Lögberg - 27.09.1900, Blaðsíða 7

Lögberg - 27.09.1900, Blaðsíða 7
I LÖQBKKÖ, FIMMTUDAUINN 27. SEPTEMBER 1900. 7 Uni Philippine-eyja málið. Faamh. frá 2. blaÖs.) sýnilega tilgangurinn, aö gera f>ess- um sveitum svo heitt að pær yrðu að fl/ja herbúðir sfnar. En þetta bragð óvinanna hafði verið séð fyrir 1 tíœa, svo að hægt var að koma í veg fyrir það. Það voru óvinir á allar hliðar, sem skutu á vora menn úr húsunum í nágrenninu. Tilraun var lfka gerð til að kveikja eld á bakrið he' búðirn- ar. Fyrst var reynt að kveikja í aðal- byggingu Binondo-markaðsins. Önn- ur tilraun, sem hepnaðist, var gerð til að kveikja I byrgjum utan við aðal- bygginguna. Þessir eldar kenna oss f>á lexíu, að vér erum meðal grimmra óvina, sem einkis svífast til [>ess að framkvæma áform sín‘. SÝNlSaOKN AF KARAKTEK UPP- BKI8TARMANNA. Ég ætla ekki I þetta sinn að taka upp meira úr skyrslu Hughes gener- als. t>eir, sem vilja lesa meira um þessa hræðilegu tilraun til að brenna upp borgina og strádrepa niður her- menn vora, geta lesið um [>að í skyrsl- um þeirra Hughes generals og Ames ofursta, kapteinanna Morgans, Mc- Kelveys, Robinsons og Metz, og lautenantanna Snow og Bruckharts,úr 13, Minnesota-herdeild sjálfboðaliðs- ins. Eftirfylgjandi er útdríttur úr skyrslu Lucas ofursta til Aguinaldo’s um tilraunina til að rísa upp innan- borgar og brenna niður borgina. Lucas var fyrirliði uppreistarmanna I>ar: ,Virðuglegi herra: Ég álít að pað sé mjög áríðaudi, að gefa yður skyrslu um hvað skeði aðfaranótt miðvikudags'ns 22. f>. m. (febrúar 1899), nóttina, sem eldurinn kom upp í borginni. £>að var f>essa nótt, pessa voða-nótt, skelfiugar- og örvæntingar- nótt, að fiokkurinn sem tilheyrir belt- inu nr. 2 og sem kallar sig „Hefndar- manna herdeildin með hnffana“, stó'ð augliti til auglitis við dauðsnn. L>að var voðalegt að standa f sporum f>essara manna miðvikudagsnóttina, f>egar eldurinn gerði að öskudyngju undirborgina Tondo; og f>að er al- manna rómur, að [>eir sköruðu fram úr f [>ví að verja fósturlandið, f>vf f>eir björguðu lífi sfnu aðeins, eftir að hafa gengið f gegnum þúsund hættur. Allir hlutir gengu öfugt. Slökkvi- liðinu f Haya, sem er f f>essu umdæmi, var gert aðvart. Strax og hávaði fólksins heyrðist, og blfstur vorra nnnna, sem við heyrðum f>ar glögt, skipaði ég f>eim mönnum er höfðu safnast saman, og voru 20 að tölu, úr Mamanti-umdæminu, að vera reiöu- búnir, [>egar merkið yrði gefið, að fara til Meisic, f>ar sem herbúðir Bandarfkjamanna eru, og kveikja f húsunum f>ar f kring, til f>ess að tefja fyrir [>eirn að koma út úr herbúðun- um, eins og samið var um við D. Ros- endo Limon á fundinum. Niðurstað- an varð sú, að pegar við, á leiðinni á skoðunarplðssið, komum til Calzada af Azcrraga, var plássið fu't af Am- erfkumönnum. Með f>eiui var fjöldi af vorrar f>jóðar mönnum, sem hróp- uðu: ,Nú er tfminn til að byrja Strfðið, bræður*. £>etta er það sem f>eir voru að segja við fólkið, og [>eg- ar tfminn var kominn, æptu f>eir her- ópið: ,Fram og skjótum‘. Petta að framan tilfærða sögu- lega atriði synir hversu svikafult og barbarfskt