Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.09.1913, Blaðsíða 1

/
46.-47. tbl.
Reykjavík 30. september 1913.
XXVIT. árg.
Hyað á aukaþingið að gera?
(Stjórnarskrárbreytingin).
Þrátt fyrir agnúana, sem á stjórnar-
skrárbreytingafrumvarpi ný afstaðins Al-
þingis eru, teljum vér þó, eptir atvikum,
eigi rétt, að aukaþingið, sem saman kem-
ur að sumri, hafni því.
Vér teljum það þvert, á móti sjálísag't,
ad samþykkja fiumvaipict öbreytt.
Afnám konungkjörnu þingmannanna,
sem og rýmkun kosningar- og kjörgengis-
réttarms, það sem hún nær, o. fl. o. fl.,
eru svo mikilvœgar umbœtur, að ekki er
rétt, að fresta því, að þjóðin verði þeirra
þó sem allra bráðast aðnjótandi.
Blettur er það að vísu á Alþingi 1913,
- blettur, sem aldrei verður afmáður,
hvernig það skildist við kosningar- og
kjörgengis-réttárákvæðin í frumvarpinu,
skipun efri deildar o. fl.
En só frumvarpið samþykkt óbreytt
að sumri, þá er það þó þegar fengið, sem
fengið er.
Bót þá og nokkur í máli, að séd verd-
ur þá og fyrir endann á óréttinum í
garð þeirra, af „nýju kjósendunum", sem
eigi fá kosningar- og kjörgen gis-réttinn
þegar í stað, — þ. e. vitað, að hann
hverfur þó að minsta kosti að fám árum
liðum
En það, sem adállega knýr oss þó til
þess að mæla með því, að frumvarpið
verði samþykkt óbreytt, það er þó tvennt:
Annad er það, að væri frumvarpið
fellt, eða farið að nýju að gera einhverjar
breytingar við það, þá er sízt að vita,
hve löngum drætti það kynni þá að valda.
Hitt er það — og sú ástæðan er í
vorum augum enda enn veigameiri —,
að eins og hugsunarháttur margra þing-
manna er, og þá eigi síður ýmsra annara,
gæti vel svo farið, að breytingarnar yrðu
til þess, að frumvarpið yrði jafn vel enn
ver úr garði gert, en það er nú.
Yér fáum því eigi betur séð, en nauð-
synin reki til þess, að samþykkja frum-
varpið óbreytt.
Betra æ, að valið sé þó hið minna,
en hið meira ílla.
En vitaskuld er það, að öllum er það
íllt, að sumir af „nýju kjósendunum11 eru
svo leiknir — þótt eigi sé nema um
nokkurra ára skeið —, eins og gert er í
frumvarpinu, og þá ekki síður hinir agnú-
arnir leiðir, sem á frumvarpinu eru.
Þó að stjórnarskrárbreytingafrumvarp-
ið verði því — naudsynarinnar vegna —
samþykkt á aukaþinginu að sumri, má
það þó eigi gleymast, að ný stjórnar-
skrárbreyting verður þá síðar að bæta
V ú,tr*y ggið
eigur yðar (híis, húsgögn,
vörur o- 11.) 1 > eldsvoða
i l»riitiíiboiiiími
„Grexieml”,
stoínsett 1885.
Aðal-umboðsmaður fyrir
ísiand:
Sig. Thoroddsen
adjunkt.
Umboðsmaður fyrir Norð-
ur-ísafiarðarsýslu er Jón
II róbjartsson verzlunar-
stjóri. Ifnglegur umboðs-
maður óskast fyrir Yestur-
ísafjarðarsýslu.
úr hinu, sem eigi fékkst framgengt að
þessu sinni.*)
Stjórnar skipunai lögin eiga adgeraöll-
um rétt, en engum rangt.
Fyr eru þau eigi, sem vera ber.
Aðflutningsbannið.
(Engin ný atkvæðagreiðsla)
í 39. nr. tilaðs vors þ. gátum vér stutt-
lega þeirrar tillögu austflrzku þingmar.nanna (Gt.
Eggerz, og dr. Valtýs): að leitað skyldiaðnýju
þjóðar-atkvæðis uni það, livort bannaður skuli
hér á landi aðflutningur áfengis.
