Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 16.10.1913, Blaðsíða 2

1S2
ÞJCÐVIL.JINN.
XXVn., 48.-49.
ÞJÓÐVIL.TINN.
Verð árgangsins (minnst 60 arkir) 3 kr. 50 a.,
erlendis 4 kr. 50 a. og í Ameríku doll.: 1,50.
Borgist fyrir júnínaánaðarlok. Uppsögn skrifleg
ðgild nema komin sé til útgefanda fyrir 30. dag
júnímánaðar og kaupandi samhliða uppsögninni
borgi skuld sína yrir blaðið.
Alþingi 1913.
(Yfirlits-orðin).
Á öðrum stað, í þessu nr. blaðs vors
eru talin öll lögin, er samþykkt voru á
Alþinginu ný afstaðna.
Þau urðu alls 58 að tölu; — upp-
skeran þvi, ad þvi leytinu, eigi lítil, en
fremur hið gagnstæða.
Sé á hinn bóginn á það litið, hver
lögin eru, sem og á öil störf þingsins að
öðru leyti, þá getur dómurinn um Al-
þingi 1913, þó — því miður — á engan
háttinn orðið svo glæsilegur, sem tala
frumvarpanna, er samþykkt voru, virðist
í fljótu bragði geta bent á.
Að því er til stjórnarfrumvarpanna
kemur, er samþykkt voru á þmginu, þá
verdur eigi — er frá eru talin fjárlögin
og „dilkar“ þeirra (þ. er fjárauka-oglands-
reikninga-lögin), sem æ er hið sjálfsagða
á hverju reglulegu Alþingi — sagt, ad
þjódin sé ad nokkru bœttari fyrireitteða
neitt þeirra, nema þá fyrir lögm um á-
byrgðarfélögin, verði þau þá eigi erlendu
ábyrgðarfélögunum að bráð, þ. e. alþýd-
ingarlaus, vegna samtaka þeirra, eins og
í skyn var gefið í dönskum blöðum í
sumar.
Að því er til hinna frumvarpanna
kemur, er fram voru borin af þingmanna
hálfu, og samþykki Alþingis náðu, þá er
og mjög mikiil meiri hluti þeirra mjög
þýðingarlítill.
Hm fáu, sem nokkurs er um vert —
þ. e. er stjórnarskrárbreytingin er frá tal-
in (og hún er nú að vísu eigi enn sam-
þykkt nema að hálfu) — eru þó einna
helzt: Lögin um strandferdirnar, og
tvenn lög, er að eflingu Landsbankans
(og veðdeildar hans) lúta, sem og lögin
um landhelgissjód Islands, þótt langt verði
þess að vísu að bíða — hvað hin síðast
töldu snertir —, að til framkvæmda komi.
Fáein lög, er að landbúnaðinum lúta
(sbr. landskiptalög o. fl.), má og að lík-
indum telja fremur til bóta.
Þá eru og lögin um »bjargrádasjód
fslands« einnig þýðingarmikil, þ. e. til-
gangurinn mjög góður, þótt mjög færi
þar þó öfugt við það, er skyldi, er dembt
var að mun beinum gjöldum á bæja- og
sveitarfélögin — og það að þeim forn-
spurðum—, þótt hin þörfin hefði þar að
vísu verið mun brýnni, þ. e. að létta
heldur ögn á þeim.
Ad ödru leyti, en nú er getið, getur
dómurinn, um þingið 1913, á hinn bóg-
inn — því midur — aldrei orðið annað,
en harður.
Má i þvi efni geta þessa þrenns:
I. Þess, að þingræðinu var traðkað,
þ. e. núverandi ráðherra enn látinn
lafa við völdin, þó að séð væri:
a. ad hann brysti ad öllu þad fylgi,
sem er naúdsynlegt skilyrdi þess,
ad happasœll árangur geti ordid
af þingstör funum, og
b. ad hann — sbr. stjórnarfrumvörp-
in, og útreiðina, er öll hin helztu
þeírra fengu — vœri yflrleitt eigi
sá, er neitt hefði getað látið
sér hugkvæmast, þjódinni til
hagsœlda, né heidur sá, er nokk-
urn áhuga á hefði á því, að bæta
úr vankvæðum hennar, — hvað
þá, að berjast fyrir sjálfstæðis-
málum hennar, er þvert á móti
ættu þar æ versta mótstöðumann-
inn, er hann væri.
II. Mætti og geta þess, að sjálfstœdis-
málum þjódarinnar hefði þingið
1913 alls eigi haft djörfung, til ad
sinna, — þingmenn þó allir sí-flnn-
andi, og vel vitandi, sjálfum þeim,
og þjóðinni, það æ öllu ödru skyld-
ara, að halda þjóðarsjálfstæðismál-
unum einatt svo vel vakandi, sem
unnt er.
III. Sidast, en eigi sízt, verður það og
þinginu 1913 æ, fyr og síðar, til
vanza talið:
a, að meðferð stjórnarskrármálsins á
þinginu — og að vísu enn fleira,
o. fl. — sýndi það Ijóslega, hversu
fjöldi þingmanna — og sú stefn-
an varð þá og ofan á — hirtu þrá-
sinnis alls ekkert um það, hvort
þeir gerðu hið rétta, eda þad,
er hver þeirra mjög vel vissi, ad
rangt var1).
