Lögberg - 24.01.1895, Síða 2

2
LÖGBERG, FJMMTTjDAGIMS' 24. JANÚAR 18P5.
8kugga-S vei n n.
íslenzki leikílokkurinn hjer í
bænum er nyfarinn að leika „Útilegu-
mennim“ (b ku^-ga-Svein) eptir sjera
Matth. Jochumson. Skáldið hefur
breytt leikriiiiiu allmikið frá f>ví, sem
|>að var áður. (Jg allar breytingarn-
ar eru óefað til mikilla bóta. í 3.
tölunlaði. Lðgberk'S f>. á. er mjög vel
og gieinilega skyrt frá öllum breyt-
ingunum og gengið í gegnum allt
leikritið fri upphafi til enda, svo við
|>að parf engu að bæta.
Leikritið er nú í fyrstasinni leik-
ið í þessari nyju mynd. Og sumar
„persónurnar“ í leikritinu eru tölu-
vert breyttar frá pví, sem áður var.
Lvndiseinkunir peirra eru eðlilegri,
skyrari og ákveðnari, t. d. Skugí/a
Sveinu og Sigurður í Dal. Flestar
aðalpersóuur leikritisins eru vel leikn-
ar og sjálfsagt miklu betur, en áður
hefur tíðkast. Dað er auðvitað mest
að ptkka Mr. Einari Hjörleifssyni.
Hann er aðalleiðrogi leikflokksins og
styrir öllum æfinguin han». Hann
leiðbeinir öllum leikéndunum í pví,
hvernig peir eigi að skiljt pær per-
sónur, er peir leika hver fyrir sig. Til
pess er hann auðvitað lansrbezt fall-
inn af öllum íslendirigum hjer vestan
liafs. I5æði er hann sjálfur skáld <>g
frá Hafnar árum sínum alvanur ágæt-
asta leikhúsi á öllum Norðurlöiidurri.
flonum og leikflokki hans tókst vel
við „ÆfintyH á gönguför-1 í fyrra.
Sk^gga Sveinn tekst líka vel, pótt
pað leikrit sje, miklu erfiðra viðfangs.
I>að parf mjög tnikinn útbúning
til að leika Skugga-Svein. Syningar
breytingar eru margar. Og parf pess
vegna mikið af leiktjöldum. Mr.
Fred. Swanson hefur málað leiktjöld-
in, og hefur honum óefað tekizt pað
mjög vel. Tjöldin eru einkar fögur.
Og útsynið í fjallasyningunum bæði
stórkjstlegtog eðlilegt, Verið getur,
að paulæfðir listamenn gætu eitthvað
fundið að leiktjöldum pessum, en
fyrir aðra er pað varla hægt.
Um klæðnað leikendanna og
vopnabúnað roætti auðvitað segja
margt. En til pess parf mikla pekk
ing á siðum peirra tíma, sem leikur-
inn fer fram á. Þess vegna sleppi
jeg pví, en ætla stuttlega að minnast
á leikeridurna sjálfa. Jeg tek pá yfir
höfuð í peirri röð, sem persónurnar
koma fram á leiksviðið.
Mr. M. Paulson leikur Sigurð,
lögrjettumann og ríkisbónda i Dal, og
Hrjóbjart, vinnumann Lárenziuss. Sig-
urður hefur breytzt til batnaðar. Hann
er auðvitað enn pá dálítið upp með
sjer. En hann virðist nú vera prek-
lundaðri, einarðari og meiri maður en
áður. Mr. Paulson leikur Sigurð
ljómandi vel, bæði að pvf, er útfærslu
leiksins og leikgrfinuna snertir. En
samt leikurJiann Hróbjart engu sfðnr.
t>ar byr Mr. Paulson til mjög góðan
leik úr mjög litlu efni.
Miss Kristrún Stephanson leikur
Astu f Dal. Asta er lítið eitt breytt.