Tillaga þessi var rædd í neðri deild Alþingis
9. sept. þ. á., og urðu þar skjðt umskiptin, —
tillagan feld, í nœr etnw hljóbi, þ. e. með öllum
atkvæðum gegn tveimur.
Það voru flutnningsmennirnir einir — en alls
engir aðrír —, sem greicldu henrá atkvœöi (!!)
Þetta tór þá, sem vera átti.
Sennilegast — fyrst svona fóru leikar —, að
eigi verði nú stax farið af stað aptur, til að
hrófia við bannlögunum.
Það hefði og verið þjóðinni vanvirða, hefði
tillagan verið saœþykkt.
Þjóðinni víða hrósað fyiir bannlögin —- og
vilja svo þegar hringia frá þeim aptui(!)
Slíkt mátti elk'i heyrast.
„Pasteui‘“-stofnunin í París hefir ný
skeð — að sagt er — fundið upp „ser-
um gegn kighóstanum.
Meðalið kvað í fjölda mörgum sjúk-
dómum, sem fyr er getið, hafa reynzt
mjög vel.
*) Til skýringar nægir að vísa til breytinga-
tillaga ritstjóra blaðR þessa við stjórnarskrána á
þinginu 1911, sem og að visa í ræður hans á
þinginu ný afstaðna (1913).
Stj órnarskr ár br ey tingin.
(Hverju breytt var.)
Að þvi er snertir breytingar á nú-
gildandi stjórnarskrá vorri, er felast í
stjórnarskipunarlagafrumvarpinu, er Al-
þingi samþykkti í sumar, þá eru þær
þessar:
1. Afnám konungkjörnu þingmaim-
anna, þ. e. þeim nú loksins ætlað, að
detta úr sögunni, er stjórnarskrárbreyt-
ingin kemst á.
Þingmenn verða þá að eins þjóð-
kjörnir, og þjóðkjörnu þingmennirnir
þá sex fleiri en nú eru, — þingmenn
alls 40 að tölu, sem nú er.
2. Efri deildin. í stað konungkjörnu
þmgmannanna, koma sex þjóðkjörnir
þingmenn, er kosnir séu hlutbundinni
kosningu um land allt, og sé enginn
þeirra yngri en 35 ára.
Þingmenn þessir eru kosnir til 12
ára í senn, og helmmginum þó einatt
ætlað, að fara frá sjötta hvert ár.
I kosningu þingmanna þessara taka
eigi aðrir kjósendur þátt, en þeir einir,
sem 35 ára eru orðnir eða eldri.
Ákveðið er og, að þingrof nái eigi
til þeirra, þ. e. halda þingsæti sínu
yfir fyr greindan, ákveðinn tíma, þótt
kosning fan fram, að því er hina þing-
mennma alla snertir.
Að öðru leyti eiga og í efri deild-
inni sæti 8 þjóðkjörnir þingmenn, er
sameinað Alþingi kýs svo sem nú á
sér stað.
8. Kosningar- og kjörgengis-rétturinn
rýmkaður, þ. e. rétturinn eigi bund-
inn við fitsvarsgreiðslu, kynferði, eða
stétt, — konum og vinnuhjúum því
ætluð þau, sem öðrum, en í bráðina
þó að eins veitt þeim einum, sem 40
ára eru, eða eldri, er fyrsta kjörskráin
verður samm, eptir það, er stjórnar-
skrárbreytingin nær gildi.1)
4. Ríkisráðsákvæðið numið burt, en
í þess stað ákveðið, að lög og mikils-
vægar stjórnarráðstafanir skuli borið
upp fyrir konungi, þar sem hann á-
kveður.
5. Yfirskoðuiiarmenn landsreikning-
anna eiga eptirleiðis að vera þrír
(í stað tveggja), og hlutfallskosningu
kosnir.
6. Ákveðið, að tölu rádherra megi breyta
1) Til þess að mótmæhi ofangreindri tröðk-
| un þess, er hver maður finnur sér þð rétt og skylt
' vera, greiddi ritstjóri blaðs þessa (Sk. Th.) atkvœði
gegn þvt, að stjórnarskrár/rumvarpinu vœri vísað
til 3. umrœðu, og lýeti þvi þá og jafn framt yfir,
að hann teldi þingið gera sér háðun|f, er þ;ié
léti frumvarpið þannig lagað frá sér fara.
Sk. Th.