Lögberg - 10.05.1900, Blaðsíða 6

ð
LÖGBfiftG, FIMJiTUDAGINN 10. MAÍ 1000
Uelagoa-flóa gjörðar-
dómurinn.
Suœir álíta, að gjOtðardómar í
|>rætumálum milli f>jóða heimsÍDS
verði hið óbrigðula meðal til að af-
stýra ófriði í framtíðinoi og að hlut
aðeÍJeDdur geti vanalega verið á
nægðir með úrskurð gjörðar nefnd
anna. t>að er enginr vafi á að sú
aðferð, að leggja f>rætumál í gjörð,
befur afstyrt blóðugum ófriði í nokk
ur skifti síðari hluta f>essarar aldar,
eins og t. d. J>egar hin svonefnda
„Alabama“ f>ræta (krafa Bandarlkj-
anna á hendur Bretura fyrir óskunda
og skaða, sem brezka skipið „Ala
bama“ gerði peim 1 prælastríðinu) var
lögð í gjörð, og nú slðast landapræt
an milli Breta og lyðveldisins Venez-
ue!a. Bretar hafa, sem 1 mörgu öðru,
gengið á undan og gefið öðrum f>jóð
um gott eftirdæmi í pvl, að leggja
millipjóða prætumél í gjörð, og
B mdaríkin hafa fylgt peim drengi-
lega í peirri stefnu, pótt hvorug pjóð-
in hafi getað lagt öll prætumál sín
við aðrar pjóðir í gjörð og komist hjá
ófriði síðar millipjóða gjörðardómar
hófust. En eins og eðlilegt er hefur
reynslan »ýnt, að pví er eins varið
með gjörðardóma pessa eins og með
,,patent“-meðöl, sem eiga að lækna
vissa sjúkdóœa—að vér ekki nefhum
J>iu er e>ga að lækna nlla sjúkdóma
—að pau lækna pá ekki ætfð, eða eru
pá að minsta kosti mjög lengi að pvl,
Sfðasta dæmið um petta er gjörðar-
dótnur sá, sem kveðinn var upp í
Berne á Svisslandi fyrir liðugum mán-
uði síðan, i hinu svonefnda Delagoa-
flóa prætumáli. Gjörðarnefndin
(svissneskir lögfræðingar) hafði setið
yfir pessu máli ! full tfu ár, og pegar
svo dómurinn er loks kve*inn upp,
pykir tveimur málspörtunum (Bretum
og Bandiiíkjamöunum) hann mjög
ranglátur og eru sár óánægðir með
hann, pótt priðji málsparturinn
(Portugal) sé vafalaust vel ánægður.
Gjörðardómur pessi hefur vakið mjög
almenna eftirtekt, bæði vegna pees
hve ranglátur hann pykir, og sökum
pess, að búist var við, að hann hefði
ef til vill n ikil áhrif á ófriðinn milli
B eta og Búa í Sufur-Afrfku. Vér
skuluro pví stuttlega skýra frá roála-
vöxtunum—tildrögunum til prætu-
málsins, sem lagt var í f jörð, og eru
peir s«m fylgir:
Arið 1888 veitti Portugals-stjórn
Bandarfkjamanni nokkrum, McMurdo
að nafni, leyfi til að leggja járnbraut
frá Delagoa-fióanum vestur yfir land-
spddu p<, er Portugal á par á austur-
strönd Afrfku, alt að landamærum
Trínsvaal 1/ðveldisins. Mr. McMurdo
myndaði pá strax jáinbrautarlsgn-
iogar-félag á Bretlandi og byrjaði að
byggja brautina. En af skiljanleg-
um ástæði’m vildi forseti Transvaal-
lyðveldisins, Mr. Kruger, að braut
pessi frá Delagoa-flóanum að landa-
mærum sfnum yrði eign Portugal-rfk-
is, eins og járnbrautin frá Pretoria
austur að landamærum Transvaal
(brautirnar mætast p vr) var eign lyð-
veldisins. Mr. Kruger vildi ekki að
prívat-menn á Bretlandi og 1 Banda-
rfkjunum ættu fé 1 hinni einu járn-
braut frá Transvaal tiður að austur-
ströndinni, braut, sem gat með timan-
um haft afarmikla pyðingu fyrir lyð-
veldið í hernaðarlegu tilliti. Eftir að
hafa tafið all-lengi fyrir pví með
landamæra prætu vafningum, að
Delagoa-flóa járnbraut pessi yrði full-
gerð, tðkst honum loks að telja
Portugals-stiórn á, að gera brautina
upptæka (taka hana af McMurdo og
binu brezka félagi hans) og fullgera
hana sjálf, á pann hátt samt, að
Portugals stjórn viðurkendi að Mo
Murdo og brezka féTagið hefði skaða-
bóta-kröfu á hendur sér fyrir tiltækið.
