Lögberg - 24.01.1895, Side 4

L^GBERG, FIMMTUÐAGINN 24. JANÚAR 1895.
4
Sögbei-Q.
C4eíi5 út aB 148 Prinoess Str., Winnipeg Ma
• f Tht /*ij%berg Printing ár Publishing Co'y.
(Incorporated May 27, l89o).
Ritstjóri (Editor):
EINAR HfÖRLEIFSSON
Busmsss MAV\gf.R: fí, T. BJORNSON.
AUGIASINGAR: Smá-auglýr.ingar t eit
■kipti 26 cts. tyrir 30 orS e5a 1 þum
iálkilengdar; 1 doil. um mánuSinn. Á síær
tagiýiingum eBa augl. um icngri tima ai
iláttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verSur að t'.
kynna tkrljltqa og geta um fyrvtrandi b-
stað iafnfrarat.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOF
btaSsim er:
THE LÓCBERC PRINTUIC & PUBLISH. C0
P. O. Box 388, Winnioeg, Man
UTAN.AsKRIFT til RITSTTÓRANS er:
EOITOR LÖCBERO.
O. BOX 368. WINNIPEG MAN
__ FIMMTCPAdWS 24. JAN. LW5. -
fjp" Samkvæm iapr.dlögum er uppsógi
kaupanda á bla»; ógild, nema hann eé
rkuldlaus, begar hann segir upp. — E’
kaupandi, sem er i ekuld riB blaB
’C flytr ▼istferlum, án t>e88 aB tilkynna
neimilaskiftin. t>á er kafl fyrir dómstói-
muro ilitin sýnileg sönuun fyrir prett-
•lanrr ‘áigang’
I-gr Eptirleiðis rerður hverjum t>eim sel11
rendir os» peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninm á brjefaspjaldi.
hvort sem borgamruar hafa til vor komið
(rá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slikar viðurkenn
ingar eptir hæfllega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
_ Bandaríkjapeninga tekr blaðii“
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá tslandi eru íslenzkir pen-
•ngaseðlar teknir gildir fullu verSi sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
f. o. Wnncy <Wder», eða peninga í lie
tittvred Letter. Sendið oss ekJci bankaá
visanir, sem borgast eiga annarsUðar en
Wi nnipeg, uema 25ct.s aukaborgUD fylgi
fyriT innköllun.
Bootli íre >eral
°)í
Sáluhjálparher haus.
Ferð Booths, generals Siluh já.p
arhersins, hjer uin landið, hefur, e:us
ocr eðlilegt er, vakið mikið umtal
bæði um hann sjálfan, og pað verk.
sem eptir hann licgur, ocr pað er ekki
pví að leyna, að dótnurn blaðanna ber
merkilepa vel saman. I>rátt fyrir pað,
hve mörgum vitanlega gezt fyrir sitt
leyti illa að guðspjónustuformi Sálu-
hjálparhersins, {rargi hans á götum
úti, hans kynlejra og káibroslejra orða
lajri o. s. frv., pá h-yri t nú r.auma t
nokkur röid, sum au.ioir pví, að
Booth ha.fi, tneð pví að tnyuda her
sinn oor stjórna honum jafn aðdVan
lega oir hann liefur gert, unnið eitt
hið mesta otr merkilesrasta afreksverk
og mannkærleikaverk, sem nokkur
maður hefur unnið á síðari tímum.
Ojr víst er um pað, að vöxtur ojr
viðtjangur Sáluhjálparhersins hefur
verið afarinerkilenrur, sein bendir 4
pað. að hann hafi, prátt fyrir allt pað
kvnlejra og varhuíraverða, sem hon-
urn er samfara, hitt á rjcttnn strentr í
mörgum mannahjörtum. Og eins
vfst er pað, að hann hefur lypt upp
úr hinni dypstu spilling ojr sárustu
smán mörgriim aumingjanum, sem að
öllum líkindum hefði orðið að sorpi 4
„mannf jelagsins haujr14, ef hjálpin
h-fði ekki komið úr pessari átt. Ojr
viðjranpur hersins er pví inerkilegrri,
sem hann mætti frarnan af mótspyrnu
mikilli, hæði bjá kirkjufjelöjrunum oor
sumstaðar hjá hinu borjraralega valdi;
ocr nanmast hefur nokkur trúræknis-
fokkur ! hinum menntaða heimi orðið
fyrir jafnmiklu skopi á síðari öldum.
