Lögberg - 04.10.1900, Blaðsíða 2

2
LÖUBKKO, FIMMTUDAUINN 4 OKTÚBER 1900.
Kosnin};a-leiðan}í'ur Banda-
rikjanna.
I þessu blaði endar hin langa og
a'ar-fróðlega ræða eftir fyrrum r'k
isstjóra í Minnnsota Knute Nelson
(sem nú er meðlimur efri deildar
congressins í Bandaríkjunum) um
Rhilippine-eyja málið, og vonum vér
að allir, sem vilja vita sannleikann
í því málí, lesi ræðuna með athygli
því þar fá lesendurnir ekki einasta
samandregna sögu Philippine-eyja
ófriðarins, heldur færir Nelsonsena-
tor órækar sannanir fyrir staðhæf-
ingum s'num með útdráttum úr
opinberum skýrslum og skjölum.
William Jennings Bryan, for-
setaefni samsuðu-flokksins (demókr.
populista,o.s.frv.),og fylgismenn hans
hafa gert Philippine-eyja málið að
einhverjuhelzta þrætumálinu í kosn
inga-leiðangrinum og eru að reyna
að húa til úr því grýlu, til að hræða
hina lítilsigldari kjósendur frá að
grtiða atkvæði með flokki repuhlik
ana við kosningarnar 6. næsta mán
aðar (nóv.). Demókrata flokkurinn
i congressinum var æstastur í þá
átt að Bandaríkin færu ( stríð við
Spánverja, svo það er honum mest
að kenna að ófriðurinn, sem hafði
það í för með sér að Bandaríkin tóku
Porto Rico-ey og Philippine-eyjarn-
ar, var hafinn, og eins og Nelson
senator sýnir ljóslega í ræðu sinni
þá hlynti Mr. Bryan að því af al-
etii að efri deild congressins sam
þykti friðarsamninginn sem Mc-
Kinley-stjórnin, gerði við Spftn
samninginn, sem það er partur af
að Spánn afsali sér öllum rétti ti
Philippine-eyjanna og að þær verði
eign Bandaríkjanna gegn því, að
þau borguðu Spáni 20 milj. doll. En
nú heldur Bryan því fram, að Banda
ríkin ættu að fá binum kínverska
kynblendingi, svikaranum Aguin-
aldo, og uppreistar-foringjum hans,
sem einnig cru kínverskir kyn-
blendingar, eyjarnar í hendur til
eignar og umráða fyrir ekki neitt,
og ábyrgjast öðrum þjóðum vernd
fyrir líf og eignir þegna þeirra, sem
Aguinaldo-flokkurinn ætlaði að
myrða skilmálalaust eftir að hann
væri búinn að strádrepa Bandaríkja-
liðið & eyjunum—um 14,000 menn !
Eins og Nelson senator sýnir, þá lét
Aguinaido Spánverja kaupa sig fyr-
ir 8800,000 til að hætta uppreist-
inni 1896 og fara burt af Philippine-
eyjunum,hann og uppreistar-foringj-
ar hans brugguðu svikræði gegn
Bandaríkjunum strax og ófriðurinn
milli þeirra og Spánar byrjaði,
reyndi að gera bandalag við Spán-
verja á Philippine-eyjunum gegn
Bandaríkjunum á meðan á friðar-
samningunum stóð, og hóf uppreist
gegn Bandaríkjunum strax og efri
deild congressins hafði samþykt
friðarsamningana. Aguinaldo er
Kínverji í hugsunarhætti—svikráð-
ur, grimmur og blóðþyrstur. Ta-
gala-kynflokkurinn, sem uppreistar-
menn tilheyra, er ekki fimti partur
af öllum eyjabúum, og hinir aðrir
kynflokkar—fjórir fimtu af eyja-
búum—vilja með engu móti hafa
Aguinaldo og Tagala fyrir drotna
sina. þeir vita sem er, að uppreist-
armenn mundu þrælka þ& enn sví-
virðilegar en Spánverjar gerðu, að
stjórn þeirra mundi verða eins og ef
hinn kínverski óaldarflokkur, „Box-
ers,“ ætti að stjórna. „Boxers" hafa
drepið milli 40 og 50 þúsundir af
varnarlausu fólki í Kína, á hinn
grimdarfylsta og svívirðilegasta
hátt, síðan í júni í sumar, og þessir
Philippine eyja „Boxers," Aguinaldo
°g uppreistarflokkur hans, hefðu