Sýndi það Ijóslega, hversu
fjöldi þingmanna voru menn, er
eingöngu létu vilja sinn ráda2 * * * * *),
að því er tillögur sínar, og at-
kvæði, snerti, en eigi hitt, er hver
þeirra þó fann, og vissi — og
var þá og á bent —, að var þó
hið alóyggjandi sanna, og rétta,
og þá og öllum skylda.
b. að eigi fátt þingmannanna voru
þá og menn — og svo að vísu
óefað um mikinn meiri hluta
þingsins —, sem alsneiddir voru
allri tilfinningu, eða tilfinninga-
semi, að því er kjör annara snerti,
eða þá eigi þeim kostunum gædd-
ir, sem skyldi.
En þá fyrst getur æ þing-
starfið orðið þjóðinni happa-
drjúgt, er þingið er þeim mönn-
um skipað, er ríkt finna til
þess, er eitthvað kreppir að
öðrum, og eru þá og brennanai
*) Hér þá átt við „nýju kjósend.urna“, —
að láta þá eigi komast á kjörskrá, fyr en fertug-
ir eru, o. fl. o. fl. o. fl.
2) Viljann megum vér, s m kunnugt er,
aldrei láta gjörðum vorum ráða, nema vér vilj-
um það eitt, sem rétt er, — megum t. d. ekki
skrökva, þó að vér viljum, nó þá heldur neitt
annað gera, er rangt er, og þá og allra sízt við
löggjafarstörfin.
af áhuganum, eða skjótir, til að fá
úr því bætt.
Þetta voru nú dökku hliðarnar á
þinginu ný afstaðna, að því er oss virt-
ist, og þeirra gætti þá því fremur, eða
voru enn tilfinnanlegri, en ella, af því,
hve ljósdeplarnir, þ. e. nýtu og góðu
tillögurnar, voru þá og fáar.
Og að lokum endaði svo þingið 1913
— óhappatölu-daginn, þ. e. 13. sept. þ. á.
Sat þá og á endanum, eins og í byrj-
uninni, uppi með — óhappa-ráðherr-
ann *).
Meira þá eigi um þingið að segja.
Kafla, úr þrem þingræðum, er vér héld-
um á Alþingi í sumar, hirtum véi enn I þessu
nr. blaðs vors.
Vonum vér, að lesendum vorum — eða þá
sumum þeirra — þyki það eigi miður, nó held-
ur, þótt eitthvað, af sama taginu, bætist þá og
við síðar.
Astæðurnar:
að bæði er það, að Alþingistíðindir. koma
æ seint út, og þó enn seinna í almenn-
'"ngs hendur, — Jíklega eigi fyr, en að
áliðnum vetri, verði það þá fyr, en með
vorinu.
Enufremur:
að mun fleiri lesa æ blöðin en Alþingistíð-
indin. og Joks:
að eitthvað er það þá einatt, í þeim, eða
þeim, ræðu-kaflanum, sem birtur er þá,
i það eða það skiptið, er vór teljum þess
eðlis, að gott sé, að lesið só, og hugsað,
og það þá fremur af fleirum, en færri.
Vér högum þó svo til, að þetta taki sem
minnst rúm i blaðinu, — prentum það, ýmist
með sm&Ietri, eða þá samandregið
Rvik 9/10 1913, Sk. Th.
Ovanalega þurrviðrasamt var á Jót-
landi og líklega víðar í Danmörku fram
eptir sumrinu nýafstaðna.
Um miðjan júlí þ. á. urðu því og mikl-
ir lyng- og kjarr-brunar eigi óvíða á Jót-
landsheiðum.
Segir í dönskum blöðum, að mikil
brögð hafi eigi hvað sízt orðið að þessu
fyrir sunnan Skive.
En Skive er kaupstaður örskammt
fyrir sunnan Limafjörðinn, og höfn bæj-
arins þar (íbúarnir hátt á sjötta þúsundið).
Stendur bærinn við Skive-ána, þar
sem hún rennur út í Skive-flóann, er
skerst inn úr Limafirðinum, og þar því
óefað fagurt.
Á átjándu öldinni hnignaði bænum
afskaplega — hafði þó fengið kaupstað-
arréttindi snemma á fjórtándu öldinni —,
og stafaði apturförin þá meðfram af feyki-
legum húsbrunum, og voru íbúar þá um
tíma eigi full fimm hundruð.
Leiðarþing.
Dr. Valtýr Guðmundsson hélt leiðarþing í
Seyðisfjarðarkaupstað 28. sopt. þ. á., — þá þar
staddur, á heimleið til Kaupaiannahafnar.
Síra Sig. Stefánsson í Vigur hélt og leiðar-
þing í ísafjarðarkaupstað, jafnharðan er hann
kom vestur.
3) Shr „eldhúsdags“-umræðurnar, þar sem
eigi all-fárra „óhappanna" núvorandi ráðhorra
vors var getið.