Hvar Portugals stjórn fékk fé til að
Ijúka við brautina, og hvernig hún
bjóst við að fá fé til pess að borga
skaðabóta kröfuna, er ekki lyðum
Ijóst, pví Poitugals ríki er eins fá-
tækt að sfnu leyti eins og Transvaal
lyðveldið er orðið ríkt, af fé sem
8tjórnin hefur sogið út úr útlending-
unum, er sezt hafa par að og lagt auð
sinn í parfleg fyrirtæki 1 landinu.
Þetta skeði árið 1889, og árið eftir
sampyktu Btjórniruar á Bretlandi og í
Bandarfkjunum, sem höfðu tekið að
sér mál pegna sinna, að leggja skaða-
bóta kröfur Mr. McMurdo’sog brtzka
félagsins í gjötð. Samkvæmt pessari
sampykt útnefodi sambandspingið á
Svisslandi prjilögfræðinga sem gjörð-
arnefnd f málinu, og peir sátu yfir pví
í tfu ár, eins og áður er sagt. Upp-
hæðin, sem gjörðarnefndin eftir allan
pennan drátt dæmdi McMurdo og
brezka félaginu, er hér um bil helm
ingurinn af lægstu uppbæðinni, sem
nokkur átti von 4 að peim yrði dæmd
Skaðabæturnsr, sem peim voru dæmd-
ar, eru nokkuð yfir 3 miljónir doll.,
ásaint einföldum vöxtum, 5 af hundr-
aði á ári, af upphæðinni í ellefu ár,
sem gerir alla upphæðina um 5 milj
ónir dollara. Skaðabóta-krafa Mc
Murdo’s fyrir byggingu á parti af
brautinni var l^ milj. doll., og krafa
brezka félagsins, fyrir pann part er
pað bygði, var 7^ miljón dollara, eða
til samans 9 milj. doli. X>ar að auki
gerðu stjórnirnar skaðabóta kröfu fyr-
ir hönd McMurdo’s og félagsins fyrir
gróðatap á ókominni tíð, og var sú
krafa bygð á gróða-afli brautarinnar
og nam um 15 miljónum dollara.
Þessi síðastnefnda krafa virðist alls
ekki hafa verið tekin til greina, sem
pó synist ranglátt, pví mennirnir áttu
vissulega að fá eitthvað fyrir að vera
sviftir eign sinni og réttindum peim,
er Portugals stjórn hafði veitt peim,
auk peninganna, sem peir höfðu lagt
f fyrirtækið, en sem peir fá ekki helm-
inginn af eftir úrskurði gjörðarnefnd-
arinnar.
