Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 16.09.1913, Blaðsíða 1

ÞJÓÐVILJINN
■
"■ " ' ■ ■■ - *
42.-43. tbl. Reykjavik l(j. september 1913. XXVII. árg.
Stjórnarskrárbreytingin
samþykkt.
Þingrof og kosningar.
Sú varð niðurstaðan á þinginu, ad
Ireyting á stjórnarskránni nádi fram ad
ganga.
Efri deild breytti í engu frumvarpinu,
sem neðri deild hafði samþykkt, — sam-
þykkt.i það alveg óbreytt, eins og neðri
deild skildi við það.
Að því er breytmgarnar sjálfar snert-
ir, mun blað vort geta þeirra ýtarlega
mjög bráðlega.
Þær eru margar til bóta, þótt eigi fátt
færi að mun ver, en skyldi, svo sem síðar
mun verða vikið að nánar í blaði voru.
Af samþykkt stjórn arskrárbreyting-
anna leiðir það — samkvæmt ákvæðum
nú gildandi stjórnarskrár vorrar - , að
Alþingi, sem nú er, yerður roflð, og
efnt til nýrra þingkosninga.
Væntanlega fara þá þingkosningarnar
fram að vori, — liklega í maímánuði
næstk.
Ad sumri komanda verdur þá og auka-
þing hád.
Veturinn, sem í hönd fer, nota menn
þá til skrafs og ráðagerða um kosning-
arnar.
Óskandi og vonandi, að þaer takist
þá eitthvað skár — og helzt miklu-miklu
betur —, en kosningarnar síðustu, þ. e.
haustið 1911.
Hefðu þær tekist betur, hefði þjóðin
nú fengið mun betri og frjálslegri stjórn-
arskrá, en hún nú fær.
Það hefnir sín æ, að fara ílla, eða
hirðuleysislega, með kosningarréttinn.
En um það hugsa menn sjaldnast, sem
skyldi.
Leiðrétting.
í skýrslu hr. Árna Gislasonar, yfir-
fiskimatsmanns á Tsafirði, sem birt er í
37.—38. nr. blaðsins, kefir misprentast
Ilornafirdi í stað Arnarfirdi í kaflanum:
JBarcelona 12. 1. a. o.
Fánamálið i efri deild. |
Ráðlierra bjargað úr voða.
I 37.—38. nr. blaðs vors þ. á., skýrð-
um vér frá afdrifum fána-frumvarpsins
í neðn deild.
Niðurstaðan varð sú, að samþykktur
var þar svo nefndur „landsfáni11, er alls
eigi var þó ætlað, að vera siglinga-fáni,
-— eða þá að minnsta kosti alls eigi
ætlast til þess, að hann mætti notast,
utan landhelginnar.
I efn deild varð á hmn bóginn sú
niðurstaðan, ad samþykkt var þar, cid
2. umrœdu málsins — að vísu þó aðems
með 7 atkv. gegn 6 —, ad kalla fán-
ann eigi „landsfána“, heldur blátt áfram
fána.
Lá þá og næst, er hér var komið —
þótt meiri hluti nefndarinnar vildi frem-
ur (i miður einlægnislegu nefndaráliti,
er hann lét uppi) láta þad vera í vafa
—, að skilja frumvarpið svo, sem átt
væri þá og við siglinga- og verzlunar-
; fána, eigi síður, en við annað.J)
Þeim skilningi hefðu þá og sjálfstæð-
ismennirnir á þinginu að sjálfsögðu
fylgt fram, og gátu þá unað úrslitunum
þolanlega — eptir atvikum öllum á þing-
inu, fyrst gleggra, og enn einlæglegar,
fékkst eigi að orði kveðið.
Málinu var nú og af öllum talið vel
borgið á þinginu, — þ. e. engiiin minnsti
va.fi á því talinn, að þannig lagað yrði
það þá að lokum samþykkt.
Leikslokin urðu þó öll önnur.
Svo sem kunnugt var, og mjög ljóst
hafði komið fram í neðri deild, var nú-
verandi ráðherra (H. Hafstein) mjögban-
eitraður gegn fánamálinu.
