Lögberg - 08.02.1900, Blaðsíða 4

kP&BmQ, FiAmTVpAQLtVS 8, FERRBAR, 1j»0|0.
4
LÖGBERG.
GefiC út aö 309^, F.lgin Ave.,WlNNlPEG,MAN
ttf The Lögbrkg Print’g & Publibing Co’y
(IneorporatedMay 27,1890) .
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Businese Managei: M. Paulson.
aUSLTSINGAH: Smá-aoglýslrgar í eltt skiftl 2Cc.
trrlr 30 ord eda 1 timl. dálkslengdar, 76 cts um
mánudlnc. A atærri auglýsingnm um lengri
tfma, afsiáttur efllr samnlngi.
• OSTADt-SKIFTI kaupenda verdnr ad tilkynna
skelflega og geta.um fyrverandlbfistadjafnfTHm
Utanáskrlp t tll afgreldslustofnbladslns er ■
The Logberg Printing & Publishing Co.
P. O.Box 12 02
Wlnnlpeg.Man.
Utanáskrlp ttilrltstjdrans er:
Editor Lðgberg,
P 'O.Boz 1202,
Wlnnlpeg, Man.
__ Samkvaemt landslðgum er uppsðgn kaupenda á
oladl ðglld, nema hann sje skuldlaus, Þegar hann seg
rnpp.— Efkaupandl, eem er f sknld vld hladld flytn
ttstferium, án þese ad tilkynna heimilasklptln, þá er
þad lyrir dðmstdlunnm álitin sýnlleg sðnnnm fyrr
rettvfsum tilgangi.
FIMMTUDAGINN, 8. FEBE. 1900.
Buglið um isl. sháldskap
í
Encyclo'pœdia Britannica.
Vér birtum á öðrum stað í þessu
númerí blaðs vors ritstjörnargrein
úr „ísafold'*, er út kom 20. des. síð-
astl., og er fyrirsögn greinarinnar:
„ísRnzkar bókmentiríEncyclopœdia
Britannica."
það er vel gert af ritstj. „ísa-
foldar" að benda á ruglið um ísl.
gk&ldskap í nefndri Encyclopœdiu,
og það er alveg furða, að enginn ís-
lendingur erlendis skyldi leiðrétta
það eða mótmæla því þegar það
bindi bókarinnar, sem ruglið er í>
kom út, fyrir nálega tuttugu árum
■'ðan. Oss furðar ekki á, að dr.
Guðbrandur Vigt’ússon skyldi ekki
mótmæla ruglinu, því oss hefur ætíð
skilist að hann hati borið mjög litla
virðingu fyrir bókmentum og skáld-
skap íslendinga, er birtust heiminum
þrjá fyrstu fjórðunga þessarar aldar
—En það er lfklegt, að einhverjir ís-
lenzkir fræðimenn erlendis hafi rek-
ið sig á samsetning Mr. Powell’s, t.
d. Jón ólafsson. Vér munum ekki
betur en að hann gæfi í skyn, að
hann væri EncyclopœdiaBritannica
gagnkunnugur þegar hann var við
bókasafnið mikla f Chicago — væri
meira að segja að gefa í skyn, að
sú bók mundi ekki vera til hér f
Winnipeg—og er undarlegt að hann,
eifct íslenzka nútíðarskáldið, skyldi
ekki mótmæla þvættingi Powell’s.
Vér álítum meira að segja að það
hafi verið í verkahrÍDg hans, þegar
þingið veitti honuin fé til að vekja
athygli á Islandi og rita um fslenzk
málefni í útlendum ttmaritum. En
sleppum þvf.
Kyrst athygli hefur nú verið
vakið á þessu 1 ’slenzku blaði, þá er
vonandi að einhver íslenzkur fræði-
maður—sérílagi eitthvert skáldið—
taki til máls um þetta efni í oin-
hverju merku, ensku tfmariti. það
væri ekki úr vegi, að fslenzkir fræði-
menn kynni sér kafiana um ísland
og fslenzk efni í öðrum almennum
fræðiritum, bæði á ensku og öðrum
tungum, og skyldi oss ekki undra
þótfc þeir fyndi ástæðu til að mót-
mæla cinhverju í fleirum af þeim en
Encyclopœdia Britannica.
Svar Mr. Greenways.