Alit petta hefur Booth og hesve;tir
hans staðið af sjer. Hláturssköllin
hafa að rnestn dottið niðui, eða hafa
bieytzt í virðingar og viðurkenninsfar
ræður, svo að ferðalag Booths líkist
nú mest sijrurför voldujrra pjóð
höðinrrja.
Að allmiklu leyti er viðcrann(ur
Sáhihjálparhersins vafalaust að pakka
preki otf duirnaði Wdliama B iotha,
íreneralsins sjálfs. Upprunalegra var
hinn mjöjr ákafur Mepó listi og prje-
dikaði yfir lyðnum í verstu {rötum
Lundúnaborgar. En honura pótti
starfið g-anc>a seint og sigalega fyrir
samtakaleysi og ljelega stjórn. Svo
er pað, að hann sagði sig úr lögum
við Mepódistana, stofnaði flokk sinn
með hernaðarfyrirkomulawi ogr nefndi
hann „Sáhihjálparherinn“. Frá pví í
Janúsr 1877 og pangað til í Agúst
1878 voru hersveitirnar orðnar 81 og
liðsforinjrjarnir 127. Á peim 16—17
árum, sem sfðan eru liðin, hefur út-
hreiðslan verið afarmikil. Samkvæmt
sfðustu skyrslum, sem náðst hefur í,
eru hersveitirnar orðnar 3.20') og liðs-
forincrjar 10.788, og eru peir í öllum
hluta hins brezka veldis, oir vfðar á
meginlandi Norðurálfunnar o <r f
Bandaríkjunum.
Að sumu leyti er herinn skyldur
•nunkareglum kapólsku kirkjunnar.
Þeir sem inn f hann ganga verða að
vinna heit um hlyðni, skírlífi og bind-
indisseroi, áfengra drykkjs mega peir
ebki neyta nje tóbaks, peir eijra að
lita einfaldlega og sparsatnlega, og
pví sem peir leggja upp eiga peirað
verja til pess að efla guðs ríki á jörð-
unni. Ileit liðsforinjrjanna eru enn
alvarlegri. yfirmönnum sínum eiga
peir að syna takmarkalansa hlyðni, ocr
allir peirra kraptar ogöll peirra vinna
á að vera í pjóuustu pessa fjelacrs-
skapar. Þeir mega ekki jranjra í
hjónaband án leyfis yfirmanna sinna
o<r peir veiða að vera reiðubúnir með
stuttum fyrirvara til pess að halda
hvert sem peitn kann að verða skipað
að fara út um heiminn. Yfirforingj-
um er venjulega ekki leyft að vera
lengnr í sömu hördeildiuni en
sex mánuði, svo að peir eru svo að
sejrja stöðuo>t á ferðinni. Ojr menn
verða að hlyða eins afdráttarlaust í
pessuin her eins og í nokkru pví her-
liði, sem konungar og keisarar heims-
ins eiga yfir að ráða.
Sjálfsagt er og styrkur Sálu-
hjálparhersins að allmiklu leyti í pví
fólginn, að hann lætur liggja millí
hluta hin smærri trúaratriði kirknanna-
Guðfræði hersins' er ofur einföld, í
rauu og veru engin önnur en sú, að
Kristur hafi komið í heiminn og polað
pínu og dauða til pess að fretsa synd-
uga menn, og að allir, setn iðrist og
bæti ráð sitt, verði sáluhólpnir. Allt
pið sem aðgreinir kristnar kirkjur
hverja frá annari (aðUuítörum undan-
skildum) er látið liggja milli hluta.
Þess vegna geta meðlimir allra krist-
inna kirkjudeilda heyrt hernuna til, án
pess að purfa að brjóta móti sann
færingu sitini, að pví er trúaratriði
snertir, enda telur herinn sig ekki
kirkjudeild. í aðstoðarfjelagi hersins
(Auxiliary League) eru líka kapólskir
menn, Presbyteríanar, biskupakirkju-
menn, Baptistar, Mcpódistar, Kvekar-
ar, Congregatioaalistar og Lúters-
trúarrnenn.
