Lögberg - 27.02.1889, Síða 2

MIDVIKUD. 28. FKBIl ÚAR1889.
ÚTGEFENDUR:
Sigtr. Jónasson,
Borgvin Jónsson,
Arni Friöriksson,
F:r.- Hjörlpifsson
Ólafnr Þórgeirsson,
Siguröur J. Jóhnnnesson.
Allnr upplýsingar viðvíkjantli veröi á
suglýsingum í „Lfigbergi" geta meun
íengiö á skrifstofu blaösins.
Ilre nær sem kaupendur LSgbergs
• kiptn um bústnö, eru þeir vinsamlegast
beönir, aö senda skriflegt skeyti
um ►aö til skrifstofu blaðsins.
Utan á öll brjef, sem útgefendum „Lfig-
bergs“ era skrifuö víðvikjandi blaðinu,
*tti að skrifa :
The Lðgberg Printing Co.
35 Lombard Str, Winnipeg.
Innflutningar o. s. frv.
1 HIMSKliINtíL U.
II.
Eptir a<5 íslendingar hafa kom-
iö af höndum sjer bænarskrá
þeirri, sem samþykkt var á fund-
inum í Islendingafjelagshúsinu hjer
í bænum þ. 11. sept. síðastl. að
scndast skyldi til sambandsstjórn-
nrinnar—eptir að þeir hafa skrif-
iið undir hana hundruðum sam-
an, í Winnipeg og í nýlendunuin,
og sent hana þangað sem liún
átti að fara—eptir að allt þetta
er um garð gengið, rís ritstjöri
Jleimnkrivf/lu upp á apturfótun-
um í ö. nr. blaðs síns þ. á., og
fordæmir fyrirtækið algcrlega.
])að er eins og blaðið hafi eitt-
livcrt veður af því, að hætt sje
við að sumum kunni að þykja
þessi fordæmingardómur koma
nokkuð seint. því er auðsjáan-
lega ekki grunlaust um, að þeir
menn inuni vera til, sem hefði
þótt það laglegra, ef Hcivixkringla
hefði tekið fyrr í strenginn, úr
því að hún ætlaði að gera það á
annað Irorð. Og það er auðsjáan-
lega gert í því skyni að bæta
úr skák fyrir sjer í þessu atriði,
að í upphafi greinarinnar er kvart-
að undan að unnið hali verið að
ínúlinu í pulcri.
Um þctta pulcur er það að
segja, að snemma í september-
mánuði var opinlxu-lega boðað til
nlmenns fundar, sem lialdast skyldi
f húsi Islendingafjelagsins þ. 11.
s. m. Fundurinn var haldinn.
Á þeirn fundi Ijet enginn þeirra
manna, sem við „IIkr.“ eru riðn-
ir, sjá sig. Daginn eptir, 12. sept.;
komu út í Lögbergi orðrjettar
samþykktir fundarins. Daginn þar
á eptir (18. sept,) kom Heims-
kringla sjálf með útdrátt úr sam-
þykktunum—cg gerði ekki við
þær eina einustu athugasemd, í
næsta blaði Lögbeegs þar á eptir
(19. sept.) stóð ritstjórnargrein um
málið, nærri því 4 dálkar, og þar
var brýnt fyrir mönnum, bæði
hvað fundurinn hefði haft fyrir
sjer, þar sem liann komst að
slíkri niðurstöðu, og eins það,
lrvað það væri, sem farið væri
fram á við islendinga hjer vestra
viðvíkjandi þessu máli. Heims-
kringla sá ekki fremur ástæðu
ti! að gera athugasemd við þessa
lögberge-grein, lieldur cn við fund-
arsamþy k k ti rnar sjálfar. Allnn
þenruin undirbúning virtist hún
samþykkja með þögninni.
Og svo ber hún það nú í
vænginn, að meun hafi unnið að
þessu máli í pukri, hún hati ekki
getað fengið neitt tækifæri til að
koma sinni vizku að í þessu efni
—fyrr en þ. 31. janúar 1889,
þegar bænarskráin er komin til
Ottawa, og allt er um gaið gengið.
Svo framarlega scin blaðið ætli
sjer að standa við þennan puk-
wr«-áburð, virðist ekki illa til fall-
ið að biðja það að sýna mönn-
uin fram á, hvaða mál það er
meðal Islendinga, frá því er þeir
fyrst komu til j-essa lands, sem
ekki hefur verið unnið að í pukri.
