Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 25.10.1913, Blaðsíða 2

r92
ÞJOÐVILJJNN.
XXVII, Bl.
ÞJÓÐVIL.IINN.
Verð árgangsins (minnst 60 arkir) 3 kr. 50 a.,
•rlendis 4 kr. 50 a. Ofr i” Ameriku doll.: 1,50.
Borgist fyrir júnimánaðarlok. Uppsögn skrifleg
ógild nema komin sé til útgefanda fyrir 30. dag
júnimánaðar og kaupandi samhliða uppsögninni
borgi skuld sina yrir blaðið.
ur vill staðfesta frumvarpið (en) setja
óbreytilegt ékvæði með undirskript
ráðherra að íslenzk lög og stjórnar-
gerðir ræðist (og) berist upp í ríkis-
ráðinu, (þar til) ríkiseiningin (er)
lögfest.
Kosningar 11. apríl.
Þetta stingur nokkuð í stúf við hitt
skeytið. í fyrsta lagi er sagt að 'tæda
skuli íslenzk lög og stjórnargerðir í rík-
isráðinu. En það hefir einmitt verið
lögð áherzla á og þó sérstaklega er
stjórnarskrárbreytingin 1903 var sam-
þykkt, að málin skyldu að eina borin
upp fyrir konungi í ríkisráðinu, en dansk-
ir ráðherrar hefðu þar um engan íhlut-
anrétt, þessvegna ætti ekki að ræða mál-
in í ríkisráðinu. Þetta var meðal ann-
ars notað sem sönnun fyrir sérstöðu ís-
landsráðherrans. Svo er gengið út frá
annaðhvort að ríkiseiningin sé eða verði
lögfest, og kemur vitanlega ekki til mála
að íslendingar geti gengið inn á þann
skilning eða það skilyrði.
Þar sem fregnunum um skilyrðin
fyrir staðfestingu stjórnarskrárinnar ber
svo illa saman, verður þvi að avo stöddu
ekki sagt hvort þau séu slik að íslend-
ingar geti gengið að þeim, og endanleg-
ur dómur þar um að bíða þess að ljósari
fréttir komi. — Það eitt virðist liggja
í augum uppi að næsta Alþingi beri að
samþykkja stjórnarskrárfrumvarp síðasta
þmgs óbreytt og ákveða með hvaða skil-
yrðum það geti gengið að því að málin
séu borin upp í ríkisráðinu, það fer þá
aldrei ver en að frumvarpinu verður
synjað staðfestingar, og getur það í engu
haft lakari afleiðingar en það, að ónýta
málið af ótta fyrir að svo mum verða.
Siguidur Lýdsson.
Þess skal getið að á meðan ritstjóri
„Þjóðv.u er fjarverandi, sé jeg um út-
gáfu blaðsins. Þessa er hér sérstaklega
getið vegna þess, að mér er ókunnugt
um hverjar skoðanir hann hefir á þoim
atriðum, sem rædd eru hér að framan.
Það sem þar er sagt stendur algerlega
á mina ábyrgð.
S. L.
Leiðrétting.
í 1. dálki á 185. bls. (í 48.—49. nrö
„Þjóðv.“ var smágrein um rússneska hers-
höfðingjann A M. Stöseel, og hefir — af
vangá — niðurlagið lent neðst á 3. dálki
i sömu síðu. — Þetta eru kaupendur
vinsamlega beðnir að athuga — og af-
saka.
Úr stjórnarskrár-umræðunum
1913.
(3. utnræða málBi'ns)
(Kafli úr þingræðu Sk. Th.)
Viljinn lúti æ réttinum.*)
. . . „Menn gleyma þvi almennt of opt — og
bvo er þá eigi síður um þingmenn, en aðra —,
að eigi er oss það einatt htimilt, að fara að]vilja
vorum, eða láta hann ráða, þ. e. gleyma því, að
OS8 er það því að eins heimilt, að hann sé þá í
fullu 8amræmi við það sem hver af oss v<>it æ,
og finnur — eða ber í sér —, að eitt er hið
alóyggjandi sanna, og rítta.
Með öðrum orðum: Hver af oss verður æ ad
beygja svo vilja sinn, að hann geri það eitt, sem
hann vát rétt vera, — geri það eitt, hversu mjög
sem hann kann til þess að langa, að gera eitthvað
annað.
Þó að mig t. d. — hvað eigi er — langaði
til þess, að slá ánhvern yðar, eða að skrökva að
honum, eða blekkja hann á einhvern hátt, þá
má eg þó ekki fara að þeim vilja mínum.
Á sana hátt er því þá og varið, að því er til
vor þingmannanna kemur, er um laga-setning-
una ræðir.
Eu þvi fer fjarri, er á stjórnarskárfrumvarpið
er litið, að það beri það með sér, að meirihluti
háttv. þingmanua þessarar deildar hafl verið það
átt ríkt í huga, að gera eiqi annað, en hver þeirra
fann, og vissi, rétt vera.
