Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 13.12.1913, Blaðsíða 2

218
ÞJOÐVÍLJINN
XXVII., Ö8.-59.
Þ.TÓÐVIL.T'INN.
Vorð árgan^sins (minnst 60 arkir) 3 kr. 50 a.,
erlendis 4 kr. 50 a. o>r 'í Ameriku doll.: 1,50.
Borgist íyrir júnímánaðarlok. Uppsógn skriíleg
ógild nemo, komin sé til útgefanda fyrir 30. dag
júnimánaðar og kaupandi sambliða uppsögninni
borgi skuld sína yrir blaðið.
skipaðisfc svo. er Ernst August, sonur
Cumberlandshertogans, varð tengdasonur
Vilhjálms keisara, að honum var falin j
furstatignin í Brúnsvík, er Cumb mlands-
hertoginn hafði áður gert tilkall til en
eigi fengið.
Jafn framt varð hertoginn þó að at'-
sala öllum réttindum sínum til sonar síns,
og að heita því, að gera aldrei neitt, er
skert gæti óskiptileik Prússaveldis.
Nýiega voru 14 efnamenn teknir fastir j
i borginni Breslau, — sakaðir um það, j
að hata haft mök við ófermdar telpur. j
Sjö borgarar þar, er um sama voru j
sakaðir, réðu sór á hinn bóginn bana, j
áður en þeir yrðu hnepptir i varðhald.
Persaland.
Persneskur prins, Anberg Mirza að
nafni, er staddur var ný skeð i Póturs-
borg, ásamt konu sinni, hefir liklega verið
þar eitthvað útsláttarsamur, því að kona
hans fylltist svo megnri afbrýðissemi gegn
honum, að hún skaut á hann þrem skamm-
byssuskotum.
Prinsinn varð hæfctulega sár, en var
þó enn hjarandi, er síðast, frétfcist.
Þýzka skAIdirm G-oetho var nýloga reist l(k-
neski á Lincoln-torginu í OhWago.
tíoethe — fæddur 28. áv. 1.749, en dáinn 22.
marse 183..’ — er aýndui þar, eins og bauu var,
á bezta þorska skeiði líl'sins.
Likneskið er gjört eptir fyrirsögn Hermann’s
Hahn, prófessors í borginni Múnchen í Þýzka-
landi, og er Goethe látinn standa öðrum fæti
ögn hærra, og örn sitja á kné hans,
En örninn tákriar háflug anda hans, og á því
eigi ílla við, þar sem annars vegar er eitt af
ruestu skéldum jarðarinnar á öldinni, sem leið.
Til samanburðar má geta þess, að líkneski
Goethe’s i Berlín er að miklum mun óveglegra,
en iikneskið, sem Bandamonn nafa nú reist hon-
um i Cbicago.
Borlínar-líkneskið ytirleitt fremur óáhtlegt,
enda haft eptir Vilhjálmi gamla keiiara, að lík-
neski laans mætti þó eigi vera jafn reisilegt,
eins og likneski hershöf .'ingjanna(l)
Moskus-nautpeninginum („ovibos moschatus“)
fækkar nú óluru, og fullyrt, að eigi muni til alls,
nema tvö til þrjú hundruð í Austur-Grænlandi.
Eitthvað hefur og til skamms tíma hafzt við
i nyrztu héruðunum í Norður-Arneriku, en liklega
nú þegar al-upprætt þar, eða þá því sem næst.
í Auatur-Grænlandi, segir norska blaðið „Speg-
jelen11, að fækkunin stafi eigi hvað sízt af því,
að skemmti-ferðamenn, er þangað fari, á norsk-
um skidum, hafi að undan förnu skotið að mun
á ári hverju.
A fundi, er haldinn var í Bern, i Svissara-
landí, í nóv. þ. á. (1913), þar sem mættir voiu
fulJtrúar ýmsra þjóðerna. og rætt var uui dýra
friðuri, var þvi og talið mjög nauðsynlegt, að
moskusnautin yrðu ná um hrið algjórlega friðuð,
— talið leitt, yrði þeirn, sem á horfist, algjörlega
útrvmt af jörðinni.
Nobel-verðlaimin 1913.
Að því er snerfcir Nobel-verðlaunin í
ár, þá er það þegar frétt orðið, er hér
segir:
I. Bókineimta-verðlauuin.
Þau hafa að þessu sinni hlotnast
indverska skáldinu Rabindi anath
1 ag 01 e frá Bengal.
Tagote er fæddur 1861, og nijög
tiginnar ættar, —- byrjaði að yrkja
er bann var 14 ára, og eru uú ljóð
hans í najög miklum mefcum hví-
vetna^á Indlandi.
Hann er og höfundur indverska
þjóðsöngsins, sem almennast er nú
sunginn á Indlandi.
Tagoie stundaði um tíma nám í
Lundúnum á uppvaxtar-áruuum, en
hefur ella lengi hafst við sem eiu-
búi á Padmafljótinu, eða þá þar í
. grenndinni.