Eins og vér höfura áður getið um
f Lögbcrgi, þá hefur Mr. Greenway
rækilega svarað rugli afturhalds-
málgagnann, „stórra og smárra',
viðvfkjandi ráðsmensku hans eða
stjórnar hans í járnbrautamálum,
Fyrsfc svaraði Mr. Greenway rugli
þessu í blaðinu „Manifcoba Free
Pres<“, hér í bænum.jer kom út 20. f.
m., og er það sem fylgir þýðing af
því svari hans:
„þegar ég kom til bæjarins Wpeg
í gærkveldi, var mór bent á æðis-
gengnar skamma-langlökur, sem
afturhalds-bloðin hafa flutt undan-
farnadaga viðvíkjandi stefnuGreen-
way-stjórnarinnar í járnbrauta-mál-
um. Ef stjórn mfn á það skilið að
hún só fordæmd fyrir járnbrauta-
stefnu sína, þá hefði sú fordæming
átt að koma fyrir býsna mörgum
árutn sfðan, því að hinni sömu
stefuu hefur verið stöðugt fylgt
síðan árið 1888, að vér tókum við
völdunum, og sem það er að þakka,
að svo mörgum m'lum hefur verið
bætt við járnbrauta-kerfi fylkisins,
í því skyni, eins og ég hef marg-
sinnis bent á, ekki einungÍ3 að út-
vega samkepnis-brautir, að svo
miklu leyfci seir. bægt var, heldur
h"fðum vér stöðugt haft <yrir aug-
um hina miklu þörf bændanna að
eiga stutta leið til hagkvæmra
markaða. Eins og menn mun reka
mioni til, þá gilti þessi stefna vor
um að fá Nortbern Pacific-járn-
brautina inn í fylkið, um framleng-
ing Canada Pacific-járnbrautarinnar
ínn f Souris-landið, um Pipe»tone-
greinina af sömu braut, um fj-am-
enging Sfconewall-greinar Can. Pac
brautarinnar til Foxton, og um
byggingu Belmont-greinar North-
ern Pacitíc-brautarinnar,—sem allar
hafa verið sfcyrktar nákvæmlega
effcir sömu reglu, nefnil. mcð Sl,750
á míluna, og hefur þingið 1 raun og
veru mátt heita sammála um þessa
stefnu.
„Viðvíkjandi »akargiftinni um ó-
hæfan samning um byggingu Was-
kada-greinarinnftr, *kal ég fyrsfc og
fremst taka þetta fram : Ég hafði á
hverju ári, f mörg ár, hvað eftir ann-
að sýnt Can. Pac.-járnbrautarfólag-
inu sterklega fram á nauðsynina að
láfca íbúa Waskada-héraðsins fá
flutninga léttir þann, er þeir æsktu
eftir, og hafði í hverfc skifti boðið
félaginu hinn vanalega styrk, $1,750
á míluna, og mótmælti anginn því
að það væri gert. Og í þes*u sam-
bandi verða menn að muna effcir, að
þessi styrkur átti einungi* að veit-
ftit fyrlr járnbraut fcil að hlynna að
framförum og framleiðslu hóraðsins,
einungis fyrir grein frá þeirri járn-
braut sem næst væri hinni fyrir-
huguðu endastöð greinarinnar, hvort
sem þessi næsta járnbraufc væri
Canada Pacific, Noithern Pacitic,
eða einhver önnur járnbraut. það
var nú gengið út frá því, ftð North-
ern Pacific-járnbrautarfélagið ætlaði
sér að leggja braut inn í umrætt
hórað, og eins og eðlilegt var óskuðu
íbfiar þe»* ftð fá Northern Pacific
brautina þangað, en með því byrjaði
augljós kepni milli hinna tveggja
félaga um það, hvort þeirra skyldi
leggja undir sig svæði það, sem hér
var um að ræða; og viðvíkjandi
byggingu þessarar greinar. virðist
hafa áfct sér sfcað misskilningur hvað
snertir það, að nokkrar bréfaskriftir
hafi á't *ór stað milli sfcjórnar minn-
ar og Northern Pacific-félagsins um
þetta mál. Sannleikurinn er, að 1
síðasta skiftið sem Mr. Mellen (for-
seti N. P.-fólagsins) hitti mig sam-
kvæmfc ósk minni, til að ræða um
járnbrauta-málefni, snemma ( júlí-
mán. 1899, þá spurði ég hann í við-
urvist sumra af meðráðgjöfum mín-
um; ,Hvað hafið þér að segja við-
víkjandi Waskada-greininni? þá
svaraði hann: ,Eg hef aldrei haft og
ætla mér heldur ekki að bafa nein
bréfaviðskifti eða samfcal við yður
því máli viðvíkjandi'. Af þessu sjá
menn, að þegar sú kæra er borin
fram, að Northern Pacific-félagið
hafi boðið »tjórninni að byggja Wa»
kada-greinina styrklaust, ef það
fengi styrk fyrir framlenging Bel-
mont greinar sinnar til Deloraine,
þá er það algerlega ósatfc. N orthern
Pacific-fólagið gerði stjórn minni
aldrei neitt þvlhkfc tilboð. Sökum
kepninnar milli hinna tveggja fé-
laga, bjó Can. Pac.-fólagið sig undir
að byggja greinina án þess að koma
til 8fcjórnar mir.nar til að heimta að
vér léfcum það hafa hinn vanalega
styrk, og þess vegna skildu margir
þetta svo, að Carada Pacific félagið
ætlaði sór að byggja hana án hins
vanalega styrks; en Can, Pacific-fél.