Þeir hafa látið viljann, eða þá löngunina
(sem feliur hér saman), rába, — látið hann leiða
mg til þess, að gcra, eða samþykkja, eigi fátt
þcss, er þeir þó fundu, og vissu, að cigi var
rétt
(Bent síðan á niðurstöðuna, sem orðin var
nvað „nýju kjósendurna11 snerti, þ. o. að setja
þá eina þeirra i fyrsta skipti á kjörBkrá, er fertug-
ir væru, o. 8. frv. — Bent og enn fremur á, að
útilokaðir voru frá kosningar- og kjörgengisrétt-
inum: gjaldþrota menn, — menn, sem I sveitar-
skuld stanla, o. fl. o. fl., þ. e. sýnt fram á, að
meiri hluti þingmannanna hefðu í þessu efni
látið vilja sinn leiða sig til þesss, að qráða þvi
atkvœði, er hver þeirra lann, og vissi þd ve’, að
ági var rétk, þ. e. var, að gera hlutaðeigendum
rangt).
28. ág. þ. á. (þ. e. 1913), «r vígð var
„Friðarhöllin í Haag, hélt ameríski auð-
maðurinn Garnegie ræðu, þar sem hann
— meðal annars — benti á það, hve
brýn nauðsyn það væri, að 3—4stór-
veldanna tækju sig saman um það,
að láta nú alls enga röskun heiins-
friðarins viðgangast framar.
JHér er þá bent á rétta og heppilega
leið, til að útrýma hernaðar-ófagnaðinum;
— meinið, að, stórveldin eru enn sjálf
hvert öðru verra glepsandi vargar, sem
lítils er þvi að líkindum af að vænta í
bráðina..
Til Englands flytja Norðmenn, nú orð-
ið, á hverju sumri eigi all-lítið af blá-
berjum, sem og af rips- og sólberjum.
Gufubátur er látinn fara um firðina
til að safna saman berja-sendingunum.
Líklega hafa ýmsir bændur o. fl. þá
nokkrar aukatekjur af þessu.
*) Með orðinu „réttur þá við það átt, sem
hvei og einn æ veit siðfræðilega rétt vera.
Ur fánamáls-umræðunuiii
1913.
(kaflí úr þingræðu Sk. Th.)
Endurgjaldið.*)
(Saga einstaklinganna — þjóðanna.)
„Háttv. þm. (L. H. B.) benti á, að siðferð-
iskrafan vilti, eða ætti að gilda, hvað einstakling-
ana snertijen, um þjóðivnar væri öðru máli að
gegna.
Jeg skal nú að vísu játa það, að ef vér Ktum
til viðskipta þjóðanna hér á jörðinni, þá er svo
að sjá som þjóðernin telji siðfræðina sór óviðkom-
andi, þar sem sú er enn venjan, og heiur verið,
að smá-þjéöirnsr, verða nær einatt að lúta stór-
þjóðunum.
Gegnir það annars furðu, að þjóðemi sem þó
kálla sig kristin, skuli enn haga sér — og æ
hafa hagað sór —, sem þau gera, skuli nær hví-
vetna nlðast á smá-þjóðunum, jafn algagnstætt,
sem slikt er þó orðum, og anda, kristinsdómsins,
er býður oss að sýna þeim mestan kærleikann,
umhyggjusemina, umburðarlvndið, oghjálpsemina,
sem minni máttar eru, eða öðrum ver settir að
einhverju leyti.
í kirkjunum eru kærleikskenningar kristin-
dómsins sípródikaðar htern helgidaginn eptir
annan, árið út, og árið inn, og ár eptir ár, og
öld eptir öld, og þó er breytnin í viðskiptumþjóð-
ernanna, s-m fyr tegir.
En hvað er siðlræðílegi rétturinn? Það er
réttur, sem hrerjum manni er meðfæddur, —
réttur, sem elgi rerður traðkað, á einn eð i neinn
hátt, án þess ábyrgðin fylgi, þ. e. mótlæti, fyr
eða síðar, svo að tnndemin umskapist, og einskis
rétti — hvorki einstaklings, nó þjóðernis — geti
þá af viðk. traðaað orðið.
Saga þjóðanna sýnir þá og öllum þenna éyggj -
andi sannieika.
Vér þekkjum allir sögu rómverska kjisara-
dæmisiiis. — Vér þekkjum og sögu spanska ríkis-
ins. sögu danska ríkisins o. s. frv. o. s. frv.
Öll hafa ríki þessi sundur-liðast, þ. e. hefnd-
in — sem eigi gat annað, en komið, fyr eða
síðar — hefur hitt þau.
Og þó lœtur enginn sér segjast; rétti smá-
þjóðernanna er traðkað enn þann dag í dag, al-
veg elns og hver maður vissi, að ekkert færi
þar & eptiru.
Á Færeyjum hefir það tíðkast, að graf-
ið hefur verið sálma-vers, eða því líkt,
á kirkju-klukkurnar, eða þá sumar þeirra.
Á kirkjuklukkunni í Kunöy stendur
t. d.:
„Bod skal eg bera, öld efter öld,
ímillum drottiu og manna fjöldu.
í Leirvik er letrað á kirkjuklukkuna:
„Harrinn kallar
heim til hallar
sálir allar“.
Loks er og letrað á kirkjuklukku í
Hestöy:
„Eg milda geri sorg
og gledi trygga“.
Oss þykir siðurinn fa,llegur, hvað sem
annars er álitið, að því er snertir áletr-
anirnar, sem getið er hér að ofan.
*) t þingræðu-kaflanum, sem hér birtist al-
menningi, setjum vér — sem ella — fyrirsagn-
ir, er við þykja eiga, og er það til glöggvunar
gert.
Sk. Th.