eðlisfar hinna leiðandi upp- rcistarmanna á Philippine-eyjunum er. X>að ertiJgaDgur minn með f>essu stutta, en áreiðanlega, sögu-ágripi um Aguinaldo og uppreist hans að syna yður upptök og ástæður Tagala-upp- reistarinnar f Luzon, og karsktcr og fyrirætlanir Aguinaldo’s og hershöfð- ingja hans. I>að er augljóst, að ágirnd og metorða-fysn hvatti Aguinaldo jg foringja hans til að hefja uppreistina, og að pað var eigin upphefð, framar en frelsi Philippine-pjóðarinnar, sem var augnamið peirra frá upphafi. Uppreistina, sem f>eir byrjuðu árið 1896, var f>eim mútað til að hætta við f desember 1897. TVÖFBLDNI FHILIPPINB MANNA. pegar strfðið við Spán byrjaði og Dewey var I panr> veginn að leggja á stað til Manila, sáu f>eir Aguinaldo opin og'auðveldan veg til að byrja aðra uppreist. l>eir sögðu Dewey, að peir vildu fá að hj&lpa honum til að reka burt Spánverja, peirra fornu harðstjóra og kúgara. Sfn á milli brugguðu peir pað, að komast til Luzon með hjálp Dewey’s og herflota bans, láta hann útvega sér vopn og hefja síðan nyja uppreist, að yfirborð- inu á móti Spánverjum, en undir niðri á rnóti Bandarfkjunum. í>eir komu til Luzon undir fölsku yfirskini og með svik f huga. Ekki voru peir fyr komnir á land og búnir að koma uppreistinni á stað, og búnir að fá vopn hjá Dewey handa JiðSmönnum sfnum, en peir fóru að reyna að semja við spanska hershöfðingjann um, að leggjast á eitl með honum til að reka lið vort burt úr Manila (sjóliðið, sem Dewey setti á land f Cavite). Þegar petta hepnaðist ekki, gerðu peir um- sát um Manila, í peim tilgangi að taka boigina og ræna áður en B.rlkin gætu sent landher vestur. Þegar lið vort loksins kom og sté á laud, veittu peir pvf mjög óvingjarnlegar mót- tökur og voru pvf til fyrirstöðu Og hindrunar á margan hátt. O > pegar lið vort tók Manila, án peirra hjálp- ar, og peim var ekki hleypt inn f borgina til að rupla par og ræna, fleygðu peir grfmunni og sýndu Bandrrfkjamönnum opinn fjandskap Þarnæst fóru peir að semja við Rios general f IIoilo um, að ganga f lið með peim móti oss, og af pvf hann var tilleiðanlegur, fengu peir hann til að gefa pá borg á peirra vald áður en her vor kom til að taka hana. / Þegar Manila gafst upp fyrir Meritt general, og engir Spánverjar voru lengur til að berjast við, hertu uppreistarm. sig sem mest að búa sig undir að taka borgina. Þeir brugguðu •>.’'skonar vélræði, til að ræna og 'i-inna borgina og drepa hvert einasta ""nnsbarn f henui, af öllum pjóð- tlokkum nema sfnum eigin, og voru tvær prælslegar tilraunir gerðar til að framkvæma petta djöfullega nfö- ingsverk, pó hvorug hepnaðist. Ef aðgerðir hinnar svokölluðu stjórnar peirra eru fhugaðar, og skjöl og skýrslur hennar ígrundaðar, pá verður pað ljóst, að pessi stjórn var ekkert nema valdboðs skipanir ein- ræðismannsins—blátt áfram hervalds- stjórn Aguinaldo’s og hershöfðingja hans (setn allir eru kfnverskir kyn- blendingar) og er ekki bygð á kosn- ingu eða sampykki eyjabúa yfir höfuð. Þessi stjórnarnefna er bygð á pekk- ingarleysi og er lið n og viðbaldið af prælsótta—á vanpekkingu eyjabúa