drepið jafnmargt eða fleira af fólki
á eyjunum, ef Bandaríkja-liðið hefði
ekki hindrað það. þair gerðu til-
raun til að brenna Manila og fleiri
borgir, og ætluðu að myrfa íbúana
og ræna öllu fémætu. þetta eru
mennirnir— þessir Philippine-eyja
“Boxers“—sem Bryan ætlar að gefa1
eyjarnar og íbúa þeirra—eyjarnar,
sem hafa kostað Bandar. marga tugi
milj. (auk þeirra 20 milj. doll. er þau
borguðu Spáni) og líf tveggja til
þriggja þúsunda af hraustum her-
mönnum. það er Bryan og flokk
hans að kenna, að uppreistin á
Philippine-eyjunum er ekki bælc
niður fyrir löngu. Hann og flokk
urinn hefur blásið að uppreistar-
kolunum í pólit'sku skyni, og ef
Bryan kemst til valda, ætlar hann
að umbuna vinum sínum, svikaran
um Aguinaldo og Philippine-eyja
„Boxers," með þvi, að gefa þeim eyj-
arnar og íbúa þeirra. Bryan ætlar
ekki að spyrja eyjarbúa að því
hvort þeir vilji hafa Aguinaldo og
ræningjaflokk hans fyrir herra, held-
ætlar hann að borga Aguinaldo
kosninga-fylgi sitt með eyjunum og
búunum, með miljónunum og
mannslffunum, sem þær hafa kostað
Bandaríkin. Maður skyldi ætla að
Bryan væri höndheiðinn keisari í
Kína, ( staðinn fyrir mentaður
Bandarikja-borgari og forsetaefni
einnar mestu og mentuðustu þjóðar
heimsins. Yér minnumst ekki að
hafa heyrtgetið um skammarlegri
fyrirætlun en þá, að ætla að fá hálf-
viltum ræningjum og morðvörgum
eyjar þessar til umráða, og að gera
það yrði ævarandi svívirðingar-
blettur á Bandaríkja-þjóðinni í aug-
um allra siðaðra þjóða.
Yér vonum, að enginn íslend
ingur láti glepjast til að greiða at
kvæði með þeim manni sem ætlar
að setja þann svívirðingar-blett á
hina göfugu Bandaríkjaþjóð, að fá
hið vopnlausa og varnarlausa fólk á
Philippine-eyjunum í hendur vopn-
uðum morð- og ræningja-flokki, sem
hefur bruggað svikráð og verið í
uppreistgegn Bandaríkjunum. ís-
lenzkir kjósendur í Bandaríkjunum
hafa nú fengið tækifæri til að vita
sannleikann ( þessu Philippine-eyja
máli, svo þeir geta ekki barið við
þekkingarleysi á því. þeir þurfa
ekki annað en lesa ræðu Nelsons
senators, sem birtist í 37., 38. og
þessu (89.) númeri Lögbergs, til að
fi allan sannleikann í málinu. Vér
efumst ekki um, að flestir þeirra
vilji vita sannleikann í þv£ og vilji
landi s£nu vel, en ábyrgðarhluti
þeirra, eins og annara kjósenda, verð-
ur þungur, ef þeir láta eigingjarna
pólitíska skúma glepja sér sjónir
með ræðum sínum eða með leigðum
málgögnum.
I Lögbergi, séin kom út 13. f.
m., mintumst vér á rauð'bleikt viku-
blað, „The Oak Leaf,“ sem flytti „ís-
enzka dálka“ um pólit’k og væri
gefið út í smftbænum Neobe, í Norð-
ur-Dakota. Vér viltumst dálítið á
alaðtetrinu, því það er eins viðsjált
að útbúnaði eins og það er £ pólitík.
það er sem só tvöfalt aS útbúnaSi—
eins og i pólitík. þaS er í fjögra
blaði broti, og það er komið undir
þv£ hvernig það er brotið saman,
hvort það ber með sér aS það heiti
„The Oak Leaf“ og sé gefið út í
Neche, eða að það heiti „The Pink
Paper“ (rauðbleika blaðið) og sé gef-
ið út £ smábænum Bathgate, £ NorS-
ur-Dakota. „íslenzku dálkarnir“
eru undir „Oak Leaf‘-nafni þess, og
tilheyra því Neche. þar kemur
meiri tvöfeldni fram; þv£ stðan vér
rituðum nefnda grein vora höfum
vér séS á blöðnm að sunnan, að Mr.
