Lögberg - 17.05.1900, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUBAGINN 17. MAI 1900
LOGBERG.
GefiO út aO 309^4 F.lgin Ave. ,Winniprg,Man
af Thk Lögberg Print’g & Publising Co’v
(Incorporatad May 27,1890) .
Ritstjóri (Editor); Sigtr. Jónasson.
Business Manager; M. Paulson.
aUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eltt skífti 25c
fyrlr 30 ord eda 1 þml. dálksiengdar, 75 cts um
mánudinn. A stserri augtýsingnm um lengrí
tíma, afsláttur efiir samningi.
BÖSTADA-SKIFTI kaupenda vertiur ad tilkynna
skAiilega og geta.um fyrverandi bfistad jafnfTam
Utan&skripttll afgreidslustofubladsins er:
The Logberg Printing & Publishing Co.
P.O.Box 12 »2
Winnlpeg.Man.
f Utan&akrlp ttll ritstjdrans er:
Editor L&gberg,
P '0. Box 1292,
Wlnnlpeg, Man.
—. Samkvæmt IandslOgnm er nppsOgn kanpenda &
ol&di ðglld, nema bann sje sknldlaus, þegar bann seg
rupp.— Kf kaupandi, sem er i sknld vid bladld flytu
■ tstferlnm, &n þess ad tllkynna helmllaskiptin, þ& er
I ad fyrlr ddmstólunum &litin sýnileg sönnumfyrr
rettvisum tllgangi.
))))'iil;()IÍ IV Íl&í 1SC0.
Eins og viO mátti búast.
þegar vér 14sum ritstj(5rnar-
greinina í „Hkr.“, er út kom 26.f.m.,
með fyrirsögn: ,,íslendingadagur-
iun í Argyle", kom oss til hugar
gömul, íslenzk þjóðsaga, er oss minn-
ir að kölluð sé : „Tíu toga að ofan,
tf lf toga að neðan." Saga þessi seg-
ir frá mánni nokkrum, sem hafði
„þroskast svo niður á við“ með
breytni sinni, að allmikill hluti a:!
honum var sokkinn niður í jörðina
og þar voru djöflar og englar að
togast á um hann. þjóðsagan er
auðvitað nokkurskonar dæmisaga,
og á að sýna hvernig hið illa og
góða, sannleikurinn og lýgin, togast
á um mennina í þessu lifi. Djöfl-
arnir tákna að sjálfsögðu hið illa,
en englarnir hið góða. Oss var sem
ver sæjum ritstjóra „Hkr.“ ljóslif-
andi í sömii klípunni sem maðurinn
í sögunni var t—að djöflar og engl-
ar væru að togast á um hann—þeg-
ar hann var að skrifa nefnda grein
í „Hkr.“, en sá var þó munurinn að
oss virtist, að liðið sem togaði að
neðan vtra miklu íjölmennara —
„sextán á rnóti einum“ að minsta
kosti—en liðið sem togaði að ofan,
enda fóru leikar hér eins og við
mátii búunt. í gömlu sögunni höfðu
þeir sern toguðu að ofan betur á end-
anuin, en í þessari nýju sögu—eða
sjónarleik—höfðu þeir sein toguðu
a5 neðan betur, eins og áminst
„Hkr.“-grein ber ljóslega með sér.
Fyrst toga „þeir að neðan“ —
þeir Uta aldrei á sér standa —■ um
leið og ritstj. „Hkr." byrjar greiuina,
og þá segir hann, að „forstöðumönn-
um íslendingadagsins í Argyle-
bygð" hafi komið saman um, „að
halda þjóðhátíðina þar i sumar þann
19. júní“. þetta segir ritstj. þr&tt
fyrir að hann var skömmu áður
búinn að birta í „Hkr.“ ágrip af
fundargjörningi, sem bar með sér, að
dagurinn var samþyktur á almenn-
um fundi með öllum atkvæðum
nema þrernur.
