Lögberg - 27.01.1894, Blaðsíða 2

LÖGBERG, LAUGAROAGIM2» 27. JANÚAR 1894.

,3l‘ ö g b c r g.
Gerið (5t,aðJ43 Princosa Str., Winnipog Slin
f The Lögherg Printin^ Sf Publishint' Co’y.
(Incorporated May 27, l89o).
Ritstjóri (Eðitor);
L/JVrlA’ HJÖRLEIFSSON
Rusinrss manager: JOHN A. BLÖNDAL.
AUGLÝSIííGAR: Smá-auglýsingar í eitt
skipti -25 cts. fyrir 30 orö eða 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuðinn. Á stærri
auglýsingum eða augl. um lengri tíma af-
sláttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verður að til
kynr.a skriflega og geia um fyrotrandi bú
stað iafnframt.
UTANASKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsius er:
ri{E LGGBEFIC PRINTINC & PUBLISH- C0.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
U TAN ASKKIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITÖlí LÍ><vKE5MK.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
— LAUGAKDa.'HNN 27. J*í. 1894.—
Samkvæm tanaslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sera er í skuld við blað-
■ fð flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiftin, þá er fað fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sðnuun fyrir prett-
vísum tilgangí.
Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slikar viðurkenn-
ingar eptir hæfiléga lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bandarikjamönnum),
og frá ísiandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu.verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
r. O. Money Orders, eða peninga í Re
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, néma 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
Sjora Jóo Bjarnason svaraði söfn-
uði sínum á fundi á fimmtudagskveld-
ið. Eins og áður hefur verið getið
um hjer I blaðinu, sagði sjera Jón
Söfnuðinum upp pjónustu sinni fyrir
nokkru síðan, með pví að liann ekki
gæti unnið sift verk, og vildi ekki
; vera söfnuðinum til byrði. Söfnuður-
inn neitaði að taka uppsögnina gilda,
sem vitanlega pyddi pað, að hann bað
sjera Jón að vera kyrran, með J>ví að
engir formgallar voru á uppsögninni.
ÞessHm 'aji'l irtektum safnaðarins svar-
aði sjera Jón Bjarnason á fimmtudags-
kveldið, pakkaði söfnuðinum fyrir
pann kærleika er sjer liefði verið
sýndur með pessu, eins og liann hafði
, líka gert á síðasta fundi, og sagði
jafnfraint,aðsjer hefði okki snúizt hug-
ur; bann vildi- ekki vera söfnuðii.um
til byrði. En fyrirpann viljasem söfn-
uðurinn hefði í ijós látið, ætlaði hann
að bíða dálítinn tíma, til pess að vita,
hvort kraptar sínir ykjust svo, að hann
g eti gengt embætti sínu. Ef ekki
yrði breyting á heilsufari sínu til
b itnaðar innan fárra mánaða, mundi
hann endurtaka uppsögn sína og fram-
fylgja henni. — t>að f>arf naumast að
taka pað fram, hve einlæg og almenn
sú Ósk er meðal Vest.ur-íslendinga, að
kraptar sjera Jóns Bjaruasonar mættu
styrkjast svo, að hann pyrfti ekki
hjeðan að leita, og gæti haldið áfram
starfi sínu hjer.
Á öðrum stað hjer í blaðinu er
skýrt frá úrslitum bardagans,sem peir
Mitchell óg Corbott háðu í Jackson-
villi á mánudaginn. Ssgan um 4-
llog peirra er í meira lagi ljót. Cor-
bett varð hamslaus meðan á bardaga
pessum stóð. Mennirnir, sem á leik-
sviðinu voru, gátu ekki aptrað honum
frá að berja mótstöðumann sinn, þar
sem hann lá blóðugur og uppgefinn á
gólfinu, nema með f>ví að halda hon-
ura. Eptir að Mitchell hafði fallið í
rot, o» hafði verið borinn meðvitund-
arlaus burt, J>utu áhorfendurnir sen>
óðir uj>p á leiksviðið, og fjöldi freirra
fúru að purka upp blóðið úr Mitchell
með vasaklútum sínum til f>ess að eiga
pá blóðbletti til endurrninningar um
pennan einstaka leik. Svo fíknir
voru menn í pessar bióðslcttur, að
f>eir sem síðast komust að f>eim hræl.tu
á góltið til að bleyta blóðblettina og
fá pannig ofurlitla I>lóðslikju hjer og
f>ar á klúta sína. Bardaginn sýndi
yfir höfuð dýrið í mönnunum á við-
bjóðslegan hátt, og er stórkostlegasta
furða, að slikir leikir skuli vera liðnir
meðal manna, sem eru siðaðir — pótt
ekki sje nema að nafnbót.