Magnús Pétursson, sem um nokkur
ár var riðinn við mannlasts- og saur-
blaSið „Hkr.“, hér £ Winnipeg, só
ritstjóri „islenzku dálkanna," enda
bentum vér ft i grein vorri, að „ís-
lenzku dálkarnir" væru keimlikir
„Hkr.“ Eins og getiö hefur verið
um í Lögbergi, þá fór M. Pétursson
fyrir nokkru síðan suSur til Bath-
gate, og hefur hann verið þar stðan
og er þar enn í þjónustu blaðsins
,,The Pink Paper.“ það eru þv(
sjónhverfingar, að láta „fslenzku
dalkana" vera undir „Oak Leaf“-
nafninu.
Jæja, ritstj. „íslenzkudálkanna“
í rauSbleika, tvöfalda blaðinu, dálk
anna með „Hkr.“*rithættinum, seg-
ir 26. f. m., að Knute Nelson (senat
or) só „keyptur málsvari stjórnar-
innar og au5valdsins.“ En ekki
sýnir ritstj. „dálkanna" neinn lit á
að sanna þett, ané önnur gífuryrði
sín, enda er það ekki „Hkr.“-siður
að færa nokkur rök fyrir orðum
sínum. Vér höfum það fyrir satt
að ritstj. „islenzku dálkanna" í rauð
bleika blaSinu hafi skrifað mest af
hinum svívirðilegustu dóna- og
lygagreinum, er birtust í „Hkr.
sem ritrtjórnargreinar á meðan
hann var riðinn við það al-
ræmda sorp blað, enda sverja „£s-
lenzku dálkarnir" sig greinilega í
ættina. Ef líklegt er að Nelson
senator só „keyptur málsvari," þá
eru ekki minni líkur til aS ritstjóri
„íslenzku dálkanna" í rauSbleika,
tvöfalda blaðinu í Bathgate sé
,,keyptur“ af vinum Richards Crok-
er og hins alræmda Tammany-þjófa
félags í New York—sem erbakhjarl
Bryans og samsuðu-flokksins—til að
fleka landa sína, íslenzka kjósendur
í Norður-Dakota. Eða skyldi rit-
stjórinn ímynda sér að menn trúi
þvi, að hann hafi komiS norðan frá
Winnipeg af eintómum mannkær-
loika, til að fræða landa sína ( Da-
kota um Bandaríkja-pólitik ? Ef
hann ímyndar sér að isl. kjósendur
( N. Dak. trúi því, að honum gangi
ekkert annað til en tóm sannleiks
ást, þá élítur hann þá grunnhygnari
en vér álítum þá.—Oáfaður og mjög
vel ritfær ungur íslendingur að
Akra, John J. Samson, ritaði fyrir
nokkru bréf er birtist í blaðinu
„Pioneer Express," sem getið er út (
Pembina, N. Dak., og minnist hann
á þennan innflutta ritstj. „íslenzku
dálkanna" í rauðbleika blaðinu. þótt
Mr. Samson sé þeim mun kurteisari
en ritstjóri „íslenzku dálkanna", að
segja ekki að hann sé „keyptur"
til að fleka landa sína með ósannind-
um, mannlasti, níði og moldviðri,
,,frá sjónarmiði demókrata," þá er
enginn vandi að skilja það á bréfinu
að Mr. Samson trúir því ekki, að
þessi ex-rithákur „Hkr.“ hafi farið
suður til Bathgate af einskærri ást
til landa sinna í Dakota, til að leiða
þá ( allan sannleika i pólitík. Hann
meira að segja dregur engar dulur á,
að þessi innflutti ritstj. hafi klætt
sig í hræsnis-kápu, þar sem hann
þykist ætla að ræða aðal kosninga-
spursmálin „óhlutdrægt," en beri
slðan á borð fyrir landa sína eintóm-
an demókrata missýninga-graut.
Hann segir, að ritstjóri dálkanna
reyni að draga landa s(na á eyrun-
um að demókrata-troginu, og fá þá
til að drekka úr þv£ hið grugguga
samsull þeirra. Mr. Samson segir
jetta alveg satt. Ritstj. „dálkanna"
er að reyna að fleka landa sína í Da-
rota, eins og hann reyndi að fleka
lá hér nyðra. það er atvinna hans.