þá toga „þeir að neðan" aftur
í veslings ritstj., og er afleiöingin af
þeim heljartökum sú, að ritstj. segir:
„það er svo að sjá, að þeir kæri sig
ekki um að aðhyllast 17. júní sem
þjóðminningardag, og er það vel
farið, því sá dagur hefur ekki n&ð
neinum vinsældum meðal landa
vorra hér vestra“. Ritrtj, hefði
sóö hið gagnstæða, eða sagt hið
gagnstaða, ef það hefði ekki verið
fyrir átakið „að neðan”.
þá toga „þeir að ofan“ í ritstj.,
og þó segir hann sannleikann og
mótmælir því, sem hann er nýhúinn
að staðhæfa, því, sem sé, að svo só
ri5 sjá, „scm þeir kæri sig ekki utn
að aðhyllast 17. jún(“. liitstj. segir
nefnil. við fitakið „að ofan“: „Aðal-
Astæða Argyleiuauna fyrir þossari’
breytingu frá þeim degi, sem þeir
aðhyltust síða3ta ár, er sú, að draga
saman hugi manna um einn sameig-
inlegan íslendingadag fyrir alla I3
lendinga í Ameríku, og er það mjög
lofsverð hugmynd og allrar virð-
ingar verð“. þetta er alt annað en
að Argylemenn „kæri sig ekki um
að aðhyllast 17. júnt“. þeir vilja
vinna það til, að sleppa 17. júní og
taka annan dag sem þjóðminningar-
dag, ef 2. ágústs-menn vildu vinna
það til 8amkomulags, að hætta
vib 2. ágúst sem þjóðminningardag.
En svo toga „þeir að neðan“
aftur í ritstjórann, fast og lengi, Svo
að „síðari villan verður argari hinni
fyrri“. Ritstj. „Hkr.“ heldur sem
sé áfram og segir : „En hvort rök
þau, sem þessi breyting er bygð á,
eru jafn viturleg, eins og tilgangur
nefndarmanna er að sjálfsögðu góð-
ur, það getur orðið og verður sjálf-
sagt álitsmál“. (Vér sleppum nokkru
af „ras-kommum“ = vitlausum komm-
um, ritstj. víða, því það gerir málið
á því, sem hann er að böglast við að
segja, skiljanlegra). Eftir þessum
hugsunar-gangi ritstj. er og verður
það sjálfsagt álitsmál, hvort það eru
viturleg rök hjá nefndarmönnum
(nú eru þeir aftur orðnir einir um
hituna hjá ritstj., þó hann væri að
tala um Argylemenn í heild sinni
rétt á undan), að vilja reyna að
breyta um dag til samkomulags!
Meiri þvætting og mótsagnir er ekki
hægt að finna á prenti, í jafn-fáum
línum, en þann, sem kemur fram í
þessari byrjun greinar ritstj., og
þannig er greinin til enda, að því
viðbættu, að ósannindin og illgimin
er enn gífurlegra síðar í henni,
enda toga „þeir að neðan“ fastar og
fastar og látlaust í veslings ritstj.
til leiksloka, þar til hann er alger-
lega sokkinn á kaf.
„þeir að neðan“ toga og toga
og ritstj. „Hkr.“ heldur áfram — að
sökkva — og segir : „það eitt er
sjáanlegt, að þeim finst ekki minn-
ing Jóns Sigurðssonar þess virði að
henni sé haldið á lofti, og þess vegna
eru þeir nú ekki lengur með því að
17. júní sé haldið á lofti. í þessu eru
þeir réttir „(sic!)“, því það er engin
ástæða til að halda þess manns nafni
á lofti, sem gerði það að lffsstarfi
sínu að útvega íslandi þá stjórnar-
skrá, sem allur þorri þjóðarinnar er
óúnægður með.“ Ritstj, kemur með
þetta bull um Jón Sigurðsson þrátt
fyrir að hvert mannsbarn, sem nokk-
uð hefur fylgst með málinu, veit, að
17. júní-menn völdu dag sinn í
minningu um að alþingi hið forna á
Islandi var í fyrsta sinni sett hinn
17. júní árið 930 og íslendingar urðu
með þvf sérstök, óháð þjóð. þetta
er einnig tekið fram í fundarsam-
?ykt Argylemanna, sem birtist í
„Hkr.“ fyrir skömmu, en ekki minst
á Jón Sigurðsson með einu orði.
