Lögberg - 22.03.1900, Blaðsíða 4

4
LÖOBERQ, FIMMTUDAQJNN 22, xVJARZ 1900.
LÓGBERG.
Gefið út að 309^ Elgin Avc.,Winnipkg,Man
af Thk Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1890)
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: M. Paulson.
aUGLÝSINGAR: Smá-auglý*singar í eltt skifti 25c
fyrir 30 ord edm 1 þml. dálkslengdar, 75 cts um
mánadiun. A stærri auglýsingnm um iengrl
tíua, a‘Vl .ttur efiir samningi.
BÓBTAD 4-SKIFTI kaupenda verdur ad tilkynna
sk^lflega og getiLum l^ryerandi böstad jafnfram
Utanáskrlpttll afgreidalustofublaóainser:
The logberg Printing & Publishing Co.
P. O.Box 1202
Wlnnlpeg.Ma).
Utaniskríp ttil ritstjórans er:
F.ditor Lögherg,
P O.Box 12 02,
Winnipeg, Man.
_ Samkvæmt landslógnm er nppsógn kaupenda á
oladl óglld, nema hannsje skuldlaus, þegar hann seg
rnpp.— Ef kanpandi, sem er í sknld vid bladid flytu
vluferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
‘■ad tyrir dómstólunum álitin sýnileg sönnnmfyrr
ó eUvíiumti gangi.
FIMMTUDAaiNN, 22. XIX KZ 1900.
Meiri „pjóðólfs“-della.
Vér birtuxn á öðrum stað í þessu
númeri blaðs vors annan dellubréfs-
kafla héðan að vestan, er „þjóðólfs“-
ritstjórinn hefur verið sér úti um og
prentað í því númeri blaðs sín? sem
út kom 12. jan. þ. á. Fyrirsögnin
er: „Frá íslendingum vestanhafs“,
og á brétíð, sem katiinn er úr, að
vera dagsett hér í Winnipeg 5. nóv.
síðastliðinn. Eins og vant er, hefur
„þjóðólfs“-ritstjórinn hnýtt s'ínum
eigin durgslegu athugasemdum aft-
an við bréfkatíann, og prentum vér
þær neðan við kaflann.
Vér leyfum oss nú að gera
nokkrar athugasemdir við bréfkafl-
ann og útaf „þjóðólfs“-rúsínunni.
En áður en vér byrjum þær virðist
oss maklegt að taka fram, að það
lítur út fyrir, að „þjóð(,lfs“-ritstjór-
iun sé farinn að skammast s!n fyrir
að senda blað sitt hingað til Canada,
þvi vér höfum ekki fengið „þjóðólf“
síðan fyrir nýár, þótt vér sendum
rit-itjóranuio Lögberg stöðugt og
reglulega í skiftum fyrir blað hans,
og útsölumaður „þjóðólfs" hér í
Wiunipeg hefur heldur ekki fengið
það. En vér fréttum fyrir nokkru
síðxn, að ,.])jóðólfur“ með dellubréfs-
katla þessum í heföi komið til fs-
lendinga í Norður-Dakota fyrir
meir en mánuði, og útvegaði kunn-
ingi vor oss nefnt númer þaðan að
sunnan og léði oss til afnota. Oss
þykir það fremur durgslegt af
„bjóðólfs“-ritstjóranum, að senda
ekki blaðið hingað t> 1 Canada jafn
snemma eins og til Bandarikjanna
og senda o.ss það alls ekki.—Og áður
en vér byrjum athugasemdir vorar
við bréfkaflann finst oss bezt eiga
við að taka fram, út af rúsínu „þjóð-
i’lfs ‘-ritstjórans, að vér getum tekið
ómakið af „IsafoId“ og öðrum við
víkjandi því hver er höfundur dellu-
bréfs-kafla þess, sem hér ræðir um.
Höfundur bréfsins er ekki „skyn-
samur og dável ir entaður alþýðu-
maður ‘ eins og „þjóðólís“-ritstjórinn
segir—hann lýg%r því að lesendum
slnum—heldur er höf. maður s.-m
útskrifast befur af lærðaskóla (lat-
ínuskóla) og prestaskóla Reykja-
víður. Kandídat þessi heitir Pétur
Hjálmaeon, eftir því sem vér höfum
frétt. Hann var í Winnipegosis
einmitt á þeim tíma, sem hann segir
í bréfinu.og hafði 30 doll. í kaup um
mánuðinn. Að öðru lej7ti hefur
hann dvalið hér í Winnipeg síðan
hann kora hingað vestur.þar til fyr-
ir“3—4 vikum síðan ,að hann „hristi
duftið af fótum sér“ og fór suður
til Bandaríkja.—Að sv>o mæltu byrj-
um vér athugasemdir vorar við bréf-
kaflann.
