Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 22.11.1913, Blaðsíða 1

ÞJÓÐVIL JIM.
56. tbl.
Reykjavík 22. nóvember 1913.
XXVll. árg.
Stj órnarskrár-frum varpið.
(Konungs-svanð veldur eigi breytingu).
Eins og kunnugt er, var konungs-
svarið, er að staðfestingu stjórnarskrár-
frumvarpsins 'lýtur, enn eigi til orðið, er
„Avarp“ vor sjálfstæðismanna varsamið,
og síðan birt almenningi hér á landi, sbr.
48.-—49. nr. blaðs vors þ. á.
En gerir þá konungs-svarið nokkra
breytingu, þ. e. myndum vér, sjálfstæð-
ismennirnir, hafa lagt annað til en vér
gerðum, að því er til stjórnarskrármálsins
kemur, hefði konungs-svarið verið oss
kunnugt orðið, er „Ávarpið“ var samið?
Flokksstjórn sjálfstæðismanna hefir i-
hugað þetta atriði ný skeð, og niðurstað-
an þar orðið sú, að sjálfsagt sé, að vér
ráðum engu síður til nú, en áður en kon-
ungs-svarið barst oss, að stjórnarskrár-
frumvarpið sé samþykkt óbreytt á auka-
þinginu að sumri.
Skulum vér í þessu efni minna á, að
þad eitt, sem hefir vakad fyiir oss Is-
lendingum, er vér vildum fá ríkisráðs-
ákvæðinu kippt burt úr stjómarskránni,
var einmitt það, ad fá þvi á þann háttinn
slegið föstu, að dönskum ráðgjöfum
væri alls engin afskipti ætluð, að þvi
er til sérniála vor íslendinga kemur.
Hitt, þ. e. hvar málin eru borin upp
fyrir konunginum — hvort það er gert
í ríkisráðinu eða einhvers staðar annars
staðar — skiptir oss á hinn bóginn
alls engu, er því hefir á fyr greindan
hátt, þ. e. með úrfellingu ríkisráðsákvæð-
isins úr stjórnarskránm, verið slegið föstu
sem fyr getur.
Og nú vill einmitt svo til, að nefndan
skilning á þýðingu þess, að ríkisráðs-
ákvæðinu sé kippt burt úr stjórnarskránni,
heíir danski forsætisróðherrann ein-
mitt sjálfur fallist á.
Honum farast — á ríkisráðsfundinum
20. okt. þ. á. — orð, um þetta efni, á
þessa leið:
„Það er erki tilfrangurinn. þótt haldið sé á-
fram að bera upp íslensk mél { ríkisréðinu, að
ná neinum tökum af Dana hálfu á þeim sér-
máluru, sem áskilin eru íslensku löpgjafarvaldi.
Markmiðið með því er, ai dönskum ráðgjöfum
Yðar hátignar veitist kostur á hlutöku i dömi
um, hvort í lögum eða ályktunum, sem ráð-
herra Islands ber upp, felist ákvseði, er varði
sameiginleg ríkismálefni, er að eins verður
tekin ákvörðun um i sameiningu við dönsk
löggjafarvöld".
En þó að vér þannig — þrátt iyrir
það, sem á ríkisráðsfundinum (20. okt.
þ. á.) gjörðist — teljum jafn sjálfsagt
eptir sem áður, að stjórnarskrár-frum-
varpið verði samþykki óbreytt á auka-
þinginu á komanda sumri, þá er það
allt annað mál, að vér myndum þó —
að ýmsu leyti — hafa kosið framkomu
ráðherra vors, á rikisráðsfundinum 20.
okt. þ. á., allt aðra en raun er á orðin.
Skal i þessu tilliti bent á það, að
niðurlagsorðin í ræðu hans, á ríkisráðs-
fundinum 20. okt. þ. á., sýua það ótví-
rætt, að hann hefir þar viljað gefa Dön-
um undir fótinn, að því er kemur til
gamellar (og nýrrar) kröfu, eða upptuggu,
þeirra um „jafnrétti þegnanna11 (þ. e. Dana
og Islendinga) í atvinnu- og verzlunar-
málum o. fl.
Hann veit vel, að einmitt þar ræðir
um bað, sem Dönum er lang-viðkvæm-
ast, og er þeim þá eigi svo einlægur,
sem skyldi, né ísl. þjóðréttindum sá tal*-
maður, sem vera bar.