á Bandarfkja-pjóðinni og á prælsótta við Aguinaldo, stjórnarklfku hans, og hinum vopnuðu stigamönnum hans. SKTLDA VOK. Er pað ekki augljóst öllum, sem óvilhalt Ifta á máliö, pegar búið er að rekja sögu Aguinaldo’s og klfku bans frá pvf peir hófu uppreistina 1896, að pað er siðferðisleg skylda vor að létta af Philippine-pjóðinni pessari mar tröð harðstjórnar og hervalds einræð- is, sem er mikið verri en span ka stjórnin nokkurntfma var? Það væri miklu stærra ólán fyrir Philippine pjóðina að lenda f klónum á annari eins stjórn, en pó hún hefði verið skilin eftir I höndum Spánverja. Er pað ekki siðferðisleg skylda vor, eins og pað er lagaleg skylda vor, sð bæla niðui pessa uppreist, sem var hafin raeð öðru eins undirferli og öðrum eins svikum, af öðrum eins leiðtogum og pessir Tagala-uppreistarforingjar f Luzon eru? Vér uunum pcsaar eyjar á heið- arlegan hátt frá Spáni, eignarréttur vor til peirra var viðurkendur í fulln- aðar friðarsamningunum, og pessir samningar höfðu meðmæli og sam- pykki Bryans. Hann var f Wash- ington rétt áður en samningarnir voru sampyktir af efri deild congressins og eggjaði ílokksmenn sfna á að greiða atkvæði með peim. Uppreistin 1898 hefði aldrei getaö byrjað eða blómgast nema vegna pess, að flagg vort var á eyjunum og leyfði Aguinaldo og for- ingjum hans að stfga par á land. Þar sem peir komu til eyjanna undir voru flaggi, undir vorri vernd, og með vorri hjá'p, pá höfðu peir ekki framar siðferðislegan eða lagalegan rétt til að gera tilka.il til peirra og mótmæla eignarrétti Bandarfkjanna en leiguliði, sem sezt á bújörð með sumpykki landeiganda, hefur rótt til að gera tilkall til jarðarinnar og mót- mæla eignarrétti h ndsdrottins. Vér eigDuðumst pessar eyjar al veg á sama hátt og \ér eignuöamst Porto Rico-ey, með pvf að vinna pær af Spáni og með friðarsamningunum, og vér höfum ekki frekar sótt um sunpykki fölksins f Porto R’co en fólksins f Philippine eyjunum. Sú stjórn sem vór höfum sett f Porto R'.co-ey er stjórn sem vér sett- um peim, en ekki stjórh sem eyjarbú ar hafa sett sér sjáifir. E tir lægstu skýrslum er flatar- mál Philippine eyjanna 120,000 fer- hyrnings mílur, og fbúatalan 7 milj- ónir. Flatarmál Luzon eyjar er lftið yfir 40,000 ferh. mflur og fbúatala lít- ið yfir 3,200,000. Það eru prfr kyn- flokkar (races) og yfir áttatfu kyn- pættir (tribes) á mismunandi meno- ingarstigi á pessum eyjaklasa. Meiri- hluti fólksins tilheyrir Malaya-kyn- flokknum, og minna en hálf nrljóa til heyrir öðum kynflokkum. Fjölmenn- asti kynpátturinn eru Visayas; peir byggja Visaya-eyjaklasann, sem ligg- ur á milli Luzon að uorðan og Mind- anos að sunnan. Flatarmál Visaya- eyjanna er 28,000 ferh. mflur. íbúa talan er 2,600,000. Þair eru eins greindir c g á eins háu menningarstigi og Tagalar. Næstir að tölu eru Tag- alar, eða Tagalogs. Þeir byggja Luzon-ey. Þeir eru taldir að vera 1,664,000, hér um bil helmingur af fbúatölu peirrar eyjar. TAUGVEIKUR OG LIDANDI Þvfnær farinn I taugunum — Komst til heilsu af Dr. Chase’a Nerve Food. Mrs. D. W. Cronsberry, 168 R ch mond