En blaðið stendur auðvitað ekki
við ]?etta. ])að má slengja þess
háttar fram, þegar í nauðirnar
rekur, cf menn eru ekki of hlut-
vandir f deilum sínum. En það
er vanalega örðugra að standa
við slíkan þvættings-áburð, sein
ekki nær nokkurri átt. Og þá
liggur óneitanlega nærri sú spurn-
ing: Hvemig stendur á því, að
Jleimskringla skuli þegja um þetta
mál, þangað til það er um garð
gengið, að svo miklu leyti sem í
valdi Islendinga stendur? það kom-
ast sainþykktir á í málinu á op-
inberum fundi. þær samþykktir
eru birtar á prenti í blaði, sein
getið er út hjer í bænum. Um
þessar samþykktir er ritað langt
mál í opinberu blaði. Allt mál-
ið er lagt svo ljóslega og skýr-
lega fram fyrir almenning, sem
menn framast hafa vit á, Hvcrs
vegna talar Heimskringla ekkert
um þetta mál, þegar aðrir eru að
tala uin það?
Gangi menn út frá því, að rit-
stjórn Heimnkrivglu skrifi ekki
greinar sínar algerlega út í blá-
inn, í svörtustu blindni, í mein-
ingarlausustu vitleysu, þá getur
ekki liugsazt nema eitt svar upp
á þessa spurningu. Og svarið er
þetta: Ritstjórn Heimskringlu hef-
ur langað til að málið fengi fram-
gang, en hefur samt ekki getað
stillt sig um að nota málið til
þess að reyna að svívirða þá menn,
sem einkum hafa fyrir því gong-
izt, vekja hjá mönnum tortryggni
á starfi þeirra—eptir að það er
hættulaust fyrir framgang málsins
sjálfs.
Viðvíkjandi slíkri aðferð þarf
engar athugasemdir á prenti. Hver
ærlegur maður getur gert þær
heima hjá sjer.
Mótbárum þeim, sem Heims-
krivgla nú loksins kemur með
móti bænarskránni, er ekki svo
varið, að sjerstök ástæða sje til
að eyða mjög mörgum orðuin upp
á þær, allra-sízt þegar þær koma
ckki fyrr enn nú. þó virðist
ekki ástæðulaust að koma með
nokkrar athugasemdir viðvíkjandi
æssurn mótbárum.
Fyrsta mótbáran er þá sú, að
óað skuli vera Idendingnfjelagiff
í Manitoba, sem gengst fyrir þessu.
Menn skyldu halda, að fyrsta
mótbáran heföi verið sú, að það
væri engin þörf á hjálpinni; aðal-
mergurinn málsins liggur auðvit-
að þar, og eptir því sem blaðinu
fórust orð í 4. númorinu, hefði mátt
ætla, að ágreiningurinn lægi ein-
mitt þar. En því er ekki svo
varið. Blaðið gefur það greiniiega
í skyn, að því þætti ekki illa til
'allið, að Canadastjórn hlypi und-
ir bngga, ef hún gerði það eptir
löfði Heirn.skrLnglu, En íelend-
ivgafjelagið má ekki gangast fyr-
ir þcssu, Til þess hefur það ekki
sýnt nærri nóga rögg .af sjer áður.
Meguui vjer nú spyrja Heims-
kringlu: Hvaða fjelag hjer á
meðal vor þykir henni betur fall-
ið til að gangast fyrir öðru eins
máli og þessu? Snfnaðarfjelagið?
Kvennfjelögin? Bindindisfjelögin?
Eða er það ef til vill „þjóðmenn-
ingarfjelagið, sem það blað hefur
mest guinað af? Jiangað til Heims-
krivgla svarar þessum spuming-
uin, munum vjer leyfa oss að ætla
að hatí vokkurt fjelag átt að gera
nokkuð í þcssu efni, þá hafi það
fremur átt að vera íslendinga-
fjelagiö en nokkui’t annað fjelag.
það er vitaskuld að lítið hefur
borið á íslendingafjeiaginu um
undanfarinn tíma. En ritstjórn
Heimskr. ætti sein minnst um það
að tala, því að hún veit mjög
vel, að það var einmitt sá mað-
ur, sem lengst af hefur verið rit-
stjóri þess blaðs, sem laniaði fram-
kvæmdir fjelagsins, alla samvinnu
þess við Canada-stjórn, með ó-
sannindum sínum og undirferli.