I>að, hvernig mál petta var
skammarlega dregið á langinn og
skaðabóta upphæðin, sem úrskurðuð
var, látin vera lág, befur vafalaust
pau áhrif, að Bretar og Bandarfkja-
menn verða hér eftir miklu ófúsari á
að leggja prætumál í gjörð. Ýmis-
legt bendir til, að seinlæti Delagoa-
prætu gjöiðarn'fndarinnar hafi haft
áhrif á pað að Bretar neituðu að
leggja prætu sfna við Transvaal-lyð
veldið 1 gjörð, enda er enginn vafi á
að hinir undirförlu Búar hefðu fundið.
ráð til að flækja og draga málin á
langinn í hið óendanlega og gera
Bretum eun erfiðara fyrir. Búar voru
fyrir löngu ákveðnir í að reyna að
hrekja Breta algerlega burt úr Suður
Afríku, og datt pvl aldrei f hug að
taka nokkrum sættum. En peim var
hagur að draga málin á langinn með
allskonar vafningum, og gerðu pað
par til Bretar voru orðnir sárpreyttir
4 vffilengjum peiria. Loks urðu
Búar alt of ósvífnir, svo Bretar sögð
ust ekki geta átt í að reyna lengur að
semja, og pá óðu Búar inn 1 lönd
Breta, eins og peir höfðu altaf ætlað
tér að gera.
pakklæti.
I>ið er okkur bæði ljúft og skylt
að votta öllum peim innilegasta pakk-
læti, er hafa létt okkur hjá'parbönd f
heilsuley3Í Helga sonar okkar, sem
nú er, og hefur verið sfðan 5. október
sfðastl. ár, til lækninga hjá Móritz
lækni HalldórgsyDÍ í Park River, N.
Dak. Viðgetum ekki hér minst allra
peirra með nafni, sem hafa af góð
mensku sinni ■ tyrkt okkur til pess að
geta látið son okkar njóta læknis-
hjálpar allan pernan langa tfma, en
sérstaklega leyfum við okkur að minn-
ast hins heiðraða kvennfólags f Geys-
ir bygð, sem gaf $25,00, og peirra er
stóðu fyir samkomu, sonar okkar
vegna, í Breiðuvfk par sem, að með
töldurn gjöfum frá einstaklinguro,
kom saman $22 00. Ennfremur má
ekki gleyma að tilnefns heiðurshjón-
ii Mr. og Mrs. O. G. Nordal, f Sel-
kirk, sena höfðu son okkar hjá sér um
tveggja mánaða tíma án nokkurs end-
urgjalds, og svo tengdsdóttur peirra,
Mrs. G Nordal, sem hjúkraði hooum
allan pann tfma,áo pess aðsetja neins
borgun fyrir og kórónaði svo góð-
verk sitt með pvf, ásamt manni sfnum,
að lána syni ckkar $76.00 I peningum
pegar hann lagði af st»ð uður til
Park River. Mr. Þorst. M Borgfjörð
á einnig sé stakar pakkir skilið fyrir
samskotaleitun hjá kunningjum sfn,-
um f Winnipeg, og fékk hann ptnnig
$5.00 til hjálpar syní okkar. íslend-
ingar í Dakota hafa einnig hjálpað
syni ot’kar mjög höfðinglega með pvf
að skjóta stman $80,00 og gefa hon
um. öllum peim sem pannig á einn
eður ann>n hátt hafa hjálpað okkur
og syni okkar bæði peim, sem hér eru
nefndir, og öllum hinurn mörgu, sem
ekki eru tilfærðir með nöfnum—
pökkum við af öllu hjarta og biðjum
gjafarann allra góðra hluta að launa
peim pessar miklu velgjörðir á pann
hátt, sem hann sér peim bezt og hag-
kvæmast.
Geysir, P. O., Man.
SlGORÐUR HARLIÐASON,
SlGRÍÐUR HaFLIÐASON.
Dp. M. Halldorsson,
Stranahan & Hamre lyfjabúð,
Park iver, — fj Dal^ota.
Er að hiíta á hverjum miðvikud.
í Grafton, N. D., frá kl.5—6 e. m.
Dr, G. F. BUSH, L. D.S.
TANNL.Æ.KNIR.
Tennur fylltar og dregnar út án sárs.
auka.
Fyrir að draga út tönn 0,50.
Fyrir að fylla tönn $1,00.