hélt því fram síðar, ekki að ástæöu-
lausu, að þar sem þvf hefði marg-
sinnis verið boðinn þessi sfcyrkuráð
ur og það væri sami styrkur sem það
fengi fyrir samkyns brauta viðbótir
fylkinu til uppbyggingar annars-
staðar og á sama tíma, þá væri eng
in ístæða fcil að sviffca það sfcyrkn
um fyrir þessa grein, og var þetta
samþykt siðar ; en því var þá lofað
í viðbót, 'yrir hönd Can. Pacific-
félagsins, aö lengja grein þessa enn
þá lengra vesfcur frá Waskada,
ibúum héraðsius til hagsmuna og
hægðarauka.
„Hvað snerfcir Snowflake og Lac
du Bonnet samningana, þá skal það
tekið fram, hvað hinni fyrnefndu
grein viðvíkur, að bændurnir í hér-
aðinu höfðu í mörg ár lagt að stjórn-
inni að greiða fram úr erfiðloikum
þeim, er þeir æfctu við að stríða sök-
utn fjarlægðar frá járnbraut, og
hafði ég úfcaf þessu hvað eftir annað
talað við stjórnendur járnbrautar-
félagsins og lofað þeim hinum vana-
lega styrk ef greinin væri bygð, og
lofuðu þeir loks að byggja hana
Hvað hina síðarnefndu jarnbrautar-
grein snertir, þá hafði seudinefnd af
Winnipeg-borgurum 1 nokkur skifti
fundið mig að máli og sýnfc mór
fram á nanðsynina að styrkja þessa
Lac du Bonet-braut, svo að hægfc
væri að ná úfc úr því héraði hinu
dýrmæta tin>bri og bygginga efni,
sem þar væri, og til þe*s að héraðið
bygðisfc, og var sendinefndinni lofað
að styrkurinn skyldi verða veittur
til brautarinnar. Samningurinn um
byggingu þessarar brautar var gerð-
ur á vanalegan háfct, eða eins og um
ftðrar brautir (þar með talin bygg-
ing greinar frá Dauphin-járnbraut-
inni inn í Gilberfc Plains-hóraðið), og
allir þessir samningar urðu að leggj-
ast fyrir þingið síðar, til þes* að fá
staðfestingu þess.
„▼iðvíkjandi leyndarráðs-sam-
þyktinni er anerfcir skuldabróf Suð j
ausfcur-brautarinnar, sem kvartað
hefur veriö um, þá sýnir sú kæra
hvað lítið hinir nýju ráðherrar
þekkja til sfcarfa fyrir hið opinbera.
Er þeir hefðu gerfc sór það ómak, að
kynna sér mftlið eins og þeir hefðu
átt að gera, þá hefðu þeir uppgötv-
að, að þessi leyndarráðs-samþykt
var bara gerð i *amræmi við grein
eina í samningnum (milli stjórnar-
innar og félagsins), er áskilur að
slík samþykt skuli gerð, samningn-
um, sem þingið samþykti nafna-
kallslaust fyrir nærri fcveimur érum
eiðan.