Str. W., Toronto, Ont., segir:— „Dóttir mfn, sem saumar á ,whitc goods‘ verksmiðjunni, varð algerlega lémagna af kyrrsetum og athygli við vinnu sfna. Taugar hennar urðu sva veiklaðar og hún var svo langt leidd, að hún hætti algerlega vinnu og var pvfnær komin f rúmið. Hún heyrði sagt frá Dr. Chasc’s Nerve Food, og reyndi pað með góð- um árangri frá upphafi. Það reyndist ágætt meðal og kom henni til heilsu o > krafta. Nú er hún búin úr fjórum öskjum og er farin að vinna hraust og glöð, og pakkar bata sinn Dr. Chase’s Nerve food“. Til að byggja upp blóðið og til heilsubótar fyrir taugarnar er Dr. Chase’s Nerve Food óviðjafnanlegt, pað gerir blóðið rautt, taugarnar sterkar, og alla lfkamsbygginguna beilbrigða og hrausta. 50 cts askjan f öllum búðum, eða hjá Edmanson, Bates & Co., Toronto, Ont. Northppn Paeifie By. Samaa dregin áætlun frá Winnipeg MAIN LINE. Morris, Emerson, St. Paul, Chicago, Toronto, Montreal . . . Spokane, Tacoma, Victoria, San Francisco, Fer daglega 1 4f e. m. Kemur daglega I.3O e. m. PORTAGE BRANCH Portage la Prairie og stadir hér á milli: Fer daglega nema á sunnud, 4.30 e.m. Kemur:—manud, miövd, fost: 11 59 f m ►riðjud, fimtud, laugard: 10 35 f m MORRIS-BRANDON BRANCH. dorris, Roland, Miami, Baldur, telmont, Wawanesa, Brandon; einnig Souris River brautin frá Belmont til Elgin: Fer hvern Mánudag, MidvÍKud og Föstudag 10.45 f. m. Kemur hvern pridjud. Fimmt - og Laugardag 4.3o e. m. CIIAS S FEE, G P and T A, St Paul H SWINFORD, General Agent Winnipe OLE SIMONSON, mælirmeð sfnu nyj» Scandinavian Hotel 718 Main Stbbkt. Fæði #1.00 á dag. Allir VHja Spara Peninga. Þegar tiö þurfið skó þá komið og verzlið við okkur. Við höfum alls konar skófatnað og verðið hjá oRk- ur er lægra en nokkursstaðar bsennm. — Við höfum íslenzkan verzlunarþjón. Spyrjið eftir Mr. Gillis. The Kilgour Bimer Co„ Cor. Main &. James Str., WINNPEG Islengikur ársmiður. Þórður Jónsson, úrsmiður, selu alls Konar gnllstáss, smfðar hringf gerir við úr og klukkur o.s.frv. Verk vandað og verð sanngjarnt., Cauadian Paeifie Railwav Tlme Table. Montreal, Toronto, NewYork& LV, AR. east, via allrail, daily Owen Sound.Toronto, NewYork, 21 $0 6 30 east, via lake, Mon.. Thr.,Sat. OwenSnd, Toronto, New York& east, via lake, Tues.,Fri .Sun.. Rat I’ortage, Ft. William & Inter- 2l lo 6 30 mediate points, daily ex Sun.. Portage la Prairie, Brandon.Leth- bridge.Coast & Kootaney, dally Portage la Prairie Brandon & int- 8 00 18 00 7 15 20 2o ermediate points ex. Sun Portagela Prairie,Brandon,Moose Jaw and intermediate points, 19 I.o i5 dally ex. Sunday Gladstone, Neepawa, Minnedosa 8 30 lo and interm. points, dly ex Sund Shoal Lake, Yorkton and inter- 8 30 IO mediate points Tue.Tur.Sat Shoal Laká, Yorkton and inter- mediate points Mon, Wed. Fri Can. Nor. Ry points. . ..Tues. 8 3' 19 lo Thurs. and Sat Can. Nor, Ry points Mon, Wed, and Fri 7 15 2I 2o Gretna, St. Paul, Chicago, daily West Selkirk. .Moa., Wed., Fri, West Selkirk. .Tues. Thurs. Sat. i4 Io 13 3j 18 30 lo 00 Stonewall,Tuelon,Tue.Thur.Sat. 12 2o 18 5U Emerson.. Mon. Wed. and Fri. Morden, Deloraine and iuterme- 7 40 17 10 diate points daily ex. Sun. Glenboro, Souris, Melita Alame- da and intermediate points 7 30 2o 20 daily ex. Sun 8 5o 17 30 Prince Albert Sun., Wed. Prince Albert Thurs, Sun. 7 15 21 20 Edmonton Mon,Wed.,Thur.Sun Edmonton. Sun.,Wed,Thur,Sat 7 15 21 2o W. WHYTE, ROBT. KERR, Manager. Trafiic Managet, llll Bt.