Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 31.10.1913, Blaðsíða 1
Þ JÓÐVIL JINN.
52. tbl.
Reykjavik 31. október 1913.
XXVII. árg.
Ný bók.
Einai Hjöileifston: Frá ýmsum hliðum,
sögur. 166 bls. 8*°
Kostnaðarxn.: Sig.
Kristjánsson. Rvík
1913.
í þessu kveri eru 6 smásögur. — A
vegamótum heitir fyrsta sagan. Hún þyk-
ir mér einna bragðdaufust, og er þar þó
vel lýst þreytu og sárindum manns, »em
einu sinni hafði viljað vel og ætlað sér
mikið, meðan hann var ungur og ódrep-
inn, en þótt síðan minna gaman að guð-
spjöllum sannleikans, þegar of mikill varð
í þeim bardaginn. En konan hans er
ekki hrædd við bardagann, og þolir ©kki
að hann sé það heldur, og skáldið er að
sýna mönnum málið „frá báðum hliðum“,
þ. e. beggja þeirra hjóna.
Næsta sagan er Marjas, og er þar
ólíku saman að jafna. Jeg hafði lesið þá
sögu áður, og fundist til um, og enn
þykir mér hún bezt af þessum scgttm.
Það er þessi sívakandi góðmennsku-glettni
söguritarans, við sjálfan sig, strák-kett-
linginn, sem þá var á milli vita, oghitt
fólkið reyndar lika, sem verpur á söguna
svo lystilegum blæ. Og svo er hún svo
sennileg og eðlileg, sem mesl má verða.
Það þekkja allir, sem alist hafa upp í sveit.
Það er snilld, að gjöra lesendum samband
heimilisfólksins innbyrðis svo ljóst, sem
þar er gjört, eingöngu af frásögn og at-
hugunum krakkans. En alvarlogur og
„fílósófiskur“ eptirmáli við söguna er di-
lítið hjáleitur, þótt það kunni að vera
vel athugað, sem þar er sagt.
Þriðja sagan, Vistaskipti, hefir líka
birzt áður og er lika ágæt. Hún er ekki
jafn spilandi skemmtileg og hin, en hún
lýsir jafn glöggum skilningi á afstöðu
einstæðings-drengsins og annara sögu-
manna. Það þekkist, þetta fólk: Þórð-
ur gamli, sem er góður, þótt hann sé
agalegur; Jón, sem er góður, þegar hann
er fullur; Ragnhildur, S9m allt af er góð
og Þorgerður, sem er það þegar hún má
til og meðan það er til nokkurs.
Aptur á móti er Andetson nýr og
ferskur, en um hann er 4. sagan. Hann
er fæddur íslendingur, en hefir hrakist
til Vesturheims, ódrengilega leikinn af
frænda sinum einum. Kemur svo aptur
tvíelleftur, eða vel það, veraldarvanur og
vikingslegur, málugur og orðvíss. Hann
boðar nýjan sið og hegnir fynr gamlar
syndir, hefir endaskipti á öllu og tekur
ekki einungis frá frænda sínum konu-
efni hans og mannaforráð, heldur ogvit
©g vilja, eða því sem næst. Þessi saga
er dálítið frábrugðin flestu öðru, er E.
V *itry ggið
eigui' yðar (hús, húsgögn,
vörur o. 11.) í.v i'ii' eldsvoða
1 l>r*vina.l)ótaíéljag-ini\
„General”,
stoínsett 1885.
Aðal-umboðsmaður í.y i-ir-
Island:
Sig. Thoroddsen
adjunkt.
Umboðsmaður íyrir Norð-
ur-ísafj«rðarsýslu er Jón
llróbjartsson verzluuar-
stjóri. Duglegur umboðs-
maður óskast íyrir Vestur-
tsaíjarðarsýslu.
H. hefir skrifað. Það er svo mikið kast
á henni. En hún er eaki verri fyrir það.
Þar mættu fleiri á eptir fara, þannig, að
ekki blési nema úr einni átt, og henni
■terkri.
I siðustu sögunni er líka meiri krapt-
úr, en hinum fyrri, þótt lítil sé. Það er
eins og höf. sé að sækja sig að því leyti,
og er það vel. Smásögurnar eru löngum
það, sem honum lætur bezt, og þessar
eru góðar, þótt þær séu „frá ýmsum
hliðum“.