Höf. segir: „Hér í Winnipeg
þekki ég hezt til landa, og þegar ég
tek undan 3 eða 4 menn, mi segjn
að menn eigi að eins nóg til næsta
mMs ; þ.e. þegar vinnan (sem er yfir-
leitt verri en við höfura hugmynd
um heima) þrýtur, hef ég ekki betur
vit á, en fjöldi þeirra Islendinga,
sem búa í bænum eða bæjunúm,
hljóti að fara á vonarvöl.“—þótt
þetta sé ritað af „lærðum" manni, þá
er það klaufalegar orðað en ef
„skynsamur og dável mentaður al-
þýðumaður" hefði rltað það. Höf.
er auðsjáanlega ekki „pennafær",
þótt hann sé „lærður“, og „ræðufær"
er hann ekki heldur, eftir því sem
reyndist þegar hann „sté í stólinn" í
kirkju einni héx-. þá er hann ekki
„fréttafær", þvf fyrsta skilyrfið fyr-
ir, að segja fréttir réttilega, er að
skýra rétt frá og bera skyn á það
sem frá er sagt. Eftir því sem vér
komumst næst, hefur maðurinn
reynst „ófær“ eða „líttfær", hvort
heldur sem „lærður“ maður eða erfið-
ismaður, og sama mun hafa verið á
Islandi. Eins og slíkum mönnum
er gjarnt til, sér haun alla hluti í
gegnum svört gleraugu og finnast
allir hlutir öðruvísi en þeireru, hvar
sem liann er í veiöldinni—er, sem
menn segja, „mishepnaður" maður.
það er bágt að allmikið skuli vera
til af svona mönnum í heiminum,
því þeir eru ekki upphyggilegu
mennirnir í mannfélaginu.—Winni-
peg-ísfendingum muuu þykja það
nýstárlegar „fréttir'1, að meðal þeirra
séu einungis 3 eða 4 menn, sem eigi
meira en til næsta máls! það, að
Tslendingar hór í Winnipeg eigi ein-
ungis til næsta máls þegar þeir hafa
atvinnu, eru hreinar undantekning-
an Hið gagnstæða er hið almenna.
Hundruð af ísl. hér J bænum eiga
skuldlausar eignir upp á margar
þúsundir. króna hver, og auk þess
á fjöldi íslendinga meiri og minni
peninga — sumir margar þúsundir
króna—á bönkunum. Margir tugir
Isl. hér reka einhverja atvinnu
sjálfir og hafa menn Ji vinnu, og
f jöldi af þeim hefur stöðuga atvinnu
árið um kring og gott kaup, hjá
járnbrautafélögum, við verzlanir, á
verkstæðum af ýmsu tagi, á myln-
um, hótelum, skrifstofum og við
margt fleira. Höf. á líklega við þá
daglaunamenn sem eru við útivinnu
—húsahyggingar, strætagerð o.s.frv.
—þar sem hann segir að fjöldi Isl. í
bæjunum muni fara á vonarvöl þeg-
ar vinnan þrýtur. Útivinna þessi
hætti að miklu leyti fyrir nýár, svo
„fjöldi" þessi ætti nú að vera kom-
inn á vonarvöl fyrir meira en tveim-
ur mánuðum s'ðan eftir úætlun hans.