527 Maiht St.
Stpanahan & Hampe,
PARK RIVER, - N. DAK
SELJA ALLSKONAR MEDÖL, BŒKUB
SKRIFFÆRI, SKRAUTMUNI, o.s. frv
ty Menn geta nú eins og áðnr skrifaö
okkur á íslenzku, þegar )>eir vilja fá meðöl
Munið eptir að geítr númeríð 6 glasinu
W. J. BAWLF,
SELUR
Vinoc Vindla
Æskir eftir við-
skiftum yðar.
Excbange Building, 158 Princess Str
Tele'fén 1211.
Anyono sendlng a sketcta and descrlptlon may
qulckly ascertain our optnion íree whetber an
invention is probably patentable. Communica*
tlons strictly confldentfal. Handbookon Patentt
sent free. Oldest agency for securing patents.
Patents taken throunta Munn & Co. recelve
vpecial notice, without charge, In the
Scientífic Jlmerican.
A handsomely illustrated weekly. Largest clr-
culation ot any scientlflo Journal. Terms, $3 a
year; four months, $L Sold by all newsdealers.
MUNN & Co.36,Broad^ New York
Branch OIHce, 625 F 8t.. Washlnaton. D. C.
Peningar til leigu
Land til sals...
.Undirskrifaður útvegar peninga til
láns, gegn veði í fasteign, með betri
kjörum en vanalega. Hann hefur
einnig bújarðir til sölu vfðsvegar um
íslendinga-nylenduna.
S. GUDMUNDSSON,
Notary Pvilolic*
- Mountain, N D.
4Ö4
495
Banlcrupt
StocK
Buylng
Company
Cor.
Main & Rupert St.
Næstu dyr fyrir sunnan Bi-unswick
l
ALT AF
FYRSTIR
•%%%%%%•
Mikil fata-sala
46 Karlmannsföt, ljósleit sumarfðt
byrgst alull. Innflutt, eiga að selia
á«10.00. OKIIAR VERÐ........$4/
95 Karlmannsföt gott influtt Twei
vönduð $12.00 virði, Okkar verð $1
400 Föt, beztu Tweed, Worsted, Serg
Vicunas, etc., 814.50 til S18.00 virc
OKKAR VERÐ.... $7.50 til $8.50
268 Karlmanns Tweed buxur, búnar til
til að seljast á $1.50. Okkar verð 76c.
848 Karlmanns Tweed bnxur, fallegt
snið, vel tilbúnar. Vanaverð $1.50
til$1.75. Okkar verð...........$1.00
500 Tweed og Serge buxur. Innflutt efni
$3 til $4.50 virði. Verða strax að
seljast 4 $1.50, $1.75 og $2,
Stakar treyjur, stök vesti og Bicyle bux-
ur alt selt fyrir lítilræði til að losast
við það.
Þó verðið hafi hækkað þá getum við enn
selt beztu Denim Overalls með buxn-
asniði á 75c.
Karlmannanærföt.
100 Tylftir af karlmannsnærfötum úr
finu Balbriggau........45c. fötin.
100 Tylftir af þykkum, röndóttum nær-
fötum, $1.00 virði fötin. Okkar v. 4öc.
100 Tylftir af enskum Merinonærfðtum.
$t 50 virði stykkið. Okkar verð $1.00
fötin.
27 Tylftir 'af Setlands-nllar nærfötum.
Eiga að seljast á $1.50. Okkar v. 65c-
12 Tylftir af Karlmanns-,,Sweaters“
Navy og Cardinal. Látið fara á 25c.
Skyrtur og: Sokkar.
6 Tylftir af gráum karlmanns flannel-
skyrtum 75c. virði. Gefnar fyrir 25c.
25 Tylftir af karlmanns Negligee skyrt-
um til sumarsins 75c. virði. Okkar
verð 45c.
33 Tylftir af svörtum Satin skyrtum
$1 og $1,25 virði. Verða að fara á 66c-
14 Tylftir af spariskyrtum með silki.
brjósti $1.50 til $2 virði. Okkar v. $1.
