Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 13.12.1913, Page 1

r
58.-59. tbl.
Reykjavík 18. <lesenibei‘ 1913.
XXVII. úra:.
Fána-m álið.
(Slælega gætt landsréttindanna.)
Hvað niyndi landsdómurinn segja?
Siðan vér birtum fánamálsgreinina í
síðasta nr. blaðs vors, hafa í „Lögbirt-
ingablaðinú11, (8. des. þ. á.) venð birtar
umræðurnar, sem um málið urðu á ríkis-
ráðsfundinum í Kaupmannahöfn, 22. nóv.
síðastl.
í>ví miður leyfir rúm blaðsins það
eigi, að umræðurnar sóu birtar hér orð-
réttar, og verðum vér því — eða að
minnsta kosti að þessu sinni —, að láta
oss nægja, að geta þess eins, er hér fer
á eptir:
1* Að það bafa verið tjllögur ráðlierm ísiiinds
(br. H. Hafgtem’s), seni réðu því aðöllu leyti,
livernig' koouiigs-úrsluu ðurinn varð, gbr. síð-
nsts nr. blaðs vors þ. á
Hann var oigi stórtækari — þótt furðu
gegni —, né kröfubarðati, en þar má sjá merkin.
2° Að aanski forsætistáðberrann (br. Zahle) hefir,
á i íkisráðsfunðinum, 22. nóv. þ. á., allieiniild-
arlnust. farið að sletta sér fram í alíslenzkt
sérmál, þ. e. fána máiið, og taiið það — þvert
ofiin i viðurkenningar Dann sjúifr*, í stuðu-
lögunum frá 2. janúar 1871 — vera sameigin-
legt ríkismál, þ. e. mál, sem ísJenzk stjórnar-
völd, og ís). löggjpfarvaidið, ættu því eigi ein
uni að fjalla.
S" Að l áðherra Islands (hr. H. Hafsiein) hefir þó
steinþagað við öliæfiinni, þ. e. eigi andmælt,
alheimildaririvsum slettitekuskap danska for-
sa'tisiáðheirans (br. Zahle/ á einn, eða neinn,
llátt.*)
En þar sem fáiia-litálið — eins og
konuugsvaldið og löggjafarvaldið hafa
viðurkennt, sbr. 3. gr’ stöðulaganna frá
2. janúar 1871 — er eingöngu alíslenzkt
sérniál, sbr. þá og eigi síður 1. gr. stjórn-
arskrárinnar frá 5. janúar 1874, þá var
það hvorttveggja:
að ráðheria íslands átti uð sjálfsögðu — me.ð
skírskotci: til yfirlýsinga Dnna sjá/lfra i sföðu-
lögunum o. fl. — að mðtimelu þv , að tána
málið vœrt snnieiginleyt. ríkismál, og
L, að hann átti þá og eigi síður, að uiidiiijelii því,
seni öfluglegást, nð forsætÍMiíðlierra Dunn fieii
á iiokkurn liútt nð bliindii sér i miílið, er
eigi kæmi öðrum við, en konunginum og ráð-
berra Islands
En það var nú eitthvað annað, — engu
likava, en að Island væri þá fulltrúa-
laust á ríkisráðsfundinum.
í þessu efni — þar sem um skýlaus,
og viðurkennd, réttindi lands vors var
að ræða — hefur ráðnerra íslands (hr.
H. Hafstein) því gætt réttinda lands vors
SVO slælega, sem frekast var auðið.
Og sjálfur gerist hann — ráðherra
íslands að nafninu til — beint tillögll-
maður þess, að danski fáninn skuli eigi
1) Hór kennir þá aiveg sörriu óeinlægninHar,
•ða djörfungar-skortsins — alveg sömu vöntun-
arinnar, og viljaleysisins, til að g-eta réttinda
laudsins —, sem á ríkisráðsf ndinum 20. okt. þ.
i., er ráðberra og lét því ómótmælt, er danski
forsætisráðberrann fór þ»r og nð blanda sér í
alíslenzkt sérrnál, þ. e. fór að gefa gellirinn, að
því er úrfellingu nkisriðsákvæðisins úr núgild-
andi stjórnarskrárlögum vorum snertir.
að eins vera eiui löggildi fámnn. er is-
lenzk skip megi nota, er út fyrir land-
helgina kemur, heldui slculi dansJci fán-
ivn og eptii leidis, engu síður en hingað
til, og þrátt fyrir isl. fáiiaun. veuijafn
gildrn honum, bæði á landi og i landhelgi
Islands.
Hver dæmafá vanvirða önnur ems
framkoma ráðherrans er þjóð vorri, þarf
hér eigi að lýsa.