En hún er líklega betur leikin, en
nokkru sinni áður hjer í bænum. Miss
Stephanson tekst opt mætavel að sýna
tilfinningar Astu. En pó gæti hún
ef til vill látið ástarprá hennar krnnx
betur fram f byrjun leiksins. Og
sömuleiðis mætti syna með viðmótinn
enn pá betur ást hennar til Haraidar.
Með æfingnnni getur hún leikið Astu
Ijómandi vel.
Mr. G. Hjaltalfn leikur Grasa-
Gilddu. Grasa Gudda er nú orðin
dálftið parfari persóna f leikritinu, en
hún var áður. L>vf að pað er hún, sem
pekkir Harald, svo að ætterni hans
verður sannað. Mr. Bjaltalín leikur
Guddu framar öllum vonum, enda að
sumu leyti mjög vel. En pað er
ekkert karlinannaverk, sem hann par
hefur með höndum. Einhver kona
ætti að taka að sjer að leika Guddu,
meðan rrenn neyðast til að halda
peirri persónu á leiksviði. I.eikgríma
Mr. Hjaltalíns er að sumu leyti eigi
vel góð. Gudda hefur „77 um 70“
og er sjálfsagt bæði grál ærð og
hrukkótt. Kn l'miburður Mr. Hjalta-
líns er mjög góður,
Gvendur er alveg eins og áður.
Run. Fjeldsted leikur Gvend. Mjer
finnst liann vera lieldur ungur til pess.
Jeg skoða Gvend hálffullorðinn mann.
Gudda segir, að hann geti borðað „4
merkur af baunuin f einu og geti náð
upp á fjósbyrslina“. Run. Fjeldsted
leikur vonum framar. Óefað væri
s>nit hægt að fá meiri „kómik“ út úr
Gvendi, en hann hefur enn pá fengið.
Mr. Thomas Paulson leikur Jón
steika. Jón sterki er aukapersónaán
verulegrar pyðingar fyrir gang leiks-
ins. Hann er grobbið vesalmenni,
eins og áður. Hann er allvel leikinn
ei nkum að pví, er limaburð snertir.
Grobbsögur haris mætti gera enn pá
hlægilegri, en Mr. Paulson hefur enn
pá gert.
Mr. O. S. Thorgeirsson leikur
Lárenzíus. Lárenzíus er dálftið breytt-
ur. Fjör hans og ákafi er nokkuð
meiri en áður. Ef til vill gæti Mr.
Thorgeirsson sýnt b^tur í byrjun
leiksins, að Lárenzfus hefur mesta
yndi af róstum og málapjarki. Eu ann-
ars leikur hann Lárenzíus mjög vel
og pvf betur, sem lengra líður á
leikinn.
Margrjet er óbreytt. Mrs Th.
Fjeldsted leikur Margrjeti mjög vel,
svo par er víst engu verulegu við að
bæta.
Grfmur og Helgi eru óbreyttir.
Deir eru hvor öðrum mjog líkir, pótt
Grímur sje dálítið stilltari en Helgi.
Mr. E. Uiörleifsson leikur Grfm, og
ferst pað auðvitnð ágæth'ga. En
Grímur er allt of litið og auðvelt
verkefni fyrir Mr. Hjörleifsson. Hann
hefði átt að hafa miklu vandasamar
og erviðari persónu að leika. Mr. G
P. Thordarson leikur Helga og leikur
hann mikið vel. Stundum lætur harin
Helga ef til vill svipa dálítið til Her-
lövs, sem hann ljek í fyrra. En pað
er vaTla hægt að gera við pví, par
sem peisónurnar eru svo líkar.
Skugga-Sveinn er allmikið breytt-
ur. Hann er afarmenni, risi að vexti
og afli, en mikið hniginn á efri aldur.