Góðir karlmannasokkar, 3 pör á 25 cent.
Enskir Cashmere-sokkar, alull 40c.
virði, seljum við 5pör á $1.00.
Kvennsokkar á öllu verði, mjög góðir.
„Auðvitað ætla ég mér að stjórna Neopalia ]
samræmi við grundvallarlögin, að svo iniklu leyti
sem unt er“, sagði ég. „EDginn veit samt hvað fyrir
getur komið. En, er alls engiu skáldleg tilfinning f
pér, góða mfn?“
„Nei“, sagði Phroso blygðunarlaust. „Ég hef
fengið meir en nóg af skáldlegum ætíntyrum. Mig
langar til að lifa f friði og ró; og óg kæri mig ekki
um að hrinda neinum niður f tjörnina í hinni voða-
legu gjá, sem veslings Kortes fóll ofar. f-‘.
Ég stóð kyr ofurlitla stund og horfði á gólfið
undir stigafætinum. Svo kraup ég niður og snerti
ijöðrina f plönkunum. £>eir hreifðu sig úr stað, og
leynigöngin göptu fyrir fótum okkar. Ég lagði
handlegginn utan um mittið á Phroso og sagði:
„Nei, drottinn forði mér frá, að leggja nútfðar-
innar vanhelgandi hönd á leyndardóm Stefanopoulos-
ættarinnar! Dví veröldin fer marga hringi, Phroso,
— stundum áfram, stundum aftur á bak; og f>að er
nokkurs virði að vita, að við erum undirbúin hér í
Neopalia, og að ef einhver gerir árás á konungsvald
okkar hér, f>á megi hann vara sig á leyndardómi
Stefanopoulos-ættarinnar! Ég getkomist í pað skap,
Phroso, að mögulegt væri, að ég kæmi til baka frá
gjáuni—einsamall!“
Phroso lét pví leynígöngin vera eins og pau
voru, fyrir bænastað minn; og jafnvel nú, pegar mið-
aldurs-gkuggarnir (fari peir banns.Atir) eru að lengj-
$$t uieir og tneir, og hinar oisafeugnu athafnir kauj^-
anda Neopalia-eyjar eru farnar að fá á sig gullin blæ
1 hinni fjarlægu endurminningu, pá pykir mér gaman
að ganga að gjánni f leyDÍgöngunum og rifja upp
pað sem p&r hefur skeð: bardagana, vélráðin, hinn
skyndilegu dauða,—já, ferðast til baka f huganum frá
hinum voðalega bardaga Kortesar ot; Constantine’s á
mjóu klettabrúnni til hins fjarlæga tíma, pegar barón
d’Ezonville var svo heppinn að vera skilinn eftir á
skyrtunni, einsamall f báti, úti á sjó, par sem binum
höfuðlausa búk Stefáns SÆfanopoulosar var fleygt
niður í hið dimma djúp gjárinnar, tímans, pegar
Alexander skáld eineygði orti líksönginn áhrifamiklr.
En, hamingjan hjálpi mé.-, pað var fyrir tveimur
öldum siðan!
[Endir.J
Reg-nkApur.
Ferir skömmu slðan keyptum við 700 af
þeim en eigum nú einungis 65 eftir.
Þær seljum við á $3.75 til þess að
losast við þær. Mjög vandaðar, $7
til $8 virði i öðrum búðum.
Ymislegt.
Yið höfum'karlmanna og kvenna skó-
fatnað. Vinnuskó handa mönnum
og drengjum. Flókahatta, stráhatta
hálsbmdi, axlabðnd, vasaklúta,
þurkur, ábreiður, kjóladúka: etc.
Alt fyrir minna en hálfvirði.
Við kaupum og seljum fyrir
psninga út i hönd.
jgyVerðinu skilað aftur ef vör-
urnar llka ekki.
♦%%%%%%♦
Tus BANHUPT
8T0CE
BUYINfi CO.
565 og 567 Main Street*