En enginn hér hefur orðið var við
að svona hafi farið—ekki einu sinni
höf. sjálfur.—þetta, sem höf. bréf-
katíans, eða ritstj. „þjóðólfs", segir
innan sviga um að vinnan hér sé
yfirleitt miklu verri en menn hafi
hugmynd um á ísl., er blátt áfram
hégilja og rugl. þótt maður taki
verstu og erfiðustu vinnu hér —
skurðagröft á strætum — þá er hún
að engu leyti verri eða erfpari en
mörg vinna á Isl., t. d. allskonar
torfverk, bera á tún og vinna á
þeim, stinga út úr húsum, skera mó
og vinna að honum, uppskipunar-
vinna, sjóróðrar, auk þess að vinnu-
t.ími er hér styttri en á íslandi,
nefnilega frá 8 til 10 klukkutímar,
í staðinn fyrir 10 til 16 kl.-stundir
á íslandi. Bændavinna er hér yfir
höfuð léttari og vinnufólk hjá bænd-
um hefúr ekki nærri eins mikla vos-
l*úð. Annað, sem gerir vinnuna hór
betri en á ísl., er það, að fólk hefur
hór hetri og hentugri klæðnað, og
hefur yfirleitt langtum hollari og
kraftmeiri fæðu.
Hvað bændunum viðvíkur, þá
hafa þvínær allir þeirra, sem komið
hafa frá íslandi, verið öreigar þegar
þeir hyrjuðu búskap, en samt hefur
þetta útleiðst svo, að þvínær allir
íslenzkir bændur hér í landi eru
orðnir sjálfstæðir menn og lifa betra
og áhyggjuminna lífi en á ísl., og
íjöldi þeirra er það sem kallað væri
stórríkir bændur á íslandi. það
sem höf. segir um, að það sé stöðugt
að verða verra og verra að fá góð
lönd í góðum sveitum, er rugl. það
er nóg landrými og altaf eru að
myndast nýjar hygóir, stun verða
jafn góðar sem hinar eldri þegar
þær þroskast d d tið meira. Skýrsl-
ur ínanna, sern lengi liafa húið hér í
landinu og hafa því vit á því sem
þeir eru að tala um, hrekja þetta
bull höf. svo algerlega, að það er
óþarfi »ð fara tíeiri orðum um það.
Og Jmð, sem höf. segir um, hvers
virði dollaiinn só á móti krónum, er
jafn mikið rugl og hið annað, en vér
förum ekki út í það ( þetta sinn, því
vér ætlum að rita sérstaka grein um
það e’fni síðar.
Viðvíkjandi þvt sem'höf. bréf-
katlans hjalar um fielsi, hugsunar-
hátt, mentun og trúarlíf Vestur-
Islendinga skulum vór taka fram,
að þ»ð er svo óákveðið, og lýsir
sömu fáiræðinni sem hið annað hjá
höf., að það er ekki svaravert. Ef
höf. væri eins mentaður og prakt-
iskur maður sem fjöldinn af Vestur-
Isl, J)á væri hann betri og upp-
byggiiegri meðlimur í mannfólaginu
en hann er.
Rugl höf. um dýrleika ferðalaga
hér—sjálfsagt í samanburði við það
sem á sér stað á ísl.—er blátt áfram
hlægilegt og sýnir, hve dæmalaust
vanhugsað og vitlaust alt er hjáhon-
um. Dagleið með járnbrautum hér
iná telja um 250 mílur enskar, og er
það hér um hll sama vegalengd eins
og landveg frá Reykjavík norður á
Akureyri. Eftir því fargjaldi, sem
nú er hér í fylkinu, kostar mann
liðugar 30 kr. að fara þessa dagleið
(250 mílur). Á íslandi þarf mnður
að jafnaði 10 daga að minsta kosti
til að fara sömu vegalengd á landi,
og til að komast hana, og flytja með
sér sömu þyngd og maður hefur frítt
í fari s!nu hér, þarf maður að minsta
kosti 2 hesta, sem, á 2 krónur á dag
hver, gerir 40 krónur. þá er eftir
fæðiskostnaður fyrir mann sjálfan
og hestana og kaup fyrir mann sjálf-
an í 9 dagana, sem maður er lengur
á íslandi að komast 250 mílur en
hér, og er lágt reiknað að meta þetta
á 45 krónur. þannig kostar mann
hér um bil tveimur þriðju meira að
komast 250 milur landveg á ísl. en
hér, þótt ekki sé tekið tillit til hve
miklu verr þetta ferðalag á ísl. fer
með mann, en ferð með járnbraut
hér, og hvers virði manni getur ver-
ið, að komast þessa vegalengd á ein-
um degi J staðinn fyrir t'u.
Bréfkaflinn er ekki þess virði
að gera fleiri athugasemdir við hann,
og látum vér því staðar numið hér.