A. B.
í rússneska þinginu („dumunni11, sem
svo er nefnd) gerðist þeð ný skeð. að
hægrimaðurinn Markow minnti ráðherr-
ana á það, að í sjötta boðorðinu stæði:
hÞú skalt ekki stela!“
Af þessu fhrtust ráðherrarnir svo mjög,
að þeir komu sér saman um það, að mæta
eigi á þingfundum, fyr en orðin hefðu
verið afsökuð, og lofað hefði verið, að
líkt skyldi eigi koma fyrir aptur.
Líklega hefir þá og orðið, sem þeir
óskuðu.
Enda þótt Þjóðverjar ykju að mun
útgjöldin til landhersins og til flotans á
ríkisþinginu síðasta, heyrast þó þegar
ýmsar raddir í þá áttina, að þörf sé. enn
bráðlega eigi all-litillar viðbótar.
Ný vopn þurfi handa stórskotaliðinu,
og útgjöldin til herskipastóls verði og enn
að auka.
Yfirleitt virðist brjálsemin einatt verða
að því skapinu meiri, sem meira fé er ■
ausið í hernaðarhítina, — þ. e. fundið
þá upp æ nýtt og nýtt, og öllum þá oin-
att skylt talið, að „vera svo góðir“ og
„þjóðræknir“, að ekki sé horft í neitt.
Úr stjórn arskrár-umræðunum
1913.
(K«fli úr þingrieðu Sk. Th.)
„Umbóta-verur“.
(þ. e. í tvennBkonar skilningi.)
.... „Það, sem fyrir mönnum vakir,
act þvi er ti.l skipunar efti deildar kemur,
það er það, að nienn vilja skapa þar
eins konar íhalds-afl, gegn neðri deild,
og ýmsum þykir, sem í frumvarpinu sé
að mun of skammt farið í íhaldsáttina.
En hvaða rétt á þá ihaldið á sér
í politík?
Hvei madur ei svo gerdur, ad hann
getur eigi annað, en kennt leiða, eda
kvalar, er honum mætir eitthvað það, sem
íllt et, eda Ijótt, i garð sjálfs hans, eða
annara.
Leiðinn, sársaukinn, kvölin, óánægjan
— eða hvað, sem menn nú kalla það —,
sem honum þannig vaknar, á þá að
vera honum — og getur og eigi annað,
en verið honum — hvöt til þess, ad
htinda þm brott, eða fá því kippt í annað,
og betra, eða réttaia. horf sem leiðanum,
kvölinni, eða óánægjunni, olli.
Með öðrum orðum: Hver af oss er
svo gerður, eða skapaður, að hann ber
það æ í sér, að honum er ætlað, að
vera umbótavera, — þ. e. ætlað, að
kippa því í rétt horf, sem rangt er, ó-
heppilegt, eða ófullkomið, eins og hann
og sí og œ á ad veta sjálfan sig. eigi
síður, „reformerandi11 (þ. e. uinbætandi,
— betrandi.)
Benda má þá og á það, hver hætta
það er einatt, sé eigi hœtt út þvi eda þvi
ástandi, sem rangt er, — hætta oss öll-
um, og þá æ þvi fremur, er óánægjarer
vöknuð, og það þótt að eins væri um
kvöl, eða óánægju, eins manns að ræða,
þar sem véi allit betum þad i oss, að
vér eigum hvorki, að gera það, sem
rangt er, né heldur láta það við gang-
ast . . . .
Þetta tvent, hið síðast greinda, verð-
ur þá og einatt, að marka íhaldinu
i pólitik takmörkin.
Allir vitum vér og, og finuum, að
eigi ber oss, ad fresta þvi, sem gott et,
hvad þá ad hindra þad, — né þá, að
fresta eða hindra, að því sé breytt í rétt
horf, sem rangt er . . . .“
Fulltrúadeildin í frakkneska þinginu
samþykkti ný skeð að heimta skyldi æ
árlega auka-nefskatt af „piparsveinum“,
sem þrítugir eru, eða eldri, þ. e. láta þá
borga 20°/0 hærri skattgjöld en aðra.
A sama — eða þá svipuðu — vakti
ritstjóri blaðs þessa (Sk. Th.) máls í fjár-
laga-umræðunum á þinginu ný afstaðna
(1913), og getur blað vort þess ef til vill
síðar nánar.