Hann er grimmnr og heiptrækinn i 11-
virki og kann ekki að hræðast. Hann
er sniðugur, paulæfður pjófur og
ræningi. Eigi er vel Ijóst hjá skáld-
irm, hvers vegna hann gerðist stiga-
maður. Líklega hefur pað verið af
heipt og mannhatri vegna ranginda,
er hann varð fyrir eða póttist verða
fyrir. Hann hatar ,,lyddurnar“ í
sveitinni. Og auk pess sjerstaklega
Lárenzíus syslumann og Sigurðí Dal.
Hann pykist purfa að hefna sín á peim.
En fyrir hvað ei ekki vel Ijóst. Auð-
vitað sækii nú sýslumaður eptir Jífi
hans. En pað er nokkuð óljós bend-
ing f leiknum um pað, að Sveinn hafi
annað eldra hatursefrii á hendur peim
Lárerizíusi og Sigurði. Sveinn tínn-
ur, „að nú er komið að skuldadögun-
um“. Og peirri hugsun bregður fyr-
ir hjá honum, að æfi hans hafi verið að
sumu leyti raunaleg. Utlegð sinni
Hkir hann við útlegð Grettis. Honum
pykir paðmestu máli skipta,að „lydd-
urnar“ í sveitinni fái eigi að stauda
yfir höfuðsvöiðum sínum. Honum
auðnast lika að brjótast úr höudurn
varðhaldsmanna sinnaog komast und-
an, eu drukknar svo og tynist í Gull-
foss', er svo fær nafnið Skuggafoss.
Mr. Thorb. Fjeldsted leikur Skugga-
Svein. Sjálfssgt eptir leiðbeining
Mr. Hjörleifssons leikur hann Skugga-
Svein á annan hátf, en venja hefur
ve ið hingað til. Mr. Fjeldsted skil-
ur Skugga Svein alveg rjett og leikur
hann yfir höfuð vel og í surnum syn-
iriguuum injög vel. X>að er erfitt að
láti pað allt koma fram, er Skugga-
Sveinn liefur til að bera, en Mr.
Fjeldsted hefur aiiðsjáanlega lagt sig
I framkróka með p ið, enda. tekst leik
ur hans vel, pegar á allt er iitið.
Sumum kann að pykkja Skugga-
Sveinn hjá Mr. Fjeldsted eigi nógu
illilegur ásyndum og auk pess hafa
of pýðan og hreinau söngróm, og er
jeg ekki fjarri pví, að svo sje. Auð
vitað mætti leika Skugga-Svein betur,
pví par er nóg efni fyrir hendi. Og
við æfinguna hlytur Skugga-Sveinn
að batna meir og meir í höndum Mr.
Fjeldsteds.
Ketill er óbreyttur. Haun er
huglaust illmenni og lítilmenui. Mi.
P. Tærgesen leikur Ketil og ferst
honum pað vel. Leikgríma hans og
allur limaburður er mjög góður. Auð-
vitað er Ketill skrækrómaður. Af
pví hefur hann fengið viðurnefnið
skrækur. En mjer finnst samt, að Mr.
Tærgesen láti Ketil æpa of mikið,
pegar hann er að tala. Aptur fer vel
á pví, pegar Ketill er að syngja með
Sveini.
Lyndiseinkunnir Ögmundar eru
miklu skírari og ákveðnari, en áður
var. Hann er ógæfumaður,sem verð-
ur nauðugur að lifa af ráni í fjelagi
við Skugga-Svein. Hann er göfug-
lyndur og trygglyndur. Hann práir
frelsi og samfjelag við heiðarlega
uienn. Mr. Guðm. Fjeldsted leikur
ögmund, Það er mikið og vandasamt
verk, sem bann hefur tekizt á hendur.
Og pað hefur enn, sem komið er, o>-ð-
ið honum ofurefli. Hann gotur eigi
leiktð ögmund, svo vel sje. Sumt
ferst honum reyndar alllaglega og
tneð æfingunni fer honum óefað fram.