En útaf níði „þjóðólfs“-ritstjórans
um Vestur-ísl. og Ameríku fyrr og
siðar skulum vér í þetta sinn segja
það, að ritstj. væri nær að vinna
íslandi eitthvert gagn, heldu ren
halda þessari heimsku sinni áfram.
Vér höfum aldrei tekið eftir, að rit-
stjórinn hafi nokkuru tíma gengist
fyrir eða verið riðinn við nokkurt
mál sem hefur miðað að því að bæta
kjör fólksins á íslandi eða létta
byrði þess. Oss finst, að alt starf
hans hafi verið og sé landi og lýð til
ógagns og að hann hafi ætið reynt
að lifa á landsjóði og sveita annara
en sjálfs sín. Hann er einn af þess-
um möiinum sem aldrei leggur ann-
að til en Ijaptinn, og kjaftæði harls
er hvervetua til ills og bölvunar, en
aldrei til góðs, gagns eða blessunar
fyrir nokkurn mann eða málefni.
Framför á SeyðisFirOi.
Eín af ósannindum „þjóðólfs"-
durganna eru þau, að Lögberg flytji
ekki annað en hallæris sögur frá
íslandi, og ritstj. nefnds sóma(?)
blaðs hefur verið svo ósvífinn að
segja, að hallæris-sögurnar, sem
Lögberg hafi flutt úr blöðunum á
íslandi, hafi verið „ýktar og marg-
faldaðar1'. Vór mótmæltum þessu
sem ósannindum í síðasta núrneri
blaðs vors, og gerum það nú aftur.
Hver, sem vill gera sér það ómak að
rannsaka þetta mál, hlýtur að kom-
ast að þeirri niðurstöðu, að þess-
ar ákærur eru ósannar og ósamboðn-
ar hverjum þeim ritstjóra er teljast
vill heiðarlegur blaðamaður. Vér
höfum birt góðæris-frett'r jafnt sem
hallæris-frettir úr Islands-blöðunum,
en vór getum ekki að því gert þótt
meira sé af hiaum siðarnefndu.
það er ætið meira af þeim í blöðun-
um á íslandi, eins og eðlilegt er,
sökum hnattstöðu landsins og fá-
tæktar af náttúru-gæðum. Auk
þeirra frétta, sem vér höfum birt úr
hlöðunum á íslandi, höfum vér
stundum einnig birt fréttabróf og
kafla úr frótlabrófum frá íslandi,
ýmist til vor eða annara manna hér
f landi, sem góðfúslega hafa sent oss
brófin eða kaflana til birtingar, og
höfum vér aldrei hallað' meiningu
í bréfum þessum og bréfköflum,
þótt vér höfum á stöku stað lagað
orðfæri og stafsetningu á sumum
þeirra. En því er eins varið með
bréf þessi og bréfkafla sem með
fréttirnar úr blöðunum, að meira er
af hallæris-sögum o. s. frv. í þeim en
af velgengnis-sögum, og er ástæðan
fyrir því vafalaust hin sama eins og
fyrir því sem birtist í blöðunum.
Til að sanna að vér birum jafnt
góðæris-fréttir og fréttir um fram-
fara-tilraunir, þegar oss berast þær,
skulum vér t. d. minna á mjög langfc
og fróðlegt bréf frá einum merkis-
410
„Eftir skípun Mouraki’s pasja?“ sagfli ég.
„Vafalaust“, svaraði kapteinninn.
„í hvaða erindagjörðum?“ spurði ég.
„Hans tign, landstjórinn, skýrði mér ekki frá
þvf“, svaraði kapteinninn.
„Éf til vill til að flytja þetta?“ sagði ég og
tieygði pppírsblaðinu, sem ritað vsr á með eigin
hendi Mouraki’s, á borðið á milli okkar.
KapteÍDninn tók blaðið upp og las það. Á
meðan hann var að lesa það, tók ég ritblý upp úr
vasa mfnum og ritaði á óskrifaða blaðið, sem ég
hafði fundið f bréfaveski Mouraki’s, fréttina er heili
Mouraki’s vafalaust bafði samið, þótt fiogur hans
stirðnuðu f dauðanum áður en hann gatritað h ina.
„Hvað á alt þetta að þýða ?“ spui’ði kapteinninn
og leit upp, er hann hafði lokið við lesturinn.
„Og á morgun fmynda ég mér að önnur fiétt
lia.fi átt »ð fara til Khodes—“sagði ég.