Hann var auðvitað fæddur hinn 17.
júní, en það var alls ekki haft fyrir
augum þegar dagurinn var valinn,
leldur var minst á það sfðar sem
auka-ástæðu fyrir gildi 17. júní, þar
eð Jón Sigurðsson var frumkvöðull
stjórnarbótarinnar, er gekk í gildi
1. ágúst (ekki 2. ág.) árið 1874, sem
2. ágústs-menn haf’a látist vera að
íalda dag sinn i minningu uin. En
nú lýsir ritstj. „Hkr.“ yfir, að allur
jorri fsl. þjóðarinnar sé óánægður
með stjórnarskrána frá 1874 og að
17. júní-menn sé réttir að halda
ekki nafni þess manns á lofti, sem
útvegaði hana. Hin eina eðlilega
atíeiðing af þessari yfirlýsingu er sú
að það er rangt að halda nokkurn
dag—jafnt 2. ftgúst sem aðra daga—
í luinningu um stjórnarskrftna frá
1874. í hvers minningu ætla 2.
ágústs-menn þá að dalda 2. ftgúst?
minningu um Jón ólafsson? Eða
máskó í minningu um B. L. Bald-
winson? Báftir eiga það skilið —
íver á sinn hátt. Hinn fyrnefndi
kom rófu sinni til að brjóta sam-
jyktina um 17. júní, en B.L.B. (rit-
stjóri fJUkr.“) er nú búimi að akera
v. ágúst niður sem minningardag
um stjárnarskrána frá 187Jj. Hvað
segja 2. ágústs-menn um þetta?
Hafði ritstj. „Hkr.“ vald írá þeim til
að kippa goði þeirra þannig niður af
stallinum og svívirða það? Ætla
þeir að setja hann sjálfan upp á
stallinn, í staðinn fyrir stjórnar-
skrána frá 1874? Er hann verðari
fyrir að minningu hans só haldið á
lofti en Jón Sigurðsson? Vafalaust
eftir hans eigin áliti. En svo hafa
aðrir rétt til að dæma um starf B.
L. Baldwinsonar fyrir íslenzku
þjóðina, ekki síður en Lítilmennið
hefur rétt til að dæma um lffsstarf
mikitmennÍ8Íns Jóns Sigurðssonar-
Vér getum ekki verið aö eltast
við bulfritstj. ,,Hkr.“ um Jóna-
skiftin, því júní-menn hafa aldrei
sett það á prógram sitt, að halda
þjóðminningardag sinn í minn-
ingu um Jón Sigurðsson (stjórn-
mála-skörunginn islenzka), né !!
minningu Jóns Gíslasonar á Wash-
ington-ey. En af því ritstj. „Hkr.“
virðist ómögulegt, að hugsa sér þjóð-
minningardag án þess að hann sé
settur í samband við einhvern sér-
stakau mann, þá viljum vér benda
á, að næst lagi, að kenna 2. ágúst
við Jón Ólafsson—kalla daginn
Jónsmessu—því það er honum að
kenna að „Hkr.“-menn rufu samn-
ing sinn um að vinna að þvi að 17.
júni yrði hinn eini og almenni þjóð-
minningardagur íslendinga. Ef
dagurinn væri haldinn i minningu
Jóns ólafssonar, þá kæmust 2. á-
gústs-menn úr bohbanum, sem ritstj.
„Hkr.“ hefur sett þá í með því að
bannfæra stjórnarskrána frá 1874,
svo að ekki er hægt að halda dag-
inn í minningu um hana. það yrði
gaman að heyra lofræðurnar um J.