Það verð.ir síður oa ekki sagt,
að mikill andi sje í guðræknisathöfn-
um hersins og venjulega virðist skyn-
semisjafnvægið vora mjög svo lítið í
trúar- og tilfinninga æsingunni, sem
par á sjer stað. En svo er ekki nema
rjett og sanngjarnt að hafa hliðsjón
af pví, að fjelagsskap'ir pessi er fyrst.
og fremst stofnaður til pess að lypta
upp hinum vesölustu og menntunar-
minnstu pörtum mannfjelagsins, sem
kirkjurnar hafa ekki getað náð í, nje
heldur hin veraldlega menning. Það
má með sanni segja, að pað sje rauna
legt, að ekki skoli vera utint að koma
mannrænu f svo og svo mikinn hluta
mannf jelagsins með pví að verka
meira á skynsemina en Sáluhjálpar-
herinn gerir. En um pað atriði verð
ur ekki hernum kennt, og betra er að
hjálpa mönnuin á kynlegan hátt en
að hjálpa peim alls ekki.
Og hvað sem annars kann að
mega segja urn Sáluhjálparherinn, pá
má hann eiga pað, að hann hjálpar
sfnurn mönnum. Það eru ógrynni af
mönnum, sem hann hefur dregið upp
úr hinni dýpstu niðurlæging og eymd
og gert að nytum borgurum í mann-
leou fjelagi. Engir kristnir menn
liafa lsgt sterkari áherzlu á pað 4 sfð-
ari ðldum, að peir sem undir hafa
orðið í mánnfjelaginu eigi heimting á
hjálp annara manua, og hana pvf
brynni, ef eymdin sje að kenna breysk
leik aumingjannu sjálfra. Og jafn-
mikil áherzla er lögð á hitt aðalatrið-
ið, að 'táta ekki hjálpina vera fólgna
eingöngu í Ölmusum, sein lítil eða
engin frambúðar-áhrif hafa, heldur
einkum í pví, að gora mönnunum kost
á að hafa ofan af fyrir sjer og lifa
sómasamlega lifi pað sem eptir er
ævinnar.
Og par sem herinn hefur í pessu
efni ekki látið sitja við kenni igarnar
einar og orðiu tóin, heldurborið gæfu
til að vinna svo mörg mannkærleika-
verk, sern öðruin hefurláðst að vinna,
pá er pað ekki að uudra, pótt hlátur-
inn og háðið hafi dottið niður hjá
sanngjörnum mönnum — hvað óvið-
feldið sem peim að öðru leyti kann
að virðast trúræknis atferli pessa kyn-
lega flokks.
O
líís til verka, nú er ár-
tlagstíð’!
Nokkur orð um stjórnarbaráttu ís-
lands eptir
V.
Vjer einir höfum vaidið strangt,
Verður haldast, hvað gcrum rangt.
í íslenzkum blöðum hjer vestan-
hafs hefur sjaldan verið í seinni tíð
minnzt á stjórnardeilu Daua og ís-
lendinga, enda pótt pað sje víst, að
laodar hjer í landi taka innilegan pátt
í pessari deilu og bera stjórnarskrár-
málið eng i síður fyrir brjósti sjer en
Önnur velferðarrnál ættjarðar sinnar.
Blöðin heima á Fróni hafa og gert
helzt til lítið, til pess að halda áhuga
manna vakandi á pessu allsherjar
máli, og gefið okkur íslendingum hjer
vestan hafs ekkert tækifæri á að fylgj-
ast með á peirri skrykkjóttu leið, som
Danastjórn hefur um síðasta manns-
aldur og meira búið málinu. Þe3s
vegna er nú svo komið, að hin upp-
vaxandi kynslóð meðal vor hjer í
landi pekkir mjög svo lítið petta mál,
enda pótt mðrgum leiki hugur á að
geta fylgt með, hverju fram vindur í
pessu máli. Þessar hugleiðingar, er
hjer fylgja, ættu að vera tilraun til
að skyra milið að nokkru.
I.
Til pess að skilja til fulluustu pá
stjórnkænsku, sem Dauastjórn nú um
nærfellt minesaldur hefur beitt við
oss, er nauðsynlegt, að líta yfir póli-
tíska ástandið f Danmörku, eins og
pað hefur verið nú 4 síðustu tíraum.
íslendingar hafa pótzt eiga við ramm
an reip að draga, par sem eru brellur
Danastjórnar gagnvart peim, en Dan-
ir sjálfir hafa eigi haft síður ástæðu
til að kvarta undan stjórninni en vjer.