„B vað snertir framlenging Greafc
Northwest Central-járnbraufcarinnar
r‘rá Hamiota vesfcur eftir, þá er ég
forviða að nokkur maður, sem kunn-
'igur er sögu þess máls, skuli minn-
ast á þaö í þessu sambandi, þar eð
peningunum (styrknum til brautar-
mnar) hefur verið lofað ár eftir ár,
i þingi og utan þings, til þess að fá
þessa mjög nauðsynlegu framleng-
ingu, sem ekki einasta veitir bænd-
unum járnbraufcina er þeir æskfcu
•d'tir, heldur veitir bænum Bapid
City járnbrautar-samband, er hann
hafði nldrei áður haft.
„í þessari skýrslu minni hef ég
blátfc áfram færst 1 fang að leggja
sherzlu á það sem ætíð hefur verið
stefna stjórnar minnar í járnbrauta-
málum síðaD ég tók við, og ef vór
hefðum haldið völdunum, þá hefðum
vér haldið sömu stefnunni áfram,
þangað til alt fylkið hefði verið bú-
ið að fá allar þær járnbrautir, sem
það nauðsynlega þarfnaðisfc. þetta
á auðvitað alment við járnbraufcir
til framfara og hagsmuna hinum
ýmsu héröðum í fylkinu. Hvað
snertir járnbrautir fcil að koma á
samkepni, þá hafði stjórn mín kom-
isfc að þeirri niðurstöðu, að það kynni
að verða nauðsynlegt, að fylgja ann-
ari sfcefnu.
„Hvað á svo allur þessi hávaði
um járnbrauta-mál að þýða annað
en það, að nota hann við kosningar?
Eg skýri einungig frá þv( sem hefur
verið föst og ákveðin stefna vor. Ef
hin nýja stjórn vill taka upp nýja
stefnu og veita járnbraufcum engan
styrk, þá er henni það leyfilegt; en (
sambandi við kærurnar, sem komið
hefur verið með, veröa menn að
muna eftir þv>, að ekki einn einasti
dollar hefur enn veriö borgaður úfc
( sambandi við brautirnar er þær
snerfca; og hvað sjálfan mig snertir,
þá stend ég með stefnunni, s**m ég
hef staðið með í mörg ár, þar til ég
sé að sórhver hluti fylkisins, er
þarinast framfara ( þá átt, er kom-
inn í góðar kringumstæður hvað
járnbrautir snertir.
„Hvað áhrærir dylgjurnar um, að
spiltur samningur hafi átt sór stað
milli Canada Pacific-járnbrautar-
félagsins og stjórnarinnar, ( því
skyni að njóta fthrifa fólagsins við
nýlega afstaðnar kosningar, þá er
einungis nauðsynlegt að benda á að
þau kjördæmi, sem 1 klegt var að
félagið hofði mesfc áhrif, urðu á
mófci *tjórn minni.
„Allar sakargiftirnar gegn osb
eru í því fólgnar, þegar öllu er á
botninn hvolft, að vér höfum verið
að framfylgja stjórnarstefnn vorri (
járnbrauta-malum eins og ( öðrum
efnum; og þegar ég ht yfir hið um-
38á
•tarfti, ein* og ég værí heillaftur, & hið bauvæna,
ökl&rafta bréf. Loks sneri ég mér vift og horffti í
andlit Mouraki’s. Augu hans mættu augum mínura,
eins köld og róleg sem skygnt st&l.
„Ég &l(t, aft þegar alt kemur til alls, þ& hafi ég
haft rétt til að lesa miftann“, sagfti ég. „t>ví mig
grunar að hún hafi verið aö skrifa mér, en ekki yður“.
Mouraki hikaði sér eitt augnablik við að svara
mér; en svo ypti hann öxlum og sagði:
„Kæri l&varður minn, ég veit ekki hverjum þaft
hefur verift skrifaft eða hvað þaft þýöir. Ef h.nni
ól&nssömu konu befði enzt aldur til að Ijfika við
það—“
„t>& værum við fróðari en við erum nfi“, grsip
ég fram i fyrir honum.
»:Ég var eiomitt 1 þann veginn að segja hið
■ama“, sagði Mouraki. ,.Ég sé, aö hflu hefur nefnt
mig 1 miðanum; en hfin hefur nfi samt ekki getað
vitaft noitt um, hvaða veg ég kynni aft vera aft fara“.
„Nema aft einhver, sem vissi pað, hafi sagt henni
þaft“, sagfti ég.
„Hver hefði getaft gert þaft?-‘ spurði hann.