Og þó að fjelagið hafi verið að-
gerðalítið um stund, þá virð-
ist iítið vit í að nota það sem á-
stæöu til að banna því allar
framkvæmdir framvegis. það væri
það sama sein að banna mönnum,
sem liafa verið linir í einhverju
að sækja sig og taka sjer fram.
það væri á sinn máta eins og ef
einhver færi að amast við því að
jHeimskringla mætti verða gott
blað, af þeirri ástæðu að Jiún
hefði áður verið ljelegt blað. það
má að minnsta kosti fullyrða, að
slíkur hugsunarháttur horfir ekki
til framfara.
Og þó er enn eitt atriði ótalið,
sem gerir það fáránlegra en allt
annað, að Heimskrivgla skuli taka
svrona í strenginn í þessu máli
viðvíkjandi íslendingafjelaginu.
Hver koin þessu hallæris-máli
íslands fyrst inn í íslendingafje-
lagið? það var Eggert Jóhaws-
son, núverandi ritstjóri Heims-
krivglu. Sumariö 1887 höfðu 3
nafnkenndir menn' nýkomnir að
heiman, skrifað grein í Heims-
krivglu með yfirskriptinni: Jlvað
á að gera til aff afstýra hallceris-
manvdauffa á Islandi? því var
lialdið frain í þessari grein, að
svo framarlega, sem ekki kæmi
lijálp utan að, mundi fjöldi manna
í vissum sveitum á Islandi naum-
ast haida lífinu. Fregnir um þessa
grein bárust suöur til Minneapolis,
og svo kom aptur fyrirspurn
þaðan til hr. Eggerts Jóhannsson-
ar, sem þá var líka ritstjóri Heims-
kringlu, urn það, hvoit hallæris-
sögurnar væru sannar, og hvort
ástæða væri til fyrir almenning
manna að hlaupa undir bagga.
Hr. E. J. taldi sig þá ókunn-
u<tí ástandinu á Islandi heldur en
o
liann virðist nú telja sig viðvíkjandi
því atriði. þá þorði liann engu að
svara, heldur skoraði á forseta Is-
lendingafjelagsins að kalla sam-
an fund til að svara þeirri fyrir-
spurn, sein ritstjóri Heimskringlu
hafði verið beðinn að svara. Hvers
vegna sneri hr. Eggert Jóhanns-
son sjer þá til Islendingafjelags-
ins? hvers vegna kastaði hann þá
uppá það fjelag þeirri ábyrgð, sem
liann ekki þorði sjálfur að bera?
Hvers vegna fór hann þá ekki
til einhvers annars tjelags?
En sje þcssi mótbára „Heims-
kringlu"' lin í meira lagi, ])á eru
þó liinar mótbárurnar enn þá
lausavi í sjer. Ein þeirra er sú,
að íje það sem Canada-stjórn er
beðin um, muni ekki nægja handa
þeim mönnum sein sendir verða,
ef nokkrir verða sendir. Annars
lætur blaðið einmitt í ijósi, að
þetta fje sje allt of mikið. Mein-
ingin með mótbárunni hlýtur því
að vera sú, ef þetta er ekki sagt í
hreinasta meiningarleysi og heimsku
að öll likindi sjeu ti! að í
þessa för verði valdir einhverjir
sjerstakir óráðsmenn, sem ekki
beri minnsta skynbragð á að fara
með peninga.
þó að blaðinu þyki lieldur vand-
fengnir þeir menn, sein geti kom-
izt af með þetta íje, þá gefur
blaðið það þó eptir að þeir kunni
að hittast. En hitt tekur blaðið
skýrt og skorinort fram, að það
þekki enga inenn, sem sjeu hæfir
til að ieysa þetta verk af liendi —
nema prestnna. Hvers prestarnir
eiga að njóta í þessu efni hjá
„Heimskringlu", virðist ef til vill
sumum í fyrstu nokkuð óljóst.