Þeir hafa orðið að heyja harða og
langa baráttu gegn sinni eigin stjórn,
baráttu, sem staðið hefur milli pjóð-
pingsins og landspingsins, og sem nú
fyrst í sumar var lokið, að rninnsta
kosti fyrst um sinn. Það var rjettur-
inn, skorðaður lögum, sem hjer eius
og hjá oss, barðist gegn vctldi, og
leikslokin urðu lik með Dönuin og
Islendingum; rjetturinn varð að lýta
! lœyra haldi jyrir valdinu.
Að vinstri menn að lokum biðu
ósigur í baráttuuni gegn hægri mönn-
uin eða auðvaldinu, var kannske
mest pví að kenna, að pá vantaði nú
forvigismenn, sem hefðu óbilandi trú
á pví, að hmn góði málstaður peirra
hlyti að verða að lokum sigursæll og
ópreytandi seiglu, til pess að bera
allt pað haturog óvinsæld, sem hægri
menn og stjórnin jafnan var búin til
að vekja í gegn peiin, sem porðu að
bera skjöid fyrir málstað demókrata.
NúvarC. Berg fyrir löngu dauður,
pessi vinstrimanua foringi, sem um
mansaldur hafði synt einstakau dugn-
að og prautseigju, stundum aðdáan-
l«ga stjórnvitnnga kænsku, til pess
að mæta brögðum og brellum stjórn-
arinnar.
Baráttan milli fólkspingsins og
landspingsins hefur staðið ytír í 20
ár. Frá pvl 1872, að vinstrimenn
urðu í meiri hluta I fólkspitiginu, hef-
ur rimman staðið um pað, hvor ping-
deild rfkisdagsins skyldi vega meira
í pólitik laudsins, fólksþingið, par er
að eins pjóðkjöruir pingmenn eiga
sæti, eða landsþing, par sem kon-
ungkjörnir pingmenn og fulltrúar
auðvaldsins eru í ineiri hluta. Vinstri-
meun, sem eptir 1872 voru í meiri
hluta f fólkspinginu, kröfðust pess,
að vilja pingsius væri hlytt og að
stjórnin væri f samræini við pjóðar-
iuuar vilja eða með öðrum orðum
heiintaði pað sem með útlendu orði
er kölluð „])arlameutarisk‘‘ stjórn
eins og gruudvallarlög Dana áskilja.
Tii pess að ná pessu marki sínu, hef-
ur fólkspiugið neytt allra löglegra
meðala. Það hefur reynt „visnunar-
póhtÍK“, p. e. lagt öll frumvörp fri
stjórninni á hylluna, án pess að taka
pau til umræðu; pað hefur neitað öll-
u n fjárframlögum til stjórnarinnar.
E í allt hefur komið fyrir ekki; meira
að segja hefur stjóruin undir forustu
Estrúps sffellt verið að færa sig upp
á skiptið eptir aðallar tilrauair pjóð-
pingsins til að steypa henni úr völd-
um reyudust árangurslausar, unz hún
breint og bsint gerði sig seka f pví,
er meiri hluti pjóðarinuar taldi gruod-
vallarlaga brot, enda vissi stjórmn
vel, að Danir eru hasgir menn og
stilltir,sem mtnna síst grípa til örprifs-
ráða njo hefja borgarastríð á heud-
ur stjórnarsinnu m.
Árið 1885 deildu pingin enn um
fjárlögin og voru pá engin fjárlög
gefin út af ríkisd sginum danska. En
stjórnin ljet sjer eigi bylt við verða;
hún vissi að húci hafði enn traust
meiri hlutans í landspinginu, og pá
var pað að húu gaf út hin fycstu
bráðabyrgðar-fjárlög eptir samráði og
með sainpykki pessa meira hluta; f
614
meöskjálfandi rödd, „hefurðu misst brennivlnsflátið ?‘
„Nei, Baas, pað er hjer óskemmt“.
„Guði sje lof!“ sagði hann; „haltu pví upp að
vörunum á mjer, ef pú getur“. Dvergurinn lypti
fvf upp með skjálfaridi hendi, og Leonard svolgraði
I sig nokkuð af pessum beizka drykk.
„Mjer verður gott af pessu“, sagði hann.