Haraldur er hjer um bil óbreytt-
ur. Iiann er gáfaður og göfuglynd-
ur, afreksmaður að aíli. Hann er upp-
alinn á fjöllunum hjá útilegumönn-
unum. Honum hefur ekkert verið
kennt til munnsins nema útilegu-
mannapulur. Og liann pekkir ekki
siði og venjur sveit imanna. Hann er
barn náttúrunnar, bamslegur í hugs-
unurn og bain að reynslu og pekk-
ingu. Mr. Alb. Jó isson leikur tlar
ald. í fyrra ljek hann \rermund í
,,Ævintyiinu“, og lókst honum pað
ágætlega vel. . Ilaraldur er eins ó-
likur Vermundi eins og framast má
verða. En samt leikur Mr. Jónsson
eiunig Ilarald Ijómandi vel. Mr.
Jónsson er mjög vel fallinn til að
leika. Persónurnar verða Svo eðli-
legar í hendi hans. Sumum kann að
pykkja Karaldur of vel búinn og
getur verið að svo sje. Ast hans til
Astu ætti ef til vill að koma ljósara
frain í syningunni við tjaldið, pegar
pau eru að tala par saman.
Galdra-Hjeðinn, Geir og Grani
eru aukapersónur. I>eir hafa enga
verulega pyðing fyrir gang leiksins.
Skáldið smeygir peim inn til að syna
galdratrúna. t>eir, sem leika pá, (P.
Tærgesen, G, Hjaltalln og Th. Paul-
son) hafa hver um sig einhverja aðra
persónu að leika, eins og áður er synt
fram á. Búningurinn á pessum prem
ur persónum er mjög góður. Og
pær eru allar leiknar fu'ilt eins vel, og
pær eiga skilið.
Skugga Sveinn hefur verið leik-
inn að eins eitt kveld (laugardags
kveld), pegar petta er skrifað. Og er
Óhætt að segja, að leikurinn hafi yfir
höfuð tekizt vel. Af aðalpersónun-
um voru einna bezt leiknar Sigurður í
Dal og Haraldur, og margar aðrar
persónur tókust mjög vel, eins og
pegar er sýnt.
Leikurinn var allvel sóttur. Að
eins öptustu stólraðirnar voru auðar.
enda er Skugga Sveinn bæði vinsæll
og pjóðlegur leikur. Dað heyrðist
mjög vel til leikendanna, jafnvel pótt
pað yrði uin stund dálítil ókyrrð með-
al áheyrendanna. Erfiðara var að sjá
vel allt leiksviðið úr öptustu sætunum-
Öll sætin í leikhúsinu standa jafnhátt.
Og pess vegna geta peir, sem sitja
nær leiksviðinu, skyggt á pá, sem
sitja að baki peirra. Til pess að
koma í veg fyrir pað sitja margar
konur berhöfðaðar, meðan á leiknum
stendur. I>að er mjög góður og
heppilegur siður, enda talið sjálfsagt
í öllurri betri leikhúsum.
Leikflokkurinn leggur mikið 5
kostnað við að leika Skugga-Svein.
Bæði hefur hann orðið að kaupa
handritið og auk pess látið mála mik-
ið af dyrum leiktjöldum. I>að væri
pví óskándi, að leikurinn yrði vel
sóttur, svo kostnaðurinn fengist borg-
aður. Leikflokkurinn á paðogskilið,
pví hann leysir starf sitt tnyndarlega
og vel af hendi.
h. r.
Kwang-Su,
keisari Kinverja.
I>eir fáu sendiherrar Norðurálf-
unnar, sem hafa fengið að sjá keisara
Kínverja, tala vel urn hann. Hann
kvað vera lágvaxinu og grannur, en
miklu piekmeiri ög greiuilari en al-
mennt hefur verið haldið. IJaun veit
um pær afarmikiu mútar og fjebrögð,
sem eiga sjer stað meðal embættis-
manna hans, og haun reyuir að berj-
ast gegn peirri óhæfu, en óvíst er
enn, hve mikið honum verður ágengt.