Á hinn hóginn byggist þó réttur
vor, ei þar ad lýtur, á yfirlýsingum
— og lofoi dum — Dana sjálfra, í stödu-
lögunum fiá 2. janúai 1871, og stendur
því óhaggaður eptir, sem ádur, — þ. e.
skerðist eigi að einu né neinu leyti, hvað
sem ráðherranum þóknast að segja Dönum
upp í eyrun.
En það er æ hið eina rétta — og
hefir þá og sizt eptirköstin — ad ein-
lcegnin, sannleikurinn, einurdin og þorid
riki œ i hvivetna.
Leitt, að svo var þá eigi þannig —
af ráðherra vors hálfu — á ríkisráðs-
fundinum 20. okt. þ. á., eptir þeim skiln-
ingi á ræðustúf hans, sem að ofan er
lýst, og einn virðist vera réttur.
er nafnið á nýju blaði,
er hóf göngu sína 14.
„Árvakur"
nóv. þ. á.
Eins og menn muna, hlupu stjórnar-
menn til og sölsuðu undir sig „Reykja-
▼íkina“, litlu fyrir, eða um, þingiokin.
En þegar svo var komið, hafði „heima-
8tjórnar“-flokkurinn á Alþingi alls ekkert
málgagn, er flutt gæti almenningi skoð-
anir hans, eða gert þjóðinni það ljóst,
hvað á milli bæri hans, og „stjórnar11-
eða „sambands“-flokksins á þinginu.
Það eru því „heimastjórnar“-mennim-
ir, sem nú hafa hleypt „Árvakri“ af
stokkunum, — myndað í því skyni hluta-
félag, er sér um útgáfu blaðsins.
Ritstjóri „Ávakurs“ er Pétur Zophon-
íasarson, en eigi leynir það sér á fyrsta nr.,
að það eru þeir Lárus prófessor Bjarna-
son og Jón Olafsson, sem pólitisku stefnu
blaðsins ráða.
Bróður-morðið^
Kvennmaðnr byrlar bróður
sínum eitur.
Harni hlýtur bana af.
Það, sem mest hefir verið talað um
að undanförnu, og „I?jóðv.“ verður því
einnig að minnast að nokkru, það er
bróður-morðið, sem framið var hér í
höfuðstaðnum ný skeð.
Rúmleysis vegna fer blað vort þar þó
fljótt yfir söguna, og getur að eins aðal-
atvikanna.
Maðurinn, sem myrtur var, hét Eyj-
ólfur Jónsson, og átti heima í „Dúkskoti“,
sem svo er nefnt.
Hann átti systur hér í bænum, er Júl-
íana heitir, 46 ára að aldri, og bjó hún
með manni þeim, er Jón Jónsson er nefnd-
ur, manni, er skilið hafði við konu sina
á síðastl. vori. — En sjálf hafði Júliana
áþur verið gipt Magnúsi, hafnsögumanni
í^ElIiðaey, sem dáinn er fyrir nokkrúm
árum.
Svo er að sjá, sem fremur haíi venð
vinsamlegt, eður þó meinlítið, milli þeirra
systkinanna, því að Eyjólfur heimsótti
hana, að kvöldi 1. nóv. þ. á., er hann
bom úr vinnu, og bauð hún honum þá
skyr að borða.
Sá Eyjólfur þá, að hún blandaði ein-
hverju hvítleitu dupti saman við skynð,
og þótti honum óbragð að, en borðaði
þó, enda taldi systir hans honum þá trú
um, að óbragðið gæti þá eigi stafað af
öðru, en ögn af brennivini, er hún hefði
hrært saman við.
En seint um kvöldið og fram eptir
nóttinni brá svo við, að Eyjólfur fékk
áköf uppköst, og magakvalir, og var
einnig mjög lasinn daginn eptir (sunnu-
daginn 2. nóv. þ. á.), þó að hann klædd-
ist þá, og þá eigi síður ffiéð veikum burð-
um á mánudaginn og þriðjudaginn (3. og;
4. nóv. þ. á.), þó að hann gengi þá að
vinnu.
Á þriðjudagskvöldið (4. nóv.), er hann
var kominn heim frá vinnunni, lagðist
hann síðan fyrir fullt og allt, og lá í
rúminu heima hjá sér, í „Dúkskoti“, unz
hann var fluttur á Landakotsspítalann
11. nóv. þ. á., og þar andaðist hann síð-
an tveim dögum síðar (13. nóv. þ. á.)
En með því að grunsamt þótti um
lát hans, vftr lík hans, eptir ráðstöfun
bæjarfógeta, krutíð af lækunum, og vitn-
aðist það þá, að hann hafði dáið af
afleiðingum af rottu-eitri, er hann heíði
etið.