„Súptu á sjálfur“.
„Nei, Baas; jeg hef svarið að smakka aldrei
neinn áfengan drykk framar“, og leit löngunaraug-
um á ílátið; „auk pess veitir ykkur Hjarðkonunni
ekki af pessu öllu. Jeg hef dálítið af mat; og jeg
ætla að fá mjer að borða“.
„Hvernig fór fyrir Sóu, Otur?“
„Jeg sá pað ekki vel, Baas, jog var of hræddur
til pess, miklu hræddari heldur en pegar jeg var á
ferðinci á steininum sjálfur; en jeg held að fæturnir
á henni hafi tekið heima við ísinn öðrum megir.n við
sprunguna, og pess vegna hafi hún hrapað. Það var
góður dauðdngi handa henni“, bætti hann við, og
var ánægjukeimur f rómnum.
„Það lá nærri, að pað yrði illur dauðadagi fyrir
okkur“, svaraði Leonard, „en einhvern veginn hefur
nkkur tekizt að komast út úr pessu lifandi. Ekki
vildi jeg fara hjer yfir um aptur, pó að allir roða-
ste:nar heimsins væru f boði“.
„Ekki jeg heldur, Baas. Já! Það var voða-
legt. Stundum fór maginn á mjer upp í höfuðið á
injer. og stundum fór höfuðið á mjerniðu. í magann
623
er hann var vakinn af mörgum röddum og af liönd,
sem hrissti hann, og pað ekki sjerlega blíðlega.
„Vaknaðu, tíaas,“ sagði dverguriun, pví að pað
var haau sein var að hrissta Lsoaard. „Jeg er búinn
að ná hvíta manuinumov komiau msð hann himrað.“
~ D
. Leot.ard staulaðist á fætur og sá frammi fyrir
sjer heldri mann, enskan, umkringdan af bissuburð-
armönnum og öðrum pjónum. Englendingurinn
varheldur lægri en meðalmaður, kringluleitur, með
góðinannlegt, sólbrunnið andlit, nokkuð inneygður
og dökkeygður, með glerauga fyrir öðru auganu, og
gegnum paö glerauga horfði hann á Leonard með
niikilli meðauinkvun.
„Sælir verið pjer“, sagði ókunni maðurinn með
viðfeldaum málrómi. „Eptir pvf sem jeg skil pjón
yðar, virðist mjer sem pjer sjeuð í nauðum staddur.
Hvað er að sjá petta—parna er pá kvenntnaður!*1
„Komið pjer sælir“, svaraði Leonard. „Það er
ágætur sólskinshattur, sem pjer hafið parna. Jeg
öfunda yður af hon im, en jeg hef orðið, skoðið pjer
til, að ganga berhöfðaður upp á síðkastið“, og hann
fór með höndunum gegnuin flókna hárið á sjer.
„Hver hefur búið pessa átthleypu til? Það syuist
vera góð bissa.“
„Akmet“, sagði ókunni maðurinn vio arabiakan
mann, sem stóð við hlið haus, „gakktu að fyrsta
asnanum og sæktu pessum lávarði jarðarinnar merk-
ur flösku af kampavíni og uokkrar hifra rnjöHkÖkur;
pað virðistsvo, sem bann purfi peirra við. Segðu
618
peim; og fyrir kveldið voru pau komin niður fyrir
snjólínuna, og f hlytt og viðfeldið loptslag.
„Núverðjegað nema staðar“, sagði Júanna
um sólsetur; „jeg get okki dregizt áfram lengur“.
Leonard leit örvæntingaraugum á Otur-
„Það er stórt trje parna hinum megin, Baas“,
sagði dvergurinn, og reyndi að vera glaðlegur, „og
vatn hjá pví. Þar er gott að setjast að, og hjer er
loptið hlytt; bjer verður okkur ekkert kalt. Já við
erum sannarlega heppin; hugsið pið um, hvernig
seinasta nóttin var“. Þau komust að trjenu, og Jú-
anna hneig niður við bol pess, og lá við að hún liði
í ómegin. Leonard átti örðugt með að fá hana til
að ronna niður ofurlitlu af keti og sopa af brenni-
víni, en pað tókst samt, og svo komst hún í ástand,
sem meira líktist öngviti svefni, og varð pað hug-
arljettir fyrir Leonard.