Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 14.11.1913, Page 1
Þ JÓÐVIL JINN.
55. tbl.
Reykjavík 14. nóvember 191B.
XXVII. árg.
Ur fánamáls-umræðuimm 1913
(Kafli úr þingræðu Sk."Tb.)'
Lögin í bx-jóstum vor allra.
. .. „Háttvirtur framsögumaður (L. H.
B.) drap eitthvað á þjóðarréttinn, þ. e.
taldi hann mundi heimta þjóðarsjálfstæð-
ið, sem skilyrði „verzlunar- og siglingar-
fánans“.
En hvað sem því kann að líða, skal
eg benda háttv. þm. á það, að vér höfum
ailir skrifuð þau lög í brjóstum vorum,
ad hver þjód eigi réttinn til þjódarsjálf-
stœdis, þ. e. réttinn til þess aö í'óða
ein öllum sínuin málum, enda geri hún
þá eigi ödruni þjódernum i'ailgt, né van-
tœki skyldur sinar gegn þeim.
Enn fremur og þau lögin, að ekki
eigi neinn einstaklingur, né þjódeini, að
láta það, nokkurt augnablikið, við gang-
ast, að öðrum, þ. e. einstaklingi, eða
þjóðerni, sé rangt gei*t, þ. e. varnad þess
r éttar, seni hver og einn — sem og hvert
þjóðernið — veit sér bera, og öllum er
skylt að óska, að hver einstaklingurinn,
sem og hvert þjóðernið, æ njóti.
Hitt er annad mál, að vér vitum það
allir, hversu þjódernin —sem og einstakl-
ingar þeirra — hafa nœr einatt brugdist
þeim skyldum sínum til þessat.*) ...
SJÍ^* Að því er kemur til þingræðu-kaflanna,
er birzt hafa, eða birtir verða, i blaði voru, skal
þess getil, sem hver maður veit að vísu, eða
getur þð gizkað é, að ttuðkennin í letraninni —
þ. e. að annað er prentað með dekkra letri en
annað o. s. frv. — siga « að lýsa tilfinningunni
i rœðunni, þ. e. gera lesandanum bana þá fremur
lifandi en ella.
Afar-stórt sjúkrahús er nú í ráði að
reist verði í Moskva, gömlu höfuðborg-
inni í Eússlandi, — þ. e. höfuðborg þar,
áður en Pétursborg kom til sögunnar.
Ráðgert er, að í sjúkrahúsinu verði
alls 13 þús. sjúkrarúm.
Kostnaðurinn er os áætlaður 37 millj.
króna.
*) Ræðuskaflinn — og því er hann hér þá
og birtur — leggur áherzlu á það þrennt, að vér
berum þttð allir i oss (þ. e. finnum æ, og vitum,
þau úyggjandi sannindi):
a) að hverjum af oss er æ skylt, að þrá það
að vera sjálfstæð vera. þ. e. sá, er einn
tekur ályktun um allt, er hann varðar einan,
og engum öðrum er mein að
b) að hverjum af oss er þá og eigi síður skylt
að þrá æ hii sama hverjum öðrum ein-
staklingi til handa
c) að hverjum af oss — lem og öllum — er
þá og æ skylt, að láta það eigi við qangast,
að sjálfstæðisrétti sjálfra vor, eða annara,
sé nokkuru sinni á nokkurn hátt f.raðkað,
hverju sem við væri barið.
En allt hið sama berum vér þá og æ í oss
(þ. e. vitum og finnum æ rétt vera), að því «r
hvert sérstakt þjóðerni — og öll þjóðerni jarð-
arinnar. stór eða smá — snertir.
Sk. Th.
Trúboð nieðal lieiðingja
í Kína.
I útlendum blöðum sjást við og við
sögur um trúboð kristinna manna meðal
heiðinna j: jóða og sumar ekkert skemmti-
legar né örfandi.
Einkanlega hafa farið litlar frægðar-
sögur af trúboði á Indlandi og í Kína,
þótt æði dýrt þar og þó ekki náðst nema
í afhrakið og margt gert það þar að auki
fyrir peninga.
Danskur maður. sem lengi hefur alið
aldur sinn í Kína, hélt tölur nokkrar í
Kaupmannahöfn núna í fyrra mánuði um
veru sína þar eystra og líf manna og
hætti þar, og segir svo i dönsku blaði
um eina af tölum hans:
„Lögreglustjóri frá Sjanghay, J. Rye,
dansKur að ætt, er nú á ferð um norður-
álfuna í sumarleyfi sínu og flutti hann
tölu á miðvikudaginn var, 24. september,
i lestrartelagi verkamanna og talaði hann
um ýmislegt, sem hann hafði séð og reynt
þar eystra.