Allur porri peirra landa vorra,
sem hingað koma fullorðnir og hafa
fengið nokkra menntun á ættjörð
sinni, kunna Norðurlandamálin allvel,
skilja að minnsta kosti fullvel danskar
og norskar bækur. t>að er illa farið,
að margir peirra týna, að sögn, niður
peirri pokkingu, eptir að komið. er
hingað til lands. l>að er ávalt eitt-
hvað raunalegt við pað, að týna pví
niður, sém maður hefur numið með
meiri eða minni erviðismunum, faraað
vita að einhverju leyti minna en mað-
ur hefur áður vitað. Og svo er p>ess
að gæta með Norðurlandamálin,
að pau gefa manni aðgang að and-
legum fjársjóðum, sem hinir mennt-
uðustu menn í flestum siðuðum
löndum kepjiast nú eptir, meira en
nokkru sinni áður, að ná í. £>að er
að vitaskuld rjett og sjálfsagt, að iáta
enskunám í pessu landi sitja 1 fyrir-
rými fyrir námi annara tungumála.
Eu enskan á ekki að byggja út neinni
pekkingu, sem maður hefur áður liaft;
f>að er nóg rúm fyrir hana í manns-
huganum, póttekkert sje rekið á dyr.
£>ví íleiri mál sem maður kann, pví
meira verður inanns andlega víðsyni,
svo framarlega sem maður færi sjer
pá kunnáttu í nyt. £>að væri mjög
hyggilegt, að menn, sem kunna Norð-
urlandamálin, og eiga heima hverjir
nálægt öðrum, hefðu samtök með að
kaupa skandinaviskar bækur, til pess
að halda við pekking sinni og auka
sipn andans forða. Slik samtök áttu
sjer einu sinni stað hjerí bænum,pótt
í sraáum stíl væri, en pví var miður,
að pau liðu undir lok eptir dálítinn
tíma. Vill enginn verða til að reisa
pau við aptur?
Astandið í Argyle-byggð.
E>að leikur orð á pvf, og pað ef
til vill ekki alveg að ástæðulausu, að
við Argyle-búar stöndum á heljar-
nöfinni í efnalegu tilliti um pessar
mundir; og mun mörgum verða fyrst
fyrir að kenna pað ókostum landsins
og bölsótast svo yfir pví lygaskrumi,
sem gengið hafi af landkostunum og
búsældinni hjer, og að minnsta kosti
er pað hreint ekki að undra, pótt land-
ar, nýkomnir frá íslandi, fái í sig ó-
yndisköst af pví, að reka sig á annan
eins peningaskort og skuldabasl með-
al all flestra bænda í pessari marg-
lofuðu Argylebyggð, eins og nú á
sjer stað, og að peim verði að kenna
pað ókostum landsins, en ekki peim
ýmsu atvikum og kringumstæðum,
sem að pví lúta, og allra sízt hinni
allt of almennu vanhyggju bænda í
notkun lánstraustsins eins og lijer á
sjer stað, og að öllum iíkindum víðar,
pví peir munu fáir se.n kunna að hag-
nyta sjer iánstraustið — heldui en
heitr.inn yfir höfuð að tala — án pess
að misbrúka pað.
Af pví jeg hcf rekið mig á svo
alveg rangar hugmyndir utn~orsak-
irnar til peningaleysis og skulda okk-
ar, landa hjer vestra, pá mætti virðast
að jeg geri ekkert rangt í pví, að
beuda opinberlega á hina rjettu aðal-
orsök, til skyringar fyrir pá sem ekki
pekkja búskaparlífið af eigin reynd.