Mönnum mun virðast lítil ástæða ti!
að halda, að prestarnir sjeu betur
fallnir til þessa verks, en hverjir
sein helzt aðrir samvizkusamir
og duglegir menn — að prestunum
alveg ólöstuðum. En ástæðan er
sú, eptir því sem „Heimskringlu''
farast orð, að blaðið þekkir enga
aðra samvizkusama og duglega
menn vor á meðal en prestana,
Menn ættu reyndar ekki að
þurfa að bregðast neitt ókunnug-
lcga við þessari ádrepu „Heims-
kringlu". það er ekki í fyrsta
sinni, sem slíku hefur verið beint
að oss hjer vestra. Fóstbróðir
„Heimskringiu", Benedict Gröndal,
hefur frætt heiininn á því, að hjcr
sjeu ekki aðrir Islendingar en
lakasti skríll, og „Heimskringla"
liefur sjálf haldið því fram ný-
lega, eins og vjer bentuin á í
síðasta blaði, að ailir Isicndingar,
sem vestur lmfa flutt um all-
mörg ár, væru iygarar. þó virð-
ist ekki óliklcga til getið, að þau
Gröndal og „Hkr.“ muni þurfa
að leggjast á eitt nokkrum sinnum
enn, áður en þau fá að fullu sann-
fært hlutaðeigendur um þetta efni.
])á komum vjer að hinni síð-
ustu inótbáru „Hkr.“. Hún er
sú, að rangt sje að senda ínenn
hjeðan; þar á móti hefði átt að
snúa sjer til manna austan At-
lantshafs, cinkum Eirílts Macnús-
sonar meistara í Cambridfre oít
Guðbrands Vigfússonar doktors í
Oxford, ef nokkuð ætti að gera
í þessu máli á annað borð. Eink-
um virðist blaðið hafa Eirík Magn-
ússon „í kíkirnum". það fullyrð-
ir að það nái engri átt að halda
því fram að honum muni ekki
jafn-kunnugt um ástandið heima
eins og Islendingum í Manitoba.
Og það lýsir því yfir, að sjer
detti ekki í hug að trúa því, að
liann mundi ekki hafa þegar safn-
að tje, cf liann vissi aö inikiS
væri um bágindin.
þi'ssi samanburður „Hkr.“ákunn-
ugleik E. M. og Islendinga í
Manitoba á ástandinu á Islandi
er auðvitað bein afleiðing af því
sem blaðið hefur áður sagt. Vjer
tölum hjer ár eptir ár við hundr-
uð af mönnum, sem koma úr
harðæris-sveitunum. „Hkr.“ lýsir
alla þá menn lygara, og þess vegna
getum vjer ekkert um þetta efni
fræðzt af þeim, cptir því sem
blaðið hyggur. En þeir sem treysta
sannsögli mannanna dálítið meira
en „Hkr.“ gerir, þeir munu líta
svo á, sem vjer stöndum dálítið
betur að vígi en Eirfkur Magn-
ússon í þessu efni. Og þó að
hann hefði nú verið eins kunn-
ugur, eins og vjer erum, þá virð-
ist mjög vansjeð. að hann hefði
farið að skipta sjer af því máli.
þess var lítil von, að liann færi
að brjótast í að koina mönnum
hingað vestur. Og ef litið er til
þeirra þakka, sem liann hefur
fengið fyrir að safna fje, sem eytt
liefur verið á Islandi, þá skyldi
oss ekki undra, þó maðuriun væri
farinn að þreytast á að fást við
slíkt starf.
En sleppum því. Mikill hluti af
því starfi, «em þessuin sendimönnum
er ætlað, er að ráffstafa fjenu, sem
safnast kann, að koinast eptir, hverj-
ir það í raun og veru eru, sem
þurfa á þessari útflutningshjálp
að lialda. Á „Heimskringla" ráð
á Eiríki Magnússyni til þess starfs?
Yms önnur þvættings-atriði eru
í þessari „Heimskringlu“-grein, sem
ná alls engri átt, og sem vjer
leiðum hjá oss að svara, eins
og t. d. það, að hinar og aðrar
þjóðir sjeu sjálfsagðar að hlaupa
undir bagga með Islendingum ó-
beð'nar. ])essar athugasemdir vor-
ar munu nægja til að sýna, af
hverjum toga mótbárur blaðsins
eru spunnar, og hve mikið vit cr
í þcim.
t r
„Eslaníi aí) blaöa npp/'
Kptir /ón Bjaniason.