Meðal annars fór hann ýmsum hörðum
orðum um trúboðið þar eystra. Hann
kvaðst hafa séð þar svo mikla eymd í
fátæklingahverfunum i þessari stórborg,
að hann vildi gefa til, að slíkt hefði sér
aldrei fyrir augu borið, og þá hvergi þörf
hjálpar og huggunar á jarðríki, ef það
vseri ekki þar. „En til þeirra koma trú-
boðar ekki“, sagði hann, hvorki kaþólskir
né lútherskir, og skipta sér ekkert af
bágindunum, og þó búa þeir þar alveg
á næstu grösum, en auðvitað ekki í ljótum
og óhreinum kofum, heldur í stórum og
fögrum húsum í skrauthýsahveríum borg-
arinnar, þar sem þeir njóta allra lifsins
þæginda.“
„Sálnaveiðar trúboðanna, eins og menn
kalla það, eru æði tregar, en aptur á
móti mjög kostnaðarsamar“. Ein sál, eða
ein skírn vissi hann til að hafði kostað
126,000 — hundrað tuttugu og sex þiis-
und — krónur.
Hann gat og þess, að hann hefði komið
eitt kvöldið þar út í fátækrahverfið við
Kristjánshöfn, og sagðist ekki hafa búizt
við, að svo mikil eymd og fátækt væri
til þar í borginni, eins og hann hefði
séð þar.
„Lað er nóg í kristnu löndunum að
gera við þá peninga, sem nú er fleygt
út til einskis, til þess að reyna að lokka
þessa svo nefndu heiðingja frá trú sinni
sem þeir hafa lifað og dáið ánægðir við
um þúsundir ára“.
Og mörgum fannst sem maðurinn
hefði rétt að mæla.“
I ráði er, að „vatna-skór“, sem svo
‘eru nefndir, verði nú reyndir við her-
æfingar á Pýzkalandi.
„Yatna-skórnir1' eru svo gerðir, að her-
menn geta bonð þá á bakinu, og gripið
til þeirra, er yfir ár eða vötn þarf að
fara, þ. e. gengið þá yfir um þurrum
fótum.
Úr stjórnarskrár-umræðnnuin
1913.
(Kafli úr þingræðn Sk. Th.)
Hvenæi’ íhald i pólitik er réttmætt.
.... „Ihaldsstefnm í pólitík'£& þvíj að sjálf-
sögðu alls engan rétt á sér — til frestunár eða
hindrunar —, er um það rœðir. að kippa því i rétt
horf, sem rangt hefir verið, sbr. t. d. er um það
ræðir, að veita fulltíða kvennfóiki kosningar-
rétt.1)
........Allt öðru niáli er á hinn hóginn að
gegna, er einhver vill umturna þeim reglum eða
venjum, er engum eru íllar — þ. e. engum rangt
gert þó haldist —, þvígað þar er þá ibaldið í
pólitík einatt cigi að eivs réttmætt, heldur ••
skylt.2)
Mörgum kynni t. d. að þykja það leitt ef
þingforssti Breta værij eigi á þingfundum svo
búinn, sem venja hefir verið,Jeður ef lagður væri
niður einkennisbúningurfembættismanna o. fl.
Margur hefir og unað fellt við þann eða þann
staðinn, — vill eigi missa lækinn sinn, hólinn
sinn o. s. frv. o. s. frv.“
Uppvíst varð ný skeð í borginni Liége
í Belgíu, að nokkrir ungir menn þar höfðu
gengið í fólag, er hafði það eitt á stefnu-
skrá sinni, að félagsmennirnir skyldu allir
fyrirfara sór.
Svo er að sjá, sem til hafi verið ætl-
ast, að einn og einn fremdi sjáltsmorð í
senn og segði hlutur til, hverja fremja
skyldi í það eða það skiptið.
Það var 17 ára gamall piltur, er sjálfs-
morðið átti að fremja, er uppvíst varð
um félagið. — Móðir hang komst að á-
formi hans, og gat bept það, þótt honum
hefðu þá þegar verið greiddir 20 frankar
(þ. e. 14 kr.) úr félagssjóði, til þess að
kaupa sér skammbyssuna, er sjálfsmorð-
ið skyldi framið með.
Fiotamálastjórnin i Rússlandi sendi
í sumar (þ. e. 1913) tvö skip — ísbrjóta —
frá Vladivostok borg við Japanskahafið
(íbúar um 30 þús.; — fríhöfn og her-
skipalagi Rússa), og var förinni heitið
norðan um Síberíu, og alla leið til Rúss-
lands.
Foringi fararmnar hót Ssergejev, og
höfum vér etin eigi frétt, hvernig honni
hefir reitt af, þ. e. hvort skipiri hafa
komizt alla leið eða ekki.
Minna má annars, í sambandi við hið
fyr greinda, á ferð Nor denskjöld’s norðan
um Siberiu á skipinu „Vegap 1878—’79,
er hann fann „norðausturleiðina11, sem
svo hefir verið nefnd, og margir höfðu
áður freistað að fara, en aldrei tekizt.
1) Sbr.: Rangt á eigi að þolast eitt aagna-
blik, og öllunr því æ skylt, aö kippa því þeg*r
1 rétt horf, sem rangt hefir verið, eins og t. d.
það. að láta eigi kvennþjóðina oinatt njóta jafn-
réttis við karlmennina að því er til kosningar-
og kjörgengis-réttar kemnr o. fl. o fl.
2) Þ. e. öllum æ skylt að varast, að gera.
nokkurn leiðan, eða svipta hann þeim unaði, mm
engum er mein að.