Ólafsson 2. ágúst—þakklætið og lof-
gjörðina fyrir níð hans um Vestur-
íslendinga! Eða ef mönnum þætti
ekki tilhlýðilegt að halda 2. ágúst í
minningu J. Ólafssonar, þá mætti
reyna að hafa Jóna skifti og halda
daginn í minningu um Jón Donald-
son (Macdonald). það væri ekki
meira út í hött en að halda 2. ágúst
í minningu um stjórnarskrá sem
dagsett er 5. janúar og „sem allur
þorri þjóðarinnar er óánægður með".
Dugi ekki þessir Jónar, þá mætti
halda daginu í minningu um Búa-
Pál eða Baldwinson.
það er rétt á borð við annað í
hinni fárftnlegu grein ritstj: „Hkr.“
að brígsla júní-mönnum um sífelda
dagabreyting. Blfttt áfram mark-
leysu þvættingur. Og fast hafa
„þeir að reftan'- togað í ritstj. „Hkr.“
þegar hann ber það á júni-menn, að
þeir hafi „hvað eftir annað gengið
á gerðar sættir hér í Winnipeg‘‘ 1
Islendingadags-málinu „og notað öll
þau ódrengs meðöl sem þeir hafa
vaid ft, til að gera sundrung" í þvf.
þessi ummæli lýsum vér ósvífnustu
ósannindi fyrir hönd 17.júní-manna.
Og sanni ritstj. Hkr. þau ekki, skal
hann heita H. P.
Jafn-ástæðu'aust er að úthúða
Argylemönnum fyrir að ftkveða, að
halda 19. júní sem þjóðminningar-
dag í pumar. Fyrst og fremst er
ekki hægt að halda hann 17. júní,
iví s4 dagur er sunnudagur (2. á-
gú't.s-menn hafa notað 3. ágúst þeg-
ar eins stóð A), og svo hafa íslend-
ingar á ýmsum stöðum, bæði hér í
landi og á íslandi, haldið þjóðminn-
ingardag ft ýmsum tímum. Vér
sjáum ekki hvers vcgna Argylemenn
ættu ekki að hafa rétt til hins sama
án þess að vera atyrtir fyrir það—
og það jafn dónalega eins og ritstj.
„Hkr.“ hefur gert það.
þegar Mr. Fr. Friðriksson frá
Glenboro var staddur liér í bænum
( síðastl. mánuði, þi átti hann tal við
ritstj, „Hkr.“ um íslendingadags-
mftlið, og þft lét ritstj. mjög Hklega
um, að hann vildi mæla mcð, að nýr
þjóðiuinningardagur væri tckinn
upp til samkomulags, en þetta fór
eins og við mátti búast. Ritstj.
heíur farist viftlíka drengilcga eins
og Búunum, vinum hans, sem setja
upp friðarflagg, en skjóta svo á
mótstöðumenn s*na þegar þeir hafa
lagt niður vopnin. það er ritstj
„Hkr,“ og vissir félagar hans, senj
hafa gerst griftníftingar í þessu máli,
en ekki júní-menn.
Blöðiu ,og pólitíkiu á
Islandi.
Á öðrum stað í þessu númeri
blaðs vors prentum vér ritstjórnar-
grein úr „ísafold“, er út koin i
marz síðastl., og er fyrirsögn grein-
arinnar: „Orðugleikar og óhugur“.
Hver maður, sem les ritstjórnar-
greinarnar um pólitík í blöðunum á
ísl., hlýtur að veita þvi eftirtekt,
hve ólík stefna afturhalds-málgagn-
anna er stefnu framfara eða frjáls-
lyndu blaðanna þar eins og hér—og
hve nauða-líkir afturhaldsmenn á
ísl. eru hinum fslenzku afturhalds-
mönnum hér í landi. „ísafold" er
ttðal-málgagn framfara-flokksins á
íslandi—flokksins, sem hefur ákveð-
ið prógram, sem vill vinna að fram-
fbrum þjóðarinnar á þann hátt að
reyna nýjar brautir og nota sér
reyöslu annara þjóða—og flytur
blaðið sífelt jafn skynsamlegar,
praktiskar og sannfærandi greinar
nm landsmftl og þá, er vér höfum
minst á. „þjóðviljinn“ ft ísafirði og
„Bjarki" á Seyðisfirði fylgja sömu
aðal-stefnu í pólitík sem „fsafold".