Manitoba liefur vafalaust verið
alþakin skógi fyrir fáeinum öld-
um, vcrið svipuð því, sem Nýja
Isiand er nú, enda liggur þetta
íslenzka landnám nú innan tak-
ínarka „preríu-fylkisins", þótt það
eins og sumir aðrir útkantar þessa
fylkis sje ekki enn orðið að pre-
ríu. Skógurinn á Manitoba-sljett-
unum iiefur e\-fzt fremur öllu
öðru af eldi, sein livað eptir ann-
að hefur yfir þær gengið, fyrst
af völdum Indíana og í allra síð-
ustu tíð af vöidum hvítra manna,
eptir að byggð þeirra hófst í
þessum parti landsins. Yíða hef-
ur skógurinn algerlega horiið fyr-
ir þessa sök. Að eins meðfram
ám og stærri lækjum, þar sern
farvegur þeirra er krókóttur til
muna, hefur eldurinn ekki náð að
eyða skóginum, svo þar standa
víöast livar þyrpingar nf trjám
eðn skógarblettir óeyddir eptir.
Og svona er það ekki að e.ins í
Manitoba, heldur víðast hvar á
preríu-löndum Norður- Ameríku.
þegar eldur hleypur í skóga., þá
er nú reyndar ekki svo, að trjen
brenni upp; minnst af þeirn eyð-
ist ttlgei’lega í slíkum bruna; cn
þau sviðna og brenna svo mikið,
að í þau, er uppi standa á eptir
brunanum, lileypur dauði og full-
komin visnan. Slíka dauða skóga
má allvíða sjá hjer í landinu.
Nýgræðingsskógur vex þar stund-
utn og enda opt upp aptur, og
þá getur eptir æði- mörg ár allt
komizt í sama lag og áður. En
komi nú eldur í slíkan nýgræð-
ingsskóg eins og áður í þann, er
að meiru eður rninna leyti stend-
ur uppi visinn og dauður, þá
eyðileggst imnn einnig og landið
hættir eptir ínargítrekaðan eld-
gang nfS vora sköglantl; paS verð-
ur að því, sem hjer er kallað
prería. Frá sjónarmiði þorvaldar
Thóroddsens ætti nú sjálfsagt að
finnast meira en lítið af trjáfausk-
um niðri í jörðinni á slíku prer-
íulandi; en þeir eru vitanlega
hvergi til hjer í landinu, ekkert
eifi af þeim neins staðar að finna
niðri í jörðinni, þó að óteljandi
stofnar af hinum sviðnu, uppvisnu
trjám, er eldurinn liefur hanað,
hafi fallið hjer til moldar öld
eptir öld. þótt jarðvegurinn lijer
sje margfalt fastari og samfelld-
ari en nálega alls staðar á Is-
landi, þá hafa öll þau ótal-mörgu
trje, er hjer hafa hnigið í skaut
jarðar, á mjög stuttum tíma
svo algerlega eyðilagzt af fúa, að
hvergi sjest eití eptir. 0g fyrst
trjástofnar fúna svo fljótt og al-
gerlega í jörðinni hjer, í iniðbiki
meginlands Norður-Ameríku, þar
sem loptið er svo ákaflega þurrt
í samanburði við það, sem er á
öðrum eins eylöndum eins og ís-
land ej’, hvernig skyldi þá nokk-
ur náttúrufræðislega menntaður
maður eins og þorvaldur Thór-
óddsen geta ætlazt til, að leifar
af trjám frá því um og rjett
eptir landnáinstíð ætti að finnast
í vanalegum jarðvegi* á Islandg
svo framarlega sem virkilegur skr)g-
ur hefði ])á verið þar? Og hvera-
ig skyldi slíkum manni geta kom-
ið til hugar sú ályktan, að af
því að engir fauskar af stórum
trjám, stærri en smábjörk þeirri,
sem enn er til á Islandi, hafa
fundizt þar í jörðu, þá geti eng-
in slík trje hafa verið þar til
forna eins og jeg samkvæmt vitnis-
burði fornsagnanna tel víst að.
verið liafi? Að dæma slíkan dónn
yfir því, sem áreiðanlegustu forn-
sögur vorar bæði beinlínis og ó-
beinlínis vitna, er óskynsamlegt.
gjörræði.
Annars skal jeg að lyktum geta
*) nefnilega annars staðar cn í mómýrunum.