Jeg segi aðalorsök, en auðvitað eru
orsakirnar margar, uppskerubrestur,
daufur maikaður, tollbyrðar og íleira,
scm greinilega hefur verið ritað um
(sjá Lögberg No. 104 0. árg. og vfð-
ar); en pað sem metru ræður til örð-
ugleikanna, er vanhyggja bænda í
búskaparaðferðinni, sem aðallega 4
rót sína í blindri von um meiri auð-
Jlegðaf hveitiyrkjunni en peim, allt
að pessu, hefur rcj-nzt. £>essi von
skapaðist af peirri ríkulegu uppskeru
— 30 til 40 búshel af ekru — sem
peir fyrstu íslenzku landnemar hjer
vestra fengu haustið 1882, og prátt
fyrir pað, að uj>pskera næstu 4 árin,
1883 — 1880, varð til jafnaðar að
eins 14 búsliel af ekru, og tvö árin
frosið, neyddumst vjer pó til pess að
safna töluverðura verkfæraskuldum á
pessum árum, jafnvel pótt vinnan að
plægingum lenti svo mjög f deyfð
eða sinnuleysi, vegna hinnar miklu
vegalengdar til markaðar, (40—50
mílur áleiðis), að pegar markaðir risu
upp rjett, meðfram by.ggðinni og
uppskeran mikla gafst 1887, var pað
allur fjöldi bænda, sem að eins hafði
ráð til pess að sá hveiti í 30—40 ekr-
ur; en við pá uppskeru elnaði svo hin
blinda fraintíðarvon, að hver kepptist
við annan um að bæta 400—500 doll-
urum ofan á töluverðar verkfæraskuld-
ir með hestakaupum. £>á gerði og
hið mikla verð á hveitinu 1888 pað
að verkum, að vjer leiddumst til pess
að bæta enn ofan á skuldirnar bæði á-
framhaldandi hestakaupum og nauð-
synlegum og ekJci nauðsynlegum
verkfærakaupum. Síðan 1888 liefur
upp kera verið ærið ryr sökum of-
purka, 15 búshel af ekru til jafnaðar f
pau 5 árin og meðalverð á hveitinu
yfir tímabilið 52 cts. búshelið (3 árin
frosið) svo menn hafa liaft sára lítið
afgangs kostnaði til skuldalúkmnga.
En prátt fyrir alla pessa óhappa-
sögu af búnaði okkar hjer vestra, er
pað pó svo sannarlega marg viður-
kenndur sannleiki, að við höfðum með
landtökunni eignazt aðal-skilyrðið
fyrir góðri framtíð, ágætt hveitiyrkju-
land, og næsta skilyrðið, góðir mark-
aðir í mátulegri fjarlægð, (hvorki of
nærri nje fjarri) risu upp á 4 vegu
við byggðina, eptir 4 og 5 ára búskap
fyrstu landnemanna, svo vonin um
góða framtíð hefur lifað alla leið
gegnum uppskeruóhöpp og skulda-
stríð, og er ]>að alls ekki ástæðulaust
eða blindandi gert að beina voninni í
öllu sínu almætti til pess tfðarfars
sem gefur landinu tækifæri til að
framleiða pá uppskeru sem pað, eptir
tveggm ára reynslu, getur í tje iátið.
En aðpessi örugga von okkar missti
sjónina og viltist með okkur, allt of
marga, út á pá foræðis stigu, sem vjer
nú stöndum á, er að mjög miklu leyti
okkar eigin vanliyggju og óvarkárni
að kenna, og tel jeg pá fyrst of litla
fyrirhyggju í pví að treysta hveiti-
ræktinni sem aðal-bjargræðisvegi án
pess, sem allra fyrst, að koma fyrir
sig svo miklu plóglandi, að ætla
mætti að væntanleg ujipskera, af pví
gæti samsvarað kostnaðinum. Þar
næst of mikið bráðræði að hætla uxa-
brúkun en kaupa liesta og yms verk-
færi án nokkurs tillits til: 1. fyrri
skulda, 2. undanfarinna 4 ára litlu og
skemmdu upps eru, eða 3. livort á
landinu væri svo mikið eða gott plóg-
land til að sá afar kostnaður gæti með
nokkru móti borið sig.
Arið 1888 voru hjer 96 íslenzkir
búendur, og mátt pá heita, að öll betri
jarðyrkjulöndin væru upptekin. £>eir,
sem síðan hafa setzt hjer að og eign-
azt land, vm 40 búendur (vitanlega
örsnauðir eins og allflestir íslenzkir
innflytjendur), hafa svo fhndið sig
knúða til pess að fylgja strauinnum,
og eiga hestapar, eins og aðrir góðir
menn, jafnvel pó allflestir peirra hafi
annaðhvort sezt að á miklu lakari
hveitilöndum, eða peir liafa neyðst til
pess að kaupa land fyrir $800 til
$1400, enda ræður að líkindum að
margir peirra mannamuni einna hætt-
ast staddir fyrir hæikrók skuldheimtu-
manna, par sem liveitiyrkjan liefur
síðan brugðizt svo mjög að vöxtum
og gæðum eins og bent er á hjer að
framan.
