Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.08.1913, Blaðsíða 2

144
ÞJOÐVILJINN.
XXVII, 37.-38.
ÞJÓÐVILJINN.
V»rð árgangsins (minnst 60 arkir) 3 kr. 50 a.,
erlendis 4 kr. 50 a. o£ í Ameríku doll.: 1,50.
Borgist fyrir júnímánaðarlok. Uppsögn skrifleg
ðgild nema komin sé til útgefanda fyrir 30. dag
júnímánaðar og kaupandi samhliða uppsögninni
borgi skuld sína yrir blaðið.
Virðist það ékkeit áhorfsmál, að þeg-
ar Islendingar löggilda sér fána, þá eigi
hann að vera engn síður siglinga- en
staðar-fáni, enda væri það engu líkara,
en því að vilja óvirða fánann, ef eigi
mætti nota hann, er út fyrir landhelgina,
eða landsteinana, kemur.
Með þessu mælir það og, hve afai -
óvidfeldid það væri, að neðri deild Al-
þingis, sem fyrir aðeins frekum tveim
árum, þ. e. á alþinginu 1911, samþykkti
frumvarp um ísl. siglingarfána, færi nú
að hörfa svo mjög aptur á bak í mál-
inu, að láta sér nægja staðarfána, er hlyti
að vonum að særa þá alla að mun, sem
orðinn er íslenzki fáninn kær, og þá eigi
hvað sízt uppvaxandi kynslóðina, sem
þegar er farin að venjast því, og óðum
venst þvi æ meira og meira, að sKoða
hann, sem tákn íslenzka þjóðernisins, og
hverja lítilsvirðingu honum sýnda, sem
lítilsvirðmgu þjóðerni voru sýnda, sbr.
atburðinn 12. júní þ. á.
En um rétt vorn Islendinga, til þess
að hafa sérstakan siglingafána, engu síð-
ur en hvert annað þjóðerni, ætti eigi að
þurfa að ræða, og það jafnvel eigi hvort
er um siðfræðilega eða lagalega rétt-
inn ræðir,
Skal í því tilliti bent á:
I. að hvað siðfræðilega réttinn
snertir, getur hvert þjóðerni sem er, að
sjálfsögðu sagt við hvert hinna:
„Það er ekki þitt né einstaklinga
þíns þjóðernis, heldur er það mitt og
einstaklinga míns þjóðernis, að segja,
eða taka ákvörðun um það, hvað mér
(þ. e. mínu þjóðerni) er siðfræðilega
gott, eða rétt að gera“.
— getur sagt það, og á æ að segja, engu
síður en hver einstaklingurinn finnur
sér æ rétt og skylt að segja hið sama
— mutata mutandis um sín málefm, við
hvern annan einstakling, sem er.
Aðgætandi er það og, hvað siðfræði-
lega réttinn snertir, ad fámenni þjód-
ernis vors, sem og eigi sidur fátœkt þess
og þad, hve afskektir vér erum, gerir
hinn siðfræðilega rétt vorn enn rík-
ari eða sterkari, en ella, — þ. e. gerir
öllum, einmitt þess vegna, en ljótara,
og þá og ábyrgðarmeira, að traðka hon-
um, en ef vér værum fjölmennari auð-
ugri og betur í sveit komnir á hnettinum.
II. En að því er snertir lagalegan
rétt vorn, þá geta hvorki Danir, né aðr-
ir, véfengt það, að fánamálið sé eingöngu
íslenskt sérmál, — mál, er ísl. löggjaf-
arvaldinu beri því einu um að fjalia.
Skal í þessu efni bent á það, að í 3.
gr. stöðulaganna frá 2. janúar 1871 eru
„siglingarnar“ taldar sérstaklegt málefni
tslands11, og þá alt, er yfirleitt að þeim,
eða að skipunum, á einhvern hátt lýtur.
En allir vita, að fánmn er tákn eða
merki, sem ætlast er til, að hvert skip
bregði upp, er sýna skal, hvert þjóðerni
þess er, eða heilsast skal á sjó, o. fl. o. fl.
íáninn þvi engu sidur óadskiljanlegur
og nauðsynlegur hluti hvers skips, en
hvad annad, er þvi heyrir til, t. d. stýrið
seglin, leiðarsteinninn o. fl. o. fl.
En um „sérstaklegu málefnin“, sbr.
3. gr. stöðulaganna frá 2. janúar 1871,
ákveður stjórnarskráin frá 5. janúar 1874,
— 1. gr., að í þeim hafi landið „löggjöf
sína og stjórn út af fyrir sig“.
Hér liggur því SVO glögg viður-
kenning þess — af hálfu danska löggjaf-
arváldsins og konungsvaldsins — að
fánamálið sé íslenskt sérmál, sem frekast
getur verið.*
En að láta sór detta það í hug, að
dauska löggjafarvaldið — beint ofan í
jafn glöggar viðurkenningar, sem og heit-
yrði, af þess hálfu — fari þó engu að
siður að véfengja það að íslenzki sigl-
ingarfáninn sé íslenzktsérmál, virðistganga
óhæf'u næst.
Vissulega hlyti og hver dómstóllinn,
ef til kæmi, að komast að þeirn niður-
stöðu, að danska löggjafarvaldið hafi,
með 3. gr. stöðulaganna frá 2. janúar
1871, afsalad sér öllum rétti til hvers-
konar afskifta af siglingamálefnum Is-
lands, og þá og af því, hvaða fána oss
þóknast að láta skip vor hafa, hvort er
hór við land eru, eða erlendis.