—WlNNIPRG, Andspænir Manitoba Hotel-rúntnnnm. ARINBJORN S. BARDAL Selur'lfkkistur og annast um útfaii) Allur útbúnaöur sá bezti. Enn fremur selur hannj.ai vkousi minnisvarða cg legsteina. Heimili: á horninu á ^1^''P Ross ave. og Nena str. oUt*. Nlagnúii Paulion «elur tlfiinva* leyffittbréf bœji 4 »krÍI«tofu Lögbergi og kciuia lijá fcér, 66U li»«« A ve- I. M. Cleghorn. M D. LÆKNIR, og YFIR8ETUMARUR, Et Hefur keypt lyfjabúðina á Baldur og hefur því sjalfur umsjon á öllum meðölum, sem hann ætur frá sjer. EEIZABETH 8T. BALDUR, - - MAN P. S. IslenzKur túlkur viö hendina hve nær sem börf ger ist. SEYMODR HOUSE Marl(et Square, Winnipeg, Eitt af beztu veitingahúsum bæjarius Máltíðir seldar á 25 cents hver. #l.UU a lag fyrir fæði og gott herbergi. B: Uiard- stofa og sérlega vönduð vínföug og vindl- ar. Ókeypis keyrsla að og fra jariibrauta- stöðvunum. JOHN BAIRD, Eigandi. NORTHERN PACIFIC - - RAILWAY Tll 8t. 3 poiia Ivxlxxtli til staða Austur og Sudur. ^il $utte ^jeletta .Spokítne <Seattle ^aeoma Jlorttanb Californía Japatx Öthina JMaekit HUonbihe drtat ^ritain, €uropr, Jlfrica. Fargjald með brautum í Mmitoba 3 cent á mílu'ia. 1,000 mílna farseðln bæk- ur fyrir 2% cent.a míluna, til sölu hjá cll- um agentum. Nýjar l-sUr frá hafij til hafs, „North Cost Limited“, beztu lesiir S Ameríku, hafa verið settar í gaug, og eru því tvær lestir á hverjum uegi bæði austur og vestur. J, T, McKENNEY, City Passenger Agent, Winnipeg. H. SWINFORD, Gen. Ageut, Wiunipeg. CHAS. S. FEE, G. P. & T. A„ St. Paul. £%-%%^ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%'%%%%%%%, ÍINEWDEPARTllRf 5 A Radical Change in Marketing Methods as Applied to Sewing Machines. An orlglnal pfan under which you can obtain easlcr terms and better value in the purchase of tlie world famous “White” Sewing Machine than ever before offered. Write for our elegant H-T catalogue and detailed particulars. How we can save you money in the purchase of a high-grade sewing tnachine and the easy terms of pnyment we can ofTer, either dircct from factory or tbrough our regiiíarauthorized agents. Tbis is an oppor- tunity you caunot afford to pass. Vou know the “Whltc,** you know its manufactui crs. Therefore, a detailtd description of tlie machinc and íts construc.ion ts unnecessary. If you have an old machine to exchange we can offer most liberal terms. Write to-day. Address in full. WIiiTE SEWING MACIIINE COMPANV, (Dep’t A.) ClCVCUnd, OHIo. C.>%%%'%%%%%%%%%%%%%%%%%/%%%%%%%%%/%%%4 Til sölu hjá W. Crund & Ca., TiW llip ! EDDY’S HUS-, HROSSA-, GOLF- OG STu'- BUSTA Þeir endast BETUR en nokkrir aörir.'sem boönir eru, otr eru viöurkendii »f öllum, sem btúka f>á, veia öllum öðrumjbetri.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.