„þjóðólfur" er aðal-málgagn aftur-
halds-flokksins á IsL, sem ekki hef-
ur neitt prógram, að því er sést á
blaðinu, annað en það, að úthúða
mótstöðumönnum sínum fyrir fram-
fara-tilraunir þeirra og vilja halda
öllu undir gamla farginu. *í raun-
inni bendir margt til, að „þjóðólfur"
sé í allmikilli fyrirlitningu hjá betrí
og vitrari hluta manna á íslandi,
enda mætti mikið vera ef jafn durgs-
legt, ofstækisfult og óvandaö dóna-
blað væri málgagn fyrir skynsamari
og sanngjarnari hluta þjóðarinnar.
„þjóðólfur" vill einangra íslendinga
i öllum efnum, og er meinilla við
allar hreifingar sem miða í þá átt að
koma þeim í nokkurt samband við
framfara-strauma heimsins. þess
vegna bölsótast blaðið eins og það
gerir útaf Yaltýsku og vesturförum,
telegraf til útlanda og tilraunum að
stofna öflugan banka. Blaðið vill
hlaða einskonar Kína garð um ís-
land—eins og afturhalds-menn hér
um Canada—halda við gömlu verzl-
unar-einokuninni og vesaldóm al-
mennings. „þjóðólfur" skamniar
fólkið í landinu fyrir slóftaskap, og
úthúðar þeim sem eru orðnir móð-
lausir, eftir langt og árangurslítið
strit, og laDgar til að reyna að bæta
kjör sin með því að flytja til Amer-
íku. Hið eina, sem blaftið gerir til
að seðja hina hungruðu og létta
byrði hinna örmögnuðu, er að reyna
að troða þá út meft visnunar-pólitfk
sinni, en hún reynist léttari og
gagnsminni cn nokkurt gaddhesta-
fóftur. Vér nefnum afturhalds-
pólitíkina visriunar-pólitík, því bæði
hafa framfara-blöðin á íslandi kall-
að hana það, og svo hefur hún reynst
sumum blöðunum það. Reykjavik-
ur-blöðin „Dagskrá", „ísland" og
„Nýja öldin“ vesluðust upp og dóu
úr henni árið sem leið. Blöðin, sem
nú t’ylgja afturhalds-stefnunni á ís-
landi auk „þjóðólfs", eru „Fjallkon-
an“ í Reykjavík, „Stefnir" á Akur-
eyri og „Austri“ á Seyðisfirði, en
síðastnefnd þrjú blöð eru ekki nærri
því eins ofstækisfull eins og „þjóð-
ólfur".
Ef nokkur pólitísk stefna reisir
efnahag fólksins á ísl. við, þá verð-
ur það stefna framfara-flokksins þar.
Nihiliemus afturhaldsmanna dreg-
ur þjóðina vafalaust niftur í enn
meiri fátækt, og hún siglist enn
engra aftur úr hinum mentuðu
jjóðum heimsins ef hann verður
ofau ft.
Doukliobors.
Eins og lesendur vorir kannast
við, var trúarbragða-flokkur sá er
Doukhobors (nokkurs konar kvek-
arar) nefnist hræðilega ofsóttur í
föðurlandi sínu, Rússlaudi — eink-
um fyrir þá sök, að það er & móti
trúarbrögðum þeirra að bera vopn
og ganga i herþjónustu — og gengu
ofsóknir þessar og ill meftferð á þeim
svo langt, að nokkrir mannvinir
fengu leyfi fyrir því hjá stjórninni
að mega flytja þá burt úr landinu.