Má og enn fremur geta þess, að sízt
mmkar það konungsveldið i augum ann-
ara þjóðerna — en lætur það þvert á
móti sýnast enn stærra, göfugra og glæsi-
legra —, er í erlendum höfnum o. s. frv.
sjást skip, er tvennskonar, og þó gagn-
ólíka fána bera, og lúta þó öll einnm og
sama konunginum.
Hefir það og aldrei nokkurn mann
lækkað, ad sýna þeim veglyndi, eda göf-
ugmennsku, sem minni máttar eru, en
gert hann — þvert á móti — enn rneiri,
eða veglegri, í augum allra þeirra, sem
góðir og réttsýnir eru.
Dönum er og sjálfum, sem eðlilegt
er, afar-sárt, eður viðkvæmt, sé þjóðar-
fána sjálfra þeirra, þ. e. „Dannebrog“,
á einhvern hátt misboðið, og því og að
mun ólíklegra en ella — enda þeim þá
enn ábyrgðarmeira —, að þeir vilji þá
eigi í allan máta virða sem skylt er,
samskonar tilfinningar annara, þ. e. ís- j
lenzku þjóðarinnar. —
Þá má og eigi gleyma þvi, hve afar- |
inikla og si-vaxandi þýðingu ísl. verzl- j
unarfáni hlýtur æ að hafa, sem tákn isl.
þjóðernis i útlöndum, — gerandi þjóð j
___________ I
*) Sbr. þá og enn fremur það, or stöðulög- J
j in frá 2. janúar 1871, — 3. gr. telja fiskiveiðarn- |
ar“ og „verzlunina11, meðal „sérstaklegu mál-
| efnanna“. — Bn hvorttveggja er þetta „sigling- j
| unum“ mjög náskylt, þar sem þær eru eigi
hvað sizt í „verzlunarinnar“ þágu, en mega
þvprt á móti teljast einn liður hennar. og felast
því í raun og veru i orðinu „verzlun11, í viðari
merkingu þess orðs. — Sama þá og eigi síður,
hvað „fiskiveiðarnar11, eina af megin-stoðum
„verzlunarinnar snertir, enda þær æ með „sigl-
ingum“, þ. e. af skipum stundaðar. —
vora þar þekkta, vekjandi henni þar Blý]-
an huga hér og þar, o. fl. o. fl.
En að því er þjóð vora sjálfa snert-
ir, verður því tæpast lýst, hve mjög isl.
verzlunarfáni hlýtur að glæða þjóðarsjálf-
stæðið, eða þjóðernistilfinninguna — sem
enn er þvi miður víða hvergi nærri svo
vakandi, sem skyldi —, sem og að auka
þjóðinni metnað, þ. e. löngunina til þess
að verða eigi öðrum þjóðernum síðri, en
öllu heldur. ef unt væri, fremri, að því
er til þess kemur, að geta látið sem
mest gott, og æ fleira og meira gott af
sér leiða, einstaklingum sínum og annara
i þjóðerna til unaðar og hagsælda.
Eins og vænta mátti — er á skinun
neðri deildar er litið —, urðu þau úr-
slitin, að tillögum minni hlutans (Sk. Th.)
var algjörlegíl hafnað.
Samþykkt voru á hinn bóginn tillög-
ur meiri hlutans, þ. e, Islendingum ætl-
að, að fá staðar fána, — fána, sem hvergi
má sýna i útlöndum.
Ætlað, að fá fána, sem hæpið er
einnig, hvort nota megi í landhelgi ís-
lands, eins og frumvarp meiri hluta nefnd-
arinnar er orðað, sbr. orðið „landsfáni“,
sem og ummælin í nefndaráliti meiri hlut-
ant, sem vikið er að hér að framan.
Sýndi Sk. 1 h. þó, meðal annars, ræki-
lega fram á það, aö fána-baráttan hlyti
engu að síður að halda áfram, þótt
vér fengjum stadarfánann, sem alls eigi
fullnægði kröfum þjóðarinnar.
Hann, — og nánustu skoðanabræður
hans, hvað fánamálið snertir — greiddu
því og atkvæði gegn frumvarpi meiri
lllutans, er tillögurnar um verzlunar-
og siglinga-fánann voru fallnar, — töldu
málinu það heppilegra, að verða alls
eigi afgreitt frá þinginu, en að sú yrði
niðurstaðan, sem varð.
Sama gerði og ráðherrann, og flokks-
bræður hans í neðn deild.
Það er „Dannebrog“, sem þeir vilja
hafa, — illskast gegn öllu öðru, eða telja
fásinnu, að láta sér detta annað í hug.
Tilraunir hr. Bjarna frá Vogi, — að
reyna svo ögn að lappa upp á meiri
hluta frumvarpið við þriðju umræðu máls-
ins í neðri deild, báru og engan árangur
Nú er þá aðeins eptir að vita, hvað
efri deild gerir.
Um íánatökuna (12. júní þ. á. hef-
ur hr. Holger Wiclie ritað grein í danska
blaðið „Kjöbenhavn“.
Telur hann framkomnar hr. líothe,
varðskipsforingja, þ. e. fánatökuna, óhyggi-
lega og leitt, að svo skuli hafa til tek-
ist, sem orðið er.
Hr. Holger Wiche hefur opt ritað
hlýlegar greinar í vorn garð, og all-ólíkt
þvi, sem vér tiðast eigum að venjast 1
dönskum blöðum.