Jeg geng alveg fram lijá pví að
nefna griparæktina neitt ítarlega, af
pví að búskaparaðferðin í pessari
byggð liefur aðallega beiuzt að hveiti-
yrkjur.ni sóm aðal bjargræðisvegi, og
að pað má heita svo (ef sömu bú-
skapar aðferð er framhaldið) að girt
sje fyrir J>á i>úskaj>argrein, J>ar sem
öll lönd eru upptekin, nsma fyrir pá
örfáu búendur, sem annaðlivort hafa
náð í annan heimilisrjett, hafa keypt
gripaland eða geta notað óseld sl.óla-
lönd. En sanúast er pað, að á meðan
bændur gátu notað Óbyggð lönd til
beitar og slægna, og almennt haft
töluvert af gripum, pá v»r arðurinn af
peim, með hliðsjón af öllum kostnaði,
miklu jafnari og drygri tekjugrein,
en af hveitiyrkjunni, prátt fyrir van-
hyggju og kæringarleysi í allri með-
ferð gripanna og vanrækslu 4 kyn-
bótum. Nú í haust sem leið neydd-
ust mjög margir bændur til pess að
farga öllum peim gripum, sem nokk-
ur vegur var til pess að losa sig við,
til að friða skuldbeimtumenn, og pað
að eins fyrir tvo priðju parta venju-
legs gangverðs.
Jeg vil taka pað fram, að hjer
eru til peir búendur sem hafa mikið
undir höndum og eru pó skuldlitlir,
byrjuðu eins og flestir aðrir með mjög
lítil efni og hafa auðvitað fylgzt með
öðrum gegnum pá erfiðleika, sem
bændur hafa ekkert vald yfir, upp-
skerubrest fyrir óhentugt t'ðarfar,
daufan markað og fl., og búa alls
ekki, sízt allir, á beztu hveitivrkju-
löndunum. Hvað mun páliafa hjálp-
að peim frekar en öðrum til betri efna-
hags? Að öllum líkindum ekkert
annað, en að peir hafa beitt meiri
sjálfsafneitun og varúð I innkaupum
og í búskapar aðferðinni, eða í hvoru-
tveggju sameinuðu.
Vitanlega er ástandið, yfir liöfuð
að tala, ekki sem glæsilegast, eins og
nú stendur, og mætti pað virðast yfir-
náttúrlegt, ef hinir víðtæku erfiðleik-
ar og bágindi, sem um J>essar mundir
prengja svo mjög að í heiminum,
sneiddu algerlega hjá pessari byggð,
en af öllu má of mikið gera, og pá
eins af örbyrgð Argyle-búa. Að
vísu höfum við allt of margir leiðst af
voninni og öfugu búskaparlagi held-
ur langt út 4 pá foræðisstigu, sem jeg
nefni lijer að framan, en svo djúpt er-
um vjer pó ekki sokknir olau í leðj-
una, að pað valdi okkur sneipu eða
kinnroða gagnvart bændastjettinni
lijer í landi, pví óhætt má fullyrða
pað, að gefist uppskera á næsta hausti
svipuð pví sem hún var 1882 og 1887,
og ekki minna verð en 50 cts. fyrir
búshelið, pá standi allir íslenzkir
heimilisrjettarlands búendur hjer
vestra föstum fótum fyrir árásum
skuldheimtumanna, pótt peir ljúki
ekki allir skuldum sínum að fullu, og
pað er fullkomin sönnun fyrir hinum
miklu og góðu umskiptum okkar á
lífskjörunum frá íslandi, að enn pá
prátt fyrir alla pessa boðbera efasemd-
anna, scm á svo marga vegu liafa lagt
tálmanir á veginn fyrir okkar glæsi-
legu framtíðarvon, hefur hún pó enn
ekkert lamazt. Ilún heldur örugg á-
fram í pá áttina, að örskammt fram-
und in okkur blasi við s»o mildur og-
hagstæður árakafli fyrir hveitiyrkjuna
og peningamarkaðinn að hagur okkar
breytist til meiri og jafnari auðs og
blessunar en hingað til hefur orðið.
£>eim sem nú kynni að sýnast, að
pessi von sje að mjög miklu leyti
gripin úr lausu lopti, par sem reynsl-
an hefur sýnt að góð upjiskera hefur
gefizt að eins tvisvar á 10 árum, svo
meiri líkur sjeu til pess að Argyle-
búar fari töluvert lengi enn pá á mis
við auð og blessun af hveitiyrkjunni,
{>4 er pess að gæta, aö nú eru akrar
meira en helmingi stærri en 1887(góða
uppskeru árið), að vinnuhrossin og
verkfærin eru til, svo bændur eru fyrst
um sinn lausir við að setja nýjar stór-
s uldir, og að sá bóndi, sem hefur 80
ekrur undir liveiti, — auk 10 til fóð-
urs fyrir citt hestapar — uppsker 12
bushel af ekru með 50 centa verði,
hann liefur fulla borgnn fyrir alla
vinnu og tiikostnað, útsæði, band,
prosking, ársleigu frá 10 til 18 af 100
í verði hesta og allra verkfæra og
fleira,en hefur ekkert auk J>ess í hrein-
an ávinning. En pegar svo hvert pað
búshel, sem er fram yíir 12 af ekrunni
gefur um $35,00 í hreinan gróða, pá
er pað engin smáræðis upphæð, sem
bóndinn fær ráð yfir til skuldalúkn-
inga með sínum eigin vinnulaunum
og ársleigu af verði liesta og allra
verkfæra, pótt ekki gefist uema 22
bushel af ekru.