Hann mátti eigi til þess hugsa, að
fara með það á konungs fund, — og það
í hverri myndinni sem væri, þ. e. hvort
sem átt væri við „siglinga- og verzlunar-
fána“, eða við svo nefndan „heima“- eða
„staðar“-fána að eins.
„Siglinga- og verzlunar-fánann“, var
honum þó — ef audid var nokkurn grein
armun á adgera — margfaldlega ver við.
Vissi þá — i enn meirimœli — kom-
ið við hjartað í Dönum.
Lað varð þá og hljódbœrt á þinginu,
7. sept. þ. á., að ráðherra hefði þá og
9 Það, að fella atkvæðið „lands-" framan
af orðinu „lnndsfáni“ — sem og i neðii deild
atkvæðið „sér-“ framan af orðinu „sérfáni", hefði
þá eigi orðinu „landsfáni“ verið smeygt þar
inn i staðinn —, gat þá og eigi skilist öðru
vísu, en sem geit i ákveðnum, ofan-greindum
tilgangi.
*n þær mundir, lýst þvi mjög skýrt
og afdráttarlaust yflr, við flokksbræð-
ur sína, „sambandsflokksmennina“ o. fl., -)
ad yrdi fána fiumvarpid samþykkt i efri
deild, við 3. umræðuna þar — svo sem
allir töldu þá sízt geta brugðist —, þá
leggði hann völdin tafarlaust niður.
Svona var þá nú komið.
Fjöldi þingmanna — og annara, er
hlerað höíðu, hvað til stóð — töldu þad
alveg vafalaust, ad 8. sept. þ. á. yrdi
fánafr umvarpid samþykkt í efri deild, og
þá vœti rádhertann — farinn.
En þá reyndist sira Sigurdur Slefáns-
son í Vigur ráðherranum það hellubjarg-
ið, er hann nú byggir á ráðherra-tign
sína framvegis.
Atkvœdi hans réd þvi, ad fána-frum-
varpid féll i efri deild 8. sept. þ. á., —
réð þvi, að samþykkt var í þess stað
svo nefnd „rökstudd dagskrá“, þ. e. ráð-
herrann losaður úr klípunni, og sigur-
negldur í ráðherra-sessinn.
Þessi urðu þá loka-úrslitin fána-frum-
varpsins á þinginu 1913.
Ögrunar-bréfið.
Á fjölmennum kjósandafundi, er hald-
inn var á Patreksfirði 3. sept. þ. á., var
svo látandi tillaga samþykkt:
„Að gefnu tilefni skorar fundurinn á
Alþingi, að veita sem rifleaastan styrk
„Eimskipafélagi íslands“, og að minnsta
kosti mun riflegri, en „Samgöngumála-
neíndin“ befir stungið upp á, svo að stofn-
un fyrirtækisins sé þar með borgið“.
Fundarstjóri var Jón A. Olafsson,
og símaði hann tillöguna daginn eptir
til Alþingis.
En tilefnið var auðvitað „ögrunar-
bréfið“ frá „Sameinaða gufuskipafélag-
inu“, er eigi þarf að efa, að hér á landi
hafi alls staðar mælzt jafn ílla fyrir.
í Strandasýslu hafði ögrunar-bréf „Sam-
einaða gufuskipafélagsios11 þau áhrif á
menn, ad þar var ad nýju tekid adsafna
samskotunr til „Eimskipafélags ísland",
og söfnuðust í snatri 700 kr. i hluta-lof-
orðum á Borðeyri og á Hólmavik.
Ekki er ólíklegt, að áhrifin verði viðar
svipuð, jafn framt því, er allir ætlast nú
til þess, að Alþingi reynist félaginu að
mun öflugri styrktarmaður en ella hefði
orðið.
2) Altalað var það, 1 hóp þingmanna o. fl.,
að þessu hefði hann og eigi hvað sízt lýst yfir
á flokksfundi, er haldinn hefði verið að morgni
7. sept. þ. á.