, svo ad f'yi irtœkM
strandadi eigi.
Að því er strandferdirnarsnerti, bent-
um vér og á það, í 12. nr. blaðs vors
þ. á., að réttast vœri, ad landid sjálft
tœki þœv ad öllu leyti ad sér, —eignað-
ist sjálft, eða leigði, strandferðabáta, og
sæi síðan að öllu leyti um fitgerð þeirra.
Samgöngumálanefndirnar, sem skipað-
ar hafa verið i báðum deildum þingsins,
hafa þó — því midur — eigi tekið málið
að öllu leyti á þenna hátt, sem óefað
hefði þó lang heppilegast verið, sbr. tvö
fyrgremd nr. blaðs vors.
Þær vilja að vísu láta landssjóðinn
taka enda 400 þús. króna hluti í félag-
inu, en binda þó hluttökuna því skilyrði,
að það taki þá og strandferðirnar að sér.
Fáist félagið til þess — sem að vísu
alls eigi átti að verða hlutverk þess að
nokkru leyti — þá er landsstjórninni og
heimilað, að veita því enn fremur 40
þús. króna styrk árið 1915, en ella alls
engan.
Jafn framt leggja samgöngumálanefnd-
írnar það þó til málanna, að takist eigi
samningar við „innlenda eimskipafélag-
ið“, að því er til strandferðanna kemur,
skuli landsstjóininni þó heimilt, að kaupa
tvo strandferðabáta, og halda þeim úti
á kostnað landssjóðs.
Málið er nú að visu enn skammt kom-
ið á þinginu, sem betur fer, og vonandi
því, að betur rætist úr, en á horfist.
Að setja „innlenda eimskipafélaginu11
skilyrðin, sem að framan er getið, nær
engri átt.
Landinu miklu nær, að styðja það á
allar lundir í fæðingunni, ems og vikið
var að í fyrgreindum nr. blaðs vors, í
stað bess að reyna að neyða það til þess
að taka að sér hlutverk, sem það alls
eigi hafði ætlað sér.
Stjórnarskrárniálið á Al])ingi
1913.
n.
Önnur umræða um stjórnarskrármálið
fór fram í neðri deild Alþingis 21. og
22. ág. þ. á.
Nefndin í málinu klofin, — Bjarni
frá Vogi einn i minni hlutanum.
Að því er rýmkun kosnmgarréttaiins
snertir, vili meiri hlutinn t. d. eigi, að
nýju kjósendiirmr komi til sögunnar, þ.
e. fái að njóta kosningar- og lijörgengis-
réttar — karlar eða konur —, fyr en
fertugir eru(!)
Umræður urðu eigi all-litlar um málið,
og taldi ráðherra sjálfsagt, að það væri
eigi látið ganga fram á þessu þingi.
Að öðru leyti minnist blað vort máls-
ins nánar í næsta nr. sínu.
D4F" „Eldhúsdagurinn4, svo nefndi,
þ. e. framhald fyrstu umrœdu um fjár-
lögin, var í nedri deild 13. ág. þ. á., og
öll frammistada rádherrans þá kr ufin.
Eitthvad minnist »Þjódv.« á hann i
nœsta nr. sinu, ad hann hyggur, — ekki
sízt vegna gagngjörds skilningsleysis »lsa-
foldar« á rœdu þeirri, er ritstjóri hlads
þessa þá flutti.
Fánamálið.
(Óhappa-ganga þess á þinginu.)
Nefndin, sem neðri deild Alþingis
skipaði, til að íhuga fánamálið, varð eigi
á eitt mál sátt.
Meiri hlutinn, þ. e. nefndarmennirnir
allir*, nema ritstjóri blaðs þessa (Sk. Th.),
eru alveg ófáanlegir, til að fara lengra,
en að samþykkja sérfána, eða staðarfána,
er þeir þó, i frumvarpinu, nefna „lands-
fána“.
Á hinn bóginn taka þeir það mjög
skýrt fram í nefndaráliti sínu, að þeir
ætlist „ekki“ til þess, að „fáninn sé sigl-
inga- eða verzlunar-fáni landsins“, —
segjast teþa það bæði „ókleyft og óþarft“.
í umræðunum um málið, var fram-
sögumaður meiri hlutans (hr. L. h. Bjarn-
son) þó eigi fjærri því, að fánann mætti
og nota i landhelgi Islands, — ef dreg-
inn vœri þá þegar upp danski fáninn, ef
varðskipið, eða erlend herskip ella, krefð-
ust þess.
Að því er ráðherrann (hr. H. Haf-
stein), snerti, var han jafli aildvigur
staðarfánanum, sem hinu, er Sk. Th.
fylgdi fram, að fániim vævi og vevzl-
unav- og siglingav-fáni á íslandi, er
blakta œtti á skipum þess, hvar i heim-
inum sem vœri.
Um gerð fánans, þ. e. að nota skuli
bláhvíta fánann, sem alment hefur að
undanförnu verið notaður hér á landi af
• fjölda manna, var á hinn bógirm enginn
i ágreiningur milli meiri og minni hluta
nefndarinnar.
Gott þá og, að sá ágremingurinn er
nú úr sögunni, hvað sem öðru liður.
Nefndarálit minnililiitans (Sk.
Tli.) í fánamálinu.
Að þvi er snertir álit, eða rökfærslu,
minni hlutans (Sk. Th.) í lánamálinu,
þykir rétt, að birta það hér orðrétt.
Það er svo hljóðandi:
Eg hefi eigi getað orðið sammála
virðulegum meðnefndarmönnum mínum,
að því er til fánamálsins kemur.
Mér þykir það ekki rétt, er um lög-
gildingu ísl. tána ræðir, að binda sig þá
eingöngu við staðarfána, þ. e. við fána,
er eigi sé heimilt að nota nema hér á
landi, eða þá að minsta kosti eigi utan
landhelginnar, enda eigi tilhlutunar lög-
gjafarvaldsins þörf, að þvi er til sliks
fána kemur.
*) í meiri hlutanurn voru: Sira Eggert
Pálsion, Einar Jónsson, Iír. Jónsson, og L. H.
Bjarnason.