Rauðbleika blaðið gefur í skyn,
að ritstjórar fslenzku Winnipeg-
blaðanna beri ekki mikið skyn á
Bandaríkja-pólitík, og þess vegna sé
nauðsynlegt að það fræði íslendinga
Dakota um hana á móðurmáli
æirra. það má vera, að öll rit-
stjórnarleg þekking hafi horfið frá
Hkr.“—þir var nú aldrei miklu
fyrir að fara—þegar ritstjóri „dálk-
anna“ hristi duftiö af fótum sér og
yfírgaf ísl. afturhalds-málgagnið í
Canada fyrir nokkrum mánuðum
síðan og gerðist ritstj. „fslenzku
dálkanna" i rauðbleika afturhalds-
m&lgagninu í Bathgate. En að
hinn leytinu lítur út fyrir, að rauð-
bleika blaðið sé með þessu að gera
tilraun til að slá ryki í augu lesenda
sinna, sé að reyna að breiða yfir það,
að ritstjóri „ísl. dálkanna" er ný-
ega kominn frá Canada þangað
suður, sé að reyna að fá menn til að
áKta, að ritstj. „(sl. dálkanna" sé
Bandaríkjamaður, sem viti meira
um Bandaríkja-pólitík en Winni-
peg-íslendingar. þetta er í sam
ræmi við missýninga-aðferð blaðs-
ins í heild sinni. Augnamið blaðs
ins er ekki „óhlutdræg“ fræðsla,
heldur atkvæða-veiðar.
Mr. G. A. Dalinann ( Minneota
ritar langt mál í síðustu „Hkr.,“ og
er að fjasa um hættu á að grund-
vallarlög Bandaríkjanna verði eyði-
lögð, konungsveldi stofnað, o. s. frv,
þessi grýla samsuðu-flokksins er svo
frftmunalega ómerkileg, að það er
ólíklegt að hún hræði nokkurt barn,
hvað þá fullorðna, upplýsta kjósend-
ur. En útaf jafnréttis-hjali Mr,
Dalinanns leyfum vér oss að spyrja
hann að, hvernig á því stendur, að
demókratar hafa hin síðustu ár
svift flestalla svertingja í Suður-
ríkjunum kosningarrétti ? Demó-
kratar ráða þar algerlega lögum og
lofum, og svona er jafnréttis-kenn-
ing þeirra í reyndinni. öllu lengra
getur hræsnin naumast gengið.
18 ARA...
BAKVERKUR.
Dj&ðist mikið — Gat hvotki unnið né
sofið— Dr. Chase’s Kidney-Liver
Pills settu hann upp.
Of margir kveljast af bakvérk án
pess að vita það, að hann er órækt
merki um nýrnaveiki. Sé yður ant
um líf yðar f>4 leiðið eigi bakverkinn
hjá yður. Hann bendir á upptökin
til hinnar banvænustu veiki—nýrna
tæringu.
Mr. D. C- Simmons, Mabee, Out.,
skrifar:—„É</ var svo slæmur f nýr-
unum og og bakinu, að ég’gat hvorki
unnið né sofið. t>að var sandur í
pvaginu og varð ég að fara ofan 3—4
sinnum á nóttu.
Ég sá Dr. Chase’s Kidney-Liver
Pills auglýstar og réð við mig að
revna þær. Ég get sagað við og
gert hvað sem er án pess að finna t í
í bakinu eða nýrunum. Éo nýte:n ;
ig góðrar hvfldar og svefns, sem
er nokkurs virði eftir 18 ára prautir.“
Dr. Chase’s Kidney-Liver Pills, ein
pilla er inntaka, 25c askjan í öllum
búðum; eða hjá Edmanson, Bates &
Co , Toronto.
NYR
OG
GrAMALL
BUSBD9AD0R.
H sbúnaður fóðraður (Upholstered).
AUskonar húsbúnaður keyptur fyrir hœsta
verð í j eningum. Viðgerð og fóðrun á
húsbúnaði. Pianos póleruð. Umhengi
og gluggatjöld gerð sem ný. Alt gert
fljótt og vel fyrir sanngjarnt verð.
Látið Perguson pólera pianos yðar,
setja upp umhengin og gluggatjöldin,
hreinsa og leggja gólfteppin.
Látið Perguson setja ný sæti í stólana
yðar og pólera þá. Hann kann lagið á því.