„Jæja nfi, raaður hennar“, sagði ég.
„Hann, sem var að drepa hana?-‘ spurði Mouraki
með fyrirlitningar-brosi.
„Hann kann að hafa verið bfiinn að segja henni
það &ður, og hfin kann að hafa verið að reyna að
koma upplýsingunum til raln“, sagði ég.
„Altsaman þetta eru eintómar getg&tar“, sagði
laodstjórinn og ypti öxlum.
847
gangí, en par var enginn nema ég. Eg stóft & fætur
og leit inu í eldhfisið, eu þar var enginu heldur.
Mouraki haffti haldið loforð sitt; vift»Phroso vorum
einsömul I hfisinu. X'að voru varðmenu fyrir framau
hfisið, og & bak við það voru varðmeno, en ég réði
einn yfir hfisinu. Vonin glæddist aftur 1 hjarta m(nu,
og varð sterk og áköf þegar ég leit á blettinu undir
stiganum, þar sem dyruar að leynigöugunura voru.
Eg leit & fir mitt; klukkan var ellefu; þið var að
eins lftil gola fiti og fallegasta veður þetta kvöld.
Rönd af hinu ný-kviknaða tungli s&st 1 gegnum
mjóu gluggauB. Tíminn var kominn — tfminn, sem
tuér veittist fyrit hina undarlegu vang& Mouraki's.
Það rar nú fyrst, og ekki fyr en nfi, að |>að
vaknaði skyndilega hj& mér kælandi grunur, er
breytti vou minni 1 ótta, sigurhrósi minu í efa og
kvlða. Var Mouraki pasha maður setn liklegt væri
að gerði sig sekau I nokkurri vangá? Degar fjaud-
maður skilur eftir opinn, auðsj&anlegan veg til að
komast burt fir gildrunni, f>& aerir hann f>að- ætíð af
vang&? t>egar hann virðist benda & veg til óhult-
leika, or vegurinn {>& óhultur? Þessar truflandi
hugsanir ruddust nfi fram i huga mínum, f>ar sem óg
sat f>arna og horfði nfi & dyrnar að leynigöngunum
eins og með nýopnuðum augum.
Varðmenn voru fyrir framan hfisið, og varðmenn
voru að baki f>ess. Hvoruga þessa leið voru f>v(
nokkur tiltök að sleppa burtu. Þaft var einungis eiu
leift opin—leynigöngin—og f>að var eina lciftin. Og
«4»
gera sem fyrst. Mouraki haffti fengift verkfæri 1
hendur; hann haffti slept Constantine lausum, og
Constantine gat unnið mér tjón sem Mouraki
ekki gat sj&lfur unniö mér opinberlega. Vinir mfnir
voru fjarverandi. Tíminn, sem fjandmenn mfnir ætl-
uftu sft gre Öa mér högg sitt, hlaut aft vera kominn.
Jæja, tfminn sem óg ætlaði aft gera hina miklu til-
raun mtna til að frelsa Phroso var einnig kominn,
tiiraun.sem samtal mitt við Phroso og fjarveia Mour-
aki’s átti að gera mögulega. Þvi hann leit & göngin
einungis sem miðalda-afbrigfti!
Vift komum niður að húsinu og gengutn saman
inn i ganginn. Þegar vift gengum yfir svæöift bak-
við hfisið, tók é i eftir varðmanni þar, er virtist taka
n&kvæmlega eftir öllu sem fram fór. Siftan fór ég
fit f framdyrnar og litaftist um, og g& ég tvo menn A
verfti [>ar. Auk þess s& ég hóp af hermönnum, tiu
eða tóif talsins, standa í röft, og var foringi fremstur f
röftiuui, þetta voru vafalaust hermennirnir, setn &ttu
að vera tneð Mouraki á kvöld-leiðnngri hans. Land-
stjórinn settist við borð og skrifaði bréfmiöa; hann
loit upp uíb leið og hann lauk við miftann og sagfti:
„Ég er aft tilkynna lafði Euphroayne, aft þér
verðift hér aö h&lfri klukkustund liftinni til aft tala vift
hana, og aft hfin megi taka sér eins langan tlma og
henni þóknaat að tala vift yftur. Er þetta akki J>aft
sem f>ér æskift eftirf“
„Einmitt f>aft sem ég æski e/tir, yðar tign“,
sagfti ég. „Ég er yður rnjög þakkl&tur fyrir f>að“.