þegar leyfið var fengið, var farið að
leita að nýju heimkynni fyrir þessa
veslings Doukhobors, og'leizt sendi-
mönnunum bezt á norðvestur Can-
ada í þessu efni. Síðan fóru þeir að
flytja hingað, og hafa nokkrar þús-
undir af fólki þessu sezt að í Norð-
vesturlandinu — ekki í Manitoba-
fylki. Fyrst virtist öllum koma
saman um, að Doukhobors mundi
verða góðir borgarar og nýtir land-
n4msmenn, og „Hkr.“ lét það álit
í ljósi. En svo fundu afturhalds-
tnenn upp ft þvf þjóðráði, að niða
þetta marghrakta veslings fólk
og vekja fordóma gegn því meðal
hins enskumælandi hluta Canada-
manna, sögðu, að Doukhobors væru
ekki hæfir til að fá atkvæðisrétt, o.s.
frv., og tók „Hkr.“ auðvitað þá strax
í sama strenginn, og gerði sig þann-
ig mjög ómerkilega og hlægilega
eins og í mörgum öðrum málum.
En nú í seinnitíð hafa agentar frá
suðurhluta California reynt að tæla
Doukhobors til að flytja bart frá
bygðum sinum hér í norðvestur
Canada, og hefur þeim tekist þessi
starfi svo vel, að eitthvað 80 manns
af fólki þessu hefur þegar flutt til
Suður-California, og fleiri fara vafa-
laust á eftir. Afturhaldsmönnum
þykir sjálfsagt vænt um að fólk
þetta flytji burt, þótt það hafi kynt
sig vel síðan það kom og þótt landið
hafi koslað talsverðu fé til að flytja
það hingað og setja það á bújarðir.
Doukhobors hafa þannig orðið
fyrir ofsóknum í þessu nýja fóstur-
iandi sínu, enda eru afturhaldsmenn
eins ófrjálslyndir og kúgunargjarnir
eins og Rússar, hvar og hvenær sem
þe'r geta komið því við. þeir mundu
ekki fara betur með útlendingana
í landinu en Rússar fóru með Douk-
hobors, eða Búar fara með útlend-
ingana í Transvaal, ef þeir mættu
ráða, en til allrar hamiugju hefur
frjálslyndi flokkuriun ekki einasta
jafn-mikið að segja hér i Canada
sem afturhalds-flokkurinu, heldur
meira, svo að afturhaldsmenn koma
ekki kúgunargirni sinni við nema
að litlu leyti.
En því miður lítur út fyrir, að
veslings Doukhobors taki ekki him-
in höndum þó þeir flytji til suður-
hluta California, því þar virðist eiga
að nota sér það ódrengilega að þeir
eru ókunnugir og útlendingar. Til
að gera það efni Ijósara, birtum vér
á öðrum stað 1 þessu númeri blaðs
vors þýðingu af bréfi, sem fyrir
skömmu birtist í hinu merka blafti
„Montreal Witness", með fyrirsögn:
„Veslings Doukhobors". Á bréfi
þessu sést hvernig á að fara með út-
lendinga þessa þar suðvestur á
ströndinni hvað kaupgjald o. s. frv.
snertir, en engum flokki manna í
Bandaríkjunum mun koma til hug-
ar að veita þeiui ekki borgaraleg
réttindi.
Fimta íarganið.
„Tjaldbúð V“, frft sóra Hafateini
Péturssyni, hefur boriat mér l hendur.
t>ótt nafn mitt bó ekki beinlínis nefnt
þar & nafn, p& dylst hvorki mér nó
öörrm, að hann vegur par að mér með
ÓSTÍfnura ósannindum, sem ég raft
ekki lftta gaDga fram hjft mér, svona
þegjandi. Að ég hafi komist 1 ólftn
& Islandi—það er satt, og að ég h»fi
viljað fara huldu höfði vestur um haf
er líka satt. Sjftlfur segi ég