Og enn er pess að gæta, að Ar-
gylebúar eru af eigin reynslu búnir
að fá svo mikla pekkingu á fleiri bú-
skapargreinum I pessu laodi, að peim
dettur naumast í hug að elta ólar við
hveitiyrkjuna einungis eða sem aðal
bjargræðisveg, ef hún misheppnast
fram úr pessu, enda höfum við mjög
°pt, og úr mörgum áttum fengið að
lesa S l.ögbergi góðar og sannfærandi
bendingar um, að pað sem kallað er
„mixed farming11 sje lang-hyggileg-
asta og notadrýgsta búskapar aðferð-
in, og sú aðferð ætti að geta heppnazt
okkur með pvl að minka hveitiakrana
að nokkrum mun en rækta gripafóður
og ástunda pá um leið að bæta kyn-
ferði peirra og alla umhirðu eins og
bezt má verða.
Svo skal jeg að síðustu leggja fram
pá sönnun, sem jeg byggi á umsögn
mína Viðvíkjandi hveitiræktinni af 4-
kveðnum ekrufjölda, og vona jeg að
eptir lienni geti liver og einn farið
nærri um, hvort heldur tap eðaávinn-
ing hveitiyrkjunnar, af hvaða ekru-
fjölda sem er. — Af 90 ekrum parf
bóndinn 10 ekrur fyrir hafra handa
hestaparinu og til útsæðis; 80 ekrur
undir liveiti, 12 búshel af ekru gerir
960 búshel á 50 cent búshelið; alls
$480,00.
Kostnaðukinn er:
1. Plæging á 90 ekrum, 45
daga vinna.............$ 45,00
2. Fyrir vinnu-dýra lán I 10
daga..................... 20,00
3. Utsæði l^ búshel á ekru
sama sem £20 bsh. á 50 c. 60,00
4. Sáning, 9 daga verk (10
ekrur á dag).............. 9,00
5. Herfing á 80 ekrum, 1
maður með hestapar í 6
daga, $3,00 á dag...... 18,00
6. Herfing á höfrum....... 1,00
7. SlátturáOO ckrum,9 dags-
verk, $1,25 á dag...... 11,25
8. Leiga eptir priðja hross á
bindara í 9 d., $1,00 á d. 9,00
9. Stökkun,9 dagsverk, $1,00
4 dag..................... 9.00
10. Samdráttur hveitis og
hafra 2 menn í 10 daga
$1,25 á d. fyrir hvern m. 25,00
11. 16 markaðs-ferðir með
hveiti.................... 16,00
12. Þresking, 960 bsh. hveiti,
240 bsh. hafra, sama sem
1200 búshel á 4 cts..... 48,00
13. Fæði 10 preskimanna á 40c 4,00
14. Að flytja hveitið frá preski
vjelinni til kornhlöðu 3
menn, 1 hestapar...... 5,00
15. Band á hveitið l^ pd. á
ekru: 135 pd. á 13 cts. . . 17,55
16. Fæði við alla vinnu á akri
og markaðsferðir 118
dagar, 40 cts á dag..... 47,20
17. Ársleiga af verði hesta og
allra verkfæra 10 til 18 af
100, miðuð viðendinguna 136,00
Kostnaður ails......$481,00
Skýringar við kostnaðar reikninginn.
1. £>að er gert ráð fyrir að mcð
einu hestapari sje ekki hægtað plægja
að haustinu nema 40 ekrur. £>essi
kostnaður getur annars verið mis-
munandi eptir áframhaldi manna og
dugnaði hestanna, en pó einstaka
maður plægi 2^ ekru á dag pá mun
hitt almennara að ekki sje plægðar
nema 2-ekrur.
2. Af hræðslu við haustfrostin,
ÐR
BAHING
POWDtR
HIÐ BEZT TILBÚNA.
Óblönduð vínberja Cream of Tartar
Powder. Ekkert álún, ammonia eða
önnur óholl efni.
40 ára reynzlu.