Þér getið gert yður peninga úr göml-
um sofum, legubekkjum og liægindastól-
um metS því að selja Mr, Ferguson það.
Reiðhjól og húsgögn geymd fyrir
sanngjarna þóknun. Ferguson er rétti
maðurinn.
J. FERGUSON,
483 ROSS AVE.
W. J. BAWLP,
SBLUB
oc Vindla
Æskir eftir við-
8kiftum yðar.
Exchaoge BuildÍDg, 158 Princess St
Telefón 1211.
Canadian Pacifie Hailway
Table.
Allir
VHja Spara Peninga.
Þegar þið þurflö skó þá komið og
verzlið við okkur. Við höfum alls
konar skófatnað og veröið hjá okk-
ur er lægra en nokkursstaðar
bænnm. — Við höfum Sslenzkan
verzlunarþjón. Spyrjið eftir Mr.
Gillis.
The Kilgour Rimer Co„
Montreal, Toronto, New York &
east, via allrail, dai'y.....
Owen Sound.Toionto, NewYork,
east, via lake, Mon., Thr.,Sat.
OwenSnd, Toronto, New York&
east, via lake, Tucs.,Fri..Sun..
Rat Portage, Ft. William & Inter-
mediate points, daily ex. Sun..
Portage la Prairie, Brandon.Leth-
bridge.Coast & Kootaney, dally
Portage la Prairie Brandon & int-
ermediate points ex. Sun.....
Portagela Prairie,Brandon,Moose
Jaw and intermediate points,
dally ex. Sunday.............
Gladstone, Neepawa, Minnedosa
and interm. points, dly ex Sund
Shoal Lake, Yorkton and inter-
mediate points... ,Tue,Tur,Sat
Shoal Laká, Yorkton and inter-
mediate points Mon, Wed. Fri
Can. Nor. Ry points......Tues.
Thurs. and Sat...............
Can. Nor, Ry points......Mon,
Wed, and Fri.................
Gretna, St. Paul, Chicago, daily
West Selkirk. .Mon,, Wed,, Fri,
West Selkirk. .Tues. Thurs. Sat,
Stonewall ,T uelon.Tue. Thur, Sat.
Emerson.. Mon. Wed. and Fri.
Morden, Deloraine and iuterme-
diate points.... .daily ex. Sun.
Glenboro, Souris, Melita Alame-
da and intermediate points
daily ex. Sun................
Prince Albert......Sun., Wed.
Prince Albert......Thurs, Sun.
Edmonton
LV,
21 5O
2l lo
8 00
7 15
19 10
8 30
8 30
8 30
7 15
14 Io
18 30
12 2o
7i4°
7 3°
8 60
7 15
7 \5
AK.
6 30
6 30
18 00
20 2o
i5
lo
I9 lo
2l 2o
13 3if
Io OO
18 50
17 10
2o 20
17130
21 20
Mon.Wed. ,Thur,Sun
Edmonton. Su#,,Wed,Thur,Sat 21 2q
Cor. Main &. James Str., w..whyte, robt. kerr,
WINNPE G Manager. Traflic Manager,
í
í
t
t
t
Aetina
Undur aldarinnar.
Enginn uppskurður. Engar inntökur. Ef þór
þrautum í augum, eyrum, kverkum eða höfði, af hvaða ástæðu
sem er, þá fáíð þér linun þrauta yðar og lækning með |>ví að
brúka ACTINA, meðal sem staðisthefur rannsókn í 19 ár.
ACTINA læknar sjóndepru, sárindi í augnalokunum^
catarrh, hæsi, höfuðverk og suöu fyrir eyrunum.
Hún varnar blindu og gefur sjónina aftnr; og gerir yður
mög-ileg að sjá gleraugnalaust.
AOTINA er snildarlega gert rafmagr.s-„battarí“. Hvert
barnið getur, án minstu hættu, potað sér hana og hún getur
með góðri meðferð enst mannsaldur.
ACTINA kostar aðelns $10.00. Þeir sem kaupa að mór á
næstu 15 dögum, fá peninga sína endurborgaða, ef þeir eru
ekki ánægðir eftir að bafa reynt Actina í sex mánuði.
Ráðleggingar og prófun ókeypis. Skrifið eftir geö*18
bækliug : „Augu og augnveiki“.
KABi K. ALBBBT,
268 McDermot Ave., WINNIPEG, MAN.
$