Utan IndLands he'ir hann eigi
venð þekktur, eða skáldskapur haus
haft orð á sór, tiema nokkur árin
síðustu, — kvæðasafniö „GKtanjali“
(þ. e. ýms kvæða hans þýdd á ensku),
er fyrst gerði hann vestrænn þjóð-
ernunum kunnan.
II. Eðlisfræðis-verðlauiiiii.
Þau liefir hlofcið hollenzki prófes-
sorinn H. Kamerlingh Ormes^i
Leyden.
Það eru rannsóknir hans, er lúta
að breytingum, sem á ýmsum hlut-
um verða, er hitasfcigið er lækkað,
sem þar hafa ráðið úrslitum, —
liafa og, meðal annars, leifct til þess,'
að breyta má frumefninu „helíum“
í fljótandi mynd.
En frumefnið „helíum“ —- neinr,
svo, af því að menn hugðu um hríð,
að það væri eigi til nema í sólunni —
fann fyrstur Norman Lockyer, árið
1868, en siðan hafa menn rekið sig
á það í hraungrjóti, og í fleiri efn-
um á jörð vorri.
III. Verðiaunin í efnaí’ræði.
Að því er til efnafræðis-verðlaun-
anna kemur, hafa þau að þessu
sinni verið veitt svissneska prófes-
sornum dr. Alfied Wei ner\|i
Ziirich.
Pað eru rit hans og rannsóknir
að því er snerta myndun frumagn-
anna (— ,,atomanna“) í „óskipti-
leikanum“ (= ,,moiekylinu“), sem
honum hafa frægðarinnar og verð-
launanna aflað.
IV. Læknisfræðis-verðlaunin.
Lau eru í ár veitt frakkneskum
manni, Charles Richet, prófessor.
Frekara oss enn eigi kunnugt, er þetta
er ritað, að því er til veitinga Nobel-
verðlaunanna í ár kemur.
Dýraverndun.
.Jafnaðarmenn á rikisþingi Dana hafa
borið fram frumvarp til dýraverndunar-
laga, og er inntak þeirra í stuttu máli
þetta:
.Greri maður sig sekan í misþyrmingu
á dýri við vanhirðu, ofreynslu eða meiðsli
eða er að einhverju leyti í verki með
slíkum athöfnum, sæfcir haim íyrir það
ábyrgð eptir lögum þessum.
Gætt skal þess bæði við vörutiufcninga
og mauna, að dýrinu só ekki ofætlað.
Bannað er að berja dýr með keyri eða
svipu á holdlitia staði á því eða hárlitla,
svo sem á höluð, kvið eða fætur, og svo
í heild sinni að berja dýr með hvössum
bareflum eða hörðum.
Aktýgi skulu vera í sæmilegu lagi,
svo að dýrið t’ái hvorki af þeim sársauka
né meiðsl.
Hesta, sem hvíldir eru úti við vinnu
sína, skal leggja eitthvað yílr í hvíldar-
tímanum, ábreiðu eða annað, þegar kuldi
er, stijór eða regn. í hálim skal sóð um
að naglar eða skaflar séu nægilega beittir.
Ekki má hafa til vinnu sjúka, horaða
eða útslitna hesta, og augnaspælu má
ekki hafa á beizlum. Banuað er og að
taglskella hesta við stert eða skerða sterfc-
iiðina. Gelding á hestum mega dýra-
læknar einir framkvæma.
Við flutning á sjó eða landi mega
dýr ekki standa svo þótt, að þau særi
eða meiði hvort annað og ekki verða til
leugdar tyrir kulda eða regni. Gefa skal
og dýrunum nægilegt toður og vatn á
hverra fimm kl.stunda fresti að minnsta
kosti.
Lifandi fi.sk má ekki flytja eða bera
á stöngum, krókum, vír eða snæri eða
öðru þess háttar.
Hesthús fyrir fimm hesta eða fleiri
og fjós handa 10 kúm eða fleirum skulu
vera með tvennum dvrum, þar sem opna
má inn hurðinar, og er það gert til var-
úðar við eldhættu.
Slátrun skal fara fram sem hér segir:
Slátrun allra ferfætlinga skal fara svo
fljótt fram, að dýrið sæti sem allra minnstri
hræðslu og sársauka sem verða má. (lera
skal dýrið meðvitundarlaust áður en því
er látið blæða, og skal það gert með þar
tii gerðum sláirunartækjum, annað hvorfc
slátrunarvél með broddi eða skofcverkfæri.
Ekki skal dýr látið horfa á slátrun
annars, ef því verður á nokkurn hátt við
komið og slátrun mega að eins fram-
kvæma fullþroska reglumenn og skal þess
gætt, að börn horfi ekki á.
Fisk, sem ekki. verður sjálfdauður réfct
eptir það að hann er veiddur, skal aflífa
með skurði í hnakkann áður en hann er
afhentur til neyzlu.
Unglmgar yngri en 18 ára mega ekki
fara á veiðar, og börn mega enga aðstoð
veita við fuglaveiðar né eggjatöku. Veiði
með eltingarleik og hundum er bönnuð
með öllu.
Brot á móti lögum þessum varðar
útlegð allt að 500 krónum eða fangelsi
allt að 6 mánuðum. —n.