Lftí hans er svo varið, og hann er um-
kringdur af slíku fólki, að hann á í
meira lagi örðugt aðstöðu. I pyzku
blaði einu er Jysing á lífi hans, <>g er
eptirfarandi katii tekinn úr peirri lys-
ingu:
Ivwang-Su, „sonur himinsins14,
komst til valda fyrir glæp. Fyrir-
rennari hans, Tung-Ohih, dó 1875 úr
bólunni, pótt lækuar hans Jjetu brenna
$1.000 virði af ræmum með bænum á,
til pess að fá guð til að reka djöful-
inn út úr honum. Hann ljeteptirsig
fríða ekkju, unga, og stóð svo á fyrir
henni, að von var um að húu
muudi ala Tung-Chih erfingja
eptir andiát hans. En að pví
gazt ekki peim er ríkinu rjeðu, keis-
araekkjunum Tung-Tai-Han og Sie-
Tai-Han. Ekkju Tung Chihs var
getíð inn ofuriítið af dupti, sem
skyndilega gerði út af við liana; pess-
ar tvær gömlu frúr kölluðu saman
fund af ættiuennum sínum, og uiður-
staðan varð sú, að núverandi keisari
var kosinn, og var hannpáaðeins
priggja ára. Tung-Tai-Han dó 1881,
og Sie-Tri Hon náði öilum völdnnuni.
1889 var lyst ylir pví, að keisarinn
væri kotniuu trl lögaldurs, en hún
hefur enn mikil áhrif.
Æiska vesalings keisarans var
gleðisnauð mjög. Allt hans líf var
umgirt ströngum venjum, og engra
skemmtana fjekk hann að njóta.
Hann fór á fætur inoð sólaruppkomu
og svo tróðu kennarar hans í hanu
kínverskum lærdómi til sólseturs,
netna að eins meðan hann varað borða
Honum var lika hegnt, ef hann syndi
prjózku, en með pví að ekki má hyða
„son huninsins1, eins og öunur börn,
pá var annar drengnr fenginn í hans
stað til pess að taka á tnóti peim stafs-
höggum, sem ætluð voru hinurn há-
tigna nemanda. En keisarinn var
neyddur til að vera viðstaddur, pegar
pessi piltur varð að syna kennaranum
parm hluta líkama síns, sem menn
eioa við við slík tækifæri.
n
Kwang-Su keisara er lialdið Svo
mikið sem unnt er frá umheiminum,
en hann er órólegur, og hann práirað
brjótast út úr peim járuhörðu seri-
móníum, sein umkringja hann. Ef
hann lifir af pá hættutíð sem nú stend-
ur yfir, má búast við betri tímum fyrir
Kína — ef enginn smáskammtur af
dupti verður fyrri til að binda enda á
líf hans. Hið merkilegasta dæmi um
sjálfstæðis-löngun hans var pað, að
hann hjelt sjálfur próf nokkurt ny-
Jega. Ham-lin akademíið er æðsti
skólinn í Kína. Við skólann ere
riðnir fylkjastjórar, mandarínar og
sendiherrar, og hann leggur til kenn-
ara fyrir prinsana. Keisaranum hefur
enn ekki orðið barna auðið, pó að
hann eigi margar konur; en s'amkvæmt
venjunni hafa pegar verið settir kenn-
arar handa peim börnum, sem hann
kann að eignast. Auðvitað eru slík
embætti heldur hæg, og miklar mútur
voru notaðar til að komast 1 tölu
hinna fáu útvaldra. Menn geta gizk-
að á, hve hirðin varð forviða, pegar
keisarinn heimtaði, að fyrir sig yrðu
lagðar litgerðir peirra er prófið voru
að taka. Hann varð prórnefndinni ó-
samdóma. Sex embættismenn, sem
höfðu lagt fram tiltölulega lítið fje
og pví höfðu verið settir á listann
með hinum síðustu, voru nú settir í
fyrstu röð. Aðrir, sem fengið höfðu
pann vivnitburð, að vera lálærðir
menn, voru settir aptur í fjórðu eða
fimmta ílokk eða alveg gerðir aptur-
reka.