„Ég bafði fengið skipan um, að vera reiðubúinn
til að fara Bjálfur á morgun“, greip kapteinninn
fram f.
„Höfðuð þér fengið skipun um það?“ hrópaði
ég. „Og hvaða farm áttuð þér að fara með?“
„Það veit ég ekki“, svaraði kapteinninn.
)vEo ég veit það“, sagði ég. „Hérna er farmur-
inti )ðar!“ U<n leið og óg sagði þetta, fleygði ég
pappfr^hlaðinu 4 borðið með þvf á, sem ég hafði
ritað á það.
Kapteinninn las það tvisvar, sem ritað var á
ny
Ég stökk á fætur og greip í öxl kapteinsins.
Það gat verið, að hann léti taka mig fastan fyrir
breytni mlna, en óg var ákveðinn í að hann skyldi
áður segja mér hvað skeð hefði.
„Hvað hefur skeð?“ endurtók ég þess vegna.
„Hvað hefur skeð síðan þér fóruð héðan fyrir stund-
arkorni sfðan —hvað?“
„Eyjarbúar sendu nefnd, með prest sinn í broddi
fylkÍDgar, á minn fund, til að biðja um leyfi, fyrir
fbúana f heild sinni, að mega fara upp að húsinu og
tala við lafði Phroso“, svaraði kapteinninn.
„Já, en í hvaða skyni?“ spuiði ég.
„Til þess að óska henni til hamingju f t.ilefni af
trúlofun hennar—“ ssgði kapteinninn.
„Hvað segið þér?“ hrópaði ég.
„Og til að fullvissa hana um hollustu þeirra
gagnvart henni, og gagnvait manni hennar fyrir
heDnar skuld“, hélt kapteinninn áfram. „Þettagerir
málefnið miklu einfaldara.41
„Ó, gerir það málið einfaldara?“ sagði ég. ,„Og
leyfðuð þér þeim að fara upp að húsinu?“
„Var nokkuð á móti því?“ sagði kapteinninn.
„Auðvitað. Ég sagði þeim vissulega, að þeir mættu
fara upp að húsinu, og ég bætti þvf við, að mér væri
sönn ánægja I að hjónaband, sem væri svo—“
Ég beið ekki eftir að heyra til enda hvað kap-
teinninn bafði sagt við sendinefndina. Það hefur
vafalaust verið mjög veglegt og viöeigandi, því
414
búa; allir virtust hafa heyrt að minsta kosti part af
BÖgunni um viðskifti okkar Mouraki’s pasja, og allir
höfðu verið (svo leit það nú út) á mína hlið. Ég gat
ekki gengið svo upp strætið, að ekki rigndi yfir mig
blessunar-óskum; eyjaibúar létu óttalaust í ljósi hlý-
leik sinn til rain á þann hátt, að lýsa yfir hatri sfnu
til endurminnÍDgarinnar um Mouraki og gleði sinni
yfir hinum maklegu afdrifum hans. Koginn hindr-
aði þá frá að láta fögDuð sinn þannig 1 ljósi, og kap-
teinninn var svo frjálslyndur og skynsamur að látast
ekki vita utn, að eyjarbúar jarðsettu Demetri með
mikilli viðhöfn f skjóli næturinnar. Ég tók ekki
þfttt f jarðarförinDÍ, þótt ég væri látino vita að eyj-
arbúar vonuðrst fastlega eftir að ég yrði viðstaddur,
en ég gerði mér ferð til að hitta Panayiota og segja
henni hvernig unnusti hennar hefði dáið. Hún hlust-
aði á sögu mína með spartverskri ró og stolti; Neo-
palia-búar taka dauða náunga sinna með jafnaðar-
geði.
En það bar samt skugga á hið nýfædda meðlæti
okkar. Þótt kapteinDÍnn væri mér mjög mildur og
náðugur, þi var hann harður og ósveigjanlegur
gagnvart Phroso. Hann sendi hana í hús hennar_____
eða hús mitt, sem hann með vingjarnlegum þráa
ksllaði það — og lét stöðugt halda vörð um það.
Hann sagði, að mál bennar yrði einnig athugað, og
að hann hefði sent sýki.u-vottorð mitt henni viðvfkj-
andi til stjórnarinnar ásamt skýrslunni um dauða
Mouraki's; en hann sagði inér, að hann ^æri mjög