Yæri nokkurt táp til í ísl. þjóðinni,
eða fulltrúum hennar, alþingismönnunum,
ætti nú svarið, af hálfuþings og pjódar,
að vera það eitt, að biðja landsdóm-
inn íslenzka, að atliuga gjörðir ráð-
herrans á rikisráðsfundinum, 22. nóv.
þ. á.. sem allra bráðast.1)
Á þann hátt fengist þá og löglegur
fullnaðarúrskurður á það lagður, hvort
fána-málið. þ. e. ísl. siglinga- og verzl-
unar-fáni, hvar á höfum jarðarinnar, sem
ísl. skip nota hann. er eigi eingöngu
alíslenzkt sérmál.
Lað er iandsdómurinn. en ekki danski
forsætisráðherrann, sem um það er bær
að dæma.
LJ t 1 ö ii d .
Frá útlöndum hafa blaði vori nýlega
borizt þessi tiðindi:
Danmörk.
I fjárlaga-frumvarpinu, er stjórnin lagði
í haust fyrir þingið, þá er gert ráð fyrir
4 millj. króna tekju-afgangi, og bendir
það óneitanlega á mjög góðan efnahag.
Fertugur kvennmaður, Christine Olsen
að nafni, er sloppið hafði úr betrunar-
hiisinu á siðastl. vori, hafði í sept þ. á.,
er hún var handsömuð, þegar framið að
nýju yfir eitt hundrað þjófnaði.
Að því er sneriir uppskeruna í Dan-
mörku í haust, eða sumar, varð hveiti-
uppskeran í snðurhéruðunum alls 30-föld,
en hafra-uppskeran á Mið-Sjálandi 26—
30-föld og bygg-uppskeran 20-föld. —
Telja menn þetta allt í góðu lagi, en á
hinn bóginn varð rúg-uppskeran mun
minni en vænzt hafði venð.
Verksmiðja brann í borginni Middel-
fart aðfaranóttina 23. sept. þ. á.
En Middelfart er kaupstaður á Fjóni,
þar sem Litla-Belti er eiuna mjóst, og
eru ibúar þar um 6—6 þús., og náttúru-
feguið að mun, en húsin eigi sem álit-
legust.
2) vSarna ætti þá og cigi siður vel við, a
því er framkormi ráðberra á ríkisráðsfundÍDum
20. *kt. siðastl. sncrti^.
Verksmiðjan bjó til ýmislegt, er notað
er við íréttafræði, og er skaðinn, er brun-
inn olli, metinn um 750 þtis. króna.
I ráði er mi, að í grennd við borgma
Árósar (þ. e. Aarhus) á Jótlandi verði
reistur sumarbústaður fyrir danska blaða-
menn, þ. e. þeirn ætlað að geta dvalið
þar um tima sér til hressingar að sumrinu.
Sjúkrahús.eingönguætlað smáskammta-
lækningum, var nýlega reist á „Fugle-
bakken“, og hafði húsið, með öllum út-
búnaði, kostað um 300 þús. króna.
I sjúkrahúsinu eru rúm fyrir 60—60
sjúklinga, og kvað það vera stærsta smá-
skammta-lækninga sjúkrabúsið á Norður-
löndum.
í ráði er, að haldið verði að ári (þ.
e. 1914) alþjóða-skotmanna-mót, og helzt
ráðgert, að það verði á Jótlandi, i grennd
við borgina Árósar.
Fólasþingismaðurinn frá Ærö, Jörgen
Frederiksen að nafni, kvæntur maður, er
nýlega sakaður um það, að hafa — undir
dularnafninu Schmidt — flekað vmnu-
konu nokkra, heitið benni eiginorði og
gert hana óiétta.
Talið sjálfsagt, að hann leggi niður
þingmennsku.
Sviþjóð.
Smíðaverksmiðja brann i borginni Jön-
köping 26. sept. þ. á.
Þar höfðu hundrað menn atvinnu, og
hlutu þrír memi úr brunaliðinu meiðsli
við björgunartilraunirnar, og dó einn
þeirra síðar.
Bretland.
x Seaforth, í grennd við borgina Liv-
erpool, kveiktu kvennréttindakonur ný-
lega i geðveikraspítala, sem þar var í
smiðum.
Skaðinn er talinn skipta þúsundum
steriingspunda.
Frakkland.
Frakkneska skáldsagnahöfundinum E-
mile Zola, (fæddur 2. april 1840, dáinn
2. sept. 1902) átti ný skeð að reisa lík-
neski,' og var líkneskið fullgjört, en —
hvarf þá snögglega, og vita menn eigi,
hvernig á hvarfi þess stendur.
Járnbrautir eru nú fynrbugaðar yfir
fjöllin á landamærum Spánar og Frakk-
lands, og er það, sem fieira, vottur um
vaxandi vinfengi Frakka og Spánverja.
Þýzkaland.
Eins og getið hefir verið í blaði voru,