En keisaraættin skytur að líkind-
um loku fyrir slíkar uœbóta-tilrftunir.
Afkomendur keisaranna eru taldir í
pessum ættbálk allt íram að tólftu
kynslóðinni. Margir af hinum nán-
ari ættmennum keisarans fá fje mikið
úr ríkissjóði árlega, en peir sem í 12.
liðnum eru fá að eins hjer um bil prjá
dollara um mánuðinn og mat. En
peir fá $125 í heimanmund pegar
peir kvænast, og álíka upphæð sem
greptrunarkostnað, pegar einhver úr
fjölskyldu peirra deyr. I>að er al-
kunnugt að peir fara opt prælmann-
lega með konur sínar í pví skyni, að
flyta fyrir dauða peirra og par með ná
f heimanmund með nyju kvonfangi.
En allir menn í pessum ætbálki hafa
einhver völd, af pví stafar hin hræði-
lega óráðvendni. Tign, heiður,
embætti, allt er til sölu og peim til
boða, sem vilja og geta borgað fyrir
pað.
Þótt kynlegt megi virðast, á lítil
viðhöfu sjer stað við hirð keisarans.
Jafnvel japanska hirðin er miklu
glæsilegri. Með öllu vantar gylta
einkenningsbúninga, orður og stjörn-
ur. Föt hirðmannann eru úr pykku
silki, en dökkleitt, að undanteknu
brjóstskrautinu,sem synirtign manns-
ins. Keisarinn fer aldrei út úr höll
sinni nema til pess að fara til must-
erisins eða til pess að heimsækja
ekkjndrottninguna, og föruneyti hans
er jafnvel enn viðhafnarminna, en
Kóreu-konungsins. Fyrst eru fáein
hundruð af varðmönnum á hestbaki,
svo kemur hinn guli burðarstóll keis-
srans, og par næst apturfáein hundr-
uð varðmanna. Annað er ekki um að
vera. öll umferð er bönnuð um
strætin meðan keisarinn fer eptir
peim, og öllurn gluggum verður að
lóka með hlerum. Varðmennirnir
skjóta miskunnarlaust á hvern mann
sein lætur sjá sig.
Northern
PAGIFIG R. R.
Hin vinacela brant
—til—
St. Paul, Minneapolis
—OG—
CMoagc^
Og til allra staða i Bandaríkjunum og
Canada; einuíg tii pulluám-
anua í Kovtnai Ljer-
aðinu.
Pullman Plaoe svefnvaguar og bord-
stofuvagnar
ineð luaðlessinni daglega til
Toronto, Montreal
Og til allra staða í austur Cinada
yflr 8t. Paul og Chicago.
Tækifæri til að fara gegnum hin víðfrægu
St. Clair jarðgöng. F«rangur tekur
fjelagið í ábyrgð alla leið, og engin
tollskoðnn við landamærin,
SJOLEIDA FARBRJEF
útveguð tíl og frá Stóra Bretlandi, Evrópu
Kina og Japan með liinum allra
beztu flutningslínum,
Frekari upplýsingar viðvíkjandi favbrjef-
um og öðru fást hjá hverjum sem er
af agentum fjelagsins, eða
Chas. S. Fee,
Oen. Pass. & Ticket Agt., St. Paul
H. Swinlord,
Gen. Agent, Winnijeg
H. J Belch Ticket Afí’t
486 Main St. - - Winnipeg
Munroe, West & Mather
Mdlafœrslumenn o. s. frv.
Harris Block
194 IVlai'ket Str. East, Winnipeg.
vel þekktir meðal ísiendiqga, jafnan reiðu
búnir til að taka að sjer mi þeirra, gera
